Commissiestukken Beleidsplan hoogwaardige handhaving 2004

Bel-ioort bij agenda nr.SE

datum vergadering 0

Gemeente

Commissie-format

Verzoek College van B en W voor Commissiebehandeling.

Vastgesteld in B en W vergadering van : 2 maart 2004

Onderwerp: Beleidsplan Hoogwaardige Handhaving 2004

Inhoud: De gemeente Helmond wil door middel van Hoogwaardig Handhaven de uitvoering van

handhaving op een hoger plan krijgen en het onderwerp handhaving in samenhang brengen met de overige

doelstellingen van de organisatie.

De afdelingen WIZ en O&C hebben het plan opgevat om een evenwichtig en transparant handhavingsbeleid,

het zgn. concept Hoogwaardig Handhaven vorm te gaan geven.

De visie van de Hoogwaardige Handhaving is tot stand gekomen middels een Quick Scan, interviews,

documentenanalyse en een bijeenkomst met een brede vertegenwoordiging vanuit de afdelingen WIZ

en O&C. Het resultaat van deze stappen is vastgelegd in het beleidsplan Hoogwaardig Handhaven.

Met dit verzoek mee te zenden stukken:

-Beleidsplan Hoogwaardige Handhaving 2004

Het college van B en W verzoekt:

voor te leggen aan:

de commissie SE op 19 april 2004 met als doel: ter kennisname

Beleidsplan Hoog2004

Pagina 1 van 2

Ruimte voor eventueel vervolg inhoud:

Voor u ligt het Beleidsplan Hoogwaardig Handhaven 2004.

Kern van dit handhavingsbeleid wordt gevormd door vier samenhangende beleidslijnen:

(1) Vroegtijdig informeren van cliënten;

(2) Optimaliseren van de dienstverlening;

(3) Vroegtijdige detectie en afhandeling van fraudesignalen;

(4) In geval van geconstateerde fraude daadwerkelijk te sanctioneren.

De ambitie van de gemeente Heimond is om de vier deelfacetten van het Hoogwaardig Handhaven in de

afdelingen WIZ en O&C de komende jaren te implementeren. Dit is vastgelegd in de meerjarenvisie van

Hoogwaardig Handhaven. In 2004 wil de gemeente Heimond de organisatie zowel voorbereiden op een

goede uitvoering van Hoogwaardig Handhaven als een goede uitvoering van de VMB. Dit geschiedt door

het uitvoeren van een aantal activiteiten opgenomen in het activiteitenplan Hoogwaardig Handhaven.

In de gemeente Heimond wordt Hoogwaardig Handhaven duidelijk gekoppeld aan de invoering van de

VMB. In de WWB zijn nieuwe rechten en plichten opgenomen en zijn de al bestaande rechten en plichten

van de Abw aangescherpt. De wet spreekt nadrukkelijk over wederzijdse rechten en plichten: rechten en

plichten van zowel de cliënt als van de gemeente. Een belangrijke verandering is het vervallen van het

landelijke Boete- en maatregelenbesluit. De gemeente moet vanaf 2004 in een verordening haar

handhavingsregels vastleggen (Maatregelverordening): in welke situaties vindt een verlaging van de

uitkering plaats, hoe hoog is de verlaging en voor welke periode wordt de verlaging opgelegd.

Ook moet de gemeente in de verordening regels vastleggen voor de bestrijding van ten onrechte ontvangen

bijstand en voor bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet.

De gemeente Heimond voert een hoogwaardig handhavingsbeleid, zodat alleen diegenen die daadwerkelijk

recht op een uitkering hebben, een uitkering ontvangen ( rechtmatige en doelmatige uitvoering van de

uitkeringsverstrekking). Het voorkomt dat gemeenschapsgeld onterecht wordt uitgegeven. Dit vergroot onder

de Heimondse burgers het draagvlak voor de bijstandsverstrekking. Het beperkt ook de uitgaven uit het

lnkomensdeel.

Hierbij wordt gebruik gemaakt van de stimuleringsregelingen van het ministerie. Deze regelingen scheppen

voor de gemeente de nodige randvoorwaarden om vorm te kunnen geven aan Hoogwaardig Handhaven,

zoals de kennisbank Hoogwaardig Handhaven en de uitbreiding van de controle - en opsporingscapaciteit.

De WWB geeft gemeenten de ruimte om de rechtmatigheid op een andere manier te organiseren. Met

behulp van signaalsturing, risicosturing en themacontroles kan fraude vroegtijdig gedetecteerd worden. Van

deze ruimte zal middels een nieuw te ontwikkelen controle op maat plan gebruik worden gemaakt.

Op het inkomensdeel laten we de visie bepalen door de vraag: wat is effectief en efficiënt? De huidige

standaard heronderzoeken - die blijkens ervaringen in experimentgemeenten weinig opleveren - komen in

2005 te vervallen. Het jaar 2004 wordt benut om middels heronderzoeken de uitkeringen om te zetten naar

de WWB. De gemeente Heimond grijpt Hoogwaardig Handhaven en de WWB aan om de afdelingen WIZ en

O&C drastisch aan te passen en op het inkomensdeel met name een nieuw controleplan te ontwikkelen.

In grote lijnen ziet het beleid van Heimond er als volgt uit. Een uitkering wordt verstrekt aan hen die daar ook

daadwerkelijk recht op hebben en niet langer dan strikt noodzakelijk. De klant moet actief een baan zoeken.

De eerste prioriteit is dus werk. Als het niet mogelijk blijkt direct een baan te vinden, dan komt, in principe

tijdelijk, een uitkering in zicht. De tweede prioriteit is dus inkomen. Indien de klant een uitkering ontvangt

waar hij recht op heeft, dan moet dit in principe zo kort mogelijk duren. Wanneer, om individuele redenen,

het vinden van werk toch een moeilijke aangelegenheid blijkt en men dus langdurig op een uitkering

aangewezen raakt, dan komt de zorgverplichting voor de gemeente aan de orde. De derde prioriteit is zorg.

Deze uitgangspunten van de afdelingen WIZ en O&C van de gemeente Heimond vragen om een integraal

beleid op de gebieden uitstroom, handhaving en zorg. In dit beleidsplan wordt ingegaan op de vraag hoe

Heimond ervoor gaat zorgen dat de uitkering. terecht komt bij diegene die daar recht op heeft.

Beleidsplan Hoog2004

Pagina 2 van 2

Inhoudsopgave

1 Inleiding 3

2 Mee4arenvisie Hoog@,vaardig Handhaven (2004 - 200W 5

3 Risico's in de Wet werk en bijstan 8

3.1 Risico's in de uitvoering van de kV-,.vb 8

3.2 Fraudestrategieën van klanten 9

3.3 I

3.4 Conclusie 10

4 Huidige stand van zaken 11

4.1 Quick scan 11

4.2 OMnisatieont,@vikkeling@n 15

4.3 Producten 16

4.4 Conclusie: 16

5 Concreet beleid 2004 17

5.1 De visie-elementen vertaalt in concrete doelstellingen 17

1 Inleiding

Voor u ligt het beleidsplan Hoogwaardig Handhaven van de afdelingen Werk, Inkomen en

Zorg (WIZ) en Ondersteuning en Controle (O&C). Het beleidsplan Hoogwaardig

Handhaven is onderdeel van het activiteitenplan Hoogwaardig Handhaven.

De gemeente Helmond wil door middel van Hoogwaardig Handhaven de uitvoering van

handhaving op een hoger plan krijgen en het onderwerp handhaving in samenhang brengen

met de overige doelstellingen van de organisatie.

De afdelingen WIZ en O&C hebben het plan opgevat om een evenwichtig en transparant

handhavingsbeleid, het zgn. concept Hoogwaardig Handhaven vorm te gaan geven.

De visie van de Hoomaardi!@e Handhaving is tot stand gekomen middels een Quick Scan,

interviews, documentenanalyse en een bijeenkomst met een brede vertegenwoordiging vanuit

de afdelingen WIZ en O&C. Het resultaat van deze stappen is vastgelegd in het beleidsplan

Hoogwaardig Handhaven.

Kern van dit handhavingsbeleid wordt gevormd door vier samenhangende beleidslijnen:

(1) Vroegtijdig informeren van cliënten;

(2) Optimaliseren van de dienstverlening;

(3) Vroegtijdige detectie en afhandeling van fraudesignalen;

(4) In geval van geconstateerde fraude daadwerkelijk te sanctioneren.

De ambitie van de gemeente Heltnond is om de vier deelfacetten van het Hoogwaardig

Handhaven in de afdelingen WIZ en O&C de komende jaren te implementeren. Dit is

vastgelegd in de meeijarenvisie van Hoogwaardig Handhaven. In 2004 wil de gemeente

Heltnond de organisatie zowel voorbereiden op een goede uitvoering van Hoogwaardig

Handhaven als een goede uitvoering van de Wwb. Dit geschiedt door het uitvoeren van een

aantal activiteiten opgenomen in het activiteitenplan Hoogwaardig Handhaven.

In de gemeente Heltnond wordt Hoogwaardig Handhaven duidelijk gekoppeld aan de

invoering van de Wwb. In de Wwb zijn nieuwe rechten en plichten opgenomen en zijn de al

bestaande rechten en plichten van de Abw aangescherpt. De wet spreekt nadrukkelijk over

wederzijdse rechten en plichten: rechten en plichten van zowel de cliënt als van de gemeente.

Een belangrijke verandering is het vervallen van het landelijke Boete~ en maatregelenbesluit.

De gemeente moet vanaf 2004 in een verordening haar handhavingsregels vastleggen

(Maatregelenverordening): in welke situaties vindt een verlaging van de uitkering plaats, hoe

hoog is de verlaging en voor welke periode wordt de verlaging opgelegd.

Ook moet de gemeente in de verordening regels vastleggen voor de bestrijding van ten

onrechte ontvangen bijstand en voor bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik van de

wet.

De gemeente Helrnond voert een hoogwaardig handhavingsbeleid, zodat alleen diegenen die

daadwerkelijk recht op een uitkering hebben, een uitkering ontvangen ( rechtrnatige en

doelmatige uitvoering van de iiitkeringsverstrekking). Het voorkomt dat gemeenschapsgeld

onterecht wordt uitgegeven. Dit vergroot onder de Helrnondse burgers het draagvlak voor

de bijstandsverstrekking. Het beperkt ook de uitgaven uit het Inkomensdeel.

Beleidsplan hoogwaardi

en C 3

-- - - ------ ----

Hierbij wordt gebruik gemaakt van de stimuleringsregelingen van het ministerie. Deze

regelingen scheppen voor de gemeente de nodige randvoorwaarden om vorm te kunnen

geven aan Hoogwaardig Handhaven, zoals de kennisbank Hoogwaardig Handhaven en de

uitbreiding van de controle - en opsporingscapaciteit.

De Wwb geeft gemeenten de ruimte om de rechtrnatigheid op een andere manier te

organiseren. Met behulp van signaalsturing, risicosturing en themacontroles kan fraude

vroegtijdig gedetecteerd worden. Van deze ruimte zal middels een nieuw te ontwikkelen

controle op maat plan gebruik worden gemaakt.

Op het inkomensdeel laten we de visie bepalen door de vraag: wat is effectief en efficiënt?

De huidige standaard heronderzoeken - die blijkens ervaringen in experimentgemeenten

weinig opleveren - komen in 2005 te vervallen. Het jaar 2004 staat in het teken van

omzettingsheronderzoeken in het kader van de Wet Werk en Bijstand. De gemeente

Heltnond grijpt Hoogwaardig Handhaven en de WWB aan om de afdelingen WIZ en O&C

drastisch aan te passen en op het inkomensdeel met name een nieuw controleplan te

ontwikkelen.

In grote lijnen ziet het beleid van Helmond er als volgt uit. Een uitkering wordt verstrekt aan

hen die daar ook daadwerkelijk recht op hebben en niet langer dan strikt noodzakelijk. De

klant moet actief een baan zoeken. De eerste prioriteit is dus werk. Als het niet mogelijk

blijkt direct een baan te vinden, dan komt, in principe tijdelijk, een uitkering in zicht. De

tweede prioriteit is dus inkomen. Indien de klant een uitkering ontvangt waar I-iij recht op

heeft, dan moet dit in principe zo kort mogelijk duren. Wanneer, om individuele redenen, het

vinden van werk toch een moeilijke aangelegenheid blijkt en men dus langdurig op een

uitkering aangewezen raakt, dan komt de zorgverplichting voor de gemeente aan de orde. De

derde prioriteit is zorg.

Deze uitgangspunten van de afdelingen WIZ en O&C van de gemeente Helinond vragen om

een integraal beleid op de gebieden uitstroom, handhaving en zorg. In dit beleidsplan wordt

ingegaan op de vraag hoe Helinond ervoor gaat zorgen dat de uitkering terecht komt bij

diegene die daar recht op heeft.

Leesw@@er en samenvatting

Hoofdstuk 2 beschrijft de mee@arenvisie van de gemeente Heltnond op Hoogwaardig

Handhaven. "erin worden de vier visie-elementen van Hoogwaardig Handhaven nader

beschreven. Hoofdstuk 3 geeft een analyse van de risico's in de uitvoering van de ~.

Daaruit blijkt dat alleen administratieve controle onvoldoende is en dat handhaving zich

naast de harde kern van fraudeurs zich ook moet richten op de overige klanten.

Hoofdstuk 4 behandelt de situatie zoals hij nu in Heltnond is. Daarin valt op dat er al

gei.nvesteerd is in handhaving maar dat er ook nog verbeterpunten mogelijk zijn.

In hoofdstuk 5 wordt de visie op Hoogwaardig Handhaven vertaald in concrete

doelstellingen op de vier visie-elernenten. De concrete doelsteffingen omvatten activiteiten

voor 2004 om de afdelingen WIZ en O&C voor te bereiden op een efficiënte en effectieve

uitvoering van het Hoogwaardig Handhavingsbeleid.

Beleidrplan hoo

bandbavin

W7Z en 0 en C 4

2 Meerjarenvisie Hoogwaardig Handhaven (2004 - 2008)

Meerjarenplan

De gemeente Helmond wil door middel van Hoogwaardig Handhaven de uitvoering van

handhaving op een hoger plan krijgen en het onderwerp in samenhang brengen met de

overige doelstellingen van de organisatie.

De afdelingen WIZ en O&C hebben het plan opgevat om een evenwichtig en transparant

preventief handhavingsbeleid, het zgn. concept hoogwaardig handhaven te implementeren

Doel van handhaving

In de sociale zekerheid staat handhaven voor alles wat te maken heeft met het nastreven van

volledigheid en juistheid van uitvoering van wetgeving en met (het voorkomen van) fraude

met uitkeringen. 1-lierinee kan de solidariteit voor het verstrekken van uitkeringen aan

mensen. die daar echt recht op hebben, behouden worden. Handhaving zorgt voor het

draagvlak van de sociale zekerheid.

Het doel van handhaving in de sociale zekerheid is de spontane nalevingbereidheid van

iátketingsgerechtigden te bevorderen en het bewerkstelligen dat aan de juiste personen de

juiste uitkeringen worden verstrekt.

Handhaving is een wettelijk verplicht onderdeel bij de uitvoering van de WV.IB (Wet werk en

bijstand), IOAW (Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte

werkloze werknemers), IOAZ (Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk

arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen) en Wik (de Wet inkomensvoorziening

kunstenaars; wordt niet uitgevoerd in de gemeente Helmond). Handhaving behoort derhalve

als deel van de uitvoeringsactiviteiten tot de dagelijkse werkzaamheden van de afdelingen

WIZ en O&C.

Defznitiebandbaving

Handhaving is het doen naleven van wet- en regelgeving ter bevordering van het juist

benutten en toepassen van wetten en regelingen overeenkomstig hun doel en strekking.

Handhaving staat derhalve voor alle bewust ondernomen activiteiten, die erop gericht zijn de

spontane naleving van wet- en re elgeving te bevorderen. Het gaat daarbij om zowel

9

repressieve als preventieve activiteiten.

De afdelingen WIZ en O&C van de gemeente Helmond rekenen het tot hun taak

uitkeringsgerechtigden duidelijk te maken welke rechten en verplichtingen zij hebben en zo

de verantwoordelijkheid van deze doelgroepen transparant te maken.

De maatschappelijke doelen

De gemeente Heltnond heeft een belangrijke maatschappelijke functie en

verantwoordelijkheid in de uitvoering van de wettelijke sociale zekerheid die gefinancierd

wordt ifit collectieve publieke middelen. De gemeente Helmond hecht grote waarde aan het

afleggen van verantwoording over haar functioneren en de besteding van publieke n-üddelen.

De maatschappelijke betrokkenheid en verantwoordelijkheid worden tot uitdrukking

gebracht in het actief en in een open communicatie in contact treden met de omgeving over

Beleidflplan hoo

,gwaardige handhavin

,g afdelin

en C 5

de uitvoering van en het voorkomen van aanspraken op de wettelijke sociale verzekeringen

en de reïntegratie van uitkeringsgerechtigden.

Met de uitvoering en de handhaving van de ~, IOAW en IOAZ worden

maatschappelijke doelen beoogd en bereikt. Hieronder passeren de belangrijkste doelen,

waarover overigens brede overeenstemming in de samenleving bestaat, de revue.

1. Rechtmati

AJIeen mensen die er recht op hebben, moeten ook inderdaad een uitkering ontvangen.

2. Minder b@standffraude-. Vern-iindering van sociale zekerheidsfraude is de tweede belangrijke

doelstelling. Hoewel niet objectief is vast te stellen hoe vaak er geftaudeerd wordt, is wel

duidelijk dat voor de samenleving elke frauderende klant er een te veel is. Door n-iisbruik

wordt immers collectief geld ingezet ter verrijking van het individu.

3. Spontane nalevin

,g van de wet. Klanten zouden spontaan de juiste en volledige gegevens aan

de sociale dienst moeten verstreken, zodat deze kan bepalen of iemand ook echt recht

heeft op een uitkering. Een belangrijk preventief doel is dus: het vergroten van de

spontane nalevingsbereidheid van de klant.

4. Voorkomen moet worden dat klanten onnodi

Hierbij gaat het

om geen onnodige strafrechtzaken te krijgen. Onnodig wil zeggen: dat de sociale dienst

of uitvoeringsorganisatie onvoldoende controleert.

5. Optimale handhaajbaarbeiek Om misbruik effectief te voorkomen of te bestrijden, moet de

wet- en re-Qel£@evin!Ly natuurlijk zo handhaafbaar mogelijk zijn. Dat betekent dat de

uitvoering zodanig georganiseerd moet worden dat er optimaal grip ontstaat op de

efficiëntie, de effectiviteit en de fraudebeheersing.

6. Maatschappel@k draa

ook de fraudeur) gemakkelijk een uitkering kan krijgen, dan brokkelt het draagvlak voor

sociale zekerheid snel a£ Dat zou betekenen dat degenen die wél recht hebben op een

uitkering, moeten lijden onder de fraudeurs. Het is zaak deze omgekeerde wereld met

kracht verre van ons te houden.

Ambitie op Hoogwaardige Handhaving

De afdelingen WIZ en O&C benoemen vier groepen activiteiten die er gezamenlijk zorg

voor dragen dat mensen zich spontaan aan de wet- en regelgeving houden en dat juiste

uitkeringen worden verstrekt. In de visie hoogwaardig handhaven passeren verschillende

elementen de revue.

Elementen gericht o12 voorkoming van fraude (12reventie):

1. Vroegtijdige voorlichting aan uitkeringsgerechtigden

2. Optimaliseren dienstverlening

Elementen gericht o12 aani2ak van fraude regressie

3. Vroegtijdig constateren en afhandelen van overtredingen/fraudesituaties

4. Daadwerkelijke sanctionering in geval van geconstateerde fraude

De ambitie van de afdelingen WIZ en O&C om samenhang te creëren tussen deze vier

onderdelen door deze zo te positioneren en te implementeren dat onderlinge versterkiti-a

plaatsvindt. De gemeente Helrnond heeft dit verwoord in het Hoogwaardig

Handhavingsbeleid.

Beleidfplan hoo

handhavin

W7Z en 0 en C 6

Samen,bang visie-elementen

Met de benoeming van de verschillende visie-elementen is handhaving tegelijkertijd nader

gedefinieerd. Metpreventie worden verder die activiteiten bedoeld die betrekking hebben op

vroegtb;dig informeren en op optimaliferen van de dienstverlenin

Repressieve activiteiten worden nader

omschreven met vroe

,gt@di

sanctionerinu. Met p even e

r ti

kan draagvlak verkregen en geconsolideerd worden. De hiermee verdiende credits zijn nodig

om de repressieve elementen in te kunnen zetten. Uitkeringsgerechtigden worden

bijvoorbeeld goed geïnformeerd over hun rechten en plichten, maar worden ook intensief

gecontroleerd op mogelijke risicogebieden.

Op basis van deze visie op handhaving willen de afdelingen zich erop toeleggen om de

uitvoeringspraktijk in te richten op het realiseren van de balans tussen preventie en repressie.

Samenhang visie-elementen hoogwaardige handhaving

Vroegtijdige

detectie/afliandeling

A

Preven

Vroegtijdig Optimaliseren

informeren creëren dienstverlening

Daadwerkelijk

sanctioneren

Beleidiplan hoo

handhaving afdelin

,gen W7Z en 0 en C 7

3 Risico's in de Wet werk en bijstand

Eenrisicoanalyse van de bijstandswet is van groot belang. Als men weet wat er mis kan gaan

en hoe de fraudeurs te werk gaan, kan er bewust worden gewerkt aan het beperken van de

risico's. In paragraaf 3.1 wordt ingegaan op de risico's bij de uitvoering van de WVM.

Paragraaf 3.2 gaat in op fraudestrategieën, 3.3 op verschil tussen cliënten en tot slot wordt in

paragraaf 3.4 een conclusie getrokken.

3.1 Risico's in de uitvoering van de WWB

Inherente en controlerisico's bij uitvoering WWB

In de uitvoering van de WWB spelen twee soorten risico's op fraude door klanten mee.

Inherente risico @ zijn verweven met de inhoud en werking van de WWB. Controlerisico's ontstaan

als de bedrijfsvoering van de afdelingen WIZ en O&C onvoldoende zijn toegesneden op de

beperking van de risico's eigen aan de WWB. Controlerisico's moeten dus zo minimaal

mogelijk gehouden worden. Door adequaat te controleren worden de inherente risico's

beheersbaar.

Inherent risico: dienst deels afhankelijk van verhaal van klant

Elke wet -hoe goeddoordacht ook- draagt een aantal risico's van fraude in zich. De risico's

in de Wwb komen voort uit het feit dat de woon- en leefomstandigheden van de klant

bepalend zijn voor het recht op een uitkering en op de hoogte ervan. Deze omstandigheden

zijn niet direct vast te stellen buiten de klant. Dit geldt ook voor zwart werk of voor

verzwegen vertnogen. Adniiriistratieve controle is onvoldoende. je hebt er altijd de klant (en

zijn verhaal) voor nodig. Dit betekent dat de klant invloed kan uitoefenen op de informatie

die de dienst krijgt.

Deze forse klanteninvloed is typerend voor de Wwb. Bij de WW bijvoorbeeld hangen

uitkeringsrecht en -hoogte uitsluitend af van de arbeidssituatie en het arbeidsverleden van de

klant. Deze zijn veel makkelijker buiten de klant om vast te stellen dan zijn woon- en

leefsituatie. Of, zoals een ~-manager het op een regionale fraudeconferentie

verwoordde: "De informatie die wij nodig hebben, is beter objectiveerbaar en al in de

frontoffice na te trekken." Moeilijk administratief te detecteren vormen van fraude komen

op alle vier de toetsgebieden voor: identiteit, inkomen, verworpen, en woon- en leefsituatie.

Voorbeelden zijn identifiteitsdraude, werken op een ander sofi-nummer, auto op de naam

van familie, rekeningnummer verzwijgen en als zwerver ingeschreven staan terwijl

samengewoond wordt.

Beperken controlerisico's

Administratieve controle (bureauonderzoek, gegevensvergelijking met andere bronnen) helpt

de afdelingen WIZ en O&C een eind op weg. Maar lang niet alle vormen van fraude zijn

administratief detecteerbaar. De medewerkers zullen voor feitelijke waarnemingen

(bijvoorbeeld: huisbezoek, telefonische raadplegen mogelijke werkgevers, verhuurders, etc.)

op pad moeten gaan om te controlerisico's voldoende te kunnen beheersen.

Het op pad gaan is echter een dure wijze van controleren. Het vergt veel tijd van de

medewerkers.

Beleidiplan hoogwaardi

,ge handhavin

,g afdelin

,gen WI7Z en 0 en C 8

3.2 Fraudestrategieën van klanten

In de WWB onderkennen we vierfraude-,tralegieën die klanten hanteren en die lastig

administratief te detecteren zijn (in de praktijk mixt de klant van een of meer vormen z'n

eigen 'fraudecocktaü).

1 Documentfraude

Voorbeelden zijn: een vervalst paspoort, bankafschriften waarmee gesjoemeld is, vervalste

inkomensbriefjes, vervalste documenten of echte documenten die gestolen zijn, gebruiken als

een ander document.

De medewerkers zijn onvoldoende opgeleid valse van echte documenten te onderscheiden.

Zij kennen de echtheidskenmerken onvoldoende en kunnen aangereikte documenten daarop

dus niet controleren. In 2004 zal VIS (Verificatie IdentifiteitsSysteem) operationeel worden

voor de gemeente Heltnond. Daarnaast is in de richtlijnen van de afdelingen een verificatie

en validatiebeleid opgenomen waarin een aantal controles is opgenomen.

2 Procedurefraude

De klant is goed ingevoerd in de wijze waarop de dienst de wet uitvoert, en maakt van deze

kennis soms handig misbruik. Ook op de Wwb zal de klant snel inspelen. De klant weet

bijvoorbeeld hoe de dienst een controleonderzoek verricht, welke vragen daarbij gesteld

worden en welke documenten hij moet overleggen. Dankzij deze kennis kan hij z'n verhaal

en z'n documenten op maat (na)maken. Procedurefraude is een lastig te bestrijden vorm van

fraude. Er lijkt namelijk niets mis. De klant speelt handig in op de controleprocedures van de

dienst of die tussen de diensten. Procedurefraude wordt slechts door slimme fraudeurs

bedreven. Er is altijd opzet in het spel.

3 Verzwijgfraude

De klant verzwijgt informatie die noodzakelijk is voor de vaststelling van (de hoogte van)

zijn uitkering. Verzwegen gegevens of feiten zijn in de praktijk moeilijk door de dienst vast te

stellen.

4 Constructiefraude

De klant creëert met voorbedachten rade een 'papieren werkelijkheid' die zeer moeilijk te

ontrafelen is. De dienst die ter controle de klantgegevens vergelijkt met andere bronnen als

IB, krijgt de indruk dat alles in orde is. Maar niets is minder waar. Een voorbeeld is een klant

die -onder verschillende namen- in een aantal Een ander

voorbeeld is dat klanten op hun eigen identiteit en sofinummer een uitkering aanvragen en

op die van een ander werken.

3.3 Klanten zijn verschillend

I"'lanten zijn in te delen in drie groepen braven, tw@

felaars en harde kern. De 'braven'voelen

zich er het best bij als zij weten dat wat zij doen rechtmatig is. Zij hechten er aan volgens het

boekje te werk te gaan. Daarnaast is er een grotere groep die meer calculerend te werk gaan

'de twijfelaars'. Als laatste is er een groep die willens en wetens gestructureerd, structureel de

sociale dienst oplichten: de 'harde kern'. Het is niet zo dat wanneer iemand eenmaal tot een

groep altijd tot deze groep blijft behoren. "eronder is het een en ander schematisch

weergegeven.

Beleidflplan hoo

,gwaardi

afdelin

en C 9

Handhaven:

elke groep een toegesneden aanpak

afglijden mm~ tegengaan en positief herstel bevorderen

structureel Incidenteel->-Structureel Georganiseerd

structureel

gedrag frauderen frauderen

rechtmatig

'Braven' "Twijfelaars" "Harde Kern"

Handhaving moet zich richten op alle clde de groepen.

3.4 Conclusie

Een forse klanteninvloed is typerend voor de VAVB. Alleen gebruik maken van

adrninistratieve controle is hierdoor onvoldoende. De klant heeft 4 strategieën tot zijn

beschikking die met administratieve controle moeilijk tot niet te bestrijden zijn. Het

Hoogwaardig Handhaven is een geschikte methode om de bovenstaande risico's te beperken.

Belezdfplan hoogwaardi

,ge handhaving afdelin

W7Z en 0 en C 10

4 Huidige stand van zaken

Ten behoeve van de subsidieaanvraag Tijdelijke stimuleringregeling Hoogwaardige

Handhaving is een nulmeting uitgevoerd. Dit hoofdstuk geeft weer waar de gemeente

Helrnond staat in relatie tot het hoogwaardig handhaven.

De Nulrneting bestaat uit drie onderdelen: Quick scan om de bedrijfsvoering in beeld te

brengen, de actuele otganisaticontwikkelingen waar binnen het concept van Hoogwaardig

Handhaven wordt ingebed en de stand van zaken m.b.t. producten Hoogwaardig

Handhaven.

4.1 Quick scan

De huidige stand van zaken met betrekking tot handhaving in de gemeente Heltnond is in

beeld gebracht door n-üddel van een Quick scan en aan de hand van de beleids- en plancyclus

uit de kennisbank.

"Ma r Beleids- en plande

-velus

eval@ atie

yl'sie

resuitaaun@ tin

----beleidsplan-->

kennis, v 4

en

normeij,/en waar,d

rangvoor-

wagden

Via de Qiiick Scan uit de kennisbank is de stand van zaken gemeten. Met de Qllick Scan is

een actuele foto genomen van de organisatie. De foto wordt, in dezelfde beeldspraak,

genomen met de zelfontspanner. De meting heeft plaatsgevonden middels een informatief

gesprek, via de bestudering van documenten en via een vragenlijst. De vragenlijst is ingevuld

door de medewerkers. De antwoorden op de vragenlijst vormen de basis voor de

beoordeling in hoeverre een aandachtsgebied is ontwikkeld.

Beleidflplan hoo

,gwaardige handhaving afdelingen W7Z en 0 en C

De resultaten van de Quick Scan zijn weergegeven in de vorm van bovenstaande beleids- en

plancyclus welke is opgebouwd uit een achttal spaken. De spaken zijn de verschillende

aandachtsgebieden die essentieel zijn voor een succesvol handhavingsbeleid en een actieve

handhaving vertegenwoordigen.

De gedachte achter de beleids- en plancyclus (het 'wiel') is dat de spaken onderling ongeveer

op gelijke spanning moeten staan. Als alle spaken voldoende op spanning staan dan draait de

beleids~ en plancyclus optimaal rond. Anders gezegd: als aan alle voorwaarden om een

succesvol handhavingsbeleid te voeren is voldaan, zal de uitvoeringspraktijk bedrijfsmatig

zijn opgezet en leiden tot resultaten op het beleidsterrein handhaving en fraudebestrijding.

In Heltnond ziet de nulineting er als volgt uit:

Ke

Beleidflplan hoo

handhavin

W7Z en 0 en C 12

Per spaak valt het volgende te zeggen over de stand van zaken:

Visie (22@',)

Er is geen duidelijke visie op Handhaving. Handhaving is als visie-onderdeel nog

onvoldoende verwerkt in de bredere visie van zorg, uitstrooi en financiële dienstverlening.

De visie op Handhaving moet nog sterk ontwikkeld worden met als kern het bevorderen van

de spontane nalevingsbereidheid van de regels door de klanten. Het ontwikkelen dient plaats

te vinden op zowel bestuurlijk, managetnent als medewerkersrliveau.

Beleidiplan handhavin

'o)

De gemeente Helinond beschikt over een duidelijk, inhoudelijk uitgewerkt beleidsplan, maar

in het beleidsplan ontbreken nog de concreet meetbare handhavingsdoelen op de vier visie-

onderdelen van Hoogwaardige Handhaving. Verder leeft het beleidsplan weinig bij de

medewerkers. De meeste medewerkers hebben er weinig zicht op. Voor het ontwikkelen van

het beleidsplan is het van groot belang dat dit met betrokkenheid van en in communicatie

met de medewerkers tot stand komt.

Werkprocessen (20@lo)

De werkprocessen van de dienst zijn beschreven en opgemerkte fraudesignalen worden

geregistreerd in een registratiesysteem. De werkprocessen zijn onvoldoende gescreend op

fraudeiyevoelilyheid. De organisatie beschikt in onvoldoende mate over

protocollen/instructies voor het reguliere en intensieve controletraject. De werkprocessen

zijn niet gebaseerd op risicoprofielen. Op het werkprocesriiveau dient er duidelijk

géinvesteerd te worden. Hierbij dient zowel op signaalsturing als risicosturin een

9

ontwikkeling plaats te vinden.

Belangrijk gegeven in Helrnond is dat de inkomstenverklaringen (I.V.'s) zijn afgeschaft en

vervangen zijn door een mutatieformulier. De verwachte mutaties zijn uitgebleven en de

gemeente is op dit moment bezig uit te zoeken wat de oorzaak hiervan is. In het kader van

de stimuleringsregeling wil Heltnond het afschaffen van de I.V.'s verbinden aan het opzetten

van een model van risicoanalyse/risicosturing.

Uit de landelijke benchmark (onder sociale diensten) blijkt dat Heltnond een zeer intensief

heronderzoeksbeleid voert. Heltnond geeft aan dat de huidige uitvoering van de bijstandswet

om een andere benadering vraagt. Het idee is dan ook om middels een activiteit in het kader

van de stimuleringsregeling de mogelijkheid van het afschaffen van het huidige

heronderzoekssysteem te onderzoeken en dit te koppelen aan het invoeren van het status- en

mutatieforrnulier. Controle op maat komt hiermee duidelijk centraal te staan in het

activiteitenprogramma van Helrnond. Om de controle op maat sytematiek goed te laten

functioneren, dienen activiteiten op de overige visie-elementen als ondersteuning. Hierbij

wordt gedacht aan bijvoorbeeld een infortnatiernap, een dienstverleningsgesprek, de

kwaliteits- en handhavingscriteria voor de dienstverlening en het fraudekompas.

De sociale recherche van Helrnond werkt regionaal. Het team bestaande uit een teamleider,

een administratieve kracht en 5 sociaal rechercheurs, bedient een gebied van 4000-5000

klanten. In het kader van de stimuleringsregeling zal het aantal controleurs en

opsporingsambtenaren worden uitgebreid. Het plan is om het team meer preventief te laten

opereren middels een pro-actieve ondersteuning aan de casemanagers.

Beletdflplan hoo

,gwaardige handhaving afdelingen W7Z en 0 en C 13

Randvoo7waarden (48@lo)

De beschrijving van de taken en bevoegdheden van medewerkers ten aanzien van

handhaving is voor verbetering vatbaar. Uit de nulmeting blijkt dat de medewerkers redelijk

positief zijn als het gaat om de ingevulde randvoorwaarden van tijd, veiligheid, geordende

dossiers en de snelheid waarop medewerkers de fraudespecialisten kunnen benaderen.

De tijd die medewerkers kunnen besteden aan intensieve controle en/of huisbezoek zou

meer mogen zijn.

In het kader van het ontwikkelen van een preventieve fraudealerte organisatie middels de vier

visie-elementen van Hoogwaardige Handhaving zal bekeken worden of de randvoorwaarden

in voldoende mate faciliterend zijn aan de doelstellingen van Hoogwaardige Handhaving.

Kennis, vaardi

(48@ó)

De gemeente Heltnond beschikt niet over een opleidingsplan waarin aandacht is voor

handhaving. De medewerkers en het management tolereren geen fraude. Uit de nultneting

blijkt dat de medewerkers qua attitude fraudealert zijn en dat zij over kennis en vaardigheden

beschikken om fraudesignalen te detecteren. Er vindt nog onvoldoende coaching plaats op

handhaving. Daarnaast wordt ervaren dat het management duidelijk aandacht heeft voor

fraude.

Volgens het management valt er nog wel wat te winnen op het terrein van fraudealertheid

binnen Helmond. Voor de oudgedienden is fraudealerdieid niet altijd vanzelfsprekend. Zij

handelen nog zichtbaar vanuit het zorgperspectie£ De fraudealertheid is persoonsgebonden.

De nieuwe lichting medewerkers heeft minder moeite met het confronteren van de klant. Er

is vanuit Heltnond behoefte aan een train@g/opleiding die past binnen de nieuwe visie op

Hoogwaardige Handhaving. Het is van groot belang dat deze training (gekoppeld aan

workshops, coaching, intervisie) duidelijk aansluit op de leervraag van de organisatie. Mddels

een opleidingsanalyse kan deze leervraag worden omgezet in een opleidingsaanbod.

Aansturin

(27@lo)

Er wordt te weinig gestuurd op handhaving. Dit wordt zowel door de medewerkers als het

en. Daarnaast is er onvoldoende gestructureerd overleg over de te

management aangegev

behalen doelstellingen. Uit de Qtückscan is niet gebleken of dit te maken heeft met

onvoldoende sturingsinfortnatie of met de stijl van aansturing/leidinggeven. Om een

daadwerkelijke verbetering in de handhavingsaanpak te realiseren zal er zichtbaar leiding

gegeven moeten worden aan Hoogwaardig Handhaven en zichtbaar sturing moeten

plaatsvinden.

Resultaat (16@lo)

Voor de sturingsinformatie op het terrein van handhaving is Helmond afhankelijk van het

FRIS-systeem. Regelmatige resultaatmeting en terugkoppeling van resultaten vinden in

onvoldoende mate plaats. De effecten van het gevoerde beleid worden te weinig

gecommuniceerd met de medewerkers.

Op het onderdeel resultaatrneting en de communicatie en terugkoppeling van de behaalde

resultaten valt nog veel te winnen voor de gemeente Helmond. Er wordt op dit moment

gewerkt aan een nieuwe set van managementinformatie, maar dit is in ontwikkeling. Dit

betekent dat dit een wezenlijk onderdeel vormt van het activiteitenprogtamma.

Beleidfplan hoo

,gwaardige handhavin

,g afdelin

,gen WIIZ en 0 en C 14

-- - -----

Evaluatie (14)

Evaluatie van het handhavingsbeleid staat nog in de kinderschoenen. Dit betekent dat in de

beleidscyclus evaluatie als een onderdeel van het activiteitenprogramma wordt opgenomen in

de iinplementatie van Hoogwaardige Handhaving.

4.2 Organisatieontwikkelingen

De afdelingen WIZ en O&C hebben conform de SUWI-wetgeving een aantal jaren geleden

casemanagement ingevoerd. De dienst is op dit moment aan het bekijken in hoeverre het

integrale model van casemanagement aanpassingen behoeft. In relatie tot maatschappelijke

en econon-Lische ontwikkelingen maar ook in relatie tot de nieuwe wet Werk en Bijstand en

hoogwaardig handhaven. Hierbij wordt ook de relatie tot handhaving gelegd.

De afdeling O&C heeft het inlichtingenbureau operationeel. Het proces van de verwerking

van de signalen is bij de afdeling Sociale Recherche gelegd Pit is beperkt tot de gemeente

Heltnond). De sociale recherche werkt voor de gemeente Helrnond en omgeving. De

gemeente heeft reeds aangegeven ook gebruik te maken van de stimuleringsregeling controle

en opsporing en uitbreiding regionale samenwerking. Met de uitbreiding van de controle-

capaciteit wordt het mogelijk de casemanagers meer preventief te ondersteunen.

De afdelingen WIZ en O&C hebben in haar conttole-activiteiten al in eerder stadium

besloten de inkomstenverklaringen af te schaffen en deze te vervangen door een

wijzigingsfortnulier met twee maal per jaar een door de klant te tekenen statusfomulier. Dit

onderdeel wordt op dit moment geëvalueerd. Daarnaast kennen de afdelingen een hoge

heronderzoeksfrequentie. In het kader van de stimuleringsregeling Hoogwaardig Handhaven

willen ze naar een signaal- enrisicogestuurde controlesystetnatiek, waarbij de effectiviteit en

efficiency voorop staan.

De afdelingen WIZ en O&C maken gebruik van de tijdelijke stimuleringsregeling

intensivering opsporing en controle Abw. I~Iiermee willen de afdelingen de extra controles in

het kader van het verbeteren van de handhavingsaanpak formatief opvangen.

Op het terrein van réintegratie kennen de afdelingen het project Direct Werk en Helrnond

Actie£ Dit is een belangrijk project in het kader van het toeleiden van werk en de

verplichtingenkant van handhaven.

Als ketenpartner is het Centrum voor Werk en Inkomen (CXX/l) van groot belang in een

handhavingsgerichte aanpak. Binnen de huidige stimuleringsregeling concentreren de

afdelingen zich in haar activiteiten op het verbeteren van de eigen organisaties. Op tern-iijn

zullen ook de ketenpartners hierbij betrokken worden.

In de maand juni is een nieuw automatisetingssysteem géintroduceerd, te weten GWS4a11.

Dit vraagt op dit moment alle aandacht voor de organisatie.

Tenslotte is er ook nog een managementinfortnatiesysteem in ontwikkeling.

Beleidsplan hoo

,gwaardi

,ge handhavin

W7Z en 0 en C 1 5

- - --

4.3 Producten

In de nultneting hebben we de productontwikkeling van de gemeente Heltnond vergeleken

met de producten op het terrein van Hoogwaardig Handhaven.

De afdelingen WIZ en O&C zijn bezig met een managementinforinatiesysteem. Het

management informatiesysteem zal ook gegevens gaan bevatten voor handhaving.

De afdelingen WIZ en O&C hebben een inforinatiemap waarin de rechten en plichten van

de klant staan vermeld. De doelstelling is dat deze gekoppeld wordt aan een

dienstverleningsgesprek met de casemanager. De afdelingen WIZ en O&C kennen geen

intern & extern communicatieplan handhaving.

De afdelingen WIZ en O&C hebben het dienstverleningsgesprek inmiddels géinttoduceerd

in de organisatie. Het doel van het dienstverlenend gesprek is dat de klant tijdens dit gesprek

géinfortneerd wordt over alle aspecten waartnee 1-lij/zij te maken krijgt en informatie krijgt

over rëintegratietrajecten, rechten, plichten en uitkering. Deze info ontvangt men rriiddels

een infomap. De client dient deze te ondertekenen voor ontvangst.

De criteria voor een handhavingsgerichte dienstverlening zijn nog niet aanwezig bij de

afdelingen WIZ en O&C. De organisatie kent een globale aanpak van doelgroepgerichte

dienstverlening. Deze is niet gebaseerd op klantprofielen of risicogroepen.

De controlesystematiek is gebaseerd op een heronderzoekssysteem met een hoge frequentie.

De werkprocessen van de dienst zijn niet gescreend op fraude-alertheid. De organisatie kent

geen module fraude~alertheid in haar opleidingspakket.

Het fraudekompas wordt als een belangrijke ondersteuning gezien voor de uitvoerende

medewerkers. Deze moet nog op maat gemaakt worden.

4.4 Conclusie:

De gemeente Helinond kan zich op tal van onderdelen nog verbeteren als het gaat om

handhaving. De gemeente Helinond zal middels het activiteitenplan Hoogwaardig

Handhaven in het kader van de stitnuleringsregeling Hoogwaardig Handhaven in 2004 een

aantal concrete stappen zetten om de organisatie te verbeteren als het gaat om handhaving.

In het volgende hoofdstuk zijn deze activiteiten vertaald in concreet beleid.

Beleidfplan hoo

,gwaardi

,ge handhavin

en C 1 6

5 Concreet beleid 2004

5.1 De visie-elementen vertaalt in concrete doelstellingen

Hoogwaardig handhaven bestaat uit vier visie-elementen. Voor de afdelingen WIZ en O&C

zijn deze visie~elementen vertaald in concrete doelstellingen. I-Iieronder worden de

doelstellingen per visie-element toegelicht.

Vroegtijdig informeren

Het vroegtijdig informeren van doel- of risicogroepen is het eerste preventieve visie-element.

Als klanten weten wat hun rechten en plichten zijn, kunnen zij deze ook gemakkelijker

naleven. Om dit tot stand te brengen, hebben de afdelingen WIZ en O&C de volgende

doelstellingen geformuleerd:

Intern en extern communicatieplan.

Een plan voor een gestructureerde consequente en transparante connnurticatie over doel,

werkwijze en resultaten van hoogwaardig handhaven. Onderscheid wordt gemaakt in een

intern conimuriicatieplan (geacht op medewerkers, bestuur en ketenpartners) en een extern

commutücatieplan (gericht op klanten en 'de maatschappij).

Dienstverleningsgesprek

Goed gestructureerd, eenduidig intakegesprek bij alle aanvragen. In het

dienstverleningsgesprek tussen cliënt en casemanager wordt de cliënt op een beknopte,

servicegerichte wijze voorgelicht over de dienstverlening van de afdelingen WIZ en O&C, en

wordt de cliënt inzicht gegeven in de aan die dienstverlening verbonden rechten en

verplichtingen. Dit inzicht moet leiden tot acceptatie van deze rechten en plichten en

daarmee tot de bereidheid om ze (spontaan) na te leven. Onderdeel van het

dienstverleningsgesprek is het overhandigen van een infomap. Deze dient door de cliënt te

worden ondertekend voor ontvangst.

Resultaat

Het resultaat dat bereikt moet worden is dat de klanten geïnformeerd zijn over hun rechten

en plichten en over de wijze van controle en dat de medewerkers van de afdelingen WIZ en

O&C op een eenduidige wijze de cliënten informeren, begeleiden en controleren.

Optimaliseren dienstverlening

Het wegnemen van organisatorische drempels en de kwaliteit van de dienstverlening zijn de

twee speerpunten van het tweede preventieve visie-element. Het betreft ook de integriteit

van de uitvoeringsorganisatie. Met een optimale dienstverlening kan afglijden voorkomen

worden. De afdelingen WIZ en O&C hebben op dit onderdeel de volgende concrete

Beletdfplan hoo

handbavin

en C 17

--

doelstellingen geformuleerd:

0 Mschaffen inkomstenverklaringen

Belangrijk gegeven in Heltnond is dat de inkomstenverklaringen @.V.'s) zijn afgeschaft en

vervangen zijn door een mutatieforinulier. In het kader van Hoogwaardig Handhaven wil de

gemeente Helmond het afschaffen van de I.V.'s verbinden aan het opzetten van een model

van nsicoanalyse/risicosturing.

Afschaffen heronderzoeken

Uit de landelijke benchmark (onder sociale diensten) blijkt dat de gemeente Heltnond een

zeer intensief heronderzoeksbeleid voert. De gemeente Helinond geeft aan dat de V/," om

een andere benadering vraagt. Het idee is om een controle op maat plan te ontwikkelen en de

huidige heronderzoeken in 2004 te vervangen door signaal- & tisicosturing, themacontroles

en de omzettingen in het kader van de WWB. Controle op maat komt hiermee duidelijk

centraal te staan in het beleidsprogranima Hoogwaardig Handhaven van de gemeente

Helmond.

Ontwikkelen van klant & handhavingsgerichte kwaliteitscriteria voor de

dienstverlening.

Dit onderdeel betreft de kwaliteitskenmerken voor een klant- & handhavingsgerichte

organisatie en de wijze waarop deze kunnen worden gèimplementeerd.. Het ontwikkelen van

de kwaliteitskenmerken geschiedt conceptueel vanuit zeven dimensies van kwaliteit, te

weten:

Communicatie

Betrouwbaarheid

Tegemoetkomendheid

Begrip voor de klant, bejegening en beleefdheid

Competentie

Toegankelijkheid

Veiligheid en uitstraling

De genoemde kwaliteitsdirnensies / criteria zijn uitgangspunt voor de vormgeving van de

afdelingen WIZ en O&C.

0 Gebruik maken van ldantenpanels

Voor het optimaliseren van de dienstverlening is het noodzakelijk inzicht te krijgen in de

positieve en negatieve ervaringen van de klanten met de dienstverlening van de gemeenten.

Gedacht wordt dit onderdeel nader uit te werken c.q. te regelen middels de op te stenen

cliëntenparticipatieverordening. Met het gebruik maken van klantenpanels kunnen de

zwakke plekken" aangepakt worden en verbeteringen opgenomen worden in het

dienstverleningsconcept. Het is van groot belang om in gesprek te zijn en te blijven met de

klanten over de dienstverlening.

Deskundigheidsbevorderin van de ldantmanagers

9

Een belangrijke rol in het dienstverleningsconcept is weggelegd voor de klantrnanager. Deze

is het gezicht naar buiten van de gemeentelijke organisatie. De toekomstige klantrnanager is

Beletdfplan hoo

,gwaardige handhavin

,g afdelin

gen W/7Z en 0 en C 1 8

in dienst van de gemeente en levert de diensten volgens de basisprincipes. De klantrnanager

is resultaatverantwoordelijk. De klant heeft één vast contactpersoon op terrein van Werk,

Inkomen en Zorg. In het verder vormgeven van klanttnanagement in de gemeente Heltnond

neemt deskundigheidsbevordering een belangrijke plaats in.

Wegnemen organisatorische drempels door integrale uitvoering van taken en

maatwerk in de keten van dienstverlening

De klantrnanager knipt de klant niet op in stukjes en toko's maar regisseert de acties van

anderen die nodig zijn om een met elkaar overeengekomen resultaat.te bereiken. De

geco.tnbineerde actie gericht op persoonlijke, maatschappelijke en arbeidsmarktfactoren,

moet qua intensiteit. aard van de begeleiding en locatie flexibel zijn.

Resultaat

Het resultaat dat bereikt moet worden is dat de nalevingbereidheid van de klanten door de

kwaliteit van de dienstverlening en door het wegnemen van onnodige drempels vergroot

wordt.

Vroegtijdige detectie en affiandeling

Het vroegtijdig detecteren van fraudesignalen en het afhandelen ervan is het eerste

repressieve visie-element. Hierbij gaat het om het besef dat de afdelingen WIZ en O&C meer

aandacht moeten hebben voor de specifieke eisen die handhaving aan de processen stelt.

Kemelementen l-.tierin zijn signaal- & risicosturing en fraudealertheid. Door vroegtijdige

detectie en afhandeling blijft de schade beperkt en ook wordt voorkomen dat cliënten in een

strafrechttraject kunnen terechtkomen.

De gemeente Helmond heeft op dit onderdeel de volgende doelstellingen geformuleerd:

Normen en waardenbijeenkomst

Er moet een organisatiebreed bewustwordingsproces worden gestart. Wat is fraude en welke

schade richt het aan? Met welk handhavingsbeleid kan dat op een goede manier voorkomen

worden? Welke tol spelen de verschillende lagen in de organisatie hierin? Wat vraagt dat de

verschillende functies, werkprocessen en werkmethodieken? Door op deze vragen als

organisatie een eigen antwoord te formuleren, wordt het handhavingsbeleid eenduidig

verankerd en ontstaat er samenhang op inhoud en draagvlak. Om deze verankering te

realiseren, wordt er een waarden en normenbijeenkomst georganiseerd.

Verbeteren vergaren informatie en gesprekstechnieken door middel van een

training fraudealertheid

Hoogwaardig Handhaven vraagt voor zowel de organisatie als het management en de

uitvoerende medewerkers een hoge mate van professionaliteit. De gemeente Helinond wil

deze professionaliteit van haar medewerkers vergroten door n-iiddel van een training. Middels

een modulaire aanpak wordt de training gegeven. De modules zijn als volgt opgebouwd:

0 Module 1 Een workshop met management

0 Module 2 Het leren herkennen van de klant en zijn signalen

0 Module 3 Fraudealertheid n-iiddels instrumenten

0 Module 4 Het gesprek als instrument

0 Module 5 Test van de kennis en vaardigheden

Beleidfplan hoo

,gwaardige bandhavin

,g afdelin

gen W7Z en 0 en C 1 9

De training wordt voorafgegaan door een opleidingsanalyse. Dit opleidingsanalyse-

instrument is ontwikkeld om de organisatie in staat te stellen vast te stellen welke

leertrajecten moeten worden aangeboden aan de betrokken medewerkers. Om de opleiding

effectief in te zetten is het van belang dat er een duidelijk en gedragen conceptueel

opleidingsprogranuna ontwikkeld wordt voor een train@gs- en coachingsprogramma in

Helrnond.

Invoeren van signaalsturing.

De werkprocessen van controle moeten zodanig ingericht zijn, dat er een re

,guller en een

intensiefcontroletraject verankerd is in de organisatie. Daarmee wordt de controle efficiënt

georganiseerd naar het principe van controle op maat. Iedere werkgever, verzekerde en

uitkeringsgerechtigde zou uiteindelijk volgens dit systeetn geïndividualiseerd gecontroleerd

worden, waarbij de intensiteit van de controle afhankelijk wordt gemaakt van de

(onderbouwde) administratieve tisicobeoordeling die aan de poort heeft plaatsgevonden.

Daardoor zet de organisatie haar beschikbare controle-energie efficiënt en doeltreffend in.

Elke werkgever, verzekerde en uitkeringsgerechtigde krijgt zo de controle waar hij of zij recht

op heeft. Decharge vindt zo optimaal plaats.

Invoeren van risicosturing.

Risicosturing moet operationeel gemaakt worden om een risicobeoordeling mogelijk te

maken. Het analyseren van risico's, het ontwikkelen van risicoprofielen en protocollen en het

uitvoeren van themacontroles worden onderdeel van het controle op maat plan.

Om te kunnen analyseren welke doel- of risicogroepen er bij de afdelingen WIZ en O&C

actueel zijn en welke aanpak bij elke doel- of tisicogroep zou passen. Dat kan door

bijvoorbeeld te analyseren welke groepen achterin de keten in de opsporing zichtbaar

worden en nader te analyseren hoe en waarom zij welke regels hebben overtreden. Op basis

hiervan kan voor elke doel- of -tisicogroep een effectieve handhavingaanpak opgesteld

worden.

Resultaat

Helmond wil bereiken dat de controle effectief en efficiënt is. Dit betekent dat er zoveel

mogelijk fraude, op een zo vroeg mogelijk tijdstip fraude wordt gedetecteerd met een zo

efficiënt mogelijke inzet van mensen en rriiddelen. Het resultaat dat bereikt moet worden is

een fraudealerte medewerker en organisatie.

Daadwerkelijke sanctionering

Het daadwerkelijk sanctioneren is het tweede repressieve visie-element. Wie fraudeert wordt

daadwerkelijk gestraft. Fraude wordt altijd aangepakt, moet daarbij het credo zijn. Wie dit tot

stand wil brengen zal op orgatiisatieniveau de vol e de kritische fucceffactoren kunnen benutten:

Er wordt een zichtbaar lik op stuk beleid georganiseerd.

In dit onderdeel worden de gewenste werkprocessen voor het @@ichtbaar lik op stuk-beleid

onder de loep genomen, hierin onderscheiden we drie groepen activiteiten:

1. Adequate uitvoering maatregelen bij niet nakomen verplichtingen

2. Afstemmen werkproces rechtmatigheid en invordering

3. Incassotrajecten

"erbij zijn strenger, helder en sneller kernbegrippen.

Maatwerk bij incasso.

Beleidsplan hoogwaardi

en C 20

Als fraude vastgesteld is, is de daadwerke,@;ke terugvordering het sluitstuk van het

handhavingsbeleid. Er zullen haalbare incassotrajecten moeten worden ingezet bij geconstateerde

fraude. Het aantal af te schrijven fraudevorderingen zal tot een niinitnum beperkt moeten

worden. De strategie is erop gericht om zo vroeg mogelijk na de constatering van mogelijke

fraude direct na te gaan welke incassomogelijkheden er mogelijk zijn. Dus

tijdens het proces en onderzoek worden bij voorkeur al verrnogenscomponenten bezien.

Niet achteraf, na afronding van het onderzoek, omdat vaak vroeg in het traject mogelijk nog

wel iets te halen is.

Verbeteren van de afstemming tussen de casemanagers en de juridische afdeling.

Bij voorkeur wordt er direct (bij constateren) een concrete betalingsregeling getroffen,

zodat de uitvoeringsorganisatie de regie op de daadwerkelijke inning daarbij geheel in handen

houdt.

Resultaat

De gemeente Heltnond wil bereiken dat doorrniddel van lik-op-stuk-beleid en het

terugbetalen van het gefraudeerde bedrag de fraudeur wordt gestraft recidive te voorkomen

en andere klanten waarschuwen niet te frauderen.

De resultaten gemeten

De visie van Hoogwaardig Handhaven is hierboven vertaald in concrete doelstellingen. Om

het effect te kunnen meten van beleid dienen de doelstellingen concreet gemaakt te worden.

De afdelingen WIZ en O&C willen de resultaten van het beleid meetbaar maken door het

ontwikkelen van een sturingsmodel Hoogwaardig Handhaven.

Beleidfplan hoo

,gwaardi

,ge handhavin

,g afdelin

en C 21

- - - ----- - - - - - - -