Raadsvoorstellen RV 200 Bestuursopdracht Algemeen Structuurplan 2015

GEMEENTERAAD VAN HELMOND

Bijlage: 200

Raadsvergadering d.d.: 3 december 2002

B&W d.d.: 29 oktober 2002

Dienstlafd.: SO.V&S

Onderwerp: bestuursopdracht Algemeen Structuurplan 2015

Aan de gemeenteraad,

In de plannings- en beleidstraditie van de gemeentelijke overheid neemt het ruimtelijk structuurplan

sinds jaar en dag een belangrijke plaats in. In de Wet op de Ruimtelijke Ordening heeft het

gemeentelijk structuurplan een specifieke status die ook recentelijk in de laatste herziening van deze

wet verder is aangescherpt.

De gemeente Heimond heeft het (ruimtelijk) structuurplan (of vormen daarvan) sinds de dertiger jaren

van de vorige eeuw steeds een belangrijke functie toegekend om de lange termijn visie op de

gewenste ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente vorm te geven. In 1991 is de laatste en nog

steeds vigerende versie van het Algemeen Structuurplan Heimond door de gemeenteraad

vastgesteld.

'Het Algemeen Structuurplan is een beleidsplan, waarin het gemeentebestuur van Heimond aangeeft

op welke manier en met welke instrumenten de stad zich in ruimtelijk opzicht zal ontwikkelen'

Het 'ASP '91 " heeft in de afgelopen 1 0 jaar een belangrijke richtinggevende rol gespeeld bij de zeer

dynamische ontwikkeling die Heimond, zeker op ruimtelijk-fysiek niveau, heeft doorgemaakt.

De tijd staat echter niet stil, het ASP uit 1991 is aan het eind van zijn levenscyclus gekomen en de

aanleidingen voor een herziening van dit structuurplan zijn ook nu talrijk en tegelijkertijd dringend van

karakter:

2. Aanleiding 1 verkenning opgave

De opstelling van een nieuw Algemeen Structuurplan wordt sterk beïnvloed door een aantal

omstandigheden:

¿ In de eerste plaats de totstandkoming en vaststelling van de eigen gemeentelijke Integrale

Stadsvisie Heimond 2010 in 2000 en de programmatische uitwerking ervan in het

Meerjarenontwikkelingsprogramma (MOP). De (soms abstracte) uitgangspunten in hoofdlijnen,

ook wel ambities genoemd, vragen om een ruimtelijke uitwerking en afstemming die vervolgens

richtinggevend moet zijn voor concrete vertaling op projectmatig of deelgebied niveau.

m Het ruimtelijke ordeningsbeleid van de hogere overheden is recentelijk in nieuwe kadernota's

vastgelegd en vraagt om een vertaling c.q. uitwerking op lokaal niveau. Op rijksniveau betreft het

de 5e nota ruimtelijke ordening (deel 3) waarvan overigens de status en de inhoudelijke hardheid

nog onduidelijk zijn in afwachting van het standpunt van het nieuwe kabinet. Op provinciaal niveau

gaat het om het nieuwe Streekplan van de provincie Noord-Brabant dat recentelijk door

Provinciale Staten is vastgesteld. Nieuwe planningsmethodieken en instrumenten als het

contourenbeleid en de zgn. lagenbenadering zijn zo ingrijpend dat een gemeentelijk "antwoord"

niet kan uitblijven.

m Nadrukkelijk zal rekening moeten worden gehouden met het onlangs ondertekende convenant

met lntentieafspraken Verstedelijking 2010 voor Zuidoost-Brabant, ook wel "Remkes 11" genoemd.

In dit convenant zijn naast de formele actualisatie van de Vinex-taakstelling ook de resultaten van

Gemeenteraad van Helmond blz, 1

Bijlage: 200

het "rondje Remkes" over nieuwe verstedelijkingstaakstellingen voor deze regio weergegeven. Het

spreekt vanzelf dat deze taakstellingen en intenties behalve op regionale schaal ook op lokaal

niveau hun uitwerking en inbedding in plannen moeten krijgen. Daarbij willen wij wel aantekenen

dat dit convenant nog "ratificering" door het nieuwe kabinet behoeft en dat een aantal intenties 1

aannames ook nog nadere onderbouwing moet krijgen.

w Op provinciaal c.q. regionaal niveau worden momenteel voorbereidingen gedaan om tot

uitwerking van dit streekplan te komen voor zowel de zogenoemde "reconstructiegebieden" als de

stedelijke regio's waaronder ook die van Eindhoven-Heimond. Tegelijkertijd is ook het SRE toe

aan een herziening van het Regionale Structuurplan. Deze uitwerkingsplannen/regioplannen

worden door de provincie in samenwerking met de regio (SRE) en de betrokken gemeenten in het

komende jaar opgesteld. Overleg over opzet en organisatie daarvan is momenteel gaande.

Onder het motto " blijf altijd een stap vooc' zijn wij van mening dat het voor Heimond van groot

belang is om daarbij uit te kunnen gaan van een actuele gemeentelijke visie teneinde de

gemeentelijke belangen en ambities zo goed mogelijk te behartigen. Dit betekent dat het

planproces voor het ASP met urgentie moet worden opgepakt en de fasering zodanig moet

worden opgesteld dat een pro-aktieve timing ten opzichte van het regioplan kan worden

aangehouden

E De positiebepaling van de gemeente Heimond in het (inmiddels stokkende) proces van

gemeentelijke herindeling vraagt om een heldere gemeentelijke visie op ruimtelijke ontwikkelingen

die veelal als motivatie ten grondslag liggen aan de diverse voorgestelde grenscorrecties

(Lungendonk, Diesdonk).

¿ Misschien wel de belangrijkste motivering ligt echter vooral op eigen gemeentelijk vlak en betreft

de snelle en dynamische ontwikkeling die Heimond momenteel doormaakt op'maatschappelijk,

cultureel en economisch terrein. Een dynamiek die een adequaat en een vooruitziend ruimtelijk

kader vraagt om de daaraan verbonden ruimteciaims en herstructurering letterlijk een plek te

geven. De schaalsprong van een stad van ruim 80.000 inwoners naar een omvang van 100.000

en meer stelt zowel op het gebied van ruimtegebruik, ruimtelijke organisatie en inrichting een

aantal wezenlijke vraagstukken aan de orde die vragen om duidelijke afwegingen, keuzes en

koersbepalingen. Deze vraagstukken kunnen voor een belangrijk deel samengevat worden in de

begrippen lntensivering, Combineren en Transformeren en raken daarmee direct de thema's die

wij in ons collegeprogramma 2002-2006 hebben benoemd als inbreiden voor uitbreiden,

stimuleren meervoudig ruimtegebruik en de versterking van de groene component. In dat kader

willen wij spreken in termen van: "van kwantiteit naar kwaliteit" maar ook van "gedeelde

verantwoordelijkheid" die zowel bij de totstandkoming als uitvoering van dit beleid herkenbaar

moet zijn.

3. Relatie met bestaande ( dan wel in voorbereiding zijnde) gemeentelijke beleidskaders

Ondanks de bovengenoemde dringende aanleidingen om op korte termijn tot een actualisering van

het Algemeen Structuurplan te komen, hoeft zeker niet van nul af gestart te worden. Er is de

afgelopen jaren op allerlei beleidsterreinen het nodige tot stand gekomen dan wel in gang gezet

waarop een nieuw structuurplan kan worden geënt c.q. waarvoor het structuurplan de ruimtelijke

afstemming 1 integratie moet bieden:

De Integrale Stadsvisie Heimond 2010. Naast aanleiding tot verdere uitwerking biedt de stadsvisie

zelf ook een aantal belangrijke (ruimtelijke) uitgangspunten en koersbepalingen.

De recent vastgestelde structuurvisies voor het Centrum en de Binnenstad-Oost

(wijkontwikkelingsplan)

Het onlangs door de raad vastgestelde resultaat van de 2 e fase van de studie

Hoofdwegenstructuur.

De nieuwe nota wonen.

Diverse beleidsnota's 1 notities op sectoraal niveau. Zonder geheel compleet te zijn kunnen onder

meer genoemd worden: algemeen detailhandelsbeleid, specifiek perifere detailhandel,

discussienota kantorenbeleid, bedrijventerreinen, conceptnota leisurebeleid, nota groene

peelvallei, monumentenbeleid (in voorbereiding), groen beleidsplan, waterplan, e.d.

Passend in de indeling van het Grotestedenbeleid en specifiek in het MOP wordt naast het

Algemeen Structuurplan (ruimtelijk-fysieke structuur) ook gewerkt aan een tweetal andere

kadernota's op pijlerniveau: Nota Lokaal Sociaal Beleid (sociale structuur) en het Economisch

Gemeenteraad van Heimond blz. 2

Bijlage: 200

Beleidsplan (economische structuur). Daarnaast kan ook de bestuursopdracht voor de cultuurnota

2003-2006 worden genoemd die in voorbereiding is. Een goede onderlinge afstemming tussen

deze beleidsnota's is vanzelfsprekend van groot belang.

4. Specifieke ontwikkelingen:

Naast de integratie van deze bestaande of in voorbereiding zijnde beleidskaders in een ruimtelijk

afwegingskader is nog een aantal specifieke ontwikkelingen te onderkennen die ons inziens om een

duidelijke ruimtelijke strategie vragen:

¿ Ontwikkeling spoorzone 1 station. In het kader van de ruimtelijke en functionele koppeling van de

centrumontwikkeling en het Hatematerrein is medio 2001 een eerste verkennend onderzoek

gericht naar de mogelijke ontwikkeling van de Spoorzone en de plaats van het NS-station

daarbinnen. Een verplaatsing van het station naar het westen (direct aansluitend op het kanaal)

als nieuw infrastructureel knooppunt en economisch zwaartepunt werd daarbij als mogelijke

ontwikkeling in beeld gebracht. Een en ander is echter zeer afhankelijk van de ruimtelijk-

economische ontwikkelingsdynamiek van onze stad, het daaraan gekoppelde reizigerspotentieel,

de relatie met de ontwikkeling van het zgn. Brabantspoor en vanzelfsprekend ook de te kiezen

vormgeving van het spoor zelf. Een uitvoering op maaiveld of ondergronds (tunneloplossing),

maakt nogal wat uit, niet in de laatste plaats voor wat betreft de financiële consequenties. Bij de

begrotingsbehandeling in november 2001 is toegezegd, dit vraagstuk, met diverse varianten,

middels een bestuursopdracht nader in beeld te brengen en uit te werken. Wij stellen voor deze

problematiek, gezien de belangrijke strategisch-ruimtelijke aspecten en de inhoudelijke

samenhang met andere vraagstukken op structuurniveau, onderdeel te laten zijn van het nieuwe

algemeen structuurplan. Gezien de termijn van de toezegging als ook het belang snel

duidelijkheid te krijgen over de haalbaarheid van een dergelijke ingrijpende operatie wordt in deze

bestuursopdracht aan dit onderdeel hoge prioriteit en urgentie worden gegeven. De oriënterende

gesprekken met NS zijn inmiddels gestart.

Het resultaat van dit onderdeel zal naar verwachting in het voorjaar van 2003 kunnen worden

voorgelegd.

E Uitwerking stedelijk netwerk Brabantstad. De uitwerking van dit abstracte begrip vraagt behalve op

provinciaal-regionaal en functioneel niveau ook op lokaairuimtelijk vlak de nodige

strategievorming.

¿ Vergelijkbaar hiermee vraagt de versterking van de centrumpositie van Heimond in de Peelregio

behalve op eigen lokaal niveau ook op regionaal niveau een duidelijke strategievorming en

ruimteli ke vertaling die momenteel ook in het kader van het reconstructieplan aan de orde is.

Naast het inpassen van nieuwe (potentiële) centrumfuncties[]zal het benoemen van nieuwe

duurzame maatschappelijke en economische dragers voor het buitengebied een duidelijk thema

voor het nieuwe structuurplan vormen.

¿ Het nieuwe structuurplan zal tevens nadrukkelijk aandacht moeten schenken aan de positie en

ruimteli ke identiteit van de verschillende stadsdelen 1 deelmilieus versus de onderlinge

samenhang. Dit thema kent onder meer een duidelijke relatie met de versterking van de

ruimteli.ke (beeld)kwaliteit en daarmee de nieuwe nota welstandbeleid.

i

De bovengenoemde opsomming van aspecten en ontwikkelingen die in het nieuwe algemeen

structuurplan aan de orde moeten komen, is niet limitatief. In de analyse- en inventarisatiefase van het

project zal zoveel mogelijk de actualiteit van beleidsthema's en maatschappelijke trends worden

ingebracht.

5. Projectopzet:

Het nieuwe Algemeen Structuurplan leent zich bij uitstek om volgens de principes van projectmatig

werken tot stand gebracht te worden; aspecten als niet-routinematig, complex, strategisch van aard,

integraal, interdisciplinair, afdelings- c.q. dienstoverstijgend en voorbeeldfunctie zijn hiervoor even

zovele argumenten. In overleg met het gemeentelijke Kenniscentrum "procesmatig werken" wordt

nader overlegd op welke wijze een ondersteuning vanuit het kenniscentrum vorm kan krijgen.

Daartoe zal een projectplan c.q. projectopzet volgens de principes van Projectmatig Werken worden

uitgewerkt. De volgende onderdelen 1 aspecten zullen daarbij worden ingevuld, waarbij op basis van

de huidige inzichten op voorhand reeds een aantal kan worden benoemd:

Gemeenteraad van Heimond blz. 3

Bijlage: 200

5. l. Projectresuitaat l programma van eisen:

Het nieuwe Algemeen Structuurplan 2015 is een kadernota ruimtelijk beleid voor de gemeente

Heimond en bestaat uit

- een beschrijving en analyse van de huidige (beleid)situatie,

- een verkenning van de verschillende oplossingsrichtingen en keuzemomenten(bijv. door middel

van scenario's),

- een beschrijving van de integrale ruimtelijke missie en koers voor de periode tot 2015 waarbinnen

het jaar 201 0 een belangrijk ijkmoment vormt en anderzijds een verdere doorkijk naar 2025 wordt

gemaakt.

- een beschrijving van criteria en prioriteitsstelling voor te kiezen thema's, kwantitatieve en

kwalitatieve ruimtelijke programma's;

- een verkenning van de uitvoerbaarheid 1 financiële haalbaarheid rekening houdend met het niveau

van het ASP 2015; dat wil zeggen met gepaste globaliteit

Het nieuwe ASP wordt gekenmerkt door:

- een sterke toekomstgerichtheid (maatschappelijk, economisch en ruimtelijk)

- een sterke oriëntatie op de regionale omgeving

- een duidelijk doelgericht, taakstellend profiel

- een grote toegankelijkheid (met nadruk op kaartmateriaal, begeleid door bondige teksten en

ondersteunende illustraties)

- een groot draagvlak binnen en buiten de gemeentelijke organisatie

- een helder planproces met duidelijke keuzemomenten.

0 Tijdshorizon

Specifiek willen wij de planhorizon van het nieuwe ASP aan de orde stellen. Aanhaking op onder meer

de Integrale Stadsvisie en ook andere bestaande beleidsnotities zou veronderstellen dat 2010 een

logische tijdshorizon is. Deze datum zal bij gereedkoming van het nieuwe ASP echter nog maar een

jaar of vijf, zes verder liggen. In de ruimtelijke ordening en zeker een planfiguur als een Algemeen

Structuurplan verdient een ruimere planhorizon van 1 0 a 15 jaar zeker de voorkeur gezien onder meer

de doorlooptijd van ruimtelijke en maatschappelijke processen. Wij stellen voor uit te gaan van een

formele planhorizon van 2015 met een doorkijk- waar mogelijk- naar 2020. Tegelijkertijd zal het jaar

2010 binnen het nieuwe ASP wel een belangrijk ijkpunt zijn voor wat betreft de programmatische

vertaling. Dit teneinde de relatie met andere beleidsprogramma's in beeld te houden en ook een

duidelijke tussentijds meetpunt voor de uitvoering en monitoring in handen te hebben

0 Planmethodiek

Qua methodiek zal het gemeentelijke structuurplan zeker aanhaken bij de methodiek van de

zogenaamde "lagenbenadering" zoals die ook in de nieuwe 5 e nota RO van het Rijk en zeer pregnant

in het nieuwe streekplan wordt gebruikt. Daarmee wordt het onderscheid bedoeld tussen de

verschillende lagen in het ruimtelijk patroon: bodem, water, landschap, infrastructuur en occupatie.

Efficiënt gebruik van gegevens, databestanden, kaartmateriaal en onderlinge consistentie tussen

planfiguren op verschillende ruimtelijke niveaus vormen duidelijke motieven voor deze aanhaking. Dat

neemt niet weg dat ons inziens in ons eigen ASP wel de vrijheid wordt genomen om tot een eigen

afweging tussen de verschillende lagen en de daarmee gemoeide belangen te kunnen komen en

daarmee niet per se de sterk hiërarchische benadering van het streekplan wordt aangehouden,

waarbij de onderste lagen als dominant worden beschouwd. Een ander sluit aan op onze formele

reactie op het ontwerpstreekplan in het najaar van 2001.

5.2. Fasering / globale planning.

¿ Bestuursopdracht ( B&W, raadscommissie RF, raad): september t/m december 2002

¿ l e fase ( inventarisatie 1 analyse): december t/m februari 1 maart 2003

¿ 20 fase (scenario's 1 oplossingsrichtingen): maart t/m juli 2003

¿ 3e fase ( ontwerp en programma): augustus t/m december 2003

¿ besluitvorming: januari 1 februari 2004

Gemeenteraad van Heimond blz. 4

Bijlage: 200

5.3. Projectbeheersing:

¿ (doorloop)tijd:

16 maanden (exclusief besluitvorming)

¿ middelenbeslag

Uitgangspunt is dat dit project binnen de eigen ambtelijke organisatie wordt opgesteld.

De ambtelijke inzet is dit jaar (2002) voor een aantal afdelingen / disciplines gereserveerd in het

kader van de afdelingsplannen 1 productieprogramma en daarmee binnen het begrotingskader. Bij

andere afdelingen betreft dit een p.m.-post. Eventuele knelpunten zullen middels prioritering

moeten worden opgelost. Voor het jaar 2003 kan dit in het kader van de nieuwe afdelingsplannen

en begroting worden opgelost. De vraag of daarnaast nog (beperkte) externe capaciteit 1

expertise moet worden ingehuurd t.b.v. specifieke kennis of werkzaamheden is in dit stadium nog

niet te beantwoorden. Een beperkte stelpost van bijv. 20.000 euro voor het jaar 2003 lijkt op zijn

plaats en wordt gedekt uit de begroting plankosten van de dienst SO.

Daarnaast is een budget voor communicatie en presentatie/ drukwerk noodzakelijk teneinde met

betrokkenen een transparant en open planproces te voeren (stelpost: 15.000 euro) en is een Post

onvoorzien opgenomen (10.000 euro)

¿ informatie 1 communicatie:

Vanzelfsprekend wordt voor een nieuw algemeen structuurplan uitgegaan van een open

planproces, met duidelijke tussentijdse communicatie- en inspraakmomenten voor bevolking en

belanghebbenden. Dit neemt niet weg dat gezien het hoge abstractieniveau van een structuurplan

(voor het totale gemeentelijke grondgebied) de interactieve inbreng niet vanzelfsprekend tot stand

komt en beter op een gerichte wijze kan plaatsvinden, bijv. via een klankbordgroep 1

referentiegroep die op uitnodiging dan wel aanmeiding kan worden bezet.

De communicatie met de raad 1 raadscommissie RF krijgt in het proces duidelijk zijn plaats.

Na(ast) de vaststelling van de bestuursopdracht dient de raad(scommissie) vanzelfsprekend over

de voortgang van het project in beeld gebracht te worden, maar wordt zij ook tussentijds actief bij

de vaststelling van de specifieke beslismomenten betrokken. Het betreft hier in ieder geval de

afronding van de diverse fasen maar ook bij specifieke onderwerpen of thema's zoals ontwikkeling

spoorzone. Een apart(e) communicatieplan 1 paragraaf zal in overleg met de afdeling

Communicatie worden uitgewerkt.

Voorgesteld wordt in te stemmen met de Bestuursopdracht Algemeen Structuurplan 2015.

Het advies van de commissie ruimtelijk fysiek zal, na ontvangst, voor u ter inzage worden gelegd.

Burgemeester en wethouders van Heimond,

De burgemeester,

Drs. A.A.M. Jacobs.

De secretaris,

Mr. A.C.J.M. de Kroon.

Gemeenteraad van Heimond blz. 5

Bijlage: 200

BESLUIT

Bijlage: 200

Raadsvergadering d.d.: 3 december 2002

De raad van de gemeente Heimond;

gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van 29 oktober 2002.

gelet op de bepalingen van de Gemeentewet;

besluit:

de bestuursopdracht Algemeen Structuurplan 2015 vast te stellen.

Aldus besloten in zijn openbare vergadering van 3 december 2002, bijlage 200.

De raad voornoemd,

De voorzitter,

De griffier,

Gemeenteraad van Heimond blz. 1

Bijlage: 200