Inwoner
Bouwen en Wonen
Hoogspanningslijnen Brandevoort

Hoogspanningslijnen Brandevoort

Er lopen verschillende bovengrondse hoogspanningslijnen door de gemeente Helmond. In de wijk Brandevoort komen over een lengte van ongeveer 2,4 kilometer, tussen Liverdonk in het westen en het sportcomplex in het oosten, twee lijnen samen: een 150 kV-lijn en een 380 kV-lijn. De gemeente zet zich ervoor in dat de magneetveldzones zo beperkt mogelijk blijven en er zo min mogelijk kwetsbare objecten, zoals woningen, binnen de magneetveldzones vallen. We streven daarbij naar een duurzame oplossing die rekening houdt met zowel het belang van de omwonenden met betrekking tot een veilige woon-en leefomgeving als met de energietransitie opgave. Op deze pagina vindt u de meest actuele informatie hierover.

Project Meten is Weten in Brandevoort

Het project ‘Meten is Weten’ is in volle gang. Doel van dit project is met behulp van metingen een beter beeld te krijgen van de magneetvelden in de wijk Brandevoort, voor zover ze van de hoogspanningslijn afkomstig zijn. Op deze manier kunnen we als gemeente zelf in de gaten houden hoe de magneetvelden zich ontwikkelen in de tijd, ook wanneer er wijzigingen in het hoogspanningsnet worden doorgevoerd. Voor het monitoren van de magneetvelden is op 23 mei 2023 een permanente magneetveldmeter geïnstalleerd.

Project Beter Benutten Bestaande 380kV-verbinding

De 380kV-verbinding via Eindhoven-Maasbracht door Helmond vormt in het landelijke hoogspanningsnet één van de belangrijkste transportaders voor elektriciteit. De capaciteit op delen van de landelijke 380kV-verbinding is momenteel al niet meer toereikend om aan de transportbehoefte te voldoen. TenneT is daarom van plan deze bestaande verbinding op te waarderen met het programma ‘Beter Benutten’. Het ‘Beter Benutten’ wil zeggen dat er geen nieuwe lijn komt maar dat de capaciteit van de bestaande verbinding wordt uitgebreid. Dit gebeurt door de bestaande geleiders te vervangen door nieuwe geleiders. De voorwaarde bij deze aanpassing is dat de magneetveldzone niet breder wordt. Hierbij wordt de situatie "voor" en "na" getoetst aan het geldende beleid omtrent magneetveldzones.

De capaciteitsverhoging is nodig omdat in Nederland steeds meer elektriciteit wordt verbruikt. Bovendien ontstaan er als gevolg van de toename van zonne-energie en windenergie ook meer pieken in het elektriciteitstransport omdat het aanbod van duurzame energie minder goed te voorspellen is. De ene keer waait het hard of schijnt de zon volop, de andere keer is het bewolkt en windstil. Deze pieken en dalen zijn van invloed op ons elektriciteitsnet.

De gemeente heeft op 12 december 2022 een brief gestuurd aan minister Jetten

In deze brief vragen we zijn aandacht voor de zorgen die leven onder de inwoners over hun veiligheid en gezondheid die te maken hebben met de magneetveldzones van de hoogspanningslijnen en het project Beter Benutten.

Lees hier de brief van de gemeente aan minister Jetten (PDF).

Herijking landelijk voorzorgbeleid

Op 21 april 2023 hebben wij een brief ontvangen van minister Jetten over de herijking van het landelijke voorzorgbeleid magneetvelden. Ook is een nieuwe rekenmethodiek, handreiking 5.0 opgesteld voor het bepalen van de magneetvelden.

WSP-adviseurs berekent in opdracht van de gemeente welke consequenties deze nieuwe rekenmethodiek heeft voor Helmond. De uitkomsten van de berekening worden in november 2023 verwacht.

Deze brief geeft een advies aan het bevoegd gezag over de vraag hoe om te gaan met de mogelijke gezondheidsrisico’s van magneetvelden van netcomponenten (bovengrondse hoogspanningslijnen, hoogspanningsstations, ondergrondse kabels en transformatorhuisjes). De minister stelt in zijn brief dat het wonen in de nabijheid van een bovengrondse hoogspanningslijn verantwoord is, maar wil de blootstelling aan magneetvelden waar mogelijk zo beperkt mogelijk houden. Dit past binnen het overkoepelende beleid voor het verantwoord omgaan met veiligheid en gezondheid in de energietransitie.

Lees de brief van minister Jetten aan onze gemeente (PDF)

Zoneberekening

Het RIVM beschrijft de rekenmethode in de `Handreiking voor het berekenen van de specifieke magneetveldzone bij bovengrondse hoogspanningslijnen’ (pdf). De RIVM Handreiking is sinds 2005 enkele keren geactualiseerd. Bij het vaststellen van het bestemmingsplan Brandevoort/Hazenwinkel in 2015 baseerde de gemeente zich op een magneetveldzone van 2 x 45 meter, berekend volgens Handreiking versie 3.0 uit 2009. Dat betekent dat op een afstand van 45 meter of meer uit het hart van de lijn het jaargemiddelde magneetveld niet sterker is dan 0,4 microtesla.

Op dit moment is net een nieuwe Handreiking 5.0 vastgesteld. Deze handreiking geldt voor nieuwe ruimtelijke plannen, nieuwe hoogspanningslijnen en bij wijzigingen aan bestaande hoogspanningslijnen. Bij wijzigingen aan bestaande lijnen worden waar mogelijk proportionele maatregelen genomen om de magneetveldzone zo klein mogelijk te houden.

Magneetveldzone

De magneetveldzone van een hoogspanningslijn is het gebied links en rechts van een bovengrondse hoogspanningslijn waar het magneetveld gemiddeld over een jaar sterker is dan 0,4 microtesla. Voor locatie Brandevoort/Hazenwinkel is de opgave dat de bestaande magneetveldzones zoveel als mogelijk worden verkleind. Dit betreft een bovenwettelijke inspanning die volgens het landelijke voorzorgsbeleid niet verplicht is.

Veelgestelde vragen

Hieronder vindt u de meest gestelde vragen en antwoorden over magneetvelden in het algemeen en over de situatie in Brandevoort in het bijzonder. Vragen die wij later krijgen, zullen aan dit overzicht worden toegevoegd.

Zijn de door TenneT opgegeven waardes betrouwbaar?

TenneT is een organisatie die er namens ons allemaal voor zorgt dat het licht blijft branden en dat de samenleving zoals we die kennen kan functioneren. Ze vervult daarmee een wezenlijke nutstaak waar verschillende ministeries betrokken bij zijn en toezicht op houden. We mogen er vanuit gaan dat TenneT en het ministerie met ons de juiste cijfers deelt.

De GGD en andere partijen kijken vanuit hun expertise mee om te bezien of alles klopt.

Waarom worden de waarden van TenneT gebruikt om de magneetveldzones te berekenen?

Voor het vaststellen van de theoretische breedte van een magneetveldzone wordt de methode gebruikt zoals die is beschreven in ‘Handreiking 4.1’ van het RIVM. Daarbij geldt als uitgangspunt het ontwerp van de masten: welke geleiders, isolatoren, circuits en voltages worden er gebruikt en welke hoeveelheden stroom kunnen deze aan?

Om de huidige feitelijke magneetveldzone in Brandevoort te berekenen zijn de waarden en prognoses van TenneT in dat model ingevoerd. We kunnen als gemeente vooralsnog niet zelf meten hoe sterk op Moment M de stroom door Geleider G is. Daarom moeten we uitgaan van de opgaven van netwerkbeheerder TenneT.

(Deze methode, het rekenen met feitelijke stroomwaarden (en prognoses tot 2025), wijkt af van Handreiking 4.1. van het RIVM. Die gaat uit van 30% capaciteit van de 380kV-lijn en 50% van de 150kV-lijn. Deze waarden worden in Brandevoort vrijwel nooit gehaald. Volgens een recente opgave van het ministerie van EZK gebruikt TenneT tot 2025 gemiddeld respectievelijk 21% (380kV) en 19% (150kV) van de capaciteit. Op die waarden zijn ‘onze’ berekeningen van de magneetveldzone gebaseerd.

Is het mogelijk door het tracé door Helmond gelijkstroom te sturen in plaats van wisselstroom?

Op de hoogspanningslijnen in en door Helmond staat een wisselspanning van 50 Hz (ze ‘trilt’ vijftig keer per seconde van plus naar min en weer terug), net als op de rest van het Europese elektriciteitsnet. Door die trilling ontstaat een zogenoemd ‘Extreem Laagfrequent’ (ELF) elektromagnetisch veld. Bij omzetting naar gelijkstroom zou een statisch elektromagnetisch veld ontstaan. In theorie zou dit magneetveld nog onschadelijker zijn dan een ELF-veld. Dit is echter nog nooit aangetoond.

Het is volgens kenners niet logisch of wenselijk om de stroom in of door Helmond gelijkstroom te maken. Meer apparatuur (omwisselstations en transformatoren) vergroten niet alleen storingsgevoeligheid en energieverlies. Ze leveren daarnaast allemaal een magneetveld op.

Er wordt door stroomproducenten en distributeurs wel eens gebruikgemaakt van gelijkstroom voor het transport van elektriciteit over grote afstanden. Experts verzekeren ons dat het in die gevallen om verbindingen gaat waar niet onderweg ‘op- of afritten’ zijn – denk aan stroomkabels over de zeebodem of, over land, vaste ‘punt-tot-puntverbindingen’ zonder aftakkingen. Dat zijn naar verluidt andere situaties dan die in Brandevoort.

In Handreiking 3.0 was sprake van een ‘uitdovingseffect’, in Handreiking 4.1 gold dat niet meer. Hoe kan dat?

Met ‘uitdovingseffect’ is de dempende werking bedoeld die een 150 kV-geleider kan hebben op het magneetveld van een 380 kV-geleider. Dit effect zou inderdaad optreden als de stroomrichting van de ene geleider tegengesteld is aan die in de andere. Als beide stroomrichtingen hetzelfde zijn kunnen de magneetvelden elkaar juist versterken.

In RIVM-Handreiking 4.1 geldt steeds de doorrekening die het breedste magneetveld oplevert. Handreiking 4.1 uit 2015 is in die zin voorzichtiger dan haar voorgangers.

Kunnen die masten niet met klimop of iets dergelijks worden verfraaid?

Smaken blijven natuurlijk verschillen maar we kunnen daarover in overleg treden met de eigenaar van de masten, TenneT. Die zal altijd de veiligheid van zijn medewerkers en de betrouwbare werking van de hoogspanningslijnen meewegen. Onderhoudsmonteurs moeten altijd goed bij de kabels kunnen en er mogen geen geleidende materialen te dicht bij de geleiders komen.