- Bestuur
- Commissiestukken Jaarkrant GGD 2002
Commissiestukken Jaarkrant GGD 2002
Documentdatum | 13-10-2003 |
---|---|
Bestuursorgaan | Commissie Samenleving en Economie |
Documentsoort | Commissiestukken |
Samenvatting |
GGD Zuidoost-Btabant,jaatverslag 2002, eenmalige editie, mei zo03 www.ggdzob.nI16pagina's Zuidoost. Brabant rant Toename soa-klachten Vatcinatietampagne geslaagd Lakale infopunten van start Naar één ambulanteorganisatie Jeugd praat over drugs Gemeen ten actief met La kaal Gezandheids beleid Vanaf juli 2003 moet elke gemeente beschikken over een nota Gezondheidsbeleid. Dat schrijft de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV) voor. Daarom zijn bijna alle gemeenten druk bezig met het ontwikkelen van een lokaal gezondheidsbeleid. Nu is het schrijven van een nota met mooie voornemens waar- schijnlijk niet zo moeilijk. Belangrijker is echter dat deze nota vervolgens ook wordt uit- gevoerd. De GGD ondersreunt de gemeenten bij dit proces, le- ven onderzoeksgegevens en voert een aantal activiteiten uit. Dit alles natuurlijk alleen als de gemeente de GGD hierom vraagt. vertegenwoordigers van organi- saties zoals huisarts, maatschap- pelijk werk, seniorenwerk, rhuiszorg, onderwijs en belan- genorganisaties. Deze groepen signaleren gezondheidsprobIe- men, srellen ptioriteiten, stimu- leren nieuwe projecten, advise- ren de gemeente en zijn aanspreekpunt voor burgers. Uitgangspunt voor het beleid zijn de preventietaken volgens de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid, maar sommi- ge gemeenten overwegen een verbreding in de richting van Welzijn-Wonen-Zorg. Lees verder op pagina 1.5 Er wordt intensief vergadetd in lokale stUurgroepen of plat- forms, bestaande uit een wet- houder en/of ambtenaar, de pro- ces begeleider van de GGD en ""enen!." Cursus Bedrijfslnmlpverlening Bedrijfshulpverleners hebben de taak handelend op te tre- den als er situaties ontstaan die gevaar opleveren voor de veiligheid enjof gezondheid van de werknemers. De GGD Zuidoost-Brabant biedt u een complete cursus aan die de tJedrijfshulpverleners in uw bedrijf Iaat voldoen aan de re- gels van de Arbo-wet. In nauwe samenwerkrng met de Brandweer organiseert de GGD Zuidoost-Brabant een tweedaagse cursus Bedrijfs, hulpverlening. Deze wordt gegeven door ervaren ambulan- ceverpleegkundigen eo brandweerrnstructeurs. Ook voor de jaarlijkse herhalingscursus kunt u terecht bij de GGD Zuidoost-Brabant. Interesse? Neem dan contact op met: GGD Zuldoost.Brabant. Cursusbureau, telefoonnummer 0492 - 58 48 94. Uw gezondheid, onze specialiteit Gezondheid burgers Inzet gemeentelijk beleid. Thema van de jaarkrant GGD in het nieuws Redactioneel HELMOND. De Jaarkrant 2002 van de GGD Zuidoost-Brabant staat dit keer In het teken van 'nleuw(s)'. De GGD haalde na- melijk regelmatig de nieuws- kolommen van de kranten. Maar ook binnen de organisatie zelf werden er allerlei vemleu- wlngen Ingezet... Zo waren er in 2002 heel wat in- rerne ontwikkelingen die voor vernieuwing en verandering binnen de GGD Zuidoosr- Brabant zorgden. De organisa- tiestrucruur werd aangepast. Mdel ingen werden samenge- voegd tot grotere units. Hierdoor ontstond een duidelij- kere verdeling tussen de eind- verantwoordelijkheden van unit- en teamlllanagers. De be- leidscyclus van de GGD werd bijgesteld. Financiële en inhou- delijke planning zijn nu beter op elkaar afgestemd. Met de in- troductie van een organisatie- breed kwaliteitsplan is voo= ook kwaliteitsplanning een geïntegreerd onderdeel van de beleiclscyclus. Een belangrijke stap werd gezet in het bepalen van de identiteit van de GGD. Deze idemiteit wordt uitgedrukt in de vijf kernwaarden toegankelijkheid, betrouwbaarheid, deskundig- heid, initiatief en klantgericht- heid. De kern waarden werden vertaald in een missie. Om onze missie kernachtig naar het pu- bliek te kunnen communiceren is een (nieuwe) slogan ontwik- keld: 'Uw gezondheid, onze spe- cialiteir'. Het jaar 2002 was ook het jaar van de vernieuwde huisvesting- Her pand aan de Callenburgh in Helmond werd verbouwd en de vestiging in Valkenswaard werd opgeheven. Alle kamoorfunc- ties van de GGD zijn nu centraal gehuisvest en bereikbaar. De dienstverlening naar onze klamen ging in deze roerige tijd onverminderd door. Sterker nog: nieuwe en vernieuwde diensten en campagnes werden omwikkeld en uitgevoerd. Deze diensten waren op hun beurt re- gelmatig aanleiding VOOt nieuws in de media. De menin- gokokkencampagne spande daarbij de kroon en zorgde voor extra en onverwachte drukte. Maar de GGD Zuidoost-Brabant kwam niet alleen door de me- ningokokkencampagne in het nieuws. In deze jaarkrant heb- ben wij een selectie gemaakt van nieuwsfeiten die in 200Z aan- dacht kregen in de media. Hiermee hopen wij de lezer een afwisselend beeld te geven van onze werkzaamheden in 2002. Her zijn sruk voor stuk activitei- ren die ten dienste staan van al onze klanten. Want de kJant Slaat bij de GGD Zuidoost- Brabant (nog) steeds centraal (en dat is niet nieuw!)- Tjeerd Bal/ker Algemeen directeur Aantal soa-gevallen gestegen Het aantal gevallen van seksueel overdraagbare aan- doeningen (soa's) in ons land neemt toe. Ook in de re- gio Zuidoost-Brabant is deze trend merkbaar. In vijf jaar tijd is het aantal consulten voor seksueel over- draagbare aandoeningen en hiv bij de GGD-polikli- nieken in Valkenswaard en Helmond meer dan ver- dubbeld, stellen verpleegkundige Leonore Mevis en arts Paulien Tolsma van de GGD Zuidoost-Brabant. Mensen met onbeschermde en wisselende seksuele contacten lopen het risico om een seksueel overdraagbare aandoening (soa) te krijgen. Onveilig vrijgedrag komt in zijn algemeenheid va- ker voor bij jongeren tot 35 jaar, prostitUees, homomannen en Beeld uit de soa-campagne. mensen uit overzeese gebieden. Uit onderzoek blijkt dat onge- veer tien procent van de mensen met een soa geen hulp zoekt. Een soa gaat echtet nooit van- zelf over en het verraderlijke van sommige aandoeningen is dat je er weinig of niets van merkt. Bacteriële soa's, zoals chlamydia, gonorroe en syfilis, zijn goed te genezen mits ze op tijd behandeld worden. Virale soa's, zoals genitale wratten, herpes genitalis en hepatitisA,B of C zijn zeer besmettelijk en vragen om een tijdige behande- ling om verdere verspreiding te voorkomen. Consulten Bij de huisarts en de poliklinie- ken van de GGD kan iedereen een soa-test laten uitvoeren. Sommige mensen schromen echter om hiervoor naar hun huisarts te gaan en geven de voorkeur aan de anonimiteit van een GGD-poli. Paulien Tolsma: "Een soa hebben is een heel groot taboe.]e moet allerlei intieme vragen beantwoorden en voelt je schuldig omdat je bij- voorbeeld vreemd bent gegaan of zonder condoom hebt ge- vrijd. Het grijpt diep in op je le- ven en je relatie!" Meer dan de helft van de consul- ten bij de GGD-poliklinieken in ZO02 betrof een soa-hulpvraag zonder een hiv-consult. paulien Tolsma: "De meeste consulten vinden plaats vanwege eigen ri- sicogedrag en klachten. Het is geen kwestie van kennis over veilig vrijen. Ze weten dat ze een condoom moeten gebruiken en ze hebben er zelfs vaak een bij zich, maar het komt er gewoon niet van." Ver van je bed De GGD doet elk jaar mee aan de landelijke voorlichtingscam- pagne voor jongeren. "Aandacht voor veilig vrijen blijft hard no- dig, want ieder jaar wordt er weer een nieuwe groep seksueel actief", aldus Leonore Mevis. "Veel jongeren missen de sociale vaardigheden om het gebruik van een condoom bespreekbaar te maken op het moment suprê- me. De recente campagne richt zich daarom niet zozeer op ken- nis over condooms, maar meer op de risico's van geslachtsziek- ten. Datje door chlamydia of go- norroe bijvoorbeeld onvrucht- baar kunt worden. Of datje met syfilis vatbaarder bent voor hiv. Het motto is: veilig vrijen hoort erbij en getuigt van respect en zOtg voor jezelf en de ander. Op de deelnemende scholen voor Nieuwe wet stelt eisen aan kinderopvang In 2002 moest peuterspeelzaal Pukkemuk uit Waalre, vanwege slechte hygiënische omstandigheden, waar- onder tocht en vocht, verhuizen naar een nieuw on- derkomen. Pukkemuk is echter niet het enige voorval in de regio. De sociaal verpleegkundigen van de GGD, die de kinderopvang controleren op hygiëne en kwali- teit, komen nog wel eens ondermaatse gevallen tegen, zij het in mindere mate dan voorheen. Vaak is de huis- vesting het grote knelpunt. Veel instellingen voor kinderop- vang zitten in multifunctionele gebouwen die niet zijn afge- stemd op kleine kinderen. Gelukkig is er nu de Wet Basis- voorzieningen Kinderopvang (WBK) in de maak... In de nieuwe Wet Basisvoor- zieningen Kinderopvang die vanaf ZO04 van kracht zal zijn, zullen eisen gesteld worden aan de kwaliteit van opvang. Oudets, werkgevers en overheid dragen hier gezamenlijk de ver- antwoordelijkheid voor. Zodra een kinderopvangplaats in ge- bruik is, wordt tevens een aantal rechten gegarandeerd. Denk hierbij aan recht op voldoende kwaliteit van de locatie en het recht op een financiële bijdrage vanuit de overheid. De wet is al- leen van toepassing op kinder- dagverblijven, buiten- en na- schoolse opvang en gast- ouderbureaus, dus nog niet voor peuterspeelzalen. Maat ook hier wordt aan gewetkt. Voor het peurerspeelzaalwerk zijn inmiddels kwaliteitsregels ingediend. GGD'ers gaan toe- zicht houden op de kwaliteit van de uitvoering van de wet. Zij krijgen de mogelijkheid om hiervoor een speciale cursus tot inspecteur te volgen. 2 Reactie mevrouw M. van Greunsven van Pukkemuk: "De nieuwe huisvesting van Pukkemuk bevalt prima. Het is nu veel beter geïsoleerd en niet meer zo vochtig als in de oude huisvesting. Dat het weer nood- lokalen zijn, dat merk je eigen- lijk niet. De kinderen zij n er ook gelukkig mee, wam alles is veel kleuriger en er hangen frisse gotdijntjes. Voorheen was alles bruin en grauw. Dat vrolijke, dat merken zij direct. Van de vorige behuizing werd vanaf het begin al gezegd dat het van tijdelijke aatd zou zijn. Uiteindelijk heb- ben we er nog tien jaar in gebi- vakkeerd." voorrgezet onderwijs (vmbo) hangen we posters op en delen we een boekje over soa en veilig vrijen, plus een condoom uit aan derde- en vierdeklassers. We ho- pen dat jongeren hierdoor ge- makkelijker over veilig vrijen durven praten." Vaccinatiecampagne Naast deze jongerencampagne voert de GGD een campagne on- der homoseksuelen, harddrug- gebruikers. prostitUees en hun klanten, en heteroseksuelen met wisselende contacten. Deze groepen lopen namelijk extra ri- sico om hepatitis B te krijgen - een ernstige levetontsteking die overgedragen kan worden door onveilig seksueel contact of bloed bloed contact. Vaccinatie kan hepatitis B voorkomen. In november ZO02 is de GGD Zuidoost-Brabant in opdracht van de minister van Volks- gezondheid gestart met de uit- voering van de landelijke vacci- natiecampagne hepatitis B voor risicogroepen. De voorlichting over deze vacci- natie (en ovet veilig vrijen) moet volgens Leonote Mevis heel doelgroepgericht gebeuren. "Drugsverslaafden worden via instellingen voor verslaafden- zorg zoals Novadic op de hoogte gebracht. Prostituees, escortser- vices en hun klanten probeten we met mini advertenties in huis-aan-huisbladen en met fol- ders in verschillende talen te be- reiken. Om in contact te komen met homoseksuelen, werken wij sinds ZO02 nauw samen met on- ze collega's bij de GGD Eind- hoven. Een ploeg vrijwilligers geeft actief voorlichting op ho- mo-ontmoetingsplaatsen in de hele regio, zoals homobars, -clubs, sauna's en ontmoetings- plaatsen langs snelwegen en in parken. De vrijwilligers moeten goed bekend zijn met de homo- cultuur en krijgen vooraf een training. Over her algemeen wordt er heel positief op gere- ageerd", aldus Leonore Mevis. W AA LR E - Peuterspeelzaal Pukkemuk verhuist vrijdag en de tWee dagen daarna naar nieuwe noodlokalenachter ba- sisschool De Wilderen in Waalre. De nieuwbouw komt op een steenworp afstand van de 'huidige noodlokalen op een terIein bij de basisschool aan de Meester Sloorsweg. De ge- meente steekt ruim een half Iniljoen gulden in de nieuw- bouw. on er omen werd vorig jaar door de GGD-Zuidoost- Brabant afgekeurd vanwege de slechte hygiëne. Daarna Is het gebouw diverse keren opge- knapt maar de hygiëneproble- men bleven. Pas nadat de brandweer vorig jaar ook con- stateetde dat de brandveilig- heid niet In orde was, klopte Pukkemult met succes bij de gemeente aan vóor nieuwe huisvesting. Aan het nUt van voorlichtings- campagnes wordt wel eens ge- twijfeld, vooral als de cijfers een andere richting uitwijzen. Is de boodschap over veilig vrijen aan het slijten? Of laten zich nu meer mensen onderzoeken dan vroeger en is de landelijke regis- tratie nu verbeterd? Soms krijgt de GGD een duidelijke bevesti- ging dat voorlichting wel dege- lijk effect heeft. Mevis: "We kre- gen vorig jaar het verzoek van een homogroep 0111 een lezing te komen geven over de risico's van soa's. Maar het mocht niet over veilig vrijen gaan, want dat wis- ten ze al wel. Dat is toch duide- lijk een signaal dat de jarenlan- ge voorlichting over veilig vrijen resultaat heeft gehad!" re e GG D tevreden over vaccinatie Meningo ko kken C Woensdag 20 november ZO02, Veka sporthal, Hel- mond, 15.30 uur. Voor de 98.011e keer dringt de naald met entstof door het vlees. De verpleegkundige rondt het ceremonieel af met een pleister. Het slachtoffer vertrekt geen spier en verlaat de hal opgelucht. De vaccinatiemedewerkers realiseren zich met een zucht dat de marathon volbracht is. De tafels, stoelen en vloerbedekking kunnen weg. De formulieren worden geordend en voor de laatste keer laden de GGD'ers de auto vol met afval en restmateriaal. Een uur later zijn alle sporen uitgewist en is de hal weer de arena voor basket- en volleyballers. Om met de cam- pagneleus te spreken: Da's goed gedaan! Vlotte doorstroming. Het jaar ZDDZ is voor de GGD vooral het jaar van de meningo- kDkkencampagne. Ruud van Vlerken. coordinaror van de campagne bij de GGD Zuidoost- Brabant, kan zich niet herinne- ren dat er Doit eerder zo'n groOt- schalige campagne is geweest. Hij kan het weten, want hij is als arts en hoofd afdeling [nfectie- ziekten en milieu al bijna zs ja- ren betrokken bij acties van de GGD. Zo'n driekwarrjaar zijn er een tiental GGD'ers bezig ge- weest met de organisatie van de- ze campagne. Tijdens de cam- pagnedagen zelf. werkten ruim IOD GGD-medewerkers direct aan de uitvoering. Dat betel Vanaf 1 september ZODZ is de in- enting tegen de Meningo- kDkbacterie type C in het regu- liere rijksvaccinatieprogramma van de overheid opgenomen. De minister van Volksgezondheid besloot daarnaast Dm voor alle kinderen tot 19 jaar een eenma- lige inhaalslag te maken. Ruud van Vlerken: "Het risico DITI hersenvliesontSteking te krijgen is weliswaar erg klein, maar de gevolgen kunnen zeer ingrij- pend zijn. In het ergste geval kan een kind zelfs overlijden aan de gevolgen van de infectie. Het vaccin dat nu is toegediend, biedt alleen bescherming tegen de MeningokDkken C, maar niet tegen een ander type meningo- kok. een andere bacterie of een virus. Een vaccin tegen menin- ze zo snel aan de beurt waren. De GGD had speciaal voor deze campagne een callcentrum in- gericht. Daar kwamen ongeveer tienduizend telefoontjes bin- nen van mensen die een vraag hadden Df hun afspraak wilden verzetten. De landelijke coordinatie was volgens Van Vlerken goed. "Wij hadden Dnze handen vol aan on- ze eigen organisatorische zaken. Op landelijk niveau regelde men de vaccins en de vDorlich- ringsmiddelen. Bij het vaccine- ren kregen we gelukkig DDk as- sistentie van medewerkers van Kruiswerk Peelland en Thuis- zorg Kempenstreek. Die samen- werking was erg pretrig." derd procent tevredenheid op- geleverd. "De bijwerkingen wa- ren klein, het publiek was goed voorgelicht en zeer positief, er waren nauwelijks wachtrijen, vaccins waren voldoende aan- wezig en ook de samenwerking met de gemeenten liep goed. Ik bezocht elke dag de prikplaat- sen en verbaasde me er iedere keer weer over hoe rustig en voortreffelijk alles verliep!" Zeer tevreden De hele campagne heeft volgens Ruud van Vlerken bijna hon- gDkDkken B is in Dntwikkeling, maar zal zeker niet voor 2010 Dp de markt zijn." Bijna 8z% van de kinderen in de regiDgemeenten rond Eind- hoven die een DprDep kregen, is tijdens de campagne ingeënt. "Ongeveer 13% had zich al eer- der laten inenten, zodat de be- schermingsgraad Dp circa 95% lig!", zegt Ruud van Vlerken. Hij is zeer tevreden Dver deze DP- komst. "S!echts een kleine groep ouders heeft er bewusr voor ge- kozen Dm de kinderen niet te la- ren inenten. Bijvoorbeeld van- wege een chronische ziekte van een kind Df Dm principië!e rede- nen." [nenringsDperarie De operatie was verspreid over rwee periodes. In juni }tlm 18 jaar en de peurers en Ideurers van IZ maanden tlm 5 jaar aan bod. Eind september, begin oktober waren de 6- tot Is-jarigen aan de beurt en DP 20 november werd een laatSte inhaaldag gehouden. Zowel in juni als in september werd er gedurende 11 dagen DP ZI verschillende IDcaries geprikt. 's Morgens vroeg werden de vac- cins door een koelwagen van de Stichring Provinciale Ent Ad- ministratie NDDrd-Brabant op de locaties afgeleverd. De Idnde- ren werden per kwartier in post- codegroepen opgeroepen, waar- door er nauwelijl" wachtrijen onrstonden. Het verraste de meeste ouders en kinderen dat EINDHOVEN - De GGD's in Zuidoost-Brabant ma- ken zich op voor de grootschalige inentingsactie te- gen de meningokok-C bacterie. In de hele regio wor- den tussen 10 en 24 juni zo'n tachtigduizend kinderen ingeënt. In het najaar volgt een tweede groep van nog eens tachtigduizend kinderen. Vrijdag maken de GGD's de precieze planning bekend. Eindhovens Dagblad 15 mei 2002 de leeftijd van één tot zes jaar en de leeftijdscategDrie van vijftien tot negentien jaar. In september is het vervolgens de beurt aan de groep van zeven tot veertien In juni worden rwee groepen kinderen ingeënr: kinderen in 3 jaar. De doelgroep isin tweei!n gesplitst omdat er niet vol- doende vaccinaties beschik- baar zijn om alle kinderen te- gelijkertijd in te enten. Bovendien vormen met name de vijftien- tot achttienjarlgen de grootste risicogroep. "We trekken in juni per gemeente één dag uit om de inentingen te doen", aldus R. van Vlerken, bij de GGD Zuidoost-Brabant verantWoordelijk voor de inen- tingsoperatie. De gezDnd- heidsdiensten maken vrijdag bekend welke gemeente of wijk op welke dag aan de beurt is. Van Vlerken: "Voor Dns is dit een operatie die zijn weerga niet kent, zeker als je bedenkt dat de voorbereidingstijd met twee maanden Dntzettend kort is geweest." Volgens Van Vlerken krijgen alle kinderen binnenkort een persoonlijke uimodiging van de GGD waar- in precies staat waar en wan- neer er geprikt kan worden. "Ons streven is Dm iedereen minstens rwee weken van tevo- ren Dp de hoogte te stellen." GGD IN HET NIEUWS.~ In Marietje Kesselsproject vergroot weerbaarheid Weerbaarheidsproject in Laarbeek Geld voor helft scholen In toenemende mate worden jongens en meisjes in onze samenleving bedreigd door machtsmisbruik in diverse vormen. Uit onderzoek blijkt dat in het basis- onderwijs zeker acht procent van de kinderen een- maal per week of vaker wordt gepest. In het voortge- zet onderwijs geldt dat voor twee procent van de leerlingen. Voldoende reden voor GGZ Oost-Brabant, GGD Zuidoost-Brabant en Onderwijskundig Centrum Gewest Helmond (OCGH) om een weerbaar- heidsproject uit te voeren. En met succes! LAAR BEEK - Het Marietje Kessels-project kan op- nieuw slechts op de helft van de Laarbeekse basis- scholen uitgevoerd worden. Aangezien het Rijk geen subsidie meer verleent voor het. 'Weerbaar~ heidsproject voor basisscholieren,zull~n meenten een bijdrage moeten leveren. taalt250 euro en de resr gaiI,t de gemeente betalen. De basis- schooldlrecteureIl hebben ge- vraagd het budget te verrui- men, 2odat alle basisschool- leerlingen mee kunnen doen. B en W zien op het moment niet de frnanciële mogelijkhe- den om aan dit verzoek te vol- doen. De commissie maarschappelij- ke zaken vergadert dinsdag over voortzerting van het Marietje Kessels-project. De vergadering begint om 19.30 uur in het gemeentehuis in Lieshout. Eindhovens Dagblad 4 okIOber 2002 Het Laarbeekse college wil - gezien de financiële positie van de gemeente - niet meer dan 1L230 euro per jaar voor het project uittrekken, waar- mee vijf van de tien Laarbeekse scholen kunnen meedoen. Per groep van dertig leerlingen kost het uitVoeren van het pro- ject ruim 3900 euro. Zo'n 1400 euro wordt betaald door het Onderwijskundig Centrum Gewest Helmond (OCGH), GGZ en GGD. De school be- \ En hun maar weer lachen. Ikga dejuferbij halen ui ik. Waarom word ik nou gepest? Ben ik soms te dik of is mijn haat te lang? Wat is er mis mer mij? Waarom word ik nou gepest? Ik doe toch niks mis? Ze rennen me achter na als ik naar huis ga. Waarom word ik nou gepest? Wat doe ik nou weer mis? Ze zijn altijd weer de beste. Ik word er verlegen van. Waarom word ik nou gepest? Ik zei her tegen mama. Maar zij weet het weer eens nier. Ze gaat wecrverder lezen over pesten. Waarom word ik nou gepest? Ben ik weer te zacht? Ze proberen het a/tijd weer bij mij. De beste zijn van lzet pesten? Waarom word ik nou gepest? Vinden zij liet soms leuk of zo? Ik niet, ik vind het niet leuk. Wat moet ik nou1 project. Voor kinderen die ern- stige pestervaringen hebben is een vervolg gegarandeerd. zodat zij een goede stan kunnen ma- ken in het voongezetonderwijs. Het Marietje KesselsprojeCt is een preventie projeCt. Het is de bedoeling dat kinderen uit groep 7 en 8 van de basisschool Ieren hun weerbaarheid te ver- groten. Hiermee kan vooriw- men worden dat zij slachtoffer worden van machtsmisbruik, zoals pesten of seksuele intimi- datie. In de klas wordt aandacht besteed aan de fysieke en menta- le weerbaarheid van de kinde- ren. De ltssen worden ondet schooltijd, in aanwezigheid van een leerkracht. door gekwalifi- ceerclt preventiemedewerkers gegeven. Het project is seksespe- cifiek opgezer: de meisjes en de jongens krijgen gescheiden les. Tijdens een apane ouderavond wordt aan de ouders voorlich- ting gegeven over de Iesinhoud. Waarom word ik nVli gepest? Ik moet er bijna van huilen. Een andete belangtijke succes- factor is de intensieve samen- werking bij dit projeCt russen GGZ. GGD en OCGH. Dit sa- menwetkingsverband is verant- woordelijk voor de coordinatie- kosten, maar staat ook garant voor een otganisatiestruCtuur met kone lijnen. Zodra er signa- len uir het projeCt komen die vragen om actie. kan er direCt op ingespeeld worden. Eerste hulp bij kinderen Speciaal voor ouejers. leerkrachten In het basisonderwijs en verzorgers 111 kmderce"lra biedt de GGD Zuidoost. Brabant de cursus Eerste Illllp biJ kmderen aan. De deel. nemers Ieren verschillende praktische handelmgen ani biJ ongevallen doeltreffend te kunnen optreden. AanrJacht wordt onder andere IJesteed aan bloedingen en verbinden. kleine ongevallen en verbranding. Indien gewenst kan men aanslUItend een cursuS reanimatie volgen. Ook een herha Ilngscursus behoort tot de mogelijkheden. Wie was Marietje Kessels? Marietje Kessels was een elf jarig meisje uit Tilburg dat in 1900 werd verkracht en vermoord. De vermoede- lijke dader, zo bleek uit de reconstructie, zou een be- kende van haar zijn ge- weest. Helaas is de dader nooit gevooden. Nog altijd vertellen ouders dit verhaal aan hun kinderen om hen te waarschuwen tegen de ge- varen in de samenleving. Het succes van het Marierje KesseLsprojecr blijkt uit de ex- plosieve groei van deélnemende scholen: van vier scholen in her schooljaar 1998 - 1999 naar tweeenveenig in ZOOI - ZO02. Ook vanuit diverse lokale over- heden klinken enthousiasre ge- luiden. Van de zeven gemeenten in de regio Helmond zijn er zes die financiële middelen hebben vrijgtmaakr voor her project in WOl '-003. Het complete weerbaarheids- projeCt voorziet naast her Marietje KesselsprojeCt ook in een zomerclltsus voor kinderen die n""r de brugklas gaan en een cursus Opkomen voor jezeli voor dertien- rot vijftienjarigen. Deze aanvullende cursussen vormen één van de stetke pun- ten V.ln her Marietje Kessels- De cursus worrjt gegeven door ervaren verpleegkundigen. waardoor kwaliteit wordt gewaarborgd. Enthousiast? Bel met GGD Zuidoost-Brabant. Cursusbureau Telefoon 0492 - 58 48 94 4 "Ambulancezorg is openbare gezondheidszorg" Sinds 1999 dragen de knalgele ambulances in de regio een nieuw logo: het logo van de RA V Zorg op Weg. De afkorting RAV staat voor Regionale Ambulance Voorziening. In 2003 moeten al1e ambulancediensten en meldkamers in Nederland namelijk op regionale schaal georganiseerd zijn in een Regionale Ambulance Voorziening. De partners in de RA V van Zuidoost-Brabant zijn de ambulancediensten van de GGD Eindhoven, de GGD Zuidoost-Brabant en Van Gompel BV, en de Centrale Post Ambulancevervoer van het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven. Doel van de Regionale Ambulance Voorziening is om de burgers een uniforme, pa- tiëntgerichte en kwalitatief hoogwaardige dienstVerlening aan te bieden op het gebied van spoedeisende medische hulp en ambulancezorg. Nevendoel- stelling is een bijdrage ce leve- ren aan de regionale Genees- kundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR). Om deze doelen te kunnen bereiken is de regio- mdellngrlg~dopdievan de ziekenhulzen, brandweer en politie. Vorming van de RA V Toen Tjeerd Bakker in 2000 als direcreur van de GGD Zuidoost- Brabant aantrad, was er al hard gewerkt aan de praktische sa- menwerking tussen de ambu- lancediensren en de meldkamer, maar nog nauwelijks aan een RA V-structUur. Bakker: "Het ac- cent lag vooral op het kwaliteits- beleid. Dankzij deze gezamen- lijke inspanning beschikken we nu over één kwaliteitssysteem. We hebben een gezamenlijk op- leidingsbeleid en een inkoopbe- leid voor materialen, kleding en voertuigen. En er zijn produc- tieafspraken met verzekeraars, plus een marktVerdeling. Via al- lerlei projecten worden de effi- ciency en de kwaliteit van de ambulancezorg voortdurend verbeterd. Waar het op dit mo- ment aan ontbreekt, is aan een bestuurlijk kader en een heldere organisatiestruCtUur. Er is na- melijk nog steeds sprake van vier rechtspersonen die samen- werken in RA V-verband, met ei- gen besturen en budgetten. Daarom zijn we nu - na een pe- riode waarin het proces wat stagneerde - hard bezig om de RAV doelmatiger te organise- ren. We streven uiteindelijk naar één regionale GGD-organi- satie," Meer dan alleen ziekentransport. Bestuur en organisatie Hoe ziet deze organisatie er in de nabije toekomst uit? Om de gezondheidsdienst in de regio efficiënter te maken, gaan de GGD Eindhoven en de GGD Zuidoost-Brabant mogelijk al in 2003 fuseren tot een grote slag- vaardige organisatie. Ook am- bulancevervoer en meldkamer, en de GHOR zullen in deze nieuwe GGD opgaan en op korre termijn wordt Ambulance- dienst Van Gompel overgeno- men. Deze 'witte' organisatie valt straks met de blauwe (poli- tie) en rode (brandweer) organi- satie onder één bestuurlijke Hulpverleningsregio die voor het rood-wit-blauw verantwoor- delijk is. Tjeerd Bakker legt uit waarom het logisch is dat de RAV onder de paraplu van de nieuwe GGD komr: "Ambulancezorg is eigen- lijk openbare gezondheidszorg: burgers hebben recht op deze vorm van mobiele zorg op straat en zelfs tor achrer de voordeur. De ambulances opereren daar- mee in dezelfde zorg keten als ziekenhuizen, verpleeghuizen, thuiszorg en huisartsen. We zijn een soort vooruitgeschoven poSt van de ziekenhuizen. Al onze ambulances worden bemand door goed opgeleide verpleeg- kundigen en chauffeurs die éérsr hulp verlenen aan de pa- riënr of het slachtoffer. bijvoor- beeld reanimeren, stabiliseren en toedienen van medicijnen. en dan pas de pariënt vervoeren." Dir in tegenstelling tot landen als België en Duitsland, waar ambulances voornamelijk voor het transport zijn, De GGD wetlen een imago van onpartijdigheid. Dat maakr de GGD tot de meest ge- schikte paraplu voor een vol- gens Tjeerd Bakker publieke taak als ambulancezorg, Maar ook voor de GHOR, want naast reguliere ambulancezorg levert de RAV specifieke diensten aan de rampenhulpverlening. Door de GHOR, ambulancezorg en overige GGD-taken te bundelen in één organisatie versterk je de kwaliteit en efficiency van de openbare gezondheidszorg. Zeker wanneer je bedenkt dat de GGD diensten op het gebied van preventie en nazorg bij rampen in huis heeft. zoals medische milieukunde, infecrieziektebe- strijding en psychosociale na- zorg. Als het aan Tjeerd Bakker ligt gaat de 'nieuwe' GGD haar kernkwaliteit 'preventie' verder ontwikkelen in relatie tot ram- penbestrijding. Kwaliteit ambulancedienst Op korre termijn hopen de GGD's het aantal ambulances in de regio structUreel te kunnen uitbreiden met extra gelden vanuit de provincie en het Rijk. Daarvan profiteren vooral die plaatsen, waar overschrijdingen te zien zijn in aanrijdtijden bij ongevallen. Ook gaan de GGD's maatregelen treffen om nog doelmatiger te werken. Tjeerd Bakker: "We zijn bezig met het verbeteren van de informatie- voorziening, de logistieke pro- cessen en het financiële huis- houdboekje. En we gaan ons kwaliteitsbeleid extra aanzetten en nog meer bekijken vanuit klantenperspectief. Kwaliteits- beleid is een proces waar we con- tinu mee bezig moeten zijn!" Advenen"e Voorlichting over gezondheid in het Turks of Marokkaans Gezondheidsvoorlichting in de eigen taal door iemand die de cultuur van nabij kent. is veel effectiever dan voorlich tll1g in een taal waar je niet mee bent opgegroeid. Bovendien is de drempel hierdoor lager: mensen nemen ac. tief deel aan discusSIes, stellen gemakkelijk vragen en wisselen ervaringen uit. De GGD heeft een aantal gediplomeerde gezondheidsvoor lichters van Turkse en Marokkaanse afkomst In dienst. die ingeschakeld kunnen worden voor voorlichtingsactivltei. ten. De activiteiten kunnen bestaan uit het geven van In formatie en het praten over onderwerpen in kleine groep- jes. Bijvoorbeeld over gezondheidszorg 111 Nederland. medicIjngebruIk, opvoeding. zwangerschap en bevalling, hlnnenmilieu. ouder worden of voedll1g. Ook kan de voor, lichter optreden als tussenpersoon tussen patiënt en hulp- verlener. Voor wie? Alle organisaties 111 de regio Zuldoost,Brabant die contacten met Turkse of Marokkaanse groepen heb. ben. zoals liekenhuizen. huisartsen, zorginstellingen. zorg. verleners. scholen. educatieve en categoriale instellll1gen, soclaal.cuitureel werk en organisaties/centra van en voor migranten. Voor Informatie over de voorlichting, de kosten en het Indienen van een aanvraag kunt u contact opnemen met Freke van der Esch, GGD Zuidoost-Brabant, telefoon 0492 - 58 48 29. 5 AMKwegbij de GGD In 2002 werd duidelijk dat het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) overgaat van de GGD naar de nieuwe provinciale stichting Bureau Jeugdzorg. Dit gebeurt in het kader van de wet op de Jeugdzorg. Het AMK is nu nog een afdeling van de GGD Zuidoost-Brabant. Sinds de start in 1999 heeft het AMK bewezen een plaats in te nemen binnen het veld van de hulpverlening voor het mishan- delde kind. Het aantal meldin- gen over kindermishandeling stijgt nog steeds. In zooz wer- den 1.443 casussen besproken. In ZOOI ging het om 1.100 mel- dingen. Er is geen duidelijke verklaring voor de toename van het aantal contaCten. Een toena- me wil niet direct zeggen dat er meer mishandeld wordt. Her blijkt wel dar mishandelingen beter bespreekbaar zijn en dat ook particulieren eerder aan de bel trekken als er in hun omge- ving sprake is van mishande- ling. De vele activiteiten van het AMK gericht op de preventie van kindermishandeling heb- ben daar zeker toe bijgedragen. Jammer De overgang van het AMK naar het Bureau jeugdzorg zal in de loop van ZO03 plaatsvinden. AMK en GGD betreuren het ver- trek bij de GGD. De nauwe rela- tie met de jeugdgezondheids- zorg en de preventiefunctie van de GGD zal gemist gaan wor- den. Intern nieuws Werken aan kwali tei t: eerste resultaten zichtbaar In 2002 ging veel aandacht uit naar het in de steigers zetten van kwaliteitszorg. Nieuw was het vaststellen van een organisatiebreed kwaliteitsplan met als hoofddoel: een klant- en resultaatgerichte GGD. Het starten met kwaliteitszorg is een kwestie van invoegen in lopende ontwikkelingen. Dat gebeurde in zooz via verschil- lende activiteiten met zichtbare resultaten. De medewerkers ontvingen via het personeelsblad een speciale bijlage over het kwaliteitsplan. De managers kregen een intro- ductie in het INK-management- model en zij namen deel aan een workshop 'Bereikbaarheid ver- beteren'. Deze sessie gaf de aan- zet lOt verbeteractiviteiten op de afdelingen. Een eenvoudige nulmeting klantgerichtheid bracht in kaart op welke manier aandacht wordt besteed aan klantgerichr- heid binnen de GGD. De resulta- ten werden onder andere ge- bruikt bij de voorbereiding van de training klantgerichtheid voor alle managers en medewer- kers. Deze training start begin ZO03. Het kwaliteitsrraject Hygiëne- begeleiding leidde tot het eerste deel van de kwaliteitsnota, na- Financieel nieuws Financieel nieuws was er in 2002 vooral door de samenstelling van de productbegroting en de vaststel- ling van de budgetfinanciering. Klanten en financiers willen steeds meer inzicht in de dien- sten die ze van de GGD ZuidooSt-Brabant kunnen ver- wachten en de prijs die daarvoor betaald moet worden. Om nog beter aan deze wens te kunnen voldoen is in 2002 een product- begroting samengesteld. Deze productbegroting maakr in- zichtelijk welke diensten de GGD precies biedt, voor welke doelgroep, met welke midde1cn en tegen welke prijs. Met de invoering van de budget- financiering krijgt de GGD voor een periode van 4 jaar de be- schikking over een van te voren vastgesteld budget. Dejaarlijkse bijdrage per inwoner wordt voor deze periode in principe al- leen verhoogd met de autonome kostenstijgingen, bijvoorbeeld van personeelskosten. In 2002 vond ook een organisa- torische vernieuwing plaats. De controlfunctie werd afgesplitst van de afdeling Financiën. De controller neemt nu als lid van de directies taf een onafhankelij- ke positie in ten opzichte van de uitvoerende (regisrratie)werk- zaamheden. Maar ook de kern- taken op het gebied van finan- cieel-economisch beleid, advise- ring en analyse kunnen vanuit deze positie beter en onafhanke- lijker worden uitgevoerd. 6 melijk de theoretische onder- bouwing. Verder kwamen de productbeschrijvingen gereed. Binnen de unit jeugd werden protocollen voor onder meer de periodieke gezondheidsonder- zoeken en logopedie ontwik- keld. verder kwam een werkin- srructie voor het omgaan met persoonsgegevens gereed. Met succes wetd het proefpro- ject 'Sturen op personeelskwali- teit' binnen de afdeling Gezond- heidsonderzoek I Lokaal Ge- zondheidsbeleid afgerond. Er zijn nu resultaatgerichte func- tieanalyses beschikbaar. Ook zijn de materialen klaar die hel- pen bij het voorbereiden, voeren en vastleggen van de uitkomst van een functioneringsgesprek. De werkgroep persoonsgege- vens maakte een overzicht van de persoonsgegevens die door Persoonsgegevens beschermd. de GGD worden verwerkt. Aan de hand van dit overzicht wor- den in 2003 acties gestart om be- ter te kunnen voldoen aan de ei- sen van de Wet Bescherming Persoonsgegevens en de privacy- bepalingen uit de Wet Genees- kundige Behandelingsovereen- komst. Op aanvraag is een uitgebreid kwaliteitsjaarverslag beschik- baar. Telefoon: °49Z - 58 48 65 of e-mail: averhees@ggdzob.nl Naar een aangepast personeelsbeleid In 2002 werd een aantal trajecten in gang gezet die als doel hebben een eigentijdser personeelsbeleid te ont- wikkelen. Dit personeelsbeleid moet beter gaan aan- sluiten bij de organisatiestrategie van de GGD Zuidoost-Brabant. Zo startte het proefproject 'Sturen op personeelskwaliteit'. Hiermee wordt een instrument ontwikkeld dat managers helpt om het functioneren van hun medewerkers systematisch te bevorderen. De evaluatie liet een zeer positief beeld zien en het project wordt nu voortgezet. Er is een verdeling gemaakt tus- sen de bevoegdheden, taken en verantwoordelijkheden van de lijnmanagers en de afdeling Personeel en Organisatie. Deze verdeling moet echter wel nog concreet worden uitgewerkt. Ook is gestart met het houden van personeelsintroductieda- gen. De afdeling Personeel en Organisatie kreeg een nieuwe plaats in de organisatiestruc- tuur. De medewerkers werden samen met de collega's van in- formatisering en automatise- ring, documentairë informatie- voorziening en financiën ondergebracht binnen de grote- re unit Management Onder- steuning. Door deze samenvoe- ging kunnen meer dwarsver- banden worden gelegd tussen deze staftal De verhuizing van de werkplek- ken van medewerkers uit Valkenswaard naar Helmond leidde ertoe dat enkele mede- werkers elders een funCtie zoch- ten of stopten met werken. Desondanks is het personeels- verloop na een piek van 10,4% in 2000 en 6% in ZOOI teruggelo- pen naar een normaal percenta- ge van 5,4%. Het ziekteverzuim daalde van 5,6 % in 2001 naar 4,9% in zooz. Dit is exclusief zwangerschapsverlof. Cijfers Aantal ritten per gemeente voor Overschrijdingen 15 minutengrens de RAV Zorg op weg Tijd opdracht-ter plaatse 2000 2001 2002 Totaal >15 % Asten 379 362 419 Asten 286 42 14,7 Bergeijk 449 442 427 Bergeijk 268 67 25,0 Best 3069 679 685 Best 419 37 8.8 Bladel 591 526 491 Bladel 249 30 12,0 Cranendonck 896 360 449 Cranendonck 271 93 34,3 Deurne 866 824 839 Deurne 484 64 13,2 Eersel 797 407 411 Eersel 208 40 19,2 Eindhoven 13156 11595 1:1.508 Eindhoven 184 4,5 Geldrop 1625 1081 6 Geldrop 31 7,5 Gemert-Bakel 988 729 Gemert-Bakel 68 16,5 Heeze-Leende 346 376 Heeze-Leende 23 12,6 Helmond 3446 3081 Helmond 63 4,6 Laarbeek 538 502 Laarbeek 30 10,4 MIerio 257 209 Mierio 8 6,2 Nuenen 719 469 Nuenen 20 7,2 OIrschot 384 311 Oirschot 66 27,0 Reusel-De Mierden 292 272 Reusel-De Mierden 19 12,2 Someren 391 386 Someren 51 20,1 Son & Breugel 359 366 Son & Breugel 22 10,9 Valkenswaard 1029 925 Valkenswaard 34 6,7 Veldhoven 2429 2203 Veldhoven 45 7,7 Waalre 414 430 Waalre 13 6,7 Overig 376 26B Totaal 2002 1050 9,2 Totaal 33796 26803 Totaal 2001 962 9,0 Totaal 2000 779 6,9 Aantal sociaal-medische adviezen per gemeente Overzicht forensische activiteiten per gemeente Asten 24 2 26 Asten 10 3 14 Bergeijk 13 10 3 34 121 Bergeijk 2 3 Best 27 47 1 70 253 Best 13 3 22 Bladel 13 9 25 Bladel 5 5 Cranendonck 15 5 1 31 130 Cranendonck 5 9 Deurne 5 25 1 1 114 Oeurne 7 10 Eersel 2 10 1 36 124 Eersel 1 2 1 6 Geldrop 66 29 3 72 9 270 Geldrop 24 2 2 42 Gemert-Bakel 1 6 2 1 112 Gemert-Bakel 10 2 17 Heeze-Leende 4 3 3 51 76 Heeze-Leende 4 6 Helmond 9 34 3 46 Helmond 35 45 3 18 127 Laarbeek 3 26 Laarbeek 6 1 7 MIerio 5 8 1 35 Mierio 3 3 Nuenen 9 20 24 1 102 Nuenen 8 9 Oirschot 11 3 14 Oirschot 7 7 Reusel-De Mierden 5 6 2 66 Reusel-De Mierden 3 1 5 Someren 3 10 13 Sameren 9 9 Son & Breugel 3 11 8 1 65 Son & Breugel 1 Valkenswaard 41 38 22 141 235 715 Valkenswaard 15 3 1 2 26 Veldhoven 22 30 1 56 223 Veldhoven 22 1 1 17 63 Waalre 4 18 24 1 115 Waalre 3 5 Overige 1 1 4 104 Overrge 1 12 2 18 Totaal 2002 283 918 389 327 41 50 267 2775 Totaal 2002 193 25 74 71 5 46 414 Totaal 2001 357 654 460 395 51 665 358 2940 Totaal 2001 209 40 70 66 5 33 423 Totaal 2000 378 620 421 458 28 996 311 3212 Totaal 2000 171 30 74 43 28 47 393 Arbeidsgeschiktheid Lijkschouw Gehandicaptenparkeerkaar t Eutharrasle ~ Hulsvestrng ~ Bloedproef Advisering bijzondere bijstand Arrestant Overige advisering I niet-WVG) Medische expertise WVG-vervoersvoorZieningen Overrge WVG overige advlserrng 7 Cijfers Tuberculosebestrijding per gemeente Verwijzing huisarts Eigen beweging Oud patiënt INH-profylaxe TBC behandeiing Contact onderzoek BCG Nader onderzoek Buitenlandse werknemerscontrole Asielzoekers controle Vreemdelingen Politie Gezondheidszorg + risicogroep Totaal bezoeken 2002 Totaal bezoeken 2001 Totaal bezoeken 2000 " .. ti .0; :!!, i :;; 111 ti .. 111 'i ... Ol jij '" " " .. ... " .. " Ol U .. " ~ .. Q 'i Ol :;; ... 0. .. ~ 'i c:I 'i '" .. 111 .. :;; E .. c:I .. ... " .. .. ... eb N .. .. :z: .!! :;; :ë " .. " .. ::0 Z ~ .I: " !! 0 79 54 113 72 198 215 76 183 '" .. .. .. :; Ol ... ... " .. E 'i :z: 208 1585 78 53 40 45 19 230 84 Aangifte Infectieziekten per gemeente Kinderverlamming Bacillaire dysenterie Botuiisme Buiktyfus (frebris typhoidea) Cholera Difterie Febris recurrens Hepatitis A Hepatitis B acuut Hepatitis B dragerschap Hepatitis C Hondsdolheid (Rabiës) Kinkhoest (pertussis) Legionellose Mazelen (morbilii) Meningokokkose Paratyfus A Paratyfus B Paratyfus C Pest Tuberculose Virale hemorrhagische koorts Vlektyfus Voedselvergiftigingj -infectie Brucellose (brucellosis) Gele koorts Leptospirose Malaria Miltvuur (anthrax) OrnithosejPsittacose Q-koorts Rode hond (Rubella) Trichinose (Trichinosis) VTEC Totaal 2002 Totaal 2001 :!!, " "i ~ ~ i ... 111 111 '" " " .. ... - " .. .. ... " Ol Ol jij U .. " ~ .. Q "i '" Ol 111 0. .. .. ~ ~ .. :!:! E .. .. c:I c:I .. ... " .. .. ... eb :! .. :z: ~ :: .. E ~ ~ ~ ~ :ë 'i !! .. ... 1 4 1 1 2 4 11 1 1 1 2 1 1 1 1 1 7 24 1 9 1 14 3 11 1 8 22 2 1 1 8 31412 1 1 4 1 2 1 1 1 5 4 4 1 1 1 1 1 1 158151630159221595311 29 17 27 24 21 32 12 16 35 16 82 31 8 " .. " .. ::0 Z ~ .I: U !! 0 " .. ... :;; ~ .. '" "i Ol ::0 .. IX 1 1 1 1 1 8 1 1 4 1 1 1 1 1 4 12 6 17 7 3 4 6 14 25 'i ... .. ~ ::0 Ol .. Ol :; Ol ~ :;; qs :; E " = .. .. Ol IJ) IJ) > .. .. !! .. ... ~ ! = ~ ;ij ;2 " .. > .. .I: ... ~ 1 10 6 11 29 4 1 1 9 1 3 3 17 1 :1 6 2181 12 1 " 2 25 2 3 12 2 1 1 8 1 1 2 1 1 563411 6U50 7 1 1 3307 2486 Producten en diensten Asten Bergeijk Best Bladel Cranendonck Deurne Eersel Geldrop Gemert-Bakel Heeze-Leende Helmond Laarbeek Mierio Nuenen Oirschot Reusel-De Mierden Sameren Son & Breugel Valkenswaard Veldhoven Waal re Overige Totaal 'C :;; .. ~ " c " " iU > 174 Cijfers Hyglënebegeleldlng per gemeente c " > .. oe 'C 0; > Asten 2 Bergeijk 7 Best 5 Bladel 5 Cranendonck Deurne 11 Eersel 2 Geldrop 5 Gemert-Bakel 4 Heeze-Leende 4 Helmond 10 Laarbeek 5 MIerio 4 Nuenen 5 OIrschot 4 Reusel-De Mierden 3 Someren 1 Son & Breugel 4 Valkenswaard 7 Veldhoven 8 Waalre 3 Totaal 2002 99 Kinderdagverblijf Peuterspeelzaal -- Module/extra ~ iU .. 3: c " " :0 > iS 231 99 294 Aantal Seksueel overdraagbare aandoeningen SOA Totaal 88 65 87 negatief 77 63 84 positief 11 2 3 Chlamydia Lues Gonnoroe HIV consulten Telefonische conculten 62 250 Productiecijfers reizigersvaccinaties In absolute aantallen OT Polio 3455 3372 Polio plain 9 Typhus 1254 1346 Immunoglobuline 197 2283 Hepatitis A vaccin 4821 2319 Hepatitis A vaccin voor kinderen 446 96 Hepatitis B vaccin 317 86 Gele koorts vaccin 938 800 Meningococcen A+C vaccin 10 8 Meningovax A+C+W+Y vaccin 73 35 BMR vaccin 3 1 Combinatie vaccin Hep. A en B 189 161 serologie Hepatitis A 287 263 seroiogie Hepatitis B 95 70 Fresh Sommer Eneephalitis vaccin 1 Aantal bezoeken 8867 8937 84 205 22 rafdelIng Gezondheidsbevordering MIlIeuactiviteiten per gemeente :t 2 4 5 6 8 9 10 41 Leefstijl 2 1 Asten 3 21 Bergeijk 3 15 2 Best 5 50 3 Bladel 3 15 4 Cranendonck 7 20 7 Deurne 9 14 5 Eersel 1 7 1 2 Geldrop 5 30 Leefstijl 3 Gemert-Bakel 3 17 Bouwen aan op"oedlng Heeze-Leende 346 4 4 Helmond 18 127 9 Laarbeek 6 15 Bo1 1 Mierio 3 3 Nuenen 4 6 Bo Oirschot 1 15 Gezondheldswljze, 2 Reusel-De Mierden 3 147 Bouwen aan op,oedlng 3 3 Someren 2 5 Gezondheldswljze, 2 Son & Breugel 2 203 Leefstijl 2 1 Valkenswaard 5 55 Leefstijl 1 Veldhoven 2 19 GezondheidswijZe, 5 1 Waalre 170 Overig 24 1341 11 52 17 Totaal 87 6 Aantal cursussen Marietje Kesseis (weerbaarheid) Aantal sets gezondheidsmappen Aantal bijeenkomsten en individuele contacten VETC 8 Aantal deelnemende scholen gezonde school en genotmiddelen oc, 'F-' 10 Aantal leners van materialen GGD-infotheek 4 6 3 2 3 8 6 4 2 1 24 1 1 5 1 0 0 3 7 5 2 88 Onderwerpen waren onder andere: Binnenmilieu: 21 Legionella: 22 Asbest: 7 Straling: 7 Brand: 2 Geluid (hinder): 4 Grondwater (stank): 2 Kankercluster (vermeend): 5 Stof (zandwegen): 2 Water: 4 Divers: 5 9 Cijfers """",100 Aantal onderzoeken jeugdgezondheidszorg in absolute aantallen 20 Asten Bergeijk Best Bladel Cranendonck Deurne Eersel Geldrop Gemert-Bakel Heeze-Leende Helmond Laarbeek Mierio Nuenen Oirschot Reusel Sameren Son & Breugel Valkenswaard Veldhoven Waal re Overig Totaal 10 35 628 745 1555 1388 505 1844 1124 1142 1494 304 3247 777 403 917 758 362 785 728 947 3070 351 LZ<:: 1287 943 1218 1195 876 2500 891 1079 1557 824 3116 665 230 918 1325 939 1079 532 1776 2252 596 1647 1303 1126 1139 1118 764 2259 824 1164 1468 697 5076 702 254 759 958 745 1191 326 1678 1905 514 25 30 27451 25970 15 - - - - - - - - - 23124 Onder andere als gevolg van de memngokokkencampagne zijn tn 2002 niet alle werkzaamheden volgens afspraak uitgevoerd. Inzet os dat deze achterstand In 2003 wordt weggewerkt. Verdeling reguliere onderzoeken Aantal absoluut 2002 Preventief gezondheidsonderzoek groep 2 5creenlng groep 5 Preventief onderzoek voortgezet onderwijs klas 2 Speciaal onderwijs Screening groep 6, 7 en 8 Verpleegkundig onderzoek groep 5 5598 5174 4770 734 6591 257 In het schooljaar 2001-2002 is in het kader van een pilot op een aantal scholen in groep 5 geen screening door een assistente uitgevoerd maar een verpleegkundig onderzoek. In het schooljaar 2002-2003 is in Eersel gekozen voor een verpleegkundig onderzoek in groep 5 in plaats van screening door een assIStente. De screeningen groep 6, 7 en 8 zijn achterstallige screeningen die in het kalenderjaar 2002 zijn weggewerkt, Aantal onderzoeken logopedie 2002 500 1000 2000 10 339 313 747 478 283 891 305 481 578 276 1830 103 100 757 501 234 83 112 367 341 163 Met Ingang van het schooljaar 2002-2003 wordt ook een apart logopedisch verslag gemaakt. 9282 Asten Bergeijk - Best Bladel Cranendonck - Deurne Eersel - Geldrop Gemert-Bakel Heeze-Leende - Helmond Laarbeek - Mierio . Nuenen Oirschot Reusel - Someren . SOM & Breugel - Valkenswaard Veldhoven Waal re - Totaal Enkele activiteiten Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) 1 Gesprek man 607 574 275 b. 3.54 16,3 788 728 443 2 Consultatie man 445 362 211 J. 126 "~. 500 488 346 3 Onderzoek man 30 28 48 c ZC) - 40 33 72 4 Advisering man 23 24 37 ~5 -'. 38 39 62 5 Verwijzing man 27 12 14 33 18 20 Milieu beïnvloedt gezondheid Het afgelopen jaar is de GGD vijf keer ingeschakeld bij een geval van bodemverontreiniging met asbest, zoals in de Deurnese wijk Kastelenerve. Regelmatig worden er boerderijen en stallen gesloopt die asbest- houdende materialen bevatten. Als dat sloopwerk niet volgens asbestcondities gebeurt, kan het een aantal ja- ren later voorkomen dat de nieuwe bewoners bij het aanleggen van hun tuin asbesthoudend puin in de grond aantreffen. GGD-milieugezondheidskundige Wim van Doorn: "Het is dan van het grootste belang dat de bewoners de grond niet omwoelen, anders lw- men er asbestVezels in de lucht. Deze vezels kunnen bij langdurige inademing asbestziektes, zoals long- kanker, verwekken." Als er bij de gemeente een mel- ding binnenkomr dat er asbest, zinkas of andere verontreini. ging in de grond is aangetrof. fen, moet er een inventariserend onderzoek worden uitgevoerd door een gespecialiseerd bu- reau. Meestal organiseert de ge- meente eerst een voorlichtings- bijeenkomst voor de bewoners van het getroffen gebied. De GGD kan dan als objectieve des- kundige uitleggen welke risico's de verontreiniging voor de ge- zondheid heeft. Wim van Doorn: "Dat is een van onze ba- sistaken: voorlichting geven over de risico's en wegnemen van onnodige ongerustheid. Als er specifieke vragen zijn, bij- voorbeeld als iemand vermoedt dat hij aan de gevaarlijke srof is blootgesteld, gaan we de situ- atie gedetailleerd bekijken. We moeten dat zorgvuldig doen, om eventuele risico's nu en in de roekomst te minimaliseren. Soms is er na een aantal weken of maanden nog een tweede voorlichtingsbijeenlwmst waar- op de bewoners geïnformeerd worden over de onderzoeksre- sultaten en de geplande sane- ringswerkzaamheden. Ook dan zijn we vaak aanwezig om voor. lichting te geven of vragen te be- antwoorden. We blijven ook al- tijd bereikbaar als telefonische vraagbaak." Preventie Behalve naar bodemverontrei- niging kijkt de GGD 001< naar andere vormen van milieuver- ontreiniging, zoals stank. smog, straling, lawaai. maar ook hin- derlijke beestjes en schimmels. Uit onderzoek van het Rijks- instituut voor Volksgezondheid en Milieu in zooo is namelijk gebleken dat z tot 5% van alle gezondheidsverlies te wijten is aan milieufacroren. Dat onder- streept nog eens het belang van medische milieukunde. Hoofdtaak van de GGD is om de schadelijke gevolgen van ver. ontreiniging voor de bevolking in de regio te voorkomen of te beperken. Dit gebeun vooral door het beoordelen van risico's voor de gezondheid en het ge- ven van informatie daarover. Gezondheidsrisico's beoordelen. Een andere taak van de GGD is het behandelen van klachten en het geven van voorlichting en advies aan burgers en bijvoor- heeld artsen. Iedere dag ouderwets luchten Bij milieuverontreiniging den- ken we meestal aan het milieu buitenshuis. Maar ook een schoon binnenmIlIeu is be- langrijk. Wim van Doorn: "Veel mensen denken dat het binnenmilieu schoner is dan het buitenmi- lieu. Het tegendeel is echter waar. De lucht in huis is over het algemeen meer verontrei- nigd dan de buitenlucht. Bij een ongezond en vochtig bin- nenmilieu hebben de bewo- ners vaker last van gezond- heidsklachten zoals luchtweg- klachten, allergieën, irritaties van neus- en i vermoeidheid en hoofdpijn. Wanneer je bedenkt dat we on- geveer 70 rot 90% van onze tijd binnenshuis doorbrengen, be- sef je hoe belangrijk de kwali- teit van het binnenmilieu is. Met onze nieuwe voorlich- tingscampagne willen we mensen bewust maken van het belang van een gezond bin- nenmilieu. 'Goed ventileren' staat daarin centraal, want dat voorkomt de meeste kJachten. We adviseren de mensen onder andere om iedere dag alle ver. trekken gedurende een half- uurtje ouderwets te luchten. Ook uit recent onderzoek van de Woon bond blijkt namelijk dat onze goed geïsoleerde hui- zen vaak slecht geventileerd worden. Een belangrijk onder- deel van onze campagne is de tenroonstelJing die de komen- de tijd zal rouleren langs alle gemeentehuizen in de regio. Verder komen er folders te liggen in wachtruimtes en bibliotheken, en proberen we onze boodschap via allerlei informatiekanalen bij het publiek te krijgen." Asbest aangetroffen In acht tuinen Vuile grond Kastelenerve gesaneerd DEU R N E - Een vierduizend vierkante meter groot terrein in de Deurnese wijk Kastelenerve moet gesa- neerd worden. In de tuinen van acht woningen zijn stukken asbesthoudende golfplaat aangetroffen. De saneringswerkzaamheden worden in het voorjaar uitgevoerd. Eindhovens Dagblad 28 november 2002 Momenteel worden de voorbe- reidingen getroffen voor de sa- nering. Die zullen enkele maanden in beslag nemen. Om technische redenen mag het niet te koud zijn voor de uit te voeren werkzaamheden. De bewoners is geadviseerd intus- sen geen grondwerkzaamhe- den te verrichten. Volgens een woordvoetster van de gemeen- te Deurne leven het asbest geen gevaar op voor de omwo- nenden, als die zich aan be- paalde regels houden. "Zolang het asbest in de grond zir, kan het geen gevaar opleveren. Je moet het ook niet gaan verpul- veren. Een medewerker van de GGD heeft de betrokkenen uit- !eg gegeven", aldus de woord- voerster. De srukken asbesthoudende golfplaat werden in augustus door nieuwe bewoners van het wijkdeel Kastelenerve, onder- deel van de wijk Heiakker, aan- getroffen. De gemeente heeft daarop onderzoek laren uit- voeren in de buurt. Toen werd duidelijk dat op acht kavels in- derdaad sprake is van asbest- verontreiniging waarvoor sa- nering noodzakelijk is. Vooruitlopend op de schoon- maakwerkzaamheden worden volgende week al enkele bergen zand verwijderd die zich in het gebied bevinden. Het zand kan nu al weggehaald worden om- dat er alleen stukken van de golfplaten en geen vezels in zit- ten. Op de acht kavels waar ver- ontreiniging is aangetroffen, wordt tijdelijk een noodverhar- ding aangelegd om de overlast voor de bewoners zo mogelijk te beperken. Stallen Waarschijnlijk is het asbesr af- komstig van tWee srallen die in het gebied gestaan hebben en russen 1980 en t98z gesloopr zijn. Eind t989, begin 1990 is de grond aangekocht door de gemeente Deurne. Het gebied moest geschikt gemaakt wor- den voor woningbouw. In dat verband is ook bodemonder- zoek uitgevoerd. Op verschil- lende plekken zijn toen proef- boringen gehouden, maar daarbij werd geen verontreini- ging aangetroffen. Wat de sa- neringswerkzumheden gaan kosten, kan de gemeente nog niet zeggen. "Dat is nogondui- delijk, omdat het sanerings- plan nog niet klaar is", aldus de woordvoerster. De gemeen- te Deurne zal in ieder geval het grootste deel van de rekening betalen. Voor her restant kan mogelijk subsidie verkregen worden. 11 Samenwerking nodig voor effectief jeugdbeleid In een aantal gemeenten zijn netwerken jeugdhulp- verlening opgericht voor de categorie 0-12 jaar en 12-18 jaar. Deze lokale netwerken sluiten aan bij het lande- lijk en provinciaal beleid om de zorg voor de burger zo dichtbij en zo laagdrempelig mogelijk aan te bieden. Het idee erachter is dat er veel winst te behalen is voor jeugdigen wanneer de samenhang en samenwerking tussen de organisaties verbeterd worden. Ook de GGD is in deze netwerken vertegenwoordigd. De GGD heeft namelijk tot taak om gezondheidsproblemen te signaleren en te voorkomen. lngrid Winters, jeugdverp!eeg- kundige bij de GGD, zit in cJiéntgerichte jeugd netwerken in Best en Oirschot. Uit ervaring weet ze dat de problemen die in een netWerk worden besproken heel divers kunnen zijn: "Het lzoals ADHD of autisme, of om kinderen die door hun om- geving in de knel komen, bij- voorbeeld kinderen die op school gepest worden of kinde- ren die gebukt gaan onder de echtscheiding van hun ouders. Zowel kleine als grote opvoe- dingsproblemen. Problemen waar niet altijd meteen een op- lossing voor is. Als een consulta- tiebureau of school er met de ouders niet uitkomt, kan men het netwerk jeugdhulpverle- ning inschakelen. In principe kan iedereen met toestemming van de ouders een hulpvraag bij het netwerk indienen. De priva- cy en het belang van her kind en zijn ouders Staan voorop." Professionals In een netwerk zitten vertegen- nerenkunnen thuis, in de buurt, op school orbij de sportdubin problemen raken. Ze worden gepest, ze leggen moeilijk contact met leef- tijdsgenoten, ze krijgen onvoldoende aandacht om- dat moeder ziek is of de leraar overbelast. Dat kan leiden tot slecht eten, opstandigheid, spijbelen, bed- plassen en andere probleemsituaties. . Eindhovens Dagblad 3 mei 2002 In een aantal gevallen worden die problemen tijdig herkend door ouders, leerkrachten en huisartsen. Die praten erover, maar vinden ook niet altijd een oplossing. Er doen zich ook si- tuaties voor dat de problemen niet worden herkend of dat er nietS aan wordt gedaan. Dan is de kans groot dat de probleem- jongere vervalt van kwaad tot erger. Professionals In het netWerk jeugdhulpver- lening Oirschot, dat sinds een halfjaar actief is, bespreken professionals van diverse in- stanties gezamenlijk een hulp- vraag, Medewerkers van kin- detdagverblijven, peuterspeel- zalen, basisscholen, politie, maatSchappelijk werk, de af- deling ouder/kindzorg van Thuiszorg, het Jeugdpre- ventieprojecr (JPPJ, de afdeling jeugdgezondheidszorg van de GGD en de leerplichrambtenaar van de gemeente Oirschot ko- men één keer per zes weken bij elkaar en bespreken dan concre- te problemen van kinderen,jon- geren of gezinnen. Een van de netWerkpartners brengt zo'n probleem - desgevraagd ano- niem - ter tafel en vervolgens wordt gezamenlijk gezocht naar de meest geschikte aanpak. De partner die de beste contacten met het gezin heeft, benadert nadien de ouders met een oplos- singsmogelijkheid, Contact opnemen Alleen als er sprake is van een ernstige bedreiging voor het kind (mishandeling of ernstige verwaarlozing) kan het netWerk zonder toestemming van de ou- ders tot actie overgaan, Bij alle andere problemen knonen ou- ders via een leerkracht, de huis- artS, het kinderdagverblijf, het consultatiebureau of andere In- stanties het NetWerk inschake- 12 len, waarbij privacY van ouder en kind altijd gewaarborgd blijft. De ouders kunnen ook zelf contact opnemen met maatSchappelijk werker J. van Berkel van de stichting Dommeltegia In De Enck. Die verwijst dan door of steit het probleem in de netWerkgroep aan de orde. Opvoeding Hoe kunnen problemen wor- den gesignaleerd en gemeld? Het netWerk Jeugdhulpver- lening en de gemeente hebben er tWee folders aan gewijd: één voor ouders en één voor ver- wijzers. De eerSte exemplaren werden gisreren door Van Berkel overhandigd aan wer- houder P. van Bijsterveldt, die nog eens onderstreepte dat het coUege van B en W groor be- lang hecht aan dit onderdeel van het lokaal gezondheidsbe- leid. Ouders die vragen hebben over de opvoeding of die pro- blemen hebben met kinderen beneden de achttien kunnen een folder meenemen bij huis- artS of consultatiebureau, op school of gemeentehuis, in de bibliotheek of bij De Enck of ze kunnen zich rechtStreeks wenden tot Van Berke!. woordigers van verschillende inStanties, zoals basisscholen, kinderopvang, polirie, maar- schappelijk werk, de Thuiszorg, het jeugdpreventieprojecr, de GGD en de gemeente. De situ- atie verschilt per gemeente. lngrid vindt her jammer dat Bureau jeugdzorg niet voldoen- de mankracht heeft om de ver- gaderingen van netwerken te kunnen bijwonen. Dat zou voor specifieke gevallen een nuttige aanvulling kunnen zijn. Er zir- ten alleen professionals in het netwerk, omdat die een be- roepsgeheim hebben. Taken Wat gebeurt er mer een hulp- vraag? Ingrid Winters: "We pro- beren het gesignaleerde pro- bleem helder in !Daarbij kun- nen we gebruik maken van el- kaars deskundigheden en mo- gelijkheden. voordat het nerwerk er was, kende je elkaar niet eens terwijl je toch in de- zelfde gemeente werkzaam was. De verschillende disciplines voegen veel toe en leren ook weer van elkaar. Daarnaast be- waakt het netwerk de voortgang nauwgezet." Het netwerk beperkt zich vol- gens Winters niet tot concrete hulpvragen: "omdat we een vrij compleet overzicht hebben over wat er leeft, kunnen we ook ge- zamenlijk activiteiten initiéren om de gezondheid en het wel- zijn van de jeugd te verbeteren. Wanneer er een groepje jonge- ren 's avonds rond een school hangt, kunnen we ervoor zor- gen dat deze plek extra in de ga- ten wordt gehouden. We willen het liefst in een voortijdig stadi- um berrokken zijn bij mogelijke problemen. Dat is beter dan in actie te moeten komen als het uit de hand loopt," Meerwaarde Ingrid vindt dat de netwerken een duidelijke meerwaarde heb- ben: "We hebben als professio- nals een goede basis met elkaar gelegd en vu!len elkaar uitste- kend aan. je weet nu wie je voor wat kunt inschakelen. Organi- saties kunnen beter afstemmen wie wat moet doen en lopen el- kaar nier voor de voeten. Een be- langrijk voordeel is dat je met een nerwerk de problemen sa- menhangend kunt aanpakken. En dat is nodig in deze steeds in- gewikkelder wordende samen- leving met soms zware proble- men!" Gezonde jeugd, gezonde toekomst. z Drugscampagne zet jongeren aan het denken In het project Gezonde School en Genotmiddelen (GSG) werkt de GGD Zuidoost-Brabant samen met Novadic. Dat betekent dat er gepraat wordt met leer- lingen uit de derde klas van het voortgezet onderwijs over het gebruik van drugs en alcohol. Vandaag is de beurt aan het PiusX-college in Blade!. Bij het schoolgebouw staat de grote gele Amerikaanse school- bus. Deze bus vormt vandaag het wneel voor het project Gezonde School en Genot- middelen. Het is pauze, dus nog even tijd om uit te leggen hoe het project in elkaar steekt. Nicole Michiels, projectmede- werker en jeugdverpleegkundi- ge bij de GGD Zuidoost- Brabant. vertelt: "Behalve dit project wordt ook de landelijke campagne 'Drugs, Iaat je niks wijsmaken' gevoerd. Vanuit die campagne maken we vandaag gebruik van de drugsbus. Het GSG-project is een samenwer- l Hierbij levert Novadie de kennis en informatie. en verzorgt de GGD de organisatie en cobrdi- natie, plus een deel van de voor- lichting. Doel van het project is dat de leerlingen van basisscho- len en het voortgezet onderwijs Ieren nadenken over het ge- bruik van genotmiddelen. Dat doen we normaal door docenten te trainen op hoe zij dit soon lessen het beste kunnen aanpak- ken. Vaalt is dat best lastig, want ';ooral in het voortgezet onder- wijs hebben docenten weinig tijd over voor extra dingen zoals dit. Vandaag geven wij zelf de voorlichting aan de leerlingen." Video De schoolbe! gaat en de voor- lichters gaan het leslokaal in. De klas wordt in tWeeën gesplitst. De ene helft mag mee naar de bus en de andere he!ft lHalverwege de les zal omgewisseld worden. Met vee! gestommel venrekt een groep naar de drugsbus. De leerlingen die blijven zitten, krijgen een videofilm voorge- schoteld met portretten van jon- geren die blowen en daarbij de reacties van hun ouders. Onder invloed De schoolbus is ingericht met trendy zitjes en hoekjes, posters en 'jongeren informatiepunt' in neonletters achteraan in de bus. De jongeren nemen een afwach- tende houding aan, terwijl Nicole briefjes met daarop stelli- ge uitspraken en tasjes met fol- ders, pennen en stickers uit- deelt. Ondertussen legt ze de bedoeling uit: "Je moet bij elke stelling aangeven of je het er wel of niet mee eens bent." Ze be- gint met stelling" Het gebruik van drugs is nooit zonder risi- co's. "Wat vinden jullie daar- van?" De meesten zijn het er wel mee eens. Maar dat vindt Nicole niet voldoende: "Wat zijn dan die risico's?" De klas reageen mer mondjesmaat: "Je kunt er dood aan gaan." "Je kunt er een verkeersongeluk door krijgen, omdat je niet goed op kunt let- ten." "En is alcohol dan ook drugs?" Een hippe knul met moderne kuif reageen dat alco- hol wel degel ijlt bij drugs hoon, want daar wordt je ook gaar van." Hij vindt het erger als je drinkt, dan wanneer je een keer een joint je rookt. Voor Nicole maakt het geen verschil: "Je bent beide keren, bij blowen of als je alcohol drinkt. onder in- vloed." Keuze In de daarop volgende kleine pauze licht Nico1e de werkwijze van de GGD en Novadie toe: "Wij veroordelen niks. Wij wil- len ze alleen duidelijk maken dat er aan het gebruik van drugs risico's zitten. Dat als jongeren willen gebrujj{en, ze van te vo- ren een duidelijke keuze kun- nen maken door zich goed te la- ten informeren. Vaak schrikt deze aanpak ouders en docenten af. Zij leggen dat uit als een 'ja, ga maar drugs gebruiken'. Het is juisr de bedoeling dat er over na- Je mening vormen over drugs. gedacht wordt. Als je bij voor- baat al zegt dar je niet mag ge- bruiken, dan wordt er al niet meer geluisterd. Ouders willen nog wel eens in paniek raken als zij er achter komen dat hun kind drugs gebruikt. Juist dan is het belangrijk dat een oudcr dat bespteekbaar maakt." Het project richt zich niet alleen op scholen, maar ook op de ou- ders. Speciaal voor hen zijn er folders en brochures als 'Drugs en opvoeding. praten helpr' en 'Uw kind en drugs' beschikbaar. Verder worden cr speciale ou- deravonden georganiseerd die altijd druk bezocht worden. Cool Een echte discussie tussen de jongeren blijft uit. Dar is wel re verwachten, want het is hele- maal niet cool om in de klas te vertellen dat je nog nooit ge- blowd hebt of alcohol gedron- ken hebt. Daarom worden de leerlingen in de gelegenheid ge- steld hun mening te schrijven in de reactieklapper. Dat mag ano- niem. Uit de vele bekrabbelde vellen papier blijkt dat iedereen wel degelijk een mening heeft over het gebruik van genotmid- delen. wordt er dus toch over nagedacht. Drugscampagne GGD van start gegaan VALKENSWAARD - De GGD Zuidoost-Brabant is deze weel{ begonnen met de campagne 'Drugs, laat je niks wijsmaken'. De campagne heeft als doel ouders, docenten en jongeren te informeren over verdoven- de middelen. Eindhovens Dagblad 2 november 2002 "We besteden het hele jaar door aandacht aan voorlich- ting op scholen, maar gedu- rende deze campagne doen we het nog wat nadrukkelijker', zegt Leonore Mevis van de GGD Zuidoost-Brabant. De campagne, die in samen- werking met Novadic is geor- ganiseerd, duurt tot en met 1 december."Er wordt onder an- dere een jeugd-informatiebus ingezet om veel scholen te kunnen informeren. Scholen zijn erg belangrijk omdat we daar onze hele doelgroep kun- nen bereiken", aldus Mevis. Afgezien van de bus zal er meer gedaan worden om de aandacht op de campagne te vestigen. "We beschikken daarvoor over het reguliere campagnemateriaal, zoals fol- ders, posrers, pennetjes, bU[- tons, enzovoorts. Na afloop wordt het project geëvalueerd. De campagne heeft doorgaans niet direCt invloed op het drugs- gebruik. Dat is ook niet de be- doeling. Mensen moeten zich meer bewust zijn van wat het gebruik van de middelen in- houdt. Middelenkennis, be- wustWording en het doorbre- ken van taboes zijn de speerpunten van de campag- ne", aldus Mevis. 13 Gezondheidsvoorlichting om de hoek Aan de balie van de Zorgcentrale in Son verschijnt een bezorgde vrouw van in de veertig. "Mijn vader is de laatste tijd erg vergeetachtig en vraagt wel honderd keer per dag hetzelfde. Bovendien is hij heel wantrou- wend naar mijn moeder en mij toe. Hij denkt dat we dingen voor hem achterhouden of dat we zijn spullen iedere keer verstoppen. In werkelijkheid is hij gewoon vergeten waar hij ze heeft opgeborgen", vertelt ze. De receptioniste luistert aandachtig naar het verhaal en adviseert haar om eens met de huisarts te praten over het inschakelen van de GGZ, zodat de juiste diagnose gesteld kan worden. Toevallig gaat het thema van het Infopunt van de Gezondheidswijzer deze maand over dementie, dus krijgt de dochter een keurig pakketje folders en andere informatie van de GGD over dit on- derwerp mee naar huis. De Zorgcenrrale in Son is één van de 21 plekken in Zuidoost- Brabam waar een Lokaal Infopum van de Gezondheids- wijzer staat. Om gezondheids- informatie nog dichter bij de burgers te brengen heeft de GGD Zuidoost-Brabant in ZO02 in alle gemeenten 20'n Infopum opgericht. Hier kunnen de in- woners terecht met al hun vra- gen over gezondheid, gezond- heidszorg en ziekten. De Infopumen zijn ondergebracht bij een zorgcemrale, een wel- zijnsinstelling, een Lokaal Informatie en Advies Centrum of een openbare bibliotheek. Afhankelijk van de plaatselijke sitUatie is er een vrijwilliger of een beroepskracht aanwezig om de bezoekers te informeren of te helpen. Bij een Lokaal Infopum kunnen de bezoekers snuffelen in de Gezondheidsmappen van de GGD. Hierin zitten folders, bro- chures en adressen over allerlei gezondheidsthema's. Door een overzichtelijke indeling van de mappen kan iedereen hierin ge- makkelijk de gewenste informa- tie vinden. De folders uit de map kunnen via een antWoordkaart besreld worden. Binnen enkele dagen wordt de gevraagde fol- der dan gratis thuis gestUurd. Verder wordt er elke maand uit- gebreid aandacht besteed aan Dat loeken we op! een speciaal gezondheidsthema, bijvoorbeeld over cholesterol, processierupsen en reizigersvac- cinaries. er ook Gezondheidsmappen op 46 andere locaties in de regio, zoals mediatheken van het voortgezet onderwijs en wacht- kamers van gezondheidscentra. "Het zijn vooral vrouwen, oude- ren en mantel zorgers die infor- matie bij het Infopunt komen halen", vertelt GGD-medewer- ker Hilde Roberrs. "Afhankelijk van het maandthema krijgen we ook andere bezoekers. Met deze Infopumen richten we ons op alle inwoners, maar vooral op de groep mensen die niet met in- ternet is opgegroeid. Voor hen zijn [nfopunten vlak bij huis erg belangrijk. De samenwerking met de lokale instellingen maakt het voor ons mogelijk om in elke gemeente aanwezig te zijn met gezondheidsinforma- tie:' Ondersteuning De GGD ondersteunt de Info- punten met het maandelijkse thema, een folderservice, een te- lefonische helpdesk en bijscho- ling van de medewerkers. Behalve bij de Infopunten staan Steeds meer behoefte aan beleidsonderbouwende cij fers Leefbaarheid van dorpskernen staat bij veel gemeen- ten in Zuidoost-Brabant op de politieke agenda. De inwoners willen de eigenheid van hun kern graag be- houden en niet tot eenheidsworst gedegradeerd wor- den. Dat vereist een beleid op maat, omdat elke kern zijn eigen specifieke problemen en wensen heeft. Zo zal de ene kern misschien hoge eisen stellen aan de veiligheid, terwijl een andere (kleine) kern zal pleiten voor maatregelen tegen het afkalven van het voorzie- ningenniveau en de bouwmogelijkheden. Om erach- ter te komen wat er precies leeft, is onderzoek nodig. De afdeling Onderzoek van de GGD verzorgt steeds vaker dergelijke onderzoeken in opdracht van ge- meenten en instellingen. Het college van B&W in de ge- meente Eersel heeft de leefbaar- heid in de zes kerkdorpen tot speerpunt van haar programma gemaakt. Om te weten wat er verbeterd moet worden, heeft men de GGD Zuidoost-Brabant in 2002 een onderzoek laten ver- richten naar de leefbaarheid in de verschillende kernen. Voor dat onderzoek werden driedui- zend willekeurig geselecreerde inwoners van zestien jaar en ou- der benaderd; 58 procent stuur- de de vragenlijst ingevuld terug. [n het onderzoek is geïnventari- seerd hoe de bewoners denken over allerlei onderwerpen. Bijvoorbeeld over de veiligheid en het voorzieningenniveau. Verder was er onder andere aan- dacht voor het verkeer, de infor- matiebehoefte en de bereidheid om mee te werken aan het ver- groren van de leefbaarheid in de eigen kern. Resultaten De resultaten van het onderzoek zijn in februari 2003 gepresen- teerd. Daaruit kwam bijvoor- beeld naar voren dat maar liefst 70% van de mensen in Duizel een huisarts mist en dat het 14 Leefbaarheid kernen hoog op agenda. woon- en leefklimaat in Steensel slechter wordt beoordeeld dan in de andere kernen. Een ander opmerkelijk resultaat is dat men in Vessem tevredener is met het aantal voorzieningen in het ei- gen dorp dan de inwoners van Eersel in hun kern. De gemeente ziet de resultaten van de enquête als fundament voor het ontwikkelen van be- leid. De resultaten zullen dan ook gebruikt wor.den bij het op- stellen van ruimtelijke kernen- plannen en de woonvisie. Het onderzoek zal over drie jaar her- haald worden, om het effect van de maatregelen te evalueren en nends te signaleren. Lees verder op pagina 16 Gemeenten actief met lokaal Gezondheidsbeleid Vervolg van voorpagina Binnen de GGD zijn er vier me- dewerkers die zich bezighouden met Lokaal Gezondheidsbeleid. Het ondersteunen van dit pro- ces Is maatwerk. De GGD'ers hebben heel veel contact met de gemeenten. Wat houden die contacten precies In? Monlque Mentjens gunt ons een blik in haar agenda en we volgen met haar een werkweek in 2002, Maandag 8.4Sllllr Eerst de e-mailtjes en post door- nemen. Vandaag vooral contact met de ambtenaren in de Kempen over de discussieavond die we morgenavond hebben in Bladel. Onder de Kempen vallen de gemeenten Bergeijk, Bladel, Eersel en Reusel-De Mierden. lo.oollllr Vergadering van het Overleg Coórdinerend Ouderenbeleid in Vall«nswaard. Ik rapporteer hier welke plannen we in de werkgroep Preventief Gezond- heidsbeleid Ouderen hebben ge- maakt. Ij.oollllr Na de lunch controleren of het 'kofferrje' voor morgen com- pJeer is. De avonden over lokaal gezondheidsbeleid begeleiden mijn collega's en ik namelijk volgens de methode van Inter- actieve Planvorming. Dat is een effectieve methode voor het ont- wikkelen van beleid met de voornaamste partijen in een vroeg stadium. In twee sessies ángen de deelnemers lmelpun- ten op het terrein van gezond- heid en welzijn aan en denken ze mee over oplossingen. Door middel van gekleurde stielhet 'koffertje') kunnen ze hun prioriteiten aangeven op een bord. Vanmiddag ga ik iets soortgelijks doen met de werk- groep Lol<""l Gezondheids- beleid in Waalre. 1].]0 IIlIr Schrijven aan de notitie Ouderen en medicijngebruik voor de werkgroep Preventief Gezondheidsbeleid Ouderen in Valkenswaard. Naar aanleiding van de Senioren peiling van de GGD koos de werkgroep dit on- derwerp als prioritei!.!k heb be- loofd om op een rijtje re zetten wat er al gebeurt op dit terrein binnen de gemeente, wat we als GGD 'op de plank hebben lig- gen' en wat er aan landelijke in- formarie beschikbaar is. 15.]5"l1r Snel naar Waal re. Het overleg begint pas om 16.00 uur, maar ik heb vooraf nog een gesprek met de jongerenwerkster over haar preventieacriviteiten. 16.001l1lr Vergadering van de werkgroep GGD IN HET NIEUWS Lokaal Gezondheidsbeleid Waal re. Bij afwezigheid van de wethouder ben ik voorzitter. Voornaamsre raak voor vandaag is het aangeven van prioriteiren binnen de knelpunten die uit al- lerlei discussies en onderzoeken naar voren zijn gekomen. Eerst besprelHet onderwerp mantelzorg blijkt met stip op één te komen! 18.001l1lr Naar huis. Dinsdag IJ.jO IIlIr Voor ik naar Bladel vemek nog even wat huiswerk doen naar aanleiding van her overleg in Waal re gisteren. Ik inventariseer bij de werkgroepleden welke aanknopingspunten zij zien bij de gisteren gekozen thema's. Dus: welke activiteiten kunnen we gaan opzetten, waar kunnen we bij aansluiten, wie wil de kar trekken, et cetera? Verder bel ik naar het Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie voor infor- matie over landelijke preventie- projecten rond ouderen en me- dicijngebruik. Is.OOllllr Alles ingepakt? Dan vertrekken naar Bladel, waar de ambtenaar me al opwacht. Er hebben zich dertig mensen aangemeld om mee te denken over oplossingen voor knelpunten rond het the- ma 'jeugd'. Mijn collega's en ik hangen de flappen op, en leggen pennen, stiften en naamkaartjes klaar. /6.]0 IIlIr De eerste gasten druppelen bin- nen en worden verwelkomd met koffie en cake. 17-00 IIlIr Het programma begint met een opening door de wethouder Welzijn. Dan gaan we in drie groepen uiteen om aan de hand van stellingen over verschmen- de problemen rond jeugd en jongeren te praten. Zoals altijd verloopt de discussie zeer geani- meerd. Na een half uurtje pauze mer broodjes en soep gaan we verder met stiel«ren. Ten slatte worden dere,ultaten plenair be- sproken. 20.]0 lIlIr De wethouder sluit de bijeen- komst af. Ik krijg van iedereen een evaluatieformulier terug. Nog even gezellig napraten met de ambtenaren van de Kempen- gemeenten en dan naar huis. Vrijdag 8.]0 lIlIr Op weg naar Reuse!, waar ik overleg heb met de Kempen- ambtenaren. We evaJueren de 'Kempisch' gezondheidsbeleid Cooperatie gemeenten is 'uniek' BERGEIJK - Het streven van de vier Kempen- gemeenten gezamenlijk een lokaal gezondheidsbe- leid op te zetten, is 'uniek' in Zuidoost-Brabant. Dat stelt een woordvoerder van de GGD Zuidoost- Brabant. De GGD begeleidt deze gemeenten bij het opzetten van hun beleid. Hoe dit er in de praktijk uit moet komen te zien, is nu nog niet duidelijk. Eindhovens Dagbloo 9 januari 2002 gezondheid moeten gemeenten vóór 1 juli 1.003 een nota Lokaal Gezondheidsbeleid op tafel heb- ben liggen. De gemeente Bergeijk heeft hierop alvast een voorschot genomen door een startnota te schrijven. Hierin komt onder meer de gewenste Op 18 januari komen de vier gemeenten en de GGD voor de eerste keer bijeen om hierover te praten. Volgens de wet Collectieve Preventie Volks- samenwerking aan de orde. Wethouder M. peek: "Vier ge- meenten kunnen ieder voor zich een jongerenwerker aan- stellen, maar we kunnen ook de handen ineen slaan en zo ie- mand in vier gemeenten inzet- ten. Die winst moet op meer terreinen te boeken zijn." Dat is ook de verwachting van de GGD. "De vier Kempen- gemeenten zijn vergelijkbaar, qua grootte en qua problema- tiek. Alcoholgebruik onder de jongeren moet in al die ge- meenten in de gaten worden gehouden, net zoals eenzaam- heid onder ouderen." Dat deze gemeenten nu de handen in- een slaan wil niet zeggen dat er geen ruimte is voor lokale in- vulling. "Het is bepalend voor je beleid of je wel of niet een verzorgings- of verpleegtehuis binnen je gemeentegrenzen hebt", vindt Peek. "Binnen de vier gemeenten moet die ruim- te open blijven om daarmee re- kening te houden. Het mag geen strak keurslijf worden." Naar verwachting ligt het ge- zamenlijke beleid volgend jaar op tafel. discussieavond van afgelopen dinsdag en bekijken wat er moet gebeuren voor de eerstvolgende avond. Ook praten we over de nota Lokaal Gezondheidsbeleid waaraan de Kempengemeenten gezamenlijk werken, met on- dersteuning van de GGD. logopedie op school 1].JO lIlIr Na de pauze tijd voor post, mail en telefoontjes. Snel een agenda- voorstel rondsturen en dan weer werken aan de notitie voor Valkenswaard. Een parttime werkweel< vliegt zo voorbij! Ik merk dat ik vrijwel elke dag wel met al 'mijn' gemeenten bezig ben, Of het nou in een overleg is, door het schrijven van een noti- tie. of door even te bellen of te mailen. De GGD Zuidoost-Brabant verzorgt bij alle kinderen in groep 2 van de basisscholen In de regio een screening naar spraak, taal. mondgewoonten, stem en lulstervaardlghe- den. Naar aanieiding hiervan kan een nader onderzoek vol- gen. In sommige gemeenten kunnen leerkrachten en ou. ders ook een logopedisch onderzoek aanvragen voor leerlll1gen uit groep 1 en 3 t/m 8. Afl18nkell)k van de resultaten krijgen de ouders logopedi- sche adviezen en/ of oefeningen mee voor hun kind. Indien nodig krijgen ZIj het advies om naar de huisarts te gaan voor een verwijzing naar een behandelend logopedist in de Vf1Je vestlgll1g. Jl.oOllllr Weekend! Voor al deze onderzoeken moeten de ouders vooraf toe- stemming geven. De GGD Zuidoost-Brabant verzorgt alle bovengenoemde 10' gopedische onderzoeken op de basisscholen in de regio. De logopediste kan op verzoek van de school of de ouder. raad ook een voorlichtingsavond voor ouders verzorgen. Meer informatie? Neem contact op met de GGD Zuidoost-Brabant, telefoon 0492 - 58 48 21. 15 Vervolg van pagina ~4 Grote behoefte De GGD Zuidoost-Brabant heeft veel expertise met dit soort on- derzoeken. Tot de opdrachtge- vers behoren uiteenlopende or- ganisaties zoals gemeenten, provincie, SRE, Kruiswerk en instellingen voor maatschappe- lijk werk. Dianne Aben, team- manager van de afdeling Onderzoek, signaleert een toe- nemende behoefte aan beleids- onderbouwende gegevens bij instellingen en gemeenten. De GGD maakt onderscheid in re- guliere en facultatieve onder- zoeken. Onder het reguliere on- derzoeksprogramma van de GGD vallen de bekende groot- schalige peilingen en monitoren voor de zt gemeenten, zoals de Reactie van de gemeente Eersel: "Het heeft in eerste instantie wel wat verbazing gewekt, dat de GGD een onderzoek zou gaan doen naar de Leef- baarheid in de verschillende kernen", aldus jeanne Segers, hoofd van de afdeling Externe Dienstverlening van de ge- meente Eerse!. "Wij kenden de GGD al wel van de senioren- peiling en de gezondheidson- derzoeken, maar hebben ge- senioren peilingen. Naast deze standaard onderzoeken kunnen opdrachtgevers tegen betaling facultatief onderzoek laten ver- richten, zoals dit onderzoek in de gemeente Eerse!. Facultatief onderzoek Dianne Aben: "Wij kennen onze gemeenten heel goed en hebben jarenlange ervaring met vooral kwantitatieve, maar ook kwali- tatieve onderzoeksmethodes. We maken ook heldere rappor- tages, conform de wens van ge- meenten. Er zijn maar weinig andere instellingen in Zuidoost- Brabant die deze onderzoeks- expertise ('epidemiologie') in huis hebben en wij zijn altijd be- reid deze expertise in te zetten voor andere instellingen. Om- dat er voor dit soort onderzoek merkt dat de mogelijkheden van de GGD veel breder zijn. Wij zijn zeer tevreden met de geboden kwaliteit en de ge- wonde betrokkenheid van de GGD bij het onderzoek naar het wonen, werl,en en welzijn in de kernen van onze gemeen- te. De presentatie van de on- derzoeksresultaten voor leden van de gemeenteraad en ex- rern berrokkenen door me- vrouw Aben was een mooie af- 51 ui ring van het onderzoek." Advectentie Uw gezondheid, onze specialiteit hoog gekwalificeerde mensen nodig zijn en het aanbod niet voor het oprapen ligt, kunnen we meestal niet meer dan één fa- cultatief onderzoek tegelijk ver- richten. Als je een dergelijk on- derzoek doet, moet je het name- lijk ook goed doen. Wat ik heel belangrijk vind is dat her rap- pon niet in de Ia verdwijnt, maar dat er daadwerkelijk iets mee gebeurt voor de bevolking. Je wekt met een onderzoek na- melijk wel veel verwachtingen. je moet er ook wat mee doen." GGD IN HET NIEUWS leefbaarheidsheldsonderzoek In Eersel Vragen over leefomgeving EERSEL -De gemeente Eersel gaat in september een groot leefbaarheidsonderzoek uitvoeren in de zes kernen. In totaal krijgen 3000 inwoners een enquête toegestuurd waarin uiteenlopende vragen worden gesteld over de kwaliteit van hun leefomgeving. Eindhovens Dagblad 28 augustus 2002 De resultaten worden per kern vertaald naar een zogeheten dorpsplan. Daarin staat het so- ciale beleid voor de komende jaren, dat op die manier zoveel mogelijk is afgestemd op de wensen van de inwoners. De vragenlijst is opgesteld door de GGD en wordt via een aselecte steekproef verstuurd aan 3000 personen van t6 jaar en ouder. Dat betekent dat iedereen in die doelgroep evenveel kans maakt om een enquête te ontvangen. Eersel hoopt op die manier een zo vol- ledig mogelijk beeld van de wensen van een doorsnede van de bevolking te krijgen. Volgens wethouder J. Ver- smissen (Welzijn) Is er voor de leeftijdsgrens van achttien jaar gekozen omdat jongeren vanaf die leeftijd ook stemgerech- tigd zijn. "Daarnaast denken we dat kinderen misschien te veel hun individuele wensen opschrijven, terwijl wij ook het algemene maatschappelijke belang in de gaten moeten houden." Eersel hoopt via het onderzoek onder meer een specifiek woonbeleid op te kunnen zet- ten, dat goed aansluit op de wensen van de bewoners. De GGD streeft naar waterdichte advlsenng In de wereld van gezondheidszorg en bij het toe kennen van voorzieningen. Nauwe contacten en een goede verstandhouding met de gemeen. tes en lorginstellingen waarborgen een soepe Ie procedure. Ook heeft het SMA.team van de GGD direct toegang tot alle IJenodlgde specla. lIsmen en expertISe. De onafhankelijke opstel. Ilng van onze adviseurs leidt altijd tot een objectieve tJeoorrJellng voor u en ow cllentele. WIJ voelen ons zeer betrokken biJ de zorg voor. en het wonen en welZIjn van mensen met spe claie t)ehoeften. Waarmee kan SMA u van dienst ziJn? In hel kader van de Wet Voorzieningen Gehandicapten adviseren WIJ helder en mte. graal over collectief vervoer. rol stoeien en woningaanpassIngen. Tevens kont 0 Inzake de Algemene BIJstands wet een deskundig advies !Ow Innen over de arbeldsgeschlktl1eid van een cllent. Ook urgen tIebeoordelingen voor bijvoorbeeld woning bouw verenigingen t,elwren tot ons pakket. Als een client vanwege medische gromten behoef te heeft aan vergoeding van bijzondere kosten. zoals alternatieve geneeswIjle. voowen Wil u graag van 11et Juiste adv,es' iedere r)urger kan bij ons team terecht voor Individuele medische expertise en second 01" nlon. Bovenstaande situaties zIJn slechts enkele voorbeelden van onze dlenstverlenrng. Naast specialistische kennis van de Algemene Bijstandswet en de Wet VoofZlenrngen Gehandicapten. hebben WIJ tal van andere des- kundigen In huIs. bijvoorbeeld op het gebied van forensische geneeskunde. jeugdgezond. heidszorg. psycrwlogle en epidemiologie. Zij kunnen u. elk op hun eigen terrein. van dienst ZIJn. Klantgerichtheid staat voorop! De klantgerrchte aanpak van de afdeling Sociaal Medische Advlserrng bestaat naast het geven van deskundige beoordelingen Uit 118t aanbieden van flexibele spreekuren. TIjdstippen en plaatsen worden aangepast aan de wensen van de klant. Hierdoor IS de SMA zeer toegankeiljk. ook voor minder mobiele cilentell. Door goede samenwerking en veel. vuldlg onderling overleg IS teamwork van Iwog nrveau een feit. Deze benadering In combinatie met een concurrerend pnJst>eleid bevordert de snelheid van de procedure en daarmee de effectIViteit van de ABW en WVG. Contact Wilt u een kennismakingsgesprek met een van onze adviseurs. neem dan gerust contact op met Jacque, van de Broek van cle afdeling Sociaal Medische Advlserrng van de GGD Z uldoost.Brabanl, telefoonnummer 0492 566201. 16 J<,leintjes ONDERZOEK Beleidsonderbouwend ONDERZOEK OP MAAT? Informeer wat de GGD Zuldoost.Brabant voor u kan betekenen. Telefoon 0492 - 5848 77 MiliEU Ongerust over MiliEU- VERONTREINIGING? Bel de vraagbaak van de GGD. 0492 - 58 48 81 Voorlichtingsbijeenkomst voor Turkse en Marokkaanse Inwoners van Helmond over een gezond BINNENMILIEU. Bel 0492 . 58 48 29 REIZEN REIZIGERS- VACCINATIE Op reis naar een tropisch ianrJ? Haal op tijd INENTINGEN biJ GGD Zuidoost-Brabant. Bel voor een afspraak naar 0492 58 48 38 (tussen 9.00 en 1.1.00 uurl. GEZONDHEID GEZONDHEIDS- VRAGEN bezoek het lokale I nfo punt van de Gezondheidswijzer of de infotheek van de GGD Zuidoost-Brabant In Helmond. Vragen over de ONTWIKKELING en GEZONDHEID van uw KIND. Bel naar afdeling Jeugdgezondlleidszorg. 0492 58 48 21 PRIVE BAAN PLUS PROJECT vnjwriligers gezocht die bekend zijn met homo.ttoreca en banen om voorlichting te geven over de rislco's van onveilig vrijen. Trainmg wordt verzorgd. Telefoon 0492 58 48 92 cola!"" Uitg,," GGD Zuiduosr.""b."'[ Teksr en forug"",, '1,," Tiggelell Tebl & cullunullimie, OirschO!(mcr ""d,- wcckmg van Amid KokmetjeT. Oicsdmn GGD Zuidous[-""(u", rel"u'ug, eh.ulou, "li Tiggd," Vunug,villg, 5", ,kS,"". Eindhu,"II Dcul"",k Dculd"rij v,II""",,"r. v,lk,u,wmd GGD Zuidoost-Brabant Postbus 810. 5700 AV Helmond Telefoon 0492 . S8 48 88 |