Commissiestukken Rapport Op weg naar een leisure beleid gemeente Helmond

Rapport

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond

Gemeente Heimond

18juni 2002

1151 RP 02 - KOPIEER-EXEMPLAAR

Sarphatistraat 650 1o18 Av Amsterdam

T +31 (0)20 550 20 20 F +31 (0)20 550 20 22

consuit@LAgroup.ni WWW.LAgroup.ni

Gemeente Helmond

DIENST SAMENLEVING EN ECONOMIE

Besluit Burgemeester & Wethouders inzake leisure voor Hatéma en Berkendonk

d.d. 9 juli 2002

Het rapport'Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond'is op 18 juni 2002

gereedgekomen. Bestuurlijke behandeling van de nota was pas na de zomer mogelijk. Dit gaf voor

twee ontwikkelingstrajecten planningsproblemen: het Hatématerrein en Berkendonk. Om die reden

zijn, vooruitlopend op een integrale bestuurlijke behandeling van de adviesnota, de zogenoemde

'locatieprofielen'voor Berkendonk en het Hatématerrein tijdens de vergadering van B&W van 9 juli

2002 besproken.

Naar aanleiding daarvan heeft het College, onder voorbehoud door vaststelling door de Gemeente-

raad, de volgende conclusies getrokken ten aanzien van de richting waarop leisure zich op beide

locaties zal moeten ontwikkelen.

Berkendonk:

Voor Berkendonk is het locatieprofiel zoals geschetst door Lagroup uitgangspunt, met als toevoeging

dat er nadrukkelijk moet worden gekeken naar de mogelijkheden om verblijfsrecreatie te ontwikkelen.

Van belang is bij de uitwerking een duidelijke relatie te leggen met de ontwikkelingen in de Groene

Peelvallei. Voorts zal in de uitwerking voor afstemming met de op het Hatématerrein te realiseren

sport & weli-ness voorzieningen moeten worden gezorgd (uitgangpunt complementariteit, voorkom

verdubbeling).

Hatéma:

Voor het Hatémateffein wordt gedeeltelijk afgeweken van het locatieprofiel zoals geschetst door

Lagroup. Ten aanzien van entertainment en vermaak (door Lagroup genoemde voorbeelden casino,

snooker, lasergames) moet sterke terughoudendheid worden betracht. Enerzijds omdat dit niet lijkt te

passen bij de plannen voor Hatéma en anderzijds omdat deze functies concurrerend voor het centrum

kunnen zijn.

Voor Hatéma worden de volgende functies als richtsnoer aangeduid:

- commerciële vormen van sport & weliness, met het accent op indoor-functies

- beurzen & congressen (beurs/trade en business-centrum)

In de uitwerking zal worden bekeken in hoeverre hier op het gebied van entertainment & vermaak

andere ondersteunende leisurefuncties aan toe kunnen worden gevoegd. Als uitgangspunt hierbij

geldt dat deze versterkend moeten zijn voor het concept en complementair moeten zijn aan die van

het centrum. Overigens is complementadteit met het centrum een algemeen uitgangspunt voor de

ieisure-ontwikkeling op Hatéma.

Verder zal bij de uitwerking worden bezien in hoeverre de sportfuncties zoals die thans zijn gehuisvest

in de city-sporthal programmatisch en ruimtelijk kunnen worden gecombineerd met het commerciële

leisure-concept voor Hatéma. Hiermee wordt geen uitspraak gedaan over de wenselijkheid van

verplaatsing van deze functies naar Hatéma, maar wordt vanuit het leisure-concept voor Hatéma

aangegeven in hoeverre de sportfuncties hiermee kunnen worden gecombineerd. Een en ander wordt

tevens beïnvloed door de aanstaande beslissing van onderwijsinstituten over mogelijke vestiging op

het Hatématerrein.

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. i8 juni 2002) 3

Inhoud

1 Inleiding 5

1.1 Waarom een leisure-beleid? 5

1.2 Een evenwichtig leisure-beleid 6

1-3 De vraag aan LAgroup Leisure garts Consulting 6

1.4 Leeswijzer 7

2 Samenvatting 9

3 Status quo: leisure in Heimond, het stedelijk gebied Eindhoven en de Peelregio 13

3.1 Inleiding 13

3.2 De analyse 17

4 De Heimondse leisure-locaties 37

4.1 Inleiding 37

4.2 De locaties in beeld gebracht 38

4-3 De locatiebeoordeling samengevat 48

5 De Heimondse visie op het gebied van leisure 51

5.1 De Heimondse leisure-visie 51

5.2 Ambition statement als paraplu 52

5.3 Doelstellingen 53

5.4 Doelgroepen 55

5.5 Profiel of thema 56

5.6 De strategische beleidslijnen 59

6 De strategische beleidslijnen uitgewerkt naar de locaties 65

6.1 'JA-graag'-locaties 65

6.2 'JA-mits'-iocaties 70

6.3 'NEE-tenzij'-locaties 75

7 Proces 77

7.1 Kritieke succes- en faalfactoren 77

7.2 Re-actief versus pro-actief 79

7.3 Beoordelingscriteria 82

7.4 Vervolgstappen 83

LAgroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE REMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 4

bi Betrokkenen bij het onderzoek 85

bi.i Opdrachtgeverldeelnemers aan werksessie 1 maart 2002 85

bl.2 Géinterviewde marktpartijen 85

bi -3 Adviseurs 85

b2 Indeling van leisure 87

b3 Interviews marktpartijen 93

b4 Een checklist voor het Hatématerrein: een voorbeeld 97

Figuren

Figuur i Kaart met de drie gebieden (i) gemeente Heimond, (2) het stedelijk gebied Eindhoven en (3) de Peciregio 15

Figuur 2 Dichtheid leisure-voorzieningen Heimond ten opzichte van referentiegebieden (index, dichtheid Heimond ioo) 17

Figuur 3 Leisure-locaties in Helmond 37

Figuur 4 Aanbodspiramide 59

Figuur 5 Voorbeelden Hatématerrein 67

Figuur 6 Voorbeelden Berkendonk 69

Figuur 7 Voorbeelden Obragas- en Konmarterrein 73

Figuur 8 Wijzen van indeling leisure-voorzieningen 87

Tabellen

Tabel 1 Indeling leisure naar segment en type (inclusieflHelmondse voorbeelden) 88

LAgroup Leisure «Arts Consuiting - KOPIEER-EXEMPL.AAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. i8 juni 2002) 5

Inleiding

'Leisure is the mother ofphilosophy'

Thomas Hobbes (British political philosopher)

In het eerste hoofdstuk van 'op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond' wordt

ingegaan op de aanleiding en de vraagstelling aan LAgrou p Leisure 9 Arts Consuiting. Het

hoofdstuk sluit afmet een leeswijzer.

Waarom een leisure-beleid?

De gemeente Heimond werkt, samen met Den Bosch, Eindhoven, Tilburg, Breda en de

provincie Brabant, aan het stedelijk netwerk BrabantStad. Met ieder hun eigen profiel

vormen de vijf Brabantse steden gezamenlijk de zogenaamde B5. Recent onderzoek door

TNO lnro naar onder meer het economisch profiel van Brabant en de B5-steden heeft

uitgewezen dat Heimond op het gebied van vrijetijdsbesteding ruim de helft lager scoort

dan het B5-gemiddelde. Heimond wil hierin graag een inhaalslag maken, niet in de laatste

plaats omdat zij haar eigen inwoners in hun vrije tijd te vaak ziet vertrekken naar het

nabijgelegen Eindhoven. Complementair aan Eindhoven wil Heimond daarom een krachtig

centrum ontwikkelen, voor zowel haar eigen bevolking ('traditionele' Heimonders en

nieuwkomers) als voor de bevolking van de omliggende regio, met name richting het

oosten. Op die manier hoopt Heimond haar koopkracht én imago te verbeteren.

Hiertoe zijn inmiddels belangrijke stappen gezet. Als eerste belangrijke stap kan de in 2ooo

vastgestelde Integrale Stadsvisie Heimond 2010 worden genoemd. in 2010 wil Heimond

haar positie in Zuidoost-Brabant verstevigen en doorgroeien naar een volwaardige,

complete centrumstad met name vanwege de toegenomen centrumfunctie voor het

oostelijke deel van de regio. Heimond zal over een voorzieningenpakket beschikken, dat

hoort bij een stad van 100.000 tot 120.000 inwoners. Topvoorzieningen zijn op korte

afstand in Eindhoven beschikbaar. Als tweede stap kan de in december 2001 door de

gemeenteraad vastgestelde en door BVR opgestelde ontwikkelingsvisie voor het centrum

van Heimond worden genoemd, waarin een cluster van winkels, horeca, woningen en

kunst- en cultuurvoorzieningen wordt voorgesteld. Het accent in deze visie ligt op relatief

kleinschalige leisure-ontwikkelingen; grootschalige vormen van leisure passen niet in deze

benadering.

Daarnaast heeft het initiatief voor een 'Heimond (P)leisure Mail' op het Hatéma-terrein

- een combinatie van een Family Entertainment Center, een hotel, detailhandel, kantoren en

woningen - de discussie over de visie van Heimond op leisure aangewakkerd.

LAgroup Leisure «Arts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002)6

De tijd lijkt rijp voor een integrale beleidsvisie, waarin antwoord wordt gegeven op de

belangrijkste vragen van de gemeente Heimond:

9 WatwilenkandegemeenteHeimondzijnophetgebiedvanleisure?

0 Waarbinnendegemeentebevindenzichgeschiktelocatiesvoor(grootschalige)leisure-

voorzieningen?

* Hoe kan het leisure-beleid worden gerealiseerd?

De gemeente Heimond heeft LAgroup gevraagd een antwoord te formuleren op

bovenstaande vragen.

1.2 Een evenwichtig leisure-beleid

Kernwoord in het leisure-beleid is 'evenwicht'. Evenwicht tussen vraag en aanbod, tussen

stimulering en ontmoediging, tussen (binnenstad en periferie en tussen markt en

overheid. Dat laatste anders geformuleerd: de overheid moet de markt ruimte geven en

stimuleren om met nieuwe initiatieven te komen, echter binnen kaders die door diezelfde

markt als helder en rechtvaardig worden beschouwd. onze ervaring is dat een gemeente

met visie extra door de markt wordt gewaardeerd.

Het aanbod van leisure-voorzieningen in kaart brengen en beoordelingscriteria vaststellen

op basis waarvan locaties voor nieuwe voorzieningen kunnen worden aangewezen en

gerangschikt, zijn belangrijke stappen op weg naar een integraal leisure-visie voor de

gemeente Heimond. Voeg daarbij de trends en ontwikkelingen aan de vraagkant van de

leisure-markt en de wensen en ambities vanuit de gemeente Heimond zelf, en de

voornaamste variabelen van het leisure-beleid zijn geformuleerd. Een integrale analyse van

deze vier elementen - vraag, aanbod, ambities en locaties - vormt de basis voor een

evenwichtig toetsingskader voor leisure-ontwikkelingen in de gemeente Heimond.

1.3 De vraag aan LAgroup Leisure e@Arts Consuiting

Op basis van een gesprek tussen Nicolaas Veitman (gemeente Heimond) en Karin Swart en

Arma Kleinepier (LAgroup) op donderdag 29 november 2001 op het stadskantoor te

Heimond is de vraagstelling als volgt verwoord:

Formuleer een integrale beleidsvisie leisure voor de gemeente Heimond. Besteed daarbij

aandacht aan de ambitie van de gemeente-Heimond ten aanzien van leisure, het huidige

aanbod van leisure-voorzieningen in de gemeente en wat daarin ontbreekt, geschikte locaties

voor leisure en de manier waarop de gemeente Heimond haar leisure-ambities kan en wil

bereiken (inclusiefbeoordelingscriteria voor leisure-initiatieven).

Het resultaat van dit onderzoek is een leisure-visie voor de gemeente Heimond dat

richtinggevend en sturend is. op deze manier wordt voorkomen dat elke keer opnieuw de

discussie gevoerd moet worden over wat de gemeente Heimond met leisure wil en kan.

LAgroup Leisure garts Consuiting - KOPIEER-IEXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. i8 juni 2002)

Bovendien dient de leisure-visie de gemeente Heimond een kader te bieden waarbinnen

verschillende initiatieven en locaties tot ontwikkeling kunnen worden gebracht.

Het voorgaande - gecombineerd met het feit dat leisure een breed begrip is - impliceert dat

in de leisure-visie op verschillende vraagstukken geen antwoord wordt gegeven. De

belangrijkste hiervan zijn:

LAgroup doet geen uitspraken over de marktruimte per leisure-type. Voor een dergelijk

oordeel is een diepgaande en gedetailleerde studie per afzonderlijk leisure-voorziening

nodig. Dit nog afgezien van het feit dat voor sommige bijzondere of nieuwe typen

leisure (zoals de eerste skibaan van Nederland) het een kwestie is van aanbod creëert

vraag.

De financiële of markttechnische haalbaarheid van de voorgestelde leisure-

voorzieningen maakt geen onderdeel uit van deze studie.

Het plan is niet getoetst aan stedenbouwkundige, planologische, mobiliteits- of

milieutechnische eisen.

De potentiële leisure-locaties zijn niet uitgebreid beoordeeld op ruimtelijke

ordeningsaspecten, maar bevatten een eerste inschatting van geschiktheid voor leisure-

ontwikkeling vanuit fysieke en marktaspecten.

De leisure-visie geeft geen 'dichtgetimmerde' keuze welke leisure-voorzieningen, in

welke omvang en kwaliteit op welke locaties moeten worden gerealiseerd, maar is wel

richtinggevend en sturend.

1-4 Leeswijzer

Wie weinig tijd heeft, kan volstaan met het lezen van de samenvatting in hoofdstuk2. Het

rapport zelf bestaat uit:

¿ de 'status quo' bestaande uit een afbakening en definiëring van het begrip leisure en

een analyse van het huidige en geplande aanbod in Heimond, het stedelijk gebied

Eindhoven en de Peelregio gevolgd door een aantal conclusies (hoofdstuk 3);

¿ een beschrijving en beoordeling van de potentiële leisure-locaties (hoofdstuk 4);

¿ de leisure-visie en -ambitie van de gemeente Heimond en een vertaling daarvan in

strategische beleidslijnen (hoofdstuk 5);

¿ de uitwerking van de strategische beleidslijnen naar de potentiële leisure-locaties

(hoofdstuk 6);

¿ de wijze waarop de gemeente invulling geeft aan leisure en de vervolgstappen die

moeten worden genomen (hoofdstuk 7).

De bijlagen omvatten:

¿ de betrokkenen bij het onderzoek (bijlage bi);

¿ de indelingswijzen van leisure (bijlage b2);

¿ de interviews met de marktpartijen (bijlage b3);

¿ een voorbeeld van een checklist voor het Hatématerrein (bijlage b4).

iagroup Leisure garts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 9

Samenvatting

Heimond heeft de laatste jaren positieve ontwikkeling doorgemaakt onder andere op het

gebied van wonen. Nieuwe wijken als Dierdonk en Brandevoort illustreren dit. Onderzoek

van TNO onder Eindhoven, Tilburg, 's-Hertogenbosch, Breda en Hetmond (B5-steden)

geeft aan dat Heimond op het gebied van vrijetijdsbesteding beduidend lager scoort dan de

andere B5-steden. Voor de gemeente Heimond vormt dit een belangrijke reden om een

integrale beleidsvisie op het gebied van leisure te ontwikkelen.

Een eerste analyse van het totale leisure-aanbod bepaalt de speelruimte voor beleid

Kansen voor Heimond op het gebied van leisure liggen er op het gebied van bovenlokale

toeristisch-recreatieve (slecht-weer) voorzieningen, van geclusterde en innovatieve (gericht

op beleving en interactiviteit) kunst- en cultuurvoorzieningen, maar ook op het gebied van

entertainment en vermaak, het leisure-segment bij uitstek waar vernieuwingen

(spectacularisering en beleving) elkaar in een snel tempo opvolgen. Sport & weliness is

goed vertegenwoordigd in Heimond als het gaat om het lokale (en dus veelal kleinschalige)

en traditionele aanbod, zoals tennisbanen, squash- en fitnesscentra en sporthallen. De

geclusterde sport & welinessvoorzieningen met nieuwe elementen (denk bijvoorbeeld aan

klimmuren) ontbreken evenals sport & weliness-concepten op het gebied van sport,

gezondheid en lifestyle. Heimond beschikt over een goed aanbod aan festivals &

evenementen, maar versterking in dit segment voor jongeren biedt kansen. Ook

uitgaansgelegenheden met name voor jongeren kunnen de aantrekkelijkheid van Heimond

verder versterken. Tot slot beschikt Heimond nauwelijks over voorzieningen voor het

(semi-)zakelijk toerisme zowel in het vergadersegment als in het logiessegment. Wanneer

het aanbod wordt beoordeeld in relatie tot de verschillende doelgroepen, dan blijken er

relatief weinig voorzieningen te zijn voor jongeren (denk aan kunst & cultuur, festivals &

evenementen, entertainment & vermaak, toerisme & recreatie). Door de nabijheid van

'grote stad' Eindhoven met een uitgebreider voorzieningenpakket is het belangrijk

vernieuwend of complementair aanbod te zoeken. juist bij vernieuwende leisure-

voorzieningen bepaalt het aanbod de vraag en niet andersom.

De ambitie geeft kleur aan de beleidsvisie van Heimond

Wat wil Heimond op het gebied van leisure bereiken? Uiteraard loopt dit parallel met de

stadsvisie van Heimond: Heimond wil in 201o een volwaardige, complete centrumstad zijn

voor haar eigen inwoners en voor de inwoners van het oostelijk deel van de regio. Leisure-

voorzieningen zijn hierbij een essentiële schakel en zijn qua omvang, kwaliteit en variëteit

passend bij een stad van 100.000 tot 120.000 inwoners en een regio van meer dan

125.000' inwoners. Leisure in Heimond onderscheidt zich door uit te gaan van de

kernwaarden van de stad: Heimond is een stad met een industrieel-historisch hart, een

groene omlijsting en een eigentijds karakter met een menselijke maat. Primair wil Heimond

1 lnwonersaantal regio de Peel (exclusief Heimond) per 01-01-2000.

LAgroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 10

met leisure haar positie als centrumstad versterken, het economische profiel verbreden, de

werkgelegenheid bevorderen en de leefbaarheid en de aantrekkelijkheid van de stad

vergroten zowel voor eigen inwoners als voor inwoner van de Peet. Secundair wil Heimond

met leisure (semi)zakelijk en toeristisch bezoek stimuleren.

Strategische beleidslijnen geven invulling aan de ambitie

Hoe gaat Heimond invulling geven aan deze leisure-visie? Als eerste door de

basisinfrastructuur te diversificeren en kwalitatief te versterken. Het gaat dan om het

realiseren van een faciliteit voor congres en vergaderingen in combinatie met een

(zaken)hotel, om versterking van het horeca-aanbod en om funshopping. Als tweede door

het leisure-aanbod te versterken dat voor bewoner of bezoeker een reden vormt om langer

in Heimond te recreëren en te verblijven of om er vaker terug te komen. Dit kan worden

gerealiseerd door voorzieningen te verwezenlijken op het gebied van entertainment &

vermaak en sport & weliness waarbij met name moet worden gezocht naar vernieuwende

concepten die iets toevoegen aan het aanbod in de regio. Daarbij is het inspelen op de

trend van spectacularisering en de beleving en de aandacht voor gezondheid en lifestyle

essentieel. ook kunst & cultuur biedt kansen om deze tweede strategische lijn in te vullen

en krijgen invulling met de voorgestelde geclusterde voorzieningen op het Speelhuisterrein.

Door het realiseren van (slecht-weer) voorzieningen versterkt het toeristisch-recreatieve

segment van Heimond maar ook van de gehele Peelregio.

Twee primaire leisure-locaties

Er zijn twee locaties waar leisure in Heimond primaire invulling dienen te verkrijgen

namelijk het Hatématerrein en recreatiegebeid Berkendonk. Voor het Hatématerrein wordt

met name gedacht aan een profiel op het gebied van entertainment en sport in samenhang

met wonen en werken. Recreatiegebied Berkendonk zou zich verder moeten ontwikkelen in

de richting van actief en ontspannen met kwaliteit waarbij wordt gedacht aan combinaties

van indoor en outdoor sport & welinessvoorzieningen.

Het huidige kernwinkelgebied, het Obragas- en Konmarterrein en Boscotondo en omgeving

bieden eveneens kansen voor leisure, maar alleen binnen bepaalde randvoorwaarden (op

het gebied van ruimtegebruik en aansluiting bij de bestaande leisure-structuur).

Het kernwinkelgebied moet zich verder ontwikkelen als een aantrekkelijke binnenstad om te

verblijven door detailhandel, horeca en kunst & cultuur. Het Obragas- en Konmarterrein

zouden zich moeten ontwikkelen tot een innovatief winkel- en uitgaansgebied in

samenhang met wonen en werken. Boscotondo en omgeving moet zich profileren met

festivals & evenementen (Boscotondo) en met detailhandel, horeca en een faciliteit voor de

zakeli ke markt (vergaderfaciliteiten in combinatie met een hotel).

Uiteraard zijn er meer leisure-locaties mogelijk, maar deze bieden op dit moment beperkte

kansen of zijn niet geïdentificeerd. Wanneer deze locaties naar voren komen zullen ze met

deze beleidsvisie in gedachten op kansen moeten worden beoordeeld.

iagroup LeisL4re garts Consulting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002)

A

.fflankelijk van de situatie een re-actieve o

.feen pro-actieve houding van de gemeente

De voorgestelde leisure-visie is geen blauwdruk waarmee exact wordt bepaald welke

voorzieningen in welke omvang op welke plek moeten komen, maar het geeft richting aan

de ontwikkeling van leisure in Heimond. Het beleid is soms leidend, soms volgend. Voor

'gemakkelijk'te ontwikkelen locaties zullen marktpartijen zich blijven melden. Hiervoor is

een re-actieve rol van de gemeente voldoende. Soms zullen nadere afwegingen moeten

worden gemaakt waarbij er voor een leisure-initiatief naar alternatieve locaties en

programmatische concepten moet worden gezocht. De re-actieve benadering gaat hierbij

over in een meer pro-actieve benadering. Het is echter ook mogelijk en wenselijk om

leisure-ondernemingen aan te trekken, bijvoorbeeld als aanjager van leisure-ontwikkelingen

op het Hatématerrein. Beoordelingscriteria voortkomend uit de locatieprofielen zijn hierbij

behulpzaam. op die manier kan de gemeente Heimond meteen aan de slag met concrete

vervolgstappen voor dit leisure-beleid, te beginnen bij Recreatiegebied Berkendonk en het

Hatématerrein.

iagroup Leisure karts Consulting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE C.EMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP o2 d.d. 18 juni 2002) 13

Status quo: leisure in Heirnond, het stedelijk

gebied Eindhoven en de Peelregio

@Increased mcans and increased leisure

are the two civilizers ofman'

Benjamin Disraeli (former British Prime Minister)

fln dit hoofdstuk wordt een definitie gegeven van het begrip leisure. Daarna wordt ingegaan op de

specifieke aanbodsituatie in Heimond en de omgeving (de Peelregio en het stedelijk gebied

Eindhoven), zowel nu als in de toekomst. Relevante trends en ontwikkelingen in de leisure-markt

zijn zoveel mogelijk in dit geheel verweven. Dit mondt uit in een aantal conclusies, die samen de

speelruimte voor leisure in Helmond bepalen.

3-1 Inleiding

3-1-1 Afbakening van het begrip leisure

Het begrip leisure is nog jong en volop in ontwikkeling. Er is geen (wetenschappelijke)

definitie van en er is nauwelijks theorievorming over leisure voorhanden. Het begrip is op

dit moment nog een containerbegrip, waar afhankelijk van de context meer of minder wordt

inbegrepen. Bij het maken van een afbakening hebben wij daarom het doel van dit

onderzoek in gedachten gehouden en is in overleg met de begeleidingsgroep het begrip

afgebakend. Dit betekent dat deze afbakening uiteraard arbitrair is. De definitie van leisure

in het kader van dit onderzoek is:

Leisure omvat de besteding van vrije tijd in voorzieningen ofgebieden buitenshuis.

Het gaat bij leisure-beleid niet over hoe mensen hun vrije tijd doorbrengen, maar welke

voorzieningen of gebieden daarbij worden gebruikt. Een leisure-visie beoogt een

evenwichtig aanbod aan leisure-voorzieningen te realiseren. Het onderzoek focust dan ook

op leisure-voorzieningen en -gebieden.

De voorzieningen buitenshuis (leisure-voorzieningen en -gebieden) moeten - binnen het kader

van dit onderzoek - voldoen aan de volgende criteria:

¿ Het zijn voorzieningen en -gebieden, dus gebouwen en plekken (ten behoeve van

openluchtrecreatie).

¿ Het zijn openbarelpublieksvoorzieningen, dat wil zeggen dat voorzieningen

(voornamelijk) ten behoeve van verenigingen en dergelijke buiten de definitie vallen.

Veel voorzieningen (bijvoorbeeld een sporthal) hebben echter een functie voor

meerdere doelgroepen en worden in dat geval wel meegenomen in dit onderzoek.

LAgroup Leisure atarts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP o2 d.d. 18 juni 2002) 14

,9 Het zijn voorzieningen ten behoeve van besteding van vrije tijd; voorzieningen voor

(semi-)zakelijk gebruik (congresvoorzieningen) vallen ook binnen deze definitie.

¿ Het zijn voorzieningen die permanent aanwezig zijn, waarbij ook regelmatig

terugkerende evenementen, beurzen of markten binnen het onderzoek vallen.

¿ Het zijn voorzieningen met een bovenlokale (voor zowel eigen inwoners als bezoekers)

en lokalefunCtie2 (overwegend voor eigen inwoners).

¿ Stand alone horeca en detailhandel (funshoppen) zijn op zich geen leisure-voorzieningen,

maar zijn vaak wel (een belangrijk) onderdeel van leisure-voorzieningen3.

3-1.2 De wijze van analyseren

Om enig'gevoei'te krijgen over de kwantiteit van het aanbod in relatie tot de vraagmarkt is

het van belang het huidige voorzieningenniveau in de gemeente Heimond te

inventariseren. Om dat nauwkeurig te kunnen beoordelen zou in feite per sector een

gedetailleerde vraag/aanbod-analyse moeten plaatsvinden. Dit schiet echter het doel van

dit onderzoek - de gemeente Heimond een 'kapstok' bieden voor toekomstige leisure-

ontwikkelingen - voorbij. Bovendien heeft een dergelijke analyse voor een aantal typen

voorzieningen geen zin. De 'traditionele' Distributie Planologische Onderzoeken (DPO's),

waarbij op basis van vooral kwantitatieve analyses nauwkeurig een branchepatroon voor

een bepaald (winkel)gebied kon/kan worden vastgesteld en daarmee voorspellingen over

1(ruimte in) het toekomstige aanbod konden worden gedaan, zijn niet of nauwelijks

bruikbaar voor leisure. De vaak (boven)regionale functie van leisure-voorzieningen, het

soms innovatieve karakter van nieuwe leisure-ontwikkelingen - waarbij eerder het aanbod

de vraag bepaalt dan andersom - maken een te kwantitatieve benadering riskant.

Om de aanwezige leisure-voorzieningen in de gemeente Heimond in perspectiefte kunnen

plaatsen, is gekozen voor een 'benchmark' benadering4. Daartoe wordt het bovenlokale

leisure-aanbod in de gemeente Heimond vergeleken met het bovenlokale aanbod in het

stedelijk gebied Eindhoven en de Peelregio en wordt de relatieve positie van Heimond in

beeld gebracht. Belangrijk om te realiseren is dat de drie gebieden ten opzichte van elkaar

meerdere functies hebben: enerzijds vormen de twee omliggende gebieden een potentieel

voor Heimond waaruit bezoekers kunnen worden aangetrokken, anderzijds trekt het

aanbod in deze twee gebieden ook bezoekers uit Heimond (het aanbod is concurrerend

voor Heimond).

2 Bij de aanbodsanalyse zijn bovenlokale voorzieningen zowel voor de gemeente Heimond, het stedelijk gebied

Eindhoven en de Peelregio gèi'nventariseerd. Voor de gemeente Heimond zijn daarnaast ook de lokale

voorzieningen in kaart gebracht.

3 In de aanbodsanalyse is het horeca-aanbod uitsluitend op lokaal niveau geanalyseerd met behulp van

gegevens van het Bedrijfschap Horeca en Catering. Bij detailhandel is alleen gekeken naar funshoppen.

4 Een benchmark is een 'referentiepunt of -kader', ofwel een maatstaf waaraan je een bepaalde situatie kunt

toetsen.

LAgroup Leisure ecarts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 15

De drie gebieden bevatten de volgende gemeenten (zie figuur l):

1. Heimond: gemeente Heimond;

2. het stedelijk gebied Eindhoven: gemeenten Eindhoven, Best, Geldrop, Nuenen, Son en

Breugel, Veldhoven en Waaire;

3. de Peelregio: gemeenten Asten, Deurne, Gemert-Bakel, Laarbeek, Mierlo en Someren.

Figuur 1 Kaart met de drie gebieden (1) gemeente Hetmond, (2) het stedelijk gebied Eindhoven en (3) de

Peelregio

Er wordt een kwantitatieftotaalbeeld voor de gehele regio gegeven. Daarbij wordt ook een

onderscheid gemaakt in kleine, middelgrote en grote voorzieningen. Voor het stedelijk

gebied Eindhoven en de Peelregio wordt alleen het bovenlokale aanbod beschreven, terwijl

in de gemeente Heimond ook is gekeken naar het lokale leisure-aanbod. Waar beschikbaar

wordt de omvang van het landelijke aanbod weergegeven.

Ofeen voorziening een (primair) lokale ofbovenlokale aantrekkingskracht heeft, wordt in

principe door het type voorziening bepaald. Deze principiële keuze is gebaseerd op de

spreiding van het type. Fitnesscentra en recreatiegebieden hebben bijvoorbeeld overwegend

een lokale functie: iedere gemeente heeft veelal meerdere van deze functies binnen haar

grenzen. Een casino, skicentrum ofjachthaven hebben bijvoorbeeld een bovenlokaal

karakter. Op basis van kennis en ervaring in de vrijetijdssector heeft LAgroup de leisure-

voorzieningen ingedeeld naar lokaal en bovenlokaal.

Daarnaast wordt aandacht besteed aan de aard van het aanbod (de kwalitatieve analyse).

Het is een kwalitatieve beoordeling op hoofdlijnen en geen diepgaande en gedetailleerde

kwalitatieve studie naar de afzonderlijke segmenten en voorzieningen.

LAgroup Leisare karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) i6

Voor deze kwalitatieve analyse is gebruikgemaakt van de volgende indelingsmethoden (een

uitgebreide beschrijving van deze indelingsmethoden is opgenomen in bijlage b2):

¿ Indeling naar segment of bedri

.d@type: toerisme & recreatie, kunst & cultuur,

entertainment & vermaak, sport & weliness, festivals & evenementen, beurzen &

congressen, hotels & horeca, detailhandel (funshoppen) en campings &

bungalowparken.

¿ Indeling naar 'generatie': stand alone voorzieningen zonder wisselwerking met andere

voorzieningen (eerste generatie), muiti-leisure-centra of geclusterde voorzieningen met

een op elkaar afgestemde publieksbenadering (tweede generatie) en geïntegreerde

ontwikkeling van leisure, wonen, werken en winkels (derde generatie).

¿ indeling naar bezoekmotiefvan de afnemers: leisure-voorzieningen dichtbij de gebruiker

waarbij gemak en snelheid een belangrijke rol spelen (convenience bezoek), leisure-

voorzieningen in een attractieve omgeving (meerkeuze bezoek) en innovatieve of

grootschalige leisure-voorzieningen (speciality bezoek).

Vervolgens wordt het geplande aanbod (voorzover bekend) in de regio belicht. In aparte

tekstkaders wordt - voor de segmenten waarop dat van toepassing is - het relevante

vigerende beleid van de gemeente Heimond bekeken5. Ten slotte worden per segment de

belangrijkste trends benoemd, waarop de gemeente Heimond dient in te spelen en die als

het ware de randvoorwaarden vormen waarbinnen de gemeente haar leisure-beleid kan

vormgeven.

De analyse is gebaseerd op diverse bronnen zoals gemeentegidsen, VVV-gidsen, de

Gouden Gids en telefoonboeken, internet, mondelinge informatie van gemeenten en de

leisure-voorzieningen zelf Gestreefd is naar volledigheid, maar deze kan niet worden

gegarandeerd.

Op basis van de analyse van het aanbod worden voor Heimond de kansen op het gebied

van de onderscheiden leisure-segmenten weergegeven. In de inleiding van dit rapport is

reeds gezegd dat dit onderzoek geen uitspraken doet over de marktruimte en de financiële

en markttechnische haalbaarheid voor de afzonderlijke leisure-voorzieningen. Wanneer zich

concrete initiatieven voordoen, zullen deze initiatieven afzonderlijk moeten worden

beoordeeld op deze aspecten.

5 Beleid dat aan een specifieke locatie gekoppeld kan worden, zoals de Integrale Structuurvisie Centrumplan

Helmond, de Groene Peelvallei of het stedenbouwkundig plan voor het Hatématerrein zullen in de

locatiebeschrijvingen en -beoordeling aan de orde komen (zie hoofdstuk 4).

LAgroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 17

3.2 De analyse

3.2.1 Totaalbeeld huidig bovenlokaal aanbod in Heimond, het stedelijk gebied Eindhoven

en de Peelregio

In totaal gaat het in de gemeente Heimond, het stedelijk gebied Eindhoven en de Peelregio

Om 140 leisure-voorzieningen met een overwegend bovenlokaal karakter. Het aandeel van

de gemeente Heimond in dit totaal bedraagt 15%(21 voorzieningen). Daarnaast zijn er in

6

Heimond nog zo'n 55 leisure-voorzieningen met primair een lokaal karakter

In onderstaande figuur is voor de leisure-segmenten met een bovenlokaal karakter de

dichtheid van het aantal voorzieningen aangegeven. Onder dichtheid wordt verstaan het

aantal voorzieningen per loo.ooo inwoners. Vervolgens zijn de dichtheden uitgedrukt in

een index, waarbij de dichtheid van de gemeente Heimond op loo is gesteld. Deze wordt in

de figuur aangegeven middels de zwarte lijn. Zo is direct te zien of de dichtheid in de

vergelijkingsgebieden boven of onder die van Heimond ligt en de mate waarin die afwijkt

van de dichtheid in Heimond.

Figuur 2 Dichtheid leisure-voorzieningen Heimond ten opzichte van reftrentiegebieden

(index, dichtheid Heimond ioo)

300

- - - - - - - - - - -

200 -- - - - - - - - - - - - - - - - -

ndhoven

- - - - Peelregio

-Heimond

100

0

\0

Bron: LAgrou p Leisure g Arts Consulting

¿ Sommige segmenten hebben een hogere index dan 3oo; omwille van de leesbaarheid is dit niet weergegeven.

¿ Omdat de segmenten 'beurzen & congressen' en 'campings & bungalowparken' niet in Heimond zijn

vertegenwoordigd, kon hiervoor geen index worden berekend.

6 Maaltijd-, spijs- en drankverstrekkende bedrijven en overige detailhandel (naast het kernwinkelgebied en de

Elzas Passage) zijn hierbij buiten beschouwing gelaten.

iagroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 18

Op basis van een kwantitatieve analyse van de dichtheid van leisure in de drie gebieden kunnen

de volgende conclusies worden getrokken:

¿ Heimond heeft op het gebied van detailhandel (funshoppen), entertainment g vermaak,

festivals k evenementen en toerisme 9 recreatie een hogere dichtheid dan de Peelregio;

¿ Helmond scoort in detailhandel (funshoppen) en toerisme k recreatie dezeffde dichtheid als

Eindhoven, maar lager in entertainment 9 vermaak, festivals 9 evenementen, sport g

weliness en kunst 9 cultuur,

¿ Heimond heeft qua hotels k horeca, kunst g cultuur en sport o@ weliness een vergelijkbare

dichtheid met de Peelregio;

¿ Helmond heeft geen voorzieningen in het beurzen k congressen- en campings 9

bungalowparken-segment.

Aan dit kwantitatieve totaalbeeld wordt hieronder een (kwantitatieve en kwalitatieve)

analyse van het leisure-aanbod per segment toegevoegd. Per leisure-segment wordt

ingezoomd op het boventokale aanbod in Heimond, Eindhoven en de Peelregio en het

lokale aanbod in Heimond. Op een gestructureerde wijze wordt per segment aandacht

besteed aan:

¿ het type bovenlokale en lokale voorzieningen die onder dit segment vallen;

¿ de omvang van het segment (waar mogelijk gerelateerd aan cijfers over het landelijke

aanbod);

¿ de kwaliteiten op basis van de genoemde indelingsmethoden;

¿ de plannen voor de toekomst;

¿ de belangrijkste trends (en de betekenis voor Heimond);

¿ de conclusies.

3.2.2 Toerisme & Recreatie

Wat wordt verstaan onder toerisme k recreatie?

Het segment toerisme & recreatie bestaat uit:

* bovenlokale voorzieningen: attractieparken zoals themaparken, pretparken,

kinderattracties, dierentuinen en andere toeristische bezienswaardigheden zoals

bezoekerscentra en bezienswaardigheden rondom industrieel toerisme;

9 lokale voorzieningen: natuur- en recreatiegebieden, speeltuinen en kinderboerderijen.

Wat is de omvang van dit segment?

Het bovenlokale aanbod toerisme & recreatie in de regio (Heimond, het stedelijk gebied

Eindhoven en de Peelregio) bestaat uit slechts vijf voorzieningen waarvan twee in

Heimond. Van deze vijf voorzieningen zijn er drie attractieparken (waarvan één in

Heimond) en twee overige toeristische bezienswaardigheden. Nederland telt in totaal circa

175 attractieparken (cijfers CBS en eigen tellingen). Het aantal overige toeristische

bezienswaardigheden in Nederland is niet bekend.

LAgrou p Leisure k Arts Consuiting - KO PIEER-EXEMPLAAR VOOR DEGEM E E NTE HE LMON D

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) iq

Het lokale aanbod toerisme & recreatie in Heimond bestaat uit 17 voorzieningen.

Wat zijn de kwaliteiten van de voorzieningen in dit segment?

De bovenlokale voorzieningen in de regio betreffen alleen stand alone voorzieningen. De

gemeente Heimond heeft wél een van de weinige specialty voorzieningen binnen haar

grenzen, namelijk de Kids indoor Playground in Sportpark De Braak die 175.ooo bezoekers

per jaar trekt. De grootste voorziening is het Bezoekerscentrum Mijl op Zeven in Asten, dat

jaarlijks circa 12o.ooo bezoekers trekt. De andere bovenlokale voorzieningen in dit segment

zijn relatief kleinschalig.

Wat het lokale aanbod in de gemeente Heimond betreft is de stad aan de oostzijde

omzoomd door natuur- en recreatiegebieden, zoals Recreatieplas Berkendonk, de

Brouwhuissche Heide, de Stiphoutse, de Bakelse en Coovelse Bossen. Daarnaast heeft

Heimond, binnen het stedelijk gebied en geconcentreerd aan de westkant, enkele fraaie

stadsparken zoals Stadspark de Warande en Natuurgebied de Bundertjes. In deze parken

wordt openluchtrecreatie af en toe gecombineerd met kleinschalige voorzieningen, zoals

een dierenparkje of een kinderboerderij. Horecavoorzieningen ontbreken echter veelal in de

bossen en stadsparken.

Wat zijn plannen voor de toekomst?

In de gemeente Deurne (aan de westzijde) zijn plannen voor het realiseren van

kinderattracties verrijkt met een educatieve kinderattractie. Daarnaast wordt momenteel

een visie ontwikkeld voor het realiseren van een toeristisch-recreatief complex in het kader

van de Groene Peelvallei in het tussengebied Heimond-Deurne (zie ook hoofdstuk 4).

Recreatiegebied Berkendonk maakt onderdeel uit van deze plannen. Ook heeft de gemeente

Heimond een visie ontwikkeld op het gebied van industrieel toerisme:

'Een kasteel tussen fabrieken. Ontdekkingsreis naar een toeristisch-recreatieve identiteit

voor de stad'.

Discussienota Industrieel Erfgoed Toerisme in een Stedelijk Ontwikkelingsperspectief

Medio 2001 heeft de gemeente Heimond een discussienota gepresenteerd waarin de vraag

centraal staat welke potenties er zijn om het in de stad aanwezige industriële erfgoed voor

cultuurtoeristische doeleinden in te zetten. In deze nota wordt het industriële erfgoed gedefinieerd

als alle overbliffielen (sinds 185o) die herinneren aan de industriële revolutie. Het gaat dan om

het leggen van relaties tussen voorheen niet verbonden contexten op basis van het thema

industrieel erfgoed, zodat een cultuur-toeristisch en cultuur-recreatiefsamenhangend programma

ontstaat. Verhalen, objecten en elementen uit Heimonds culturele en toeristisch-recreatieve

verleden moeten worden gekoppeld via een integraal publiek-privaat samenwerkingsproject. De

belangrijkste aandachtsgebieden daarin zijn productontwikkeling, conservering, presentatie,

educatie, vermaak, promotie enfinanciën.

iagroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 20

Op die manier hoopt Helmond de aantrekkelijkheid van de (binnen)stad, zowel voor eigen

inwoners als bezoekers, te vergroten. Inmiddels is de discussienota voorgelegd aan landelijke,

provinciale, regionale en lokale (semi)overheden en belangenorganisaties. De reacties uit het veld

zijn vastgelegd in een Aanvullende Reactienota (februari 2002). Uitwerking van de nota moet

nog plaatsvinden in de vorm van een productontwikkelingsplan.

Wat zijn de belangrijkste trends?

Belangrijke trends bij het segment toerisme & recreatie zijn:

¿ Door de toenemende mobiliteit en reiservaringen van de Nederlandse consument stelt

hij/zij steeds hogere eisen en wordt hij/zij steeds kritischer en mondiger.

¿ De consument heeft minder tijd voor vrijetijdsactiviteiten en kan kiezen uit een

vrijetijdsaanbod dat hand over hand toeneemt. Het resultaat is dat we onze vrije tijd

vluchtiger besteden, maar ook doelgerichter.

¿ In 200o hadden Nederlanders gemiddeld 2,5 uur minder vrije tijd dan in 1995. Die

daling is vooral ten koste gegaan van de vrije tijd die Nederlanders buitenshuis

doorbrengen.

Wij leven in een aandachtseconomie waarin tijd schaarser is dan geld. In de strijd om

de aandacht van de consument zoeken de producenten het in schaalvergroting en

ispectacularisering'.

De concurrentie tussen toeristische regio's in Nederland, maar ook in Europa, neemt

sterk toe.

Sluipenderwijs zullen de door stress gevelde toeristen in toenemende mate voor

vakanties thuis of dichtbij huis kiezen waarin zij de 'schatten' van hun eigen land en/of

stad zullen ontdekken. Dit zijn zogenaamde 'backyard tourists'.

De Nederlandse bevolking wordt steeds ouder. Na 2010 zal het aantal 65-Plussers sterk

toenemen. Deze groep gaat veelal in eigen land op vakantie.

Wat betekent dit voor Heimond? Het permanente keuzeprobleem binnen het

vrijetijdsaanbod, de toenemende eisen die de consument stelt aan het gebodene en de

toenemende concurrentie om de aandacht van de consument en tussen regio's betekent

dat er hogere eisen worden gesteld aan de kwaliteit en onderscheidendheid van zowel het

aanbod als van de marketing van het aanbod.

Hetmond beschikt op dit moment over de enige toeristisch-recreatieve specialty voorziening in de

regio, namelijk de kinderattractie Kids flndoor Playground. Het totale bovenlokale aanbod in het

segment toerisme g recreatie in de regio is echter nog steeds beperkt. Dit geldt met name voor

slecht-weer voorzieningen. Deze conclusie is reeds getrokken in het toeristisch-recreatiefl

marktontwikkelingsplan Zuidoost-Brabant (1996, KPMG Management Consuitants). Sinds die

periode is geen wezenlijke verandering opgetreden in het aanbod. Heimond beschikt wel over

voldoende lokale toeristisch-recreatieve voorzieningen waaronder aantrekkelijke natuur en

recreatiegebied. Er zijn hier echter onvoldoende horecavoorzi.eni.ngen aanwezi.g.

LAgroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 21

3.2-3 Kunst & cultuur

Wat wordt verstaan onder kunst k cultuur?

Het segment kunst & cultuur bestaat uit:

¿ bovenlokale voorzieningen: de grotere theaters, schouwburgen en concertgebouwen

(> 1.ooo stoelen), (pop)podia, musea en kunsthallen;

¿ lokale voorzieningen: de overige theaters, schouwburgen en concertgebouwen

« 1.ooo stoelen) en de galeries.

Wat is de omvang van dit segment?

Het bovenlokale aanbod kunst & cultuur in de regio (Heimond, het stedelijk gebied

Eindhoven en de Peelregio) bestaatuit 27 voorzieningen waarvan zeven in Heimond. in het

Heimondse aanbod zijn onder andere drie musea, een poppodium en een kunsthal

opgenomen. Het totale bovenlokale kunst & cultuur-aanbod is in aantallen redelijk verdeeld

over de drie deelgebieden. In totaal telt Nederland circa 130 theaters, schouwburgen en

concertgebouwen (CBS) en circa 950 (CBS) tot 1.150 (museumgids) musea in Nederland

afhankelijk van de definitie.

Het lokale aanbod kunst & cultuur in Heimond bestaat uit 14 voorzieningen.

Wat zijn de kwaliteiten van de voorzieningen in dit segment?

Het bovenlokale kunst- en cultuuraanbod in de regio is met name stand-alone. Met

uitzondering van het aanbod in Eindhoven betreft het veelal voorzieningen met een

convenience bezoekmotief (gemak en snelheid zijn belangrijk en het is dichtbij huis). De

grotere voorzieningen op het gebied van de podiumkunsten zijn in Eindhoven te vinden (de

Stadsschouwburg en Muziekcentrum Frits Philips) en hebben een meerkeuze bezoekmotief

door hun ligging in de stad. Zowel Hetmond als Eindhoven beschikken over een

middelgroot poppodium (respectievelijk Poppodium Plato en De Effenaar). De grootste

groep bovenlokale voorzieningen wordt gevormd door kleine en middelgrote musea. Het

betreft met name 'traditionele' musea (historische en streekmusea), zoals het jan

Vissermuseum in Heimond, het Boerenbondmuseum in Gemert en het Historisch

Openluchtmuseum in Eindhoven. Er wordt, voor zover ons bekend, nog weinig gebruik

gemaakt van interactieve tentoonstellingsconcepten. Heimond heeft met haar

Boscotondohal een van de weinige 'kunsthallen' (voor semi-permanente

tentoonstellingen).

Heimond heeft een weliswaar klein maar zeer gevarieerd lokaal kunst- en cultuuraanbod.

De stad heeft enkele podia, waarvan 't Speelhuis (430 stoelen) de grootste is. Heimond

beschikt over een behoorlijk aantal galerieën, van klein (Kunstatelier Sculpture) tot groot

(Galerie Boogaart Art).

iagroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 22

Wat zijn plannen voor de toekomst?

BVR heeft in de Integrale Structuurvisie Heimond Centrum het plan neergelegd voor een

Kunst- en Cultuurciuster rondom het Speelhuisplein, waarin de behoefte aan kunst- en

cultuurvoorzieningen onder één dak voor een belangrijk deel wordt opgepakt. Verder wordt

in het Meerjaren Ontwikkelings Programma, dat de gemeente Heimond in 1999 in het

kader van het Grote Stedenbeleid heeft opgesteld, het opwaarderen van de bibliotheek tot

een muitimediacentrum als een van de wenselijke of geplande ontwikkelingen tot 2010

genoemd. In Eindhoven zijn er plannen voor de nieuwbouw van Plaza Futura met vier

filmzalen, een theaterzaal en een multifunctionele zaal. ook wordt de Stadsschouwburg

uitgebreid (op de huidige locatie).

Wat zijn de belangrijkste trends?

Belangrijke trends bij het segment kunst & cultuur zijn:

¿ Commercie wordt steeds cultureler en cultuur wordt steeds commerciëler.

¿ Van de drie soorten uitgaan (horeca, cultuur en overige) heeft het cultuurbezoek zich

sinds het midden van de jaren negentig weten te handhaven in een tijdperk van

krimpende vrije tijd.

¿ Afgezien van de veranderingen tussen leeftijdsgroepen veranderd er weinig in de

samenstelling van het cultuurpubliek. Nog steeds bezoeken hoger opgeleiden vaker

culturele instellingen dan de lager opgeleiden. Dit geldt niet alleen voor de traditionele

cultuur, maar in vrijwel gelijke mate voor de bioscoop en het populaire aanbod op de

podia. Tegelijkertijd liep het publieksbereik van de traditionele kunsten in de jaren

negentig terug. De toename van de culturele belangstelling in de jaren negentig kwam

dus voor rekening van het populaire aanbod (bioscoop, flimhuis, cabaret, popmuziek,

jazz en musical).

Technologische ontwikkelingen hebben geleid tot een consument met een bepaalde

verwachting als het gaat om de mate van controle en interactiviteit. De belevings-

economie doet ook zijn intrede in de wereld van kunst en cultuur.

Met de toenemende individualisering van onze samenleving en de toename in het

aantal eenpersoonshuishoudens in Nederland hebben culturele instellingen niet alleen

een inhoudelijke functie, maar in toenemende mate een sociale functie.

Wat betekent dit voor Heimond? De groei in het aantal ouderen en de traditionele interesse

van de ouderen in kunst en cultuur biedt voor de komende decennia interessante groei-

mogelijkheden. Ook zullen de culturele instellingen naast de inhoudelijke aspecten in

toenemende mate moeten inspelen op beleving, interactiviteit en de sociale aspecten. Uit

onderzoek is bovendien gebleken dat culturele instellingen en activiteiten een positieve

bijdrage leveren aan de levendigheid in een stad en het gevoel van trots onder de bewoners.

LAgroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE C;EMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. i8 juni 2002) 23

fln Heimond lijkt nog enige ruimte te zijn voor voorzieningen op het gebied van kunst 9 cultuur.

Er zal met name naar vernieuwend aanbod moeten worden gezocht waarbij wordt ingespeeld op

beleving, interactiviteit en sociale aspecten. Met de plannen voor het realiseren van een kunst g

cultuurciuster rondom 't Speelhuis lijkt het aanbod kunst g cultuur in Heimond ruim voldoende

aanwezig.

3.2-4 Entertainment & vermaak

Wat wordt verstaan onder entertainment g vermaak?

Het segment entertainment & vermaak bestaat uit:

¿ bovenlokale voorzieningen: bioscopen, casino's, kartcentra, lasergames en subtropische

zwembaden;

¿ lokale voorzieningen: flimhuizen, bowling- en kegelbanen, snookercentra en midgetgolf

Wat is de omvang van dit segment?

Het bovenlokale aanbod entertainment & vermaak in de regio (Heimond, het stedelijk

gebied Eindhoven en de Peelregio) bestaat uit 11 voorzieningen waarvan drie in Heimond

(muitiplex, jeu de boules en golfslagbad) en acht in het stedelijk gebied Eindhoven.

Voor Nederland in totaal zijn de volgende cijfers bekend:

0 15o bioscopen met in totaal 505 doeken;

0 ii Holland Casino's;

0 50 indoor kartbanen;

0 25 tot 30 lasergames.

Het aantal subtropische zwembaden is niet bekend.

Het lokale aanbod entertainment & vermaak in Heimond bestaat uit vijfvoorzieningen.

Wat zijn de kwaliteiten van de voorzieningen in dit segment?

Het bovenlokale aanbod bestaat uit zowel stand alone als geclusterde (of muiti-leisure)

voorzieningen waarbij bioscoopcomplexen veelal de trekker zijn. In Heimond is enkele

jaren geleden een middelgrote Pathé-bioscoop in Boscotondo gerealiseerd (bijna 1.ooo

stoelen) in combinatie met een flimhuis en een kunsthal. Met Boulodrome De Braak Oeu

de boulescentrum met 16 binnen- en 22 buitenbanen) heeft Heimond een relatiefgrote

voorziening in de stad. De derde voorziening in dit segment is Recreatie- en Golfslagbad

De Wissen.

iagroup Leisure KArts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 24

Hoewel het aanbod in Eindhoven groter in aantal en wellicht vernieuwender is dan in

Heimond (met name door de aanwezigheid van twee kartcentra, een casino en lasergame-

faciliteiten), valt op dat er nauwelijks voorzieningen te vinden zijn die inspelen op de trend

van schaalvergroting en spectacularisering. Grootschalige Urban Entertainment Centra -

met de nadruk op 'plezier, genot en ervaring' - worden in de gehele regio (nog) niet

aangetroffen.

Het lokale aanbod op het gebied van entertainment & vermaak is relatief klein, traditioneel

en eenzijdig te noemen. Het aanbod bestaat uit twee kegelbanen en een bowlingbaan.

Wat zijn plannen voor de toekomst?

Volgens informatie van de gemeente Heimond bestaan er in Heimond ideeën voor een

casino. Voor het bovenlokale leisure-aanbod in het stedelijk gebied Eindhoven zijn plannen

voor een meerkeuze- en een specialty-voorziening. Zo wordt in de Vinex-locatie Meerhoven

het door TCN geïnitieerde Family Entertainment Center gerealiseerd. De

ontwikkelingsovereenkomst tussen de gemeente Eindhoven, TCN en de Stichting Askiepion

is medio maart 2002 getekend. Het Family Entertainment Center is gericht op het thema

beweging en bevat lo.ooo m 2 retail, een megabioscoop, een beursgebouw (verplaatsing

vanuit het stationsgebied), een hotel, een auto(motive)museum en horecavoorzieningen.

ook het Askiepion, een themapark over het menselijk lichaam, is onderdeel van deze

plannen. ook wordt in Eindhoven in de periode 2005-2015 Strijp S herontwikkeld. Het

programma in het masterplan bevat een mix van woon-, werk- en vrijetijdsfuncties (29.000

M2) . Het idee is de vrijetijdsfuncties te ontwikkelen binnen het thema lifestyle (onder

andere food & entertainment).

Wat zijn de belangrijke trends?

Belangrijkste trends bij het segment entertainment & vermaak zijn:

0 In de strijd om de aandacht van de consument zoeken de producenten in de

vrijetijdsindustrie het steeds meer in schaalvergroting en 'spectacularisering'. In

entertainment en vermaak speelt dit nog sterker een rol dan in de andere segmenten.

Zo hebben de muiti- en megaplexen met hun toenemende aandacht voor beleving

(geluid en comfort) en voor de sociale aspecten van het aanbod (horeca) een

significante groei in het aantal bezoekers weten te realiseren.

De gemakkelijke beschikbaarheid van goederen en diensten betekent dat de behoefte

van de consument naar een volgend niveau is gestegen. Het gaat niet langer om het

'hebben', om bezit, maar om het 'verzamelen van ervaringen'. Voorzieningen in het

segment entertainment &vermaak moeten in toenemende maté inspelen op de

ervaringseconomie. Ook hier speelt interactiviteit een belangrijke rol.

LAgroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport i151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 25

Wat betekent dit voor Heimond? Initiatiefnemers in het segment entertainment & vermaak

zullen moeten inspelen op spectacularisering, beleving en het verzamelen van ervaringen.

juist met deze bezienswaardigheden kan Heimond zich profileren in de regio.

Voorzieningen in het segment entertainment k vermaak zijn er alleen in het stedelijk gebied

Eindhoven en in Heimond. Het huidige aanbod is over het algemeen traditioneel met

uitzondering van de bioscopen waar reeds een vernieuwingslag heeft plaatsgevonden. Er liggen

vooral kansen in het vernieuwende aanbod dat nog ontbreekt in de regio, hoewel rekening moet

worden gehouden met de plannen voor een Family Entertainment Center in Eindhoven.

Vernieuwing moet worden gezocht in spectacularisering en beleving.

3.2.5 Sport & weliness

Wat wordt verstaan onder sport g weliness?

Het segment sport & weliness bestaat uit:

¿ bovenlokale voorzieningen: golfbanen, kunstijsbanen, klimhallen, skate- en

skeelerbanen, skibanen, jachthavens, stadions, kuuroorden/bronnenbaden, grote

sauna- en beautycentra en draf- en renbanen;

¿ lokale voorzieningen: sport- en fitnesscentra, tennis- en squashcentra, sauna- en

beautycentra en zwembaden.

Wat is de omvang van dit segment?

Het bovenlokale aanbod sport &weliness in de regio (Heimond, het stedelijk gebied

Eindhoven en de Peelregio) bestaat Uit 22 voorzieningen. Van deze 22 voorzieningen zijn er

zes golfbanen, drie skicentra, twee skatecentra, twee stadions, één klimhal, één ijsbaan en

verschillende grote sport- en saunacomplexen. Twee van de 22 voorzieningen zijn gelegen

in Heimond (een stadion en een golfbaan).

Voor Nederland totaal zijn de volgende cijfers bekend:

0 200 golfbanen;

0 22 kunstijsbanen;

9 circa 50 indoorklimhallen;

0 75 skibanen (waarvan 50 indoor);

7 draf- en renbanen.

Het lokale aanbod sport & weliness bestaat uit lo voorzieningen.

Wat zijn de kwaliteiten van de voorzieningen in dit segment?

Heimond beschikt over twee bovenlokale voorzieningen namelijk het Heimond Sport-

stadion op de Braak en Golfclub Overbrug. Het stedelijk gebied Eindhoven beschikt over

meer en grotere voorzieningen. Het betreft met name stand alone voorzieningen, maar ook

meer aansprekende voorzieningen zoals skicentra, skatecentra, klimhallen en een ijsbaan.

iagroup Leisure garts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 26

Deze voorzieningen beginnen langzamer tot het 'normale' aanbod te behoren (en gaan van

voorzieningen met een specialty bezoekmotief naar voorzieningen met een convenience

bezoekmotie@. De meeste bovenlokale sport & welinessvoorzieningen in het stedelijk

gebied Eindhoven zi n geconcentreerd in de clusters De Karpen, De Genneper Parken en

Eindhoven-Noord, die alledrie een zeer divers aanbod hebben.

Het weliness-aanbod in de gehele regio beperkt zich voornamelijk tot het 'traditionele'

aanbod van sauna- en beautycentra. Meer vernieuwend aanbod is bijvoorbeeld Thermae

Son, een health en welinesscenter, dat een thermenlandschap combineert met

fitnessmogelijkheden. Echt vernieuwende gezondheidsconcepten of lifestylecentra (met

een combinatie van sport, weliness en entertainment) maken nog geen deel uit van het

aanbod.

Het lokale aanbod in het segment sport & weliness in Heimond is relatief kleinschalig,

stand alone (met name squash en tenniS)7 en voornamelijk lokaal gericht. wel kent

Heimond enkele middelgrote sportaccommodaties, zoals het Veka Sportcentrum en de City

Sporthal.

Wat zijn plannen voor de toekomst?

In de Peelregio zijn er volgens informatie van de gemeente Heimond plannen voor het

realiseren van golfbanen op drie verschillende locaties. In Deurne zijn er plannen voor het

uitbouwen van het hippisch centrum. ook wordt er in het Heimondse Meerjaren

Ontwikkelings Programma gesproken over de mogelijkheid/wenselijkheid van de aanleg

van een passantenhaven. Bij de gemeente Heimond bestaan er ideeën voor een ijsbaan.

7 Volgens informatie van de gemeente Heimond heeft Heimond een rijk verenigingsleven. Sporten in

verenigingsverband valt echter buiten het kader van dit onderzoek (zie paragraaf 3.1).

iagroup Leisure KArts Consuiting - KOPIEER-EXEMPL.AAR VOOR DE C;EMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1i51 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 27

Wat zijn de belangrijkste trends?

Belangrijke trends bij het segment sport & weliness zijn:

¿ Als gevolg van de toenemende individualisering van onze maatschappij nemen sporten

8

in team- en verenigingsverband af en nemen de individuele sporten toe

¿ De negatieve aspecten van globalisering en de technologische ontwikkelingen hebben

geleid tot een toenemende belangstelling voor gezondheid in termen van rust, sport,

natuurproducten, enzovoort.

¿ Het aantal multifunctionele sportcomplexen waarin sport, gezondheid en lifestyle

worden gecombineerd, neemt toe.

Wat betekent dit voor Heimond? Concepten die meer gericht zijn op het individu en

bovendien een combinatie bieden met weliness-aspecten (rust, ruimte) bieden voor

Hetmond perspectief waarbij het streven naar clustering van voorzieningen onder één dak

aan te bevelen is.

Het sport g weliness aanbod in Helmond is veelal kleinschalig, traditioneel en lokaal gericht. Het

aanbod in het stedelijk gebied Eindhoven is gevarieerder, grootschaliger en aansprekender.

Alhoewel het aanbod in aantallen voldoende is, liggen er kansen in sport k weliness concepten op

het gebied van sport, gezondheid en lifestyte.

3.2.6 Festivals & evenementen

Wat wordt verstaan onderfestivals k evenementen?

Bovenlokale festivals & evenementen hebben meer dan lo.ooo bezoekers. Lokale festivals &

evenementen hebben minder dan lo.ooo bezoekers. Evenementen zoals carnaval en de

kermis zijn vanwege hun primaire lokale aantrekkingskracht tot het lokale aanbod

gerekend.

8 Sport in verenigigingsverband: het onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau 'Trends in de tijd' (oktober

2001) verwijst naar gegevens uit het Aanvullend Voorzieningengebruik Onderzoek (AVO), dat uitwijst dat

sporters de laatste jaren wat meer sporten gaan beoefenen, maar daarbij minder vaak lid zijn van

sportverenigingen. Evenals in het AVO, wordt ook in het Tijdsbestedingsonderzoek (TBO) een daling

geconstateerd in de jaren negentig in het aandeel sporters (dus niet het aandeel van de bevolking!) dat (onder

andere) in verenigingsverband sport. Die daling kwam echter vooral voor rekening van de periode 1990-1995

en minder voor de laatste vijf jaar (1995-2000). In iggo was het percentage van de sporters dat ten minste

één sport in verenigingsverband beoefende 63%, in 1995 was dit aandeel gedaald naar 58% en in 2ooo naar

57%.

Teamsport/duo-sport/solo-sport: uit cijfers van het Sociaal Cultureel Planbureau op basis van het AVO 1979-

iggg blijkt het volgende. Het aandeel teamsporten (zoals handbal, basketbal, voetbal) is afgenomen van

19,2% (van de bevolking 6-79 jaar) in 1979 naar 17,4% in 1999; het aandeel duo-sporten (zoals squash en

tennis) is afgenomen van ig,o % in 1979 naar 18,3% in 1999; het aandeel solo-sporten (zoals golf, fitness) is

toegenomen van 42,3% in 1979 naar 51,5% in 1999.

LAgroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP o2 d.d. 18 juni 2002) 28

Wat is de omvang van dit segment?

Het bovenlokale aanbod festivals & evenementen in de regio (Heimond, het stedelijk gebied

Eindhoven en de Peelregio) bedraagt li, waarvan drie in Heimond. In Nederland in totaal

zijn circa 5oo festivals & evenementen met een culturele component. Het aantal overige

festivals & evenementen is niet bekend.

Daarnaast heeft Heimond nog zes lokale festivals & evenementen.

Wat zijn de kwaliteiten van de voorzieningen in dit segment?

Wanneer het bovenlokale aanbod van (regelmatig terugkerende) festivals & evenementen

wordt bekeken, valt op dat Heimond een belangrijke rol richting de Peelregio lijkt te

vervullen met name op het terrein van muziek maar ook op het terrein van kunst en theater.

De Peelregio kent geen bovenlokale evenementen en festivals. Met Artimond, jazz in

Catstown en de Kasteeltuinconcerten heeft Heimond enkele middelgrote kwalitatief

hoogwaardige culturele publieksevenementen op het gebied van muziek in huis. Eindhoven

beschikt over enkele grote andersoortige evenementen, zoals het Internationaal Concours

Hippique, de Marathon van Eindhoven, Eindhoven Culinair en Dynamo Open Air9.

Heimond kent op het gebied vanfestivals k evenementen een divers aanbod van lokale

traditionele stedelijke publieksevenementen, zoals het straatfestival St. Genesius, de

Heimondse kermissen, de carnavalsoptocht en dergelijke.

Wat zijn plannen voor de toekomst?

Heimond heeft een notitie op het gebied van festivals & evenementen opgesteld.

'Alle maanden feest! 'Twaalf Heimondse Heerlijckheden'.

Notitie over een integraal Stedelijk Evenementenbeleid in Heimond 2003-2005

in december 2001 heeft de gemeente Heimond een beleidsvisie op het gebied vanfestivals k

evenementen opgesteld. In de notitie wordt geconstateerd dat Heimond een rijke traditie heeft

op het gebied van stedelijke publieksevenementen (onder andere de Heimondse Kermissen, de

Carnavalsoptocht, jazz in Catstown en Lentefestival Artimond). Het aantal evenementen neemt

toe, waardoor het stellen van beleidsmatige enfinanciële kaders, aj@temming en samenwerking

in de evenementenorganisatie noodzakelijk is. Het is van belang om de evenementen - met name

die met een bovenlokaal karakter - vanuit economisch-toeristische, sociaal-culturele en

promotionele overwegingen te stimuleren. De belangrijkste voorstellen in de notitie zijn het

verder uitbouwen en ro

P fileren vanjazz in Catstown en Lentefestival Artimond, het stimuleren

en actiefondersteunen van andere speerpuntevenementen en het opstarten van een

promotiecampagne Stedelijke Evenementen onder de noemer 'De Heimondse Heerlijckheden'.

9 Dit festival heeft in 20o1 en 2002 geen doorgang kunnen vinden vanwege respectievelijk de MKZ-crisis en

gebrek aan een geschikte locatie.

LAgrou p Leisure g Arts consuiting - KO PI EER-EXE M PLAAR VOOR DEGEM E E NTE HE LMON D

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 29

Wat zijn de belangrijkste trends?

Belangrijkste trends bij het segment festivals & evenementen zijn:

¿ Het aantal festivals en evenementen toont zowel mondiaal als in Nederland een sterk

toename in de afgelopen twee decennia.

¿ Met het wegvallen of de afname van de traditionele ontmoetingsplaatsen (verenigingen,

kerken, enzovoort) hebben festivals en evenementen een belangrijke rol ingenomen als

ontmoetingsplaatsen voor gelijkgezinden.

¿ Festivals worden groter als gevolg van het toenemende professionalisering en

concurrentie, en veelzijdiger als gevolg van een steeds groter wensenpakket van de

moderne zappende consument.

¿ De hedendaagse festivalconsument wil vooral sfeer proeven.

¿ Er ontstaat in de zomermaanden met name in de Randstad een mate van

festivalmoeheid onder de potentiële bezoekers.

¿ Festivals en evenementen worden vaker ingezet als (city)marketinginstrumenten voor

steden en regio's.

Wat betekent dit voor Heimond? Zoals het geval is in veel segmenten in de

vrijetijdseconomie, groeit de sector in aantal en omvang en is er sprake van

professionalisering en een toenemende concurrentie. Festivals en evenementen bieden

echter voor een stad een interessant middel om haar imago en zichtbaarheid te versterken

en kunnen van betekenis zijn voor zowel de bewoners van als de bezoekers aan de stad.

Op het gebied vanfestivals 9 evenementen heeft Heimond een aantrekkelijk aanbod in kleine en

middelgrotefestivals met name op het gebied van muziek. Het aanbod in het stedelijk gebied

Eindhoven en Helmond vullen elkaar goed aan. Mogelijke kansen liggen er voor Heimond om

zich op het gebied vanfestivals g evenementen sterker te profileren voor specifieke doelgroepen

(met namejongeren).

3-2-7 Beurzen & congressen

Wat wordt verstaan onder beurzen g congressen?

Het segment beurzen & congressen bestaat uit:

¿ bovenlokale voorzieningen: beurs- en evenementenhallen en congresaccommodaties;

¿ lokale voorzieningen: zalen voor feesten en partijen.

Wat is de omvang van dit segment?

Het bovenlokale aanbod beurzen & congressen in de regio (Heimond, het stedelijk gebied

Eindhoven en de Peelregio) bedraagt li, waarvan geen in Heimond. In Nederland zijn er in

totaal i.ii6 accommodaties actief op de markt voor externe bijeenkomsten waarvan 3i5 een

zaaicapaciteit hebben van minder dan 250 personen, 199 tussen de 25o en 5oo personen

en 602 meer dan 5oo.

LAgroup Leisare KArts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP o2 d.d. i8 juni 2002) 30

Het lokale aanbod beurzen en congressen betreft acht accommodaties.

Wat zijn de kwaliteiten van de voorzieningen in dit segment?

Solitaire beurs- & congresfacilteiten met een bovenlokaal karakter zijn noch in Heimond,

noch in de Peelregio aanwezig. Dit aanbod is geconcentreerd in het stedelijk gebied

Eindhoven met enkele grootschalige voorzieningen, zoals het Beursgebouw, het Evoluon en

de Koningshof (Veldhoven). De 'bijzondere' congres- en vergaderfaciliteiten'o - met

uitzondering van Kasteel Geldrop en het zalencentrum in de Witte Dame in Eindhoven -

zijn echter schaars in het gebied. Heimond beschikt niet over faciliteiten voor het zakelijke

toerisme waardoor er moet worden uitgeweken naar het stedelijk gebied Eindhoven.

Het lokale beurzen & congressen-segment in Heimond is grotendeels toegesneden op de

markt voor feesten en partijen en daarmee nauwelijks bedoeld voor de zakelijke markt.

Wat zijn plannen voor de toekomst?

Zowel in het centrumplan van BVR als in het Meerjaren Ontwikkelings Programma wordt

gesproken over het realiseren van een multifunctioneel zalencentrum of beurs- en

tradecentrum.

Wat zijn de belangrijkste trends?

Belangrijkste trends bij het segment beurzen & congressen zijn:

¿ Informatie- en communicatietechnologie is van bijzonder tot normaal geworden.

Beamers en videoconferencing zijn vanzelfsprekend geworden alhoewel deze

technieken het face-to-face contact niet kunnen vervangen.

¿ Efficiency: de kost en de baat. Bedrijven letten weer meer op de kosten en werknemers

hebben het drukker met als gevolg dat de franje bij externe bijeenkomsten verdwijnt,

bi eenkomsten korter duren, deelname zorgvuldig wordt afgewogen en bijeenkomsten

vaker intern worden gehouden.

¿ Bereikbaarheid: van kilometers naar reistijd. De bereikbaarheid van accommodaties is

een belangrijk selectiecriterium bij de keuze van accommodaties.

¿ Ook de bijeenkomstenmarkt ondervindt al geruime tijd invloed van de

beleveniseconomie. Een toename in het bijzondere congres- en vergadersegment is

hiervan een gevolg.

Wat betekent dit voor Heimond? Nieuwe congres- en vergaderfaciliteiten dienen voorzien te

zijn van de nieuwste snufjes op het gebied van ICT. Ook lijken faciliteiten in bijzondere

gebouwen (bijvoorbeeld in de industrieel-historische gebouwen van Heimond) kansen te

bieden. Een locatie op een goed bereikbare plek heeft de voorkeur.

lo Accommodaties die niet zijn gebouwd voor congressen, vergaderingen en dergelijke, maar wel steeds vaker

voor die functie worden gebruikt. Bijvoorbeeld schouwburgen en theaters, sportcomplexen, historische

gebouwen, enzovoort.

LAgroup Leisure tgarts Consulting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 31

Beurs- en congresfaciliteiten zijn sterk geconcentreerd in het stedelijke gebied Eindhoven.

Helmond beschikt nauwelijks over voorzieningen voor het zakelijke toerisme. Kansen in het

uitbreiden van het Heimondse aanbod liggen in het realiseren van kleinschalige vergader- en

congresaccommodaties voor de (semi-)zakelijke markt. Hierin kan Heimond eenfunctie

vervullen voor de regionale markt (richting de Peefl). Het inspelen op trends is hierbij van belang.

3.2.8 Hotels & horeca

Wat wordt verstaan onder hotels g horeca?

Het segment hotels & horeca bestaat uit:

¿ bovenlokate voorzieningen: hotels en de grotere uitgaansgelegenheden

(megadiscotheken);

¿ lokale voorzieningen: maaltijden-, spijs- en drankverstrekkers.

Wat is de omvang van dit segment?

Het bovenlokale aanbod hotels & horeca in de regio (Heimond, het stedelijk gebied

Eindhoven en de Peelregio) bedraagt 31, waarvan twee in Heimond (beide hotels). Het

betreft 29 hotels en twee discotheken.

Het lokale aanbod bestaat uit 74 drankverstrekkers (cafés en bars), 62 Spijsverstrekkers

(cafetaria's, lunchrooms, snackbars) en 32maaltijdverstrekkers (restaurants). Voor een

analyse van het lokale horeca-aanbod is gebruik gemaakt van cijfers van het Bedrijfschap

Horeca & Catering Wanneer het relatieve aanbod (per lo.ooo inwoners) over de periode

1995-2001wordt bekeken, dan valt op dat het aantal drank- en spijs- en maaltijdverstrekkers

licht is gedaald. in vergelijking met Eindhoven is het aanbod per lo.ooo inwoners in

Heimond in alle categorieën structureel lager.

Wat zijn de kwaliteiten van de voorzieningen in dit segment?

Het gros van de hotels is in het stedelijk gebied Eindhoven geconcentreerd. Hier zijn bijna

alle middelgrote en grote hotels te vinden. Heimond heeft twee (kleine) hotels, namelijk

Hotel West-Ende en Hotel Sint Lambert. in de regio zijn geen designhotels of andere

vernieuwende hotelconcepten. Discotheken of (dance)club-formules zijn eveneens

nauwelijks te vinden in de regio (met uitzondering van de Danssalon in Eindhoven en Time

Out in Gemert). Een behoefte aan uitgaansgelegenheden voor jongeren wordt onderkend

door de gemeente Heirnond.

Wat zijn plannen voor de toekomst?

In de Integrale Structuurvisie Heimond Centrum wordt gesproken over het toevoegen van

een multifunctioneel zalencentrum in combinatie met een hotel in het centrumgebied.

Verder is de ontwikkeling van het Steenwegkwartier van belang, waar wordt gesproken over

kleinschalige detailhandel- en horecavoorzieningen en een uitbreiding van Hotel West-

Ende. Volgens informatie van de gemeente Heimond bestaan er ideeën voor een

LAgroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Helmond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 32

discotheek. In het stedelijk gebied Eindhoven zijn - voor zover ons bekend- twee nieuwe

hotels gepland: één als onderdeel van het Family Entertainment Center, één in het

herontwikkelingsgebied Strijp S.

Wat zijn de belangrijkste trends?

De belangrijkste trends en ontwikkelingen bij het segment hotels & horeca zijn:

¿ De opkomst van de 24-uurs economie, ofin Nederland in ieder geval de 16-uurs

economie, biedt kansen en stelt eisen aan horecavoorzieningen.

¿ ook in de horeca is een verschuiving van producten en diensten naar ervaringen

waarneembaar. Er is een grote bereidheid onder de consument om voor (intensievere)

ervaringen te betalen.

¿ Er is een opkomst van gespecialiseerde concepten in de horeca, maar hun levenscyclus

lijkt korter te zijn dan die van de traditionele horeca.

¿ Horeca speelt in toenemende rol in andere sectoren in de vrijetijdssector, zoals in kunst

& cultuur, sport & weliness en entertainment & vermaak.

¿ In een maatschappij waarin de individualisering toeneemt, is de horeca een belangrijke

ontmoetingsplaats.

Wat betekent dit voor Heimond? Kansen lijken te liggen speciale horecaconcepten,

bijvoorbeeld een designhotel ofeen horecavoorziening in een bijzonder gebouw. ook kan

de gemeente Heimond inspelen op de trend van clubformules. Ten slotte kan horeca - meer

dan vroeger - een rol spelen in een combinatie met andere vrijetijdsvoorzieningen.

Ten aanzien van hotels 9 horeca geldt dat nieuweformules zeer beperkt aanwezig zijn. Heimond

kent een vrij traditioneel aanbod van hotels en horeca. Er lijken kansen te liggen voor een

(design) hotel gericht op de zakelijke markt. Uitbreiding van maaltijden-, spijs- en

drankenverstrekkers is mogelijk in Helmond. Er wordt met name gedacht aan

uitgaansgelegenheden voorjongeren (discotheken en (dance)clubformules).

3.2.9 Detailhandel (funshoppen)

Wat wordt verstaan onder detailhandel (funshoppen)?

Het segment detailhandel bestaat uit:

0 bovenlokaal aanbod: winkelcentra en megastores;

* lokaal aanbod: geen onderdeel van dit onderzoek.

Wat is de omvang van dit segment?

Het bovenlokale aanbod detailhandel in de regio (Heimond, het stedelijk gebied Eindhoven

en de Peelregio) bedraagt vijf, waarvan twee in Heirnond (binnenstad en Eizaspassage).

LAgroup Leisure KArts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 33

Volgens onderzoek van BVR is het detailhandel-aanbod in omvang beperkt. Gemiddeld

bevinden zich in steden van ongeveer 8o.ooo inwoners bijna 550 winkels met totaal circa

125.000 m' verkoopvloeroppervlak (vvo). in Heimond ligt dit aantal circa lo% lager,

namelijk 500 winkels en 112.500 m' vvo. De verdeling van het aanbod over de branches in

Heimond is vergelijkbaar met andere steden met ongeveer 8o.ooo inwoners. in het kader

van dit onderzoek wordt ingezoomd op @fi4nshoppen', waardoor alleen de binnensteden van

Heimond en Eindhoven en de Eizaspassage en de Heuvelgalerie binnen de definitie vallen.

Wat zijn de kwaliteiten van de voorzieningen in dit segment?

In de gehele regio zijn nauwelijks thematische megastores (zoals Villa Arena in

Amsterdam) of'discount' megastores te vinden. Uitzondering is het Designer Outiet

Center in Roermond, genoemd vanwege de aantrekkingskracht in de Peelregio en de

gemeente Heimond.

Wat zijn plannen voor de toekomst?

Kern van de Integrale Structuurvisie Heimond Centrum is het upgraden van het

winkelaanbod in de Heimondse binnenstad (zowel kwantitatief als kwalitatief). Daarnaast

wordt ook gesproken over het toevoegen van een themacentrum 'food' op het huidige

Obragas-/Konmarterrein. Verder is de ontwikkeling van het Steenwegkwartier van belang,

waar kleinschalige detailhandel- en horecavoorzieningen moet worden gerealiseerd.

Wanneer net over de grenzen van de Peel wordt gekeken, zien we dat de gemeente Venray

zich in de toekomst wil profileren als stad van de Perifere en Grootschalige Detailhandels

Vestigingen (PDV/GDV). Zo wordt aan de rand van Venray 29.000 m' perifere detailhandel

ontwikkeld op de locatie Xenter. Het gaat om winkelformules in het living & leisure

segment. Ook in Strijp S en het Family Entertainment Center (beide in het stedelijk gebied

Eindhoven) maakt thematische detailhandel onderdeel uit van de plannen.

Wat zijn de belangrijkste trends?

Belangrijkste trends in het segment funshoppen zijn:

9 Winkelen is een belangrijke vorm van vrijetijdsbesteding, hoewel winkelen 'sec' als

bezoekmotief afneemt. Winkelcentra ontwikkelen zich in toenemende mate tot leisure-

centra. Deze met name uit Engeland en Amerika overgewaaide trend omvat centra met

detailhandel en horeca, maar ook met attracties, waarbij veel aandacht wordt besteed

aan het verblijfsklimaat.

0 Naast winkelcentra spelen in toenemende mate gespecialiseerde en 'discount'

megastores een belangrijke rol in funshopping (denk aan Villa Arena in Amsterdam en

Bataviastad in Lelystad of het DOC in Roerrnond).

Wat betekent dit voor Heimond? Bij het ontwikkelen van detailhandel, bijvoorbeeld in het

kernwinkelgebied, dient de gemeente Heimond rekening te houden met het toenemende

belang van 'leisure- en funelementen'.

LAgrou p Leisure g Arts Consuiting - KO PI E E R-EX E M PLAAR VOOR DEGEMEENTE HE LMO N D

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP o2 d.d. 18 juni 2oo2) 34

Met de Integrale Structuurvisie Heimond Centrum wordt ingespeeld op het relatiefgeringe

aantal vierkante meters verkoopvloeroppervlak in Heimond.

3.2.10 Campings & bungalowparken

Wat wordt verstaan onder campings & bungalowparken?

Campings & bungalowparken behoren als verblijfsaccommodaties per definitie tot het

bovenlokale aanbod.

Wat is de omvang van dit segment?

Het bovenlokale aanbod campings & bungalowparken in de regio (Heimond, het stedelijk

gebied Eindhoven en de Peelregio) bedraagt 19, waarvan geen in Heimond. Het aantal

bungalowparken in Nederland totaal bedraagt 729 (jaar 1999). Het aantal kampeerterreinen

bedraagt 1.47o gaar 2000).

Wat zijn de kwaliteiten van de voorzieningen in dit segment?

Heimond heeft - net als de stad Eindhoven - geen campings of bungalowparken, wat op

zich logisch, is gezien het relatief grote ruimtebeslag van deze voorzieningen. Campings of

bungalowparken komen nagenoeg alleen voor in het buitengebied. Met name in de

Peelregio is deze categorie goed vertegenwoordigd met kleinere campings (waaronder een

Eco Touristfarm en enkele mini- of boerderijcampings) en twee Euroase bungalowparken

(Bospark't Wolfsven en De Bikkels). Ook beschikt de regio over een zeer grote voorziening

met Recreatiepark Oostappen, een camping met circa 1.6oo plaatsen (vast en toeristisch)

en een breed scala aanvullende recreatieve voorzieningen waaronder een zwembad en een

midgetgolfbaan. In het stedelijk gebied Eindhoven liggen ook enkele campings (in

Veldhoven en Son). Net buiten de Brabantse Peelregio liggen twee grote bungalowparken,

Center Parcs Het Meerdal en Gran Dorado Loohorst, en ook in het stedelijk gebied

Eindhoven is een Center Parcs bungalowpark (de Kempervennen) te vinden.

Wat zijn plannen voor de toekomst?

In het kader van de visievorming rondom de Groene Peelvallei wordt verblijfsrecreatie als

een optie voor Recreatiegebied Berkendonk genoemd.

Wat zijn de belangrijkste trends?

De belangrijkste trends in het segment campings & bungalowparken zijn:

¿ Ook in de wereld van campings en bungalowparken heeft de (inter)nationale

ontwikkeling naar schaalvergroting en concentratie toegeslagen.

¿ omdat het belang van de doelgroep 'gezinnen met kinderen' op de langere termijn

afneemt, lijken er kansen te bestaan voor parken gericht op andere deelmarkten (65+-

ers, allochtonen, alleenstaanden, ecomarkt, bedrijvenmarkt).

¿ Kamperen bij de boer wint nog steeds aan populariteit; een ontwikkeling die verder

wordt gestimuleerd door maatregelen rondom de sanering van de agrarische sector.

L.Agroup Leisure garts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP o2 d.d. 18 juni 2002) 35

Wat betekent dit voor Heimond? Wanneer de gemeente Heimond zich actief wil inzetten op

het gebied van campings & bungalowparken, impliceert dit automatisch een fors

ruimtebeslag. Uitzondering hierop is het kamperen bij de boer, wat echter qua karakter

onvoldoende past bij een stedelijk gebied zoals Heimond.

Ondanks dat Heimond niet beschikt over campings ofbungalowparken, is dit segment in de

regio ruim aanwezig.

LAgroup Leisure KArts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE CEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. i8 juni 2002) 37

De Heirnondse leisure-locaties

'@f 1 am doing nothing,

1 like to be doing nothing to some purpose.

That is what leisure mcans'

George Bernard Shaw (irish dramatist and critic)

In overleg met de opdrachtgever zijn de voor leisure-ontwikkeling relevante locaties

geïnventariseerd (totaal zeven). Gezocht is naar die locaties die een clustering van leisure-

voorzieningen mogelijk maken. Uiteraard zullen zich in de praktijk nog verschillende andere

locaties aandienen (waar al dan niet clustering mogelijk is). De zeven locaties zijn beoordeeld op

hun aantrekkelijkheid voor leisure.

4-1 Inleiding

In Error! Reference source not found. zijn zeven locaties weergegeven die relevant zijn voor

leisure-ontwikkeling in de gemeente Heimond. Daarbij is ervoor gekozen de leisure-

voorzieningen zoveel mogelijk te concentreren op een beperkt aantal locaties.

Figuur 3 Leisure-locaties in Heimond

i = Centrum (inclusief Obragas- en Konmarterrein 5 = Stadspark de Warande/Golfclub Overbrug

2 = Boscotondo en omgeving 6 = Sportpark de Braak

3 = Hatérnaterrein 7 = Recreatiegebied Berkendonk

4 = Zwembad de Wissen/Recreatiegebied de Bundertjes

De onderscheiden leisure-locaties in Heimond zijn gewaardeerd aan de hand van een

aantal aspecten die bepalend zijn voor de geschiktheid voor leisure-voorzieningen. Het

betreft een relatieve score (de locatietypes zijn ten opzichte van elkaar gewaardeerd),

iagroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HEIMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2oo2) 38

Deze aspecten zijn:

¿ fysieke aspecten:

bereikbaarheid" (per auto, openbaar vervoer, fiets en te voet) en

parkeergelegenheid;

beschikbaarheid van ruimte;

verwervingsgemak en realisatietermijn;

sociale veiligheid.

¿ marktaspecten:

nabijheid doelgroepen;

aantrekkelijkheid van de omgeving (uitstraling/zichtbaarheid);

mogelijkheden vanuit bestaande leisure-voorzieningen (ook in de directe nabijheid).

De beoordeelde locaties komen in de volgende paragrafen één voor één aan de orde.

Alvorens tot de daadwerkelijke beoordeling over te gaan, wordt de locatie beschreven wat

betreft de ligging binnen Heimond, de typering van de bestaande leisure-voorzieningen en

de bestaande toekomstplannen.

4.2 De locaties in beeld gebracht

4.2.1 Locatie 1: Centrum (inclusief Obragas- en Konmarterrein)

Ligging

Het centrumgebied van Heimond wordt begrensd door de Kasteeltraverse aan de zuidkant,

het Noord- en Zuideinde aan de oostkant, het Oostende aan de noordkant en de Kanaaldijk

Noordoost aan de westkant. Het gebied valt uiteen in een aantal deelgebieden:

¿ het kernwinkelgebied;

¿ het obragas- en Konmarterrein;

¿ het kunst- en cultuurciuster.

Typering bestaande leisure-voorzieningen

* Cluster van stand alone voorzieningen zonder onderlinge wisselwerking (eerste

generatie);

* gelegen in een attractieve omgeving waardoor sprake is van meerkeuze bezoek;

0 zowel met een bovenlokale als lokale aantrekkingskracht;

0 met name detailhandel (Eizas Passage en kernwinkelgebied), kunst & cultuur (rondom

het Speelhuisplein) en horeca (met name op het Havenplein).

11 Wat betreft bereikbaarheid zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd. Auto: op dit moment wordt er

gestudeerd op een nieuwe hoofdwegenstructuur in Heimond. De verwachting is dat hierover pas op langere

termijn besluitvorming plaatsvindt. Met toekomstige aanpassingen is in het kader van dit onderzoek dan ook

geen rekening gehouden. Er is uitgegaan van de bestaande situatie. Trein: er wordt gesproken over een

eventuele verplaatsing van het NS-station Heimond naar een locatie dichterbij het kanaal. Fiets: in het

centrum is sprake van een fijnmazig fietsnetwerk, voor de overige locaties geldt dat zij per fiets ontsloten zijn

via zogenaamde lange afstandsfietsroutes.

LAgrou p LeisuretX Arts Consuiting -KOPIE E R-EXEMPLAAR VOOR DE C EMEENTE HE LMO N D

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 39

Bestaande toekomstplannen

In de afgelopen twee jaar heeft stedenbouwkundig adviesbureau BVR gewerkt aan een

Integrale Structuurvisie Centrumplan Heimond, die in december 2001 in de gemeenteraad

van Heimond is vastgesteld. Het plan bevat aanbevelingen op het gebied van wonen,

winkelen, horeca, kunst & cultuur, sport & recreatie en parkeren in het Heimondse

centrumgebied voor de komende twintig jaar. De inhoud van de structuurvisie - onder het

motto'Heimond DOEstad'- kan in twee woorden worden samengevat: meer en beter.

Hiermee wordt het groter en gevarieerder worden van het aanbod van winkels, cafés,

restaurants en andere uitgaansgelegenheden bedoeld. om de structuur van het

winkelgebied duidelijker en de routing logischer te maken, worden enkele infrastructurele

maatregelen doorgevoerd, zodat een 'rondje winkelen' mogelijk wordt. Zo worden de

Nieuwe Laan en de Nieuwe Aa aangelegd, de Markt heringericht en de noordkant van de

Eizaspassage ingrijpend veranderd. Ook wordt het totale winkelaanbod uitgebreid met

20.000 m', waarvan de helft grootschalige detailhandel betreft.

Het Obragasterrein kan, in aansluiting op het Havenplein, in de toekomst een belangrijke

rol gaan vervullen als het gaat om de uitbreiding van hoogwaardige horeca- en

winkelvoorzieningen. in noordelijke richting krijgt dit vorm door een nieuwe winkelstraat

die aansluit op de Watermolenwal. In dit gebied is plaats voor grootschalige detailhandel

(en dan met name richting Konmarterrein), bijvoorbeeld op het gebied van elektronica,

sport en vrije tijd en huishoudelijke artikelen. Verder biedt dit gebied ruimte voor een

cluster rondom het thema 'food'.

De plannen van BVR bieden geen ruimte voor het handhaven van de City Sporthal aan de

rand van het Obragasterrein. Echter, het verplaatsen van deze sporthal naar een andere

locatie is vanwege uiteenlopende redenen geen gemakkelijke opgave. Wanneer toch voor

uitplaatsing zou worden gekozen, is een gedegen afweging van alternatieve locaties

noodzakelijk. Een andere optie is de City Sporthal op het Obragasterrein te handhaven en

uit te breiden tot een leisure-concept dat aansluit op het voorgestelde locatieprofiel (zie

hoofdstuk 6).

Ook moeten er in het Heimondse centrum meer voorzieningen komen op het gebied van

kunst & cultuur. Dit aanbod moet geconcentreerd worden in het hart van het centrum, rond

het gerenoveerde Speelhuis, in een gèfntegreerd complex. in dit gebied worden het

Kunstencentrum, de openbare bibliotheek en het archief gevestigd, evenals de kunstuitieen

en het er-fgoedhuis. Dit aanbod kan worden aangevuld met aanverwante, min of meer

commerciële voorzieningen onder andere op het gebied van muitimedia en ICT. Het is de

bedoeling dat uiteindelijk een kunst & cultuur route ontstaat die het vernieuwde

Ameideplein (dat mogelijk plaats biedt aan een nieuw hotel), het Speelhuisplein, het

Havenplein, Boscotondo en het Kasteel verbindt.

LAgrou p Leisare g Arts consuiting - KO PI E E R-EXE M PLAAR VOOR DE CE ME ENTE HE LMO N D

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 40

De beoordeling

Op dit moment is de auto-bereikbaarheid van het centrum nog niet optimaal. Knelpunten

worden veroorzaakt door de dominantie van de Kasteeltraverse en de Kanaaidijk. De OV-

bereikbaarheid is goed: het centrum ligt op loopafstand van het NS-hoofdstation. Verder

wordt het centrum ontsloten met een zevental busverbindingen. In de toekomst komt een

extra bushalte ter hoogte van het Keyserinnedael. De parkeervoorzieningen zijn op dit

moment beperkt, hoewel de situatie in de toekomst zal verbeteren. Ook is er sprake van

een fijnmazig fietsnetwerk en is het centrum grotendeels voetgangersgebied. De

beschikbare uitbreidingsruimte is voldoende, mede gezien de sloop van het

Obragasgebouw. De ontwikkeling richting het Konmarterrein wordt enigszins onderbroken

door het verzorgingstehuis Keyserinnedael dat op de huidige locatie gehandhaafd blijft. De

sloop van het obragasgebouw en de eventuele bodemsanering zouden voor complicaties

kunnen zorgen. Echter, in het centrumplan is rekening gehouden met een realisatietermijn

tot 2010 (middellange termijn). Vanwege de huidige functies van het centrum en de

toekomstplannen is er in het Heimondse centrumgebied (zeker op langere termijn) sprake

van een sociaal veilige omgeving en een aantrekkelijk verblijfsklimaat. Dit brengt wel met

zich mee dat qua nieuwe toevoegingen van leisure-voorzieningen niet alles mogelijk is. Een

en ander moet passen binnen de door BVR geformuleerde plannen. De centrale ligging

binnen de gemeente Heimond zorgt ervoor dat de nabijheid voor eigen inwoners optimaal

is, voor inwoners van de Peelregio en toeristische/zakelijke bezoekers suboptimaal.

Het totale oordeel over het Centrum (inclusieflObragas- en Konmarterrein) is redelijk tot goed.

Met name de sociale veiligheid en de aantrekkelijkheid van de omgeving wordt positief

beoordeeld.

4.2.2 Locatie 2: Boscotondo en omgeving

Ligging

Het middelpunt van dit gebied wordt gevormd door Boscotondo. in het noordelijkste deel

van het gebied ligt het Steenwegkwartier (tot de Beatrixiaan en de Prins Hendriklaan), in

het zuidoostelijke deel ligt het kasteel en het Vliscoterrein. Het gebied wordt doorkruist

door de Kasteeltraverse (west/oost) en het kanaal (noord/zuid).

Typering bestaande leisure-voorzieningen

¿ zowel meerdere voorzieningen in een complex (muiti-leisure of tweede generatie) als

stand alone voorzieningen;

¿ gelegen in een attractieve omgeving waardoor sprake is van meerkeuze bezoek;

¿ veelal met een bovenlokale uitstraling;

¿ kleinschalig'cluster' van kunst& cultuur (Boscotondohal, Gemeentemuseum) en

entertainment & vermaak (flimhuis en Pathé-bioscoop), festivals & evenementen

(Kasteeltuinen), horecaconcentratie en winkels (in het Steenwegkwartier).

iagroup Leisure oEArts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE REMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. ig juni 2002) 41

Bestaande toekomstplannen

De ontwikkeling van Boscotondo is enkele jaren geleden voltooid. Voor het kasteel en de

kasteeltuinen bestaan op dit moment geen toekomstplannen. Op langere termijn zal de

Vliscofabriek, waarvan een deel monumentale waarde heeft, wellicht verdwijnen. Concrete

plannen zijn daarvoor echter nog niet aan de orde. Wel wordt de Kanaalzone aan de

westzijde heringericht en voorzien van een vergelijkbaar straatprofiel als aan de oostzijde

(start 2002). Ook bestaan er plannen voor het Steenwegkwartier. In de eerste plaats is er

ruimte voor uitbouw in omvang en kwaliteit van Hotel West-Ende (kamers en congres- en

zaairuimte). Daarnaast moet de specifieke sfeer van dit gebied - als aanlooproute naar het

kernwinkelgebied met kleinschalige voorzieningen - gehandhaafd en versterkt worden,

onder andere door een verscheidenheid aan kleinschalige functies op een binnenplein

naast de Steenweg. Dit plein moet een pittoresk, kleinschalig en gezellig karakter krijgen,

waar toevoegingen op het gebied van detailhandel en horeca slechts zeer beperkt en in

bepaalde branches (niet-concurrerend met het centrum) mogelijk zijn. Het

bestemmingplan is gereed en ligt klaar.

Beoordeling

Op bereikbaarheidsaspecten scoort deze locatie zeer goed. De auto-bereikbaarheid scoort

hoog door de ligging direct aan de Kasteeltraverse en de Kanaaldijk. Ook ligt de locatie op

loopafstand van het huidige NS-station Heimond. Op de Kanaaltraverse stopt een zevental

buslijnen. Net als in het centrum is sprake van een voldoende bereikbaarheid voor

langzaam verkeer. Ook wat betreft parkeren is de locatie goed toegerust. Weliswaar is bij

Hotel West-Ende alleen niet-openbaar toegankelijke parkeerruimte aanwezig en is de ruimte

op het Kasteelplein beperkt, onder Boscotondo bevindt zich een ruime parkeergarage. De

beschikbare ruimte voor nieuwe toevoegingen is zeer beperkt. Hoewel de locatie zeker de

potentie heeft uit te groeien tot een aantrekkelijke omgeving - vanwege de prima

zichtbaarheid vanaf de Kasteeltraverse en de herprofilering van de Kanaaldijk - is de situatie

op dit moment nog niet optimaal. De sociale veiligheid laat door de 'achterkanten' van de

Steenweg en het grotendeels ontbreken van bebouwing langs de Kasteeltraverse te wensen

over. Vanwege de centrale ligging binnen Heimond en de ligging aan de twee belangrijkste

uitvalswegen van de stad is de nabijheid voor alle doelgroepen voldoende. Net als op

locatie 1 worden ook op deze locatie de mogelijkheden voor nieuwe functies enigszins

beperkt door de aanwezigheid van de huidige leisure-voorzieningen.

De locatie Boscotondo en omgeving is redelijk tot goed geschikt voor leisure. Positieve punten zijn

onder andere de bereikbaarheid en parkeergelegenheid, de nabijheid tot primaire doelgroepen en

de aantrekkelijkheid van de omgeving.

iagroup Leisure KArts Consulting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HIELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP o2 d.d. i8 juni 20o2) 42

4.2-3 Locatie 3: Hatématerrein

Ligging

Ingesloten door de spoorlijn aan de noordkant, de Zuid Willemsvaart aan de westkant, de

industriehaven aan de zuidkant, industrieterrein Hoogeind aan de zuidoostkant en de

Annawijk aan noordoostkant ligt het Hatématerrein. Hoewel dit terrein dichtbij het

stadscentrum is gelegen en grenst aan het Vliscoterrein, is er sprake van een eiland in de

stad. Op dit moment zijn op het terrein nog diverse industrieën en voetbalvelden gevestigd

die op termijn worden verplaatst, zodat het terrein beschikbaar komt voor herontwikkeling.

Typering bestaande leisure-voorzieningen

Niet van toepassing.

Bestaande toekomstplannen

In oktober2001 is het programma voor herontwikkeling van het Hatématerrein vastgelegd

in de 'Nota van Randvoorwaarden en uitgangspunten Hatématerrein'. Inmiddels is deze

nota in opdracht van de gemeente Heimond en projectontwikkelaar Van Wijnen Groep

uitgewerkt door Soeters van Eidonk Ponec architecten in een stedenbouwkundig plan. Het

plangebied is thematisch in drie delen opgesplitst, namelijk 'Water', 'Stad' en 'Groen'. Het

programma is zeer divers en bevat 137.000 m' woningen, 41.800 m' kantoren, 23.900 m'

bedrijven en 33.900 m' leisure. De mogelijke leisure-locaties binnen het Hatématerrein

liggen (1) aan de zuid- en zuidoostzijde op de kop bij de 'kruising'van Zuid Willemsvaart

en lndustriehaven en (2) aan de noordwestzijde in de hoek van het Hatématerrein aan het

spoor, grenzend aan het Vliscoterrein. Als input voor het stedenbouwkundig plan heeft de

gemeente Heimond een indicatief leisure-programma opgesteld. op termijn zullen de

gemeente en Van Wijnen een gemeentelijke exploitatiemaatschappij (GEM) oprichten voor

de herontwikkeling van het Hatématerrein. De locatiegebonden uitwerking op het gebied

van leisure moet uiteindelijk passen binnen het stedenbouwkundig plan. Op termijn is

verplaatsing van het huidige NS-station in westelijke richting wellicht een optie, waardoor

een nieuw knooppunt kan ontstaan tussen de kop van het Hatématerrein en het huidige

Vliscoterrein.

Beoordeling'

Om het terrein beter te ontsluiten voor het autoverkeer (onder andere richting de A67) zal

in het zuidelijke deel van het plangebied een brug over het kanaal worden aangelegd.

Hiermee is een goede auto-bereikbaarheid gewaarborgd. De OV-bereikbaarheid wordt

minder goed beoordeeld, hoewel de ligging ten opzichte van het huidige NS-station

Heimond goed is. Op dit moment rijdt slechts één buslijn langs het terrein en ligt de

locatie te ver van de Kasteeltraverse waar meer bussen rijden. Dit is uiteraard een

momentopname.

12 In dit geval wordt uitgegaan van de toekomstige situatie zoals verwoord in het stedenbouwkundig plan.

LAgroup Leisare karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE C;EMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 43

Wanneer het gebied in de toekomst wordt ontwikkeld zal ook aandacht worden besteed aan

de bereikbaarheid van het OV. Het parkeren zal in gebouwde voorzieningen worden

opgelost, wat de gemeente als positief ervaart. De voor leisure beschikbare ruimte is voor

een binnenstedelijke locatie ruim te noemen: in het stedenbouwkundig plan is rekening

gehouden met 33.900 m'. De grondverwerving is op dit moment in volle gang. Het

planconcept voorziet in het opheffen van het geïsoleerde karakter in fysieke en psychische

zin. Alleen dan kan de locatie zich ontwikkelen tot een sociaal veilige omgeving. In het

stedenbouwkundig plan wordt voldoende aanleiding gevonden voor een positieve

beoordeling van de toekomstige aantrekkelijkheid van de locatie. Wanneer de

waterwoningen aan de kanaalzijde daadwerkelijk worden gerealiseerd met een

hoogwaardige architectuur, fungeert dit als een mooie entree voor Heimond. De

decentralere ligging van de locatie binnen Heimond maakt dat de nabijheid van

doelgroepen misschien niet goed, maar zeker voldoende te noemen is. Vanwege het

ontbreken van huidige leisure-voorzieningen op deze locatie, zijn beperkingen op nieuwe

toevoegingen nihil.

Het Hatématerrein ontvangt een goed totaaloordeel. Dit komt vanwege de goede score op

bereikbaarheid en parkeergelegenheid, beschikbare ruimte, aantrekkelijkheid van de omgeving en

mogelijkheden vanuit de bestaande leisure-voorzieningen.

4.2-4 Locatie 4: Zwembad de Wissenlde Bundertjes

Ligging

Ten noorden van het oosteinde ligt Golfslagbad de Wissen en het jan Visser Museum

('Werkend Verleden in landbouw - handel - industrie'). Ook bevindt zich op deze locatie het

Ter Aa-college. Daarachter ligt het go hectare grote recreatiegebied de Bundertjes.

Typering bestaande leisure-voorzieningen

0 Cluster van stand alone voorzieningen zonder onderlinge wisselwerking (eerste

generatie);

* voorzieningen waarbij gemak en snelheid een belangrijke rol spelen en dus dichtbij de

gebruiker zijn gelegen (convenience bezoek);

0 met name een lokale aantrekkingskracht;

* kleinschalig 'cluster' van entertainment & vermaak (Golfslagbad de Wissen), kunst &

cultuur (jan Visser Museum) en toerisme & recreatie (recreatiegebied de Bundertjes

met enkele kleinschalige voorzieningen, zoals het jan Visser Dierenpark en

Kinderboerderij/Natuurtuin de Rippert).

iagroup Leisure« Arts ConsL4]ting - KO P] EER-EXE M PLAARVOO R DEGEM E E NTE HELM O N D

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 44

Bestaande toekomstplannen

In mei 1997 is de eindrapportage Zwemvoorziening Heimond tot stand gekomen, waarin

een viertal opties voor Zwembad de Wissen zijn onderzocht (van renovatie tot nieuwbouw).

De gemeente Heimond heeft besloten niet over te gaan tot nieuwbouw, maar alleen te

renoveren. Verder heeft Laco International in oktober2001 het verzoek ingediend tot

uitbreiding van de fitnessruimte met 700 m'. De gemeente heeft hierop positief

gereageerd.

Beoordeling

De auto-bereikbaarheid van deze locatie is suboptimaal, omdat deze niet direct ontsloten is

via een van de uitvalswegen van Heimond. Op het Oostende stoppen drie buslijnen en de

afstand tot het dichtstbijzijnde NS-station (Heimond) ligt niet op loopafstand. Er is een

parkeerplaats tussen Zwembad de Wissen en het jan Vissermuseum, maar deze heeft

beperkte ruimte. In theorie is er voldoende ontwikkelingsruimte richting de Bundertjes,

maar de vraag is of dit gezien de huidige functie als natuur- en recreatiegebied wenselijk is.

Omdat sprake is van gemeentelijk grondeigendom is verwervingsgemak of realisatietermijn

niet de 'bottie neck'. Vanwege de ligging op enige afstand van de bebouwing van het

stedelijke gebied is de sociale veiligheidsfactor een punt van zorg. De nabijheid van de

doelgroepen is alleen voor de eigen inwoners goed te noemen. Vanuit uitstralings- en

zichtbaarheidsaspecten voor leisure-ontwikkeling scoort de locatie onvoldoende, hoewel

het een aantrekkelijke locatie vanuit andere overwegingen (het groene karakter) is.

De locatie Zwembad de Wissenlde Bundertjes scoort in totaal matig.

4.2.5 Locatie 5: Stadspark de Warande

Ligging

Aan de westzijde van het kanaal, ten noorden van de jan van Brabantlaan, ligt Stadspark de

Warande (56 hectare).

Typering bestaande leisure-voorzieningen

¿ cluster van stand alone voorzieningen zonder onderlinge wisselwerking (eerste

generatie);

¿ voorzieningen waarbij gemak en snelheid een belangrijke rol spelen en dus dichtbij de

gebruiker zijn gelegen (convenience bezoek);

¿ uitsluitend met een lokale aantrekkingskracht;

¿ beperkt kunst & cultuur (in het Carat-paviljoen vindt in de zomermaanden iedere week

een concert plaats), met name toerisme & recreatie (het stadspark zelf en Dierenparkje

de Warande) en entertainment & vermaak (midgetgolf). ook bevindt zich een exclusief

restaurant in het stadspark (De Hoefslag).

iagroup Leisure garts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP o2 d.d. 18 juni 2002) 45

Bestaande toekomstplannen

Geen.

Beoordeling

Vanuit de noord- en westzijde is stadspark de Warande redelijk te bereiken met de auto (via

de Aarie-Rixtelseweg en de Gerwenseweg). Hoewel de (loop)afstand tot het NS-station te

groot is, is de OV-bereikbaarheid per bus redelijk te noemen: onder andere op de

Rooseveldtiaan stoppen vijf buslijnen. Naast een beperkt aantal parkeerplaatsen bij de

ingang van het stadspark is er verder alleen parkeergelegenheid in de omliggende wijken.

Wat betreft beschikbaarheid, verwervingsgemak en realisatietermijn geldt hetzelfde als bij

de Bundertjes: de fysieke ruimte is aanwezig, alleen is het de vraag of deze aangewend

dient te worden voor leisure-ontwikkeling. Ook de nabijheid voor de meeste doelgroepen en

aantrekkelijkheid (beoordeeld vanuit zichtbaarheid en uitstraling) wordt minder positief

beoordeeld. Een aandachtspunt is de lage score voor sociale veiligheid, wat in principe voor

de meeste (stads)parken geldt.

Stadspark de Warande wordt als een matige locatie voor leisure-ontwikkeling beoordeeld.

4.2.6 Locatie 6: Sportpark de Braak

Ligging

Ten noordoosten van het centrum ligt Sportpark de Braak. Het gebied wordt omgeven door

de Rembrandtiaan, de Wethouder Ebbenlaan, de Bakelsedijk en de Rijpelbaan.

Typering bestaande leisure-voorzieningen

¿ Cluster van stand alone voorzieningen zonder onderlinge wisselwerking (eerste

generatie);

¿ een bijzondere voorziening waarvoor de bezoeker bereid is een grotere afstand af te

leggen (speciality bezoek), namelijk de kinderattractie Kids lndoor Playground;

¿ gemengd, zowel met een bovenlokale als lokale aantrekkingskracht;

¿ Sportcluster (het stadion van eerste divisieclub Heimond Sport, een sport- en tennishal,

een Boulodrome).

Bestaande toekomstplannen

Volgens informatie van de gemeente bestaan er plannen voor multifunctioneel gebruik van

het Heimond Sport Stadion. Verder is in 1997 het Masterplan de Braak opgesteld. In dit

plan werden knelpunten gesignaleerd ten aanzien van sport (ten behoeve van verenigingen

en andere gebouwde voorzieningen), recreatie in het openbaar groen, verkeer en parkeren.

Het plan streefde onder andere naar een flexibele indeling van het sportpark om op

onvoorziene vragen en ontwikkelingen te kunnen inspelen. Bovendien werd een clustering

van bebouwing nagestreefd om het nog te bebouwen oppervlakte voor de toekomst te

beperken en aldus de openbare ruimte zoveel mogelijk te respecteren.

LAgrOUp Leisure ikarts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. i8 juni 2002) 46

Wel voorzag het plan in een uitbreiding voor het huidige Boulodrome en het Heimond

Sport Stadion. Een verdere uitbreiding van bebouwing dan voorzien in het masterplan

wordt onmogelijk gemaakt. Op basis van het masterplan is inmiddels een nieuw

bestemmingsplan opgesteld dat medio 2002 de inspraakprocedure ingaat. Dit plan is zeer

gedetailleerd en legt onder andere restricties ten aanzien van horeca op.

Beoordeling

Ervan uitgaande dat de maatregelen uit het masterplan inmiddels zijn uitgevoerd, zijn de

parkeersituatie en ontsluitingsproblematiek aanzienlijk verbeterd. De ligging vanafhet NS-

station Heirnond is echter onvoldoende. Wel wordt de Braak van alle kanten ontsloten door

drie buslijnen. Inmiddels lijkt ook een extra ontsluiting voor langzaam verkeer te zijn

aangelegd. Daardoor en door aandacht voor het openbaar groen op het terrein is de sociale

veiligheid verbeterd. Uit het masterplan blijkt dat de beschikbare uitbreidingsruimte nihil is.

De helft van het terrein is eigendom van de gemeente, terwijl de andere helft eigendom van

Heimond Sport is. Dit laatste beperkt de ontwikkelingsmogelijkheden vanuit

verwervingsoptiek en heeft derhalve gevolgen voor de realisatietermijn. De locatie is vanaf

verschillende richtingen goed zichtbaar (Rijpelsebaan en Bakelse Dijk) door de ligging aan

de rand van Heimond. Toch scoort de locatie neutraal op aantrekkelijkheid, omdat de

uitstraling van het gebied door het rommelige karakter te wensen overlaat.

Het totaaloordeel voor Sportpark de Braak is matig tot redelijk.

4.2-7 Locatie 7: Recreatiegebied Berkendonk

Ligging

Ten oosten van de westelijke randweg rondom Heimond (N279) en ten noorden van de

provinciale weg richting Deurne (N270) ligt recreatiegebied Berkendonk. Het zuidwestelijke

deel is beperkt bebouwd, terwijl in het noordoostelijke deel de nadruk ligt op natuur-

ontwikkeling. Sinds 1987 vinden er op Berkendonk gebaseerd zandafgravingen plaats. Rond

2005120o6 zal de laatste fase worden afgerond, waarna het gebied een oppervlakte heeft

van 86 hectare.

Typering bestaande leisure-voorzieningen

0 cluster van stand alone voorzieningen zonder onderlinge wisselwerking (eerste

generatie);

* voorzieningen waarbij gemak en snelheid een belangrijke rol spelen en dus dichtbij de

gebruiker zijn gelegen (convenience bezoek);

met name met een lokale aantrekkingskracht;

natuur- en recreatiegebied met ligweiden annex speelvelden, een recreatieplas en een

kleine horecakiosk.

LAgroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAARVOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP o2 d.d. i8 juni 2oo2) 47

Bestaande toekomstplannen

Volgens het bestemmingsplan is op Berkendonk natuur en (dag)recreatie mogelijk. Met het

oog op de stopzetting van de zandwinning is in 1998 een onderzoek uitgevoerd naar de

ontwikkelingsmogelijkheden van Berkendonk. Uitbreiding of toevoeging van functies

zouden Berkendonk aantrekkelijker kunnen maken voor een groter publiek en daarmee de

exploitatiemogelijkheden (nu een tekort van circa E 150.000,- per jaar) kunnen verbeteren.

Uit het onderzoek bleek dat Berkendonk geschikt is voor watergebonden recreatie, zoals

kanosport, onderwatersport, surfsport, vissport en waterskisport (teleski) en niet-

watergebonden recreatie, zoals skeeleren/wheeleren, sportklimmen en sport- en

spelvoorzieningen. Vastgesteld werd dat voor de toekomstige ontwikkelingsrichting van

Berkendonk een politieke keuze noodzakelijk is. Kernpunt is de vraag of Berkendonk gratis

voor publiek toegankelijk blijft of dat (voor sommige delen) entree moet worden geheven.

Ook is Berkendonk - samen met de op het Heimondse grondgebied gelegen Scheepsstal en

Bakelse Beemden, het Stadsdeelpark de Bakelse Bossen en de Geledingszone Brouwhuis -

onderdeel van het regionale zoekgebied de Groene Peelvallei. in dit gebied kunnen

toeristisch-recreatieve functies in samenhang en harmonie met andere sociaal-

economische en natuur-landschappelijke dragers optimaal tot ontwikkeling worden

gebracht. Het project is een gezamenlijk initiatief van Samenwerkingsverband Regio

Eindhoven (SRE) en de vijf F@eelgemeenten Heimond, Laarbeek, Gemert-Bakel, Deurne en

Asten. Mede in het kader van de reconstructie wordt over de uitwerking van dit project

gesproken. Eind 2001 heeft de gemeente Heimond een startnotitie geformuleerd voor de

integrale gebiedsontwikkeling in de oostelijke stadsrandzone van Heimond. in maart 2002

is hieraan een aanzet tot visievorming voor een toeristisch-recreatief complex in het

tussengebied Heimond-Deurne toegevoegd. Hierin wordt het gebied (inclusief

Berkendonk) geprofileerd als een potentieel regionaal landschapspark, waarin binnen het

thema 'paard en peel' een relatie wordt gelegd tussen het Nederlands Hippisch Centrum in

Deurne en Berkendonk. Voor Berkendonk wordt concreet gedacht aan een vakantiepark, dat

past binnen het thema en dagrecreatieve voorzieningen zoals een duikschooi en een kano-

Jzeiischooi.

Beoordeling

De locatie is prima bereikbaar met de auto, zowel vanuit het stadscentrum (via de

Kasteeltraverse) als vanuit de richting Deurne (via de N27o) en de noordzijde van de stad

(via de N279). De OV-bereikbaarheid is onvoldoende. Weliswaar ligt de locatie relatief

dichtbij station Heimond Brouwhuis, langs de N70 stopt slechts één buslijn.

Parkeervoorzieningen zijn aanwezig aan de zuidzijde van het gebied. De locatie ligt te ver

van de meeste Heimondse wijken vandaan om te voet te bereiken, maar per fiets is de

locatie goed bereikbaar. in het recreatiegebied is voldoende fysieke ruimte voor nieuwe

ontwikkelingen en ook de plannen in het kader van de Groene Peelvallei wijzen in de

richting van het benutten van deze ruimte voor leisure-ontwikkeling. Gezien het stopzetten

van de zandwinning op korte termijn is de realisatietermijn te overzien. Omdat de grond in

eigendom is van de gemeente Heimond lijkt ook dit geen probleem te zijn.

iagrou p Leisure g Arts Consuiting - KO PI E E R-EX E M PLAARVOO R DEGEM E ENTE HE LMON D

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP o2 d.d. 18 juni 2002) 48

De sociale veiligheid kan worden verbeterd, op dit moment is er bijvoorbeeld onvoldoende

verlichting aanwezig. De locatie heeft zeker de potentie uit te groeien tot een aantrekkelijke

plek, hoewel de bestaande leisure-voorzieningen en de huidige inrichting - een recreatieplas

met nauwelijks aanvullende voorzieningen - nog aan de magere kant zijn. De ligging in de

C;roene Peelvallei en in de nabijheid van inwoners van de Peelregio en toeristische

bezoekers is sterk pluspunt. Niet voor alle Heimonders ligt Berkendonk naast de deur.

Recreatiegebied Berkendonk is een goede locatie voor leisure-ontwikkeling. Dit positieve

totaaloordeel zit met name in de bereikbaarheid en parkeergelegenheid, de beschikbaarheid van

ruimte, het verwervingsgemak en de realisatietermijn, en de mogelijkheden vanuit bestaande

leisure-voorzieningen.

4.3 De locatiebeoordeling samengevat

Een samenvatting van de beoordelingen van de verschillende leisure-locaties is opgenomen

in de tabel op de volgende pagina.

De zeven Heimondse leisure-locaties zijn op basis van de beoordeling grofiveg in te delen in drie

typen:

¿ De JA-graag'-locaties: primaire leisure-locaties. Op deze locaties zijn de omstandigheden

voor leisure-ontwikkeling (in potentie) het beste en gelden de minste beperkingen. Het gaat

om het Hatématerrein en Recreatiegebied Berkendonk.

¿ De JA-mits'-locaties: op de secundaire leisure-locaties kan weliswaar leisure-ontwikkeling

plaatsvinden, maar alleen wanneer aan bepaalde randvoorwaarden wordt voldaan. Deze

voorwaarden worden 'opgelegd' doordat de beschikbare ruimte onvoldoende is ofde reeds

aanwezige leisure-structuur de mogelijkheden voor nieuwe toevoegingen beperkt. In deze

categorie vallen de locaties Centrum (inclusieflObragas- en Konmarterrein) en Boscotondo en

omgeving.

¿ De 'NEE-tenzij'-locaties: de locaties in deze categorie lenen zich in principe niet ofnauwelijks

voor leisure-ontwikkeling, tenzij daarvoor dwingende redenen bestaan. Locaties behoren tot

deze categorie onder andere door het ontbreken van uitbreidingsruimte ofdoor het

bestaande, veelal groene karakter van de gebieden. NEE-tenzij-locaties zijn Sportpark de

Braak, Zwembad de WissenIRecreatiegebied de Bundertjes en Stadspark de Warande.

Dit betekent dat primair op de 'JA-graag'-iocaties en de 'JA-mits'-iocaties nieuwe leisure-

toevoegingen mogelijk zijn.

Wij zijn van mening dat moet worden gestreefd naar een clustering van voorzieningen.

Wanneer zich nieuwe locaties voordoen, moeten deze op aantrekkelijkheid voor clustering

van leisure-voorzieningen worden beoordeeld. Hierbij bieden de beoordelingscriteria van

de locaties (fysieke en marktaspecten) concrete handvatten.

LAgrOUp Leisure karts Consulting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE C.EMEENTE HELMOND

0

01+

n m (inclusief Obragas- meerkeuze, cluster van ie generatie, Centrumplan SVR (oktober 2001) 0 0 + 0

/Konmarterrein) (boven) lokaal, met name detailhandel (Elzas

Passage, kernwinkelgebied), kunst& cultuur

(rondom Speelhuisplein) en horeca (met name

CD

op het Havenplein)

nlokaal, Stedebouwkundige Randvoorwaarden + ? + + 0 0/+

2. Boscotondo en omgeving 2e generatie, convenience, bove

(kanaalzone, kasteel, Vlisco, kleinschalig 'cluster' kunst & cultuur Ontwikkeling Steenweg"rtier (november 2ooi)

Steenwegkwartier) (Boscotondohal, Gemeentemuseum) en

entertainment & vermaak (flimhuis en Pathé-

bioscoop), festivals & evenementen (in

Kasteeltuinen), horecaconcentratie en winkels (in <

0

het Steenwegkwartier) 2

+ CL

0 3. Hatématerrein Stedebouwkundig Plan (februari 2002) + + 0 0 0 + + CD

't eq

m

x

4. Zwembad de Wissen/de ie generatie, convenience, met name lokaal, Beperkt + + 0

Bundertjes kleinschalig'cluster'entertainment & vermaak

>

(Golfslagbad de Wissen), kunst& cultuur Uan 0

< Vissermuseum) en toerisme & recreatie (natuur-

0 en recreatiegebied, jan Visser Dierenpark,

0

Kinderboerderij/ Natuurtuin de Rippert)

c) 0

m e, convenience, uitsluitend lokaal, Geen 0 +

r 5. Stadspark de Warande ie generati + 0

m beperkt kunst & cultuur (Caratpaviljoen), met

m

z name toerisme & recreatie (stadpark, dieren- en

lpark) en entertainment & vermaak

voge 0

(midgetgolf h>

FL

9 6. Sportpark de Braak ie generatie, specialty (KIP), gemengd Geen 0 0 0 0 0 0 o/- 0.

0 bovenlokaaillokaal, sportcluster (Boulodrome,

z

stadion, sporthal, indoortennis)

7. Recreatiegebied Berkendonk ie generatie (nauwelijks aanvullende De Groene Peelvallei (december 2001)/Aanzet tot + + + 0 0 + +

0

voorzieningen), convenience, met name lokaal, visievorming (maart 2002) 0

toerisme & recreatie (recreatieplas, ligweiden

annex speelweiden) -T-

criteria beoordeeld op 3-puntsschaal: - - matig; o - redelijk; + - goed

voor verklaring termen, zie paragraaf 2.1

1 - bereikbaarheid en parkeergelegenheid 5 - nabijheid doelgroepen

2 - beschikbaarheid van ruimte 6 - aantrekkelijkheid omgeving

3 - verwervinggemak en realisatietermijn 7 - mogelijkheden vanuit bestaande leisure-voorzieningen

4 - sociale veiligheid

op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 51

De Heirnondse visie op het gebied van leisure

'To be able tofil leisure intelligently

is the last product ofcivilization,

and at present veryftw peopie have reached this level,

Bertrand Russeil (British philosopher)

Na de analyse van het aanbod in Heimond, het stedelijk gebied Eindhoven en de Peelregio wordt

in dit hoofdstuk de Heimondse visie op het gebied van leisure uitgewerkt. Hierbij vormt de

ambitie van de gemeente Heimond het vertrekpunt. Vervolgens worden doelstellingen,

doelgroepen, profiel en een aantal strategische beleidslijnen uitgewerkt.

5.1 De Heirnondse leisure-visie

In deze visie wordt de langere termijnontwikkeling op het gebied van leisure in de

gemeente Heimond verwoord. Deze visie dient als creator van draagvlak, wat het

versterken van het leisure-product van Heimond ten goede komt. ook vormt de visie de

basis voor het op te stellen leisure-beleid. Op die manier biedt de visie een kader om

toekomstige leisure-initiatieven te toetsen (doen we het wel of niet?). Zodra alle betrokken

partijen zich aan de visie hebben geconformeerd, staan de neuzen dezelfde kant op.

De Heimondse leisure-visie moet idealiter aan de volgende eisen voldoen:

¿ Het formuleren van een visie impliceert dat er keuzes moeten worden gemaakt. Ofwel,

'denken, kiezen, doen'. De visie moet focussen op een beperkt aantal onderscheidende

waarden in plaats van alles na te streven.

¿ Het is belangrijk dat de visie inhoudelijk concurrerend en onderscheidend is ten opzichte

van die van andere (omliggende) gemeenten.

¿ De visie moet een motiverend element bevatten. op het moment dat de gemeente, het

toeristische bedrijfsleven en de bewoners van de gemeente worden gestimuleerd door

een visie waarmee zij zich kunnen identificeren ('couleur locale'), kunnen zij dit

uitdragen naar de (potentiële) bezoeker.

¿ Het is van belang dat de visie haalbaar is. Het mag dus geen 'mission impossibie' zijn.

De Heimondse visie op het gebied van leisure wordt op de volgende onderdelen uitgewerkt:

He mon se les e

ambition st

doelstellingen

14 doelgroepen

. profiel

strategische beleidslijnen

LAgrou p Leisure g Arts consuiting - KO PI E ER-EX E M PLAA R VOOR DEGEM E E NTE HELM O N D

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 52

De Heimondse visie is mede ontleend aan de resultaten van een werksessie, waarin

ambtelijk en bestuurlijk Heimond was vertegenwoordigd. LAgroup heeft de visie nader

uitgewerkt, heeft keuzes gemaakt en prioriteiten gesteld.

5.2 Arnbition statement als paraplu

Alvorens het ambition statement te formuleren, is het zinvol kort stil te staan bij de

uitgangspositie van de gemeente Heimond. Bekeken door de ogen van een buitenstaander

valt op dat Heimond 'achter' Eindhoven is gelegen. De bereikbaarheid is sub-optimaal,

omdat de stad niet direct is aangesloten op de hoofd-structuur van rijkswegen. Hoewel een

imago-onderzoek geen onderdeel uitmaakt van deze studie, blijkt uit onderzoek van NYFER

(2001) dat het met de 'aantrekkelijkheidsindex' van Heimond matig is gesteld'3. Toch

ontwikkelt Hetmond zich de laatste jaren steeds meer tot een stad waar het ook voor de

hogere inkomensgroepen goed wonen is. Zeker met de komst van de kwalitatief

hoogwaardig vormgegeven wijken Dierdonk en Brandevoort is een positieve slag gemaakt.

Ook op het gebied van werken is een dergelijke ontwikkelings-richting zichtbaar (van

industrie naar kennis). Voor leisure ligt nog een opgave voor de toekomst'4.

Met dit uitgangspunt in gedachten geeft het volgende ambition statement antwoord op de

vraag wat Heimond wil bereiken met leisure. Dit statement fungeert als paraplu en is

afgeleid van de integrale stadsvisie.

Heimond wil in 2010 een volwaardige, complete centrumstad zijn voor haar eigen inwoners en

voor de inwoners van het oostelijk deel van de regio. Leisure-voorzieningen zijn hierbij een

essentiële schakel en zijn qua omvang, kwaliteit en variëteit passend bij een stad van loo.ooo tot

120. 000 inwoners en een regio van meer dan 125. 000 inwoners 15. Leisure in Heimond

onderscheidt zich door uit te gaan van de kemwaarden van de stad: Hetmond is een stad met

een industrieel-historis.ch hart, een groene omlijsting en een eigentijds karakter met een

menselijke maat.

13 De 'aantrekkelijkheidsindex' combineert zes aspecten die mensen belangrijk vinden als zij kunnen kiezen waar

zij willen wonen en werken (de bereikbaarheid, het aanbod van culturele en andere voorzieningen, het aantal

rijksmonumenten, de groei van het aantal banen, het gemiddelde inkomen, het aantal geregistreerde

geweidsmisdrijven per 1.ooo inwoners).

14 Eerder in dit onderzoek werd aangegeven dat onderzoek van TNO ]nro naar onder meer het economisch

profiel van Brabant en de B5-steden heeft uitgewezen dat Heimond op het gebied van vrijetijdsbesteding ruim

de helft lager scoort dan het B5-gemiddelde.

iS lnwoneraantal regio de Peel (exclusief Heimond) per 01-01-2000.

LAgroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE C;EMEENTE HELMOND

op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 53

5-3 Doelstellingen

De gemeente Heimond heeft een aantal doelstellingen voor leisure geformuleerd, die zijn

onderverdeeld naar primaire en secundaire doelstellingen:

primaire doelstellingen:

versterken positie Heimond als centrumgemeente van de Peefl;

verbreden economische profiel en verbeteren werkgelegenheid (met name voorjongeren);

creëren van meerwaarde - leejbaarheid en aantrekkelijkheid - voor bewoners en bezoekers.

secundaire doelstellingen:

- creëren van samenhang en segmentering in het bestaande leisure-aanbod,

- zorgen voor eenjuiste invulling van nieuwe en bestaande (leisure-)locaties.

5.2.1 Primaire doelstellingen

Versterken positie Heimond als centrumgemeente van de Peefl

Deze doelstelling vormt in feite de kern van de beleidsvisie. Heimond wil een volwaardige

en complete centrurnstad worden voor de Peel. in het stadscentrum zullen zoveel mogelijk

stedelijke en regionale belangrijke voorzieningen worden geconcentreerd. Een

multifunctioneel opgebouwd en goed functionerend stadscentrum om te winkelen en te

recreëren is van belang voor de eigen inwoners, maar zeker ook voor de inwoners van de

andere Peelgemeenten. De culturele, toeristische en recreatieve functies van de stad

moeten worden uitgebreid. Daartoe is een integrale beleidsvisie op het gebied van leisure

noodzakelijk. Heimond streeft daarbij niet naar'topvoorzieningen' omdat deze op korte

afstand aanwezig zijn in Eindhoven. Overigens is het aangrenzende ommeland het

Heimondse uitloopgebied voor recreatie. op deze manier hebben Heimond en de

(Peel)regio een complementaire functie.

Verbreden economisch profiel en verbeteren werkgelegenheid (met name voorjongeren)

Van oudsher is Heimond een gemeente die - net als de andere vier Brabantse steden - een

rijk industrieel verleden kent. in eerste instantie ontwikkelde vooral de textielindustrie zich

in rap tempo. Later kwam ook de metaalindustrie tot bloei. Nu is Heimond een centrum

van de moderne maakindustrie. Uit de Integrale Stadsvisie Heimond 201o blijkt dat

Heimond in 2010 graag'een versterkte economische positie heeft als (kennis)centrum voor

moderne technologische fabricage en indistributie binnen het Modern Technologisch

Complex van Zuid-Nederland'. Hoewel de werkgelegenheid de laatste jaren is gegroeid,

blijkt het aantal arbeidsplaatsen in relatie tot het aantal inwoners al jaren aan de lage kant.

LAgroup Leisure karts Consulting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 54

Dit geldt met name in de zakelijke dienstverlening en op het gebied van informatie-

technologie. Vanuit de 'complete stad'-gedachte wil Heimond zijn economische profiel

verder verbreden en de arbeidsmarktsituatie, met name voor jongeren, verbeteren. Leisure

kan een nieuwe drager worden van de stedelijke economie.

Creëren van meerwaarde - leefbaarheid en aantrekkelijkheid - voor bewoners en bezoekers

Bij een stad van ruim 8o.ooo inwoners (per 1 januari 2001) en een prognose van bijna

loo.ooo inwoners in 2015 hoort een navenant voorzieningenpakket. Een stad moet niet

alleen aantrekkelijk zijn om in te wonen en te werken, maar ook om in te leven en te

genieten. En bovendien de moeite waard zijn om te bezoeken. In de Stadsvisie wordt

gesteld dat de toeristisch-recreatieve kwaliteiten van Heimond op dit moment nog

onderbenut zijn. Door een verbeterde en uitgebreide toeristisch-recreatieve infrastructuur

kan toerisme & recreatie in belangrijke mate bijdragen aan het versterken van de stedelijke

identiteit, zodat bezoekers langer blijven en vaker komen. Toerisme & recreatie moet echter

worden ingepast in een breder beleidsperspectief, juist om een evenwichtig aanbod van

vrijetijdsvoorzieningen voor zowel inwoners als bezoekers te genereren.

5.2.2 Secundaire doelstellingen

Creëren van samenhang en segmentering in het bestaande leisure-aanbod

Uit een inwonersenquéte in opdracht van de afdelingen Cultuur en Economische Zaken van

de gemeente Heimond in 2001 blijkt dat de inwoners van Heimond het minst tevreden zijn

over de recreatieve en culturele voorzieningen in het stadscentrum. Het gaat dan met name

om het aantal, de kwaliteit en de locatie van de voorzieningen. Reden voor de gemeente

Heimond om het streven naar een diverser en kwalitatief hoogwaardiger aanbod van

leisure-voorzieningen op de juiste locaties hoog op de agenda te zetten.

Zorgen voor eenjuiste invulling van nieuwe en bestaande (leisure-)locaties

Vanwege herstructurering van bestaande bedrijventerreinen en het in onbruik raken van

oude fabrieksgebouwen ontstaan in de komende jaren verschillende locaties waarvoor een

nieuwe ontwikkelingsvisie moet worden ontwikkeld. Naast ruimte voor woon- en

werkfuncties, ontstaan ook mogelijkheden voor nieuwe leisure-voorzieningen. Een integrale

beleidsvisie is nodig om ervoor te zorgen dat de juiste voorzieningen op de juiste plek

terechtkomen.

LAgroup Leisure «Arts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 55

5-4 Doelgroepen

De gemeente Heimond kiest ervoor om de volgende doelgroepen te definiëren:

primaire doelgroepen:

- inwoners van de gemeente Heimond met het accent op (1) jongeren (12- tot 20jarigen), (2)

inwoners van het centrum (20- tot 4o-jaren en senioren155+-ers), (3) nieuwe inwoners (huidige

en potentiële bewoners van de nieuwe wijken, met name gezinnen met kinderen)

- inwoners van de Peciregio.

secundaire doelgroepen:

- (semi)zakelijke bezoeker;

- toeristische bezoeker.

De keuze voor primaire en secundaire doelgroepen is gemaakt om een prioriteitsstelling

aan te geven. De focus ligt bij de primaire doelgroepen (inwoners van Heimond en

inwoners van de Peelgemeenten), maar dit betekent niet dat de secundaire doelgroepen

worden 'vergeten'. Leisure-voorzieningen zijn zelden uitsluitend voor één doelgroep

geschikt. Zo kan een voorziening die primair is ontwikkeld voor jongeren, ook toeristische

bezoekers aanspreken.

5-4-1 Primaire doelgroepen

De eerste primaire doelgroep zijn de inwoners van Heimond. Hierbij wordt een accent

gelegd op drie specifieke doelgroepen:

jongeren in Heimond

De gemeente Heimond ervaart knelpunten in het binden van de jongere bevolkingsgroep

aan de stad. Per 1 januari 2001 bestaat 11% van de Heirnondse bevolking uit jongeren (lo-

16

2o-jarigen) . Volgens bevolkingsprognoses neemt dit aandeel tot 2015 licht toe tot 12% in

2015.

Heimondse centrumbewoners

Ook ziet de gemeente Heimond kansen voor de centrumbewoners, met name de 20- tot

4o-jarigen en de 55+ers. Uit statistieken van de gemeente blijkt dat deze groepen

oververtegenwoordigd zijn in dit stadsdeel. In de binnenstad is 34% van de inwoners

tussen de 2o en 40 jaar oud, in Heimond in totaal ligt dit percentage OP 32%. Voor 55+ers

geldt dat in de binnenstad 26% tot deze leeftijdscategorie behoort, terwijl in Heimond in

totaal dit aandeel 22% is.

16 In het Statistische jaarboek 2001 (gemeente Heimond) worden de leeftijden ingedeeld in 5-jarige

leeftijdsgroepen. Dit is niet één op één vergelijkbaar met de door LAgroup gehanteerde definitie van jongeren

(12- tot 2o-jarigen).

LAgroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 56

Verder valt op dat er in de binnenstad sprake is van een groter aandeel alleenstaanden en

samenwonenden dan in Heimond als geheel (36% versus 23%).

'Nieuwe instrooml in nieuwe wijken

In de nieuwste uitbreidingswijken van Heimond, zoals Dierdonk en Brandevoort woont

relatief veel 'nieuwe instroom'. De gemeente Heimond constateert dat deze bewoners

weliswaar in Heimond wonen, maar niet altijd in Heimond werken of recreëren. Dat is

jammer, omdat het gaat om een relatief koopkrachtig deel van de bevolking. Uit de

statistieken van de gemeente blijkt dat het gaat om veel gezinnen met kinderen (51% in de

beide wijken ten opzichten van 40% in Heimond in totaal). De leeftijdsgroep tot 40 jaar is

veruit in de meerderheid. Zo is 75% van de bewoners van Dierdonk in deze

leeftijdscategorie te vinden, terwijl in Heimond in totaal dit aandeel OP 57% ligt.

inwoners van de Peelregio

Vanuit de wens om als centrumgemeente een regiorol te vervullen, wil Heimond zich met

haar leisure-beleid zeker op de inwoners van de Peelgemeenten richten. Deze bezoekers

dienen Hetmond te beschouwen als de belangrijkste uitvalsbasis voor een bezoek aan het

centrum in al haar facetten (winkelen, kunst & cultuur).

5-4.2 Secundaire doelgroepen

(Semi)zakelijke bezoeker

Uit de aanbodsanalyse is gebleken dat de (semi)zakelijke bezoeker nog nauwelijks terecht

kan in congres- of vergaderfaciliteiten in Heimond. Ondanks deze ontbrekende schakel in

de Heimondse basisinfrastructuur is dit bezoekersstype zeker de moeite waard, omdat de

zakelijke bezoeker tijdens een bezoek relatief meer besteedt dan andere doelgroepen.

Toeristische bezoeker

Eerder in dit hoofdstuk is reeds aangegeven dat de toeristische potenties van Heimond

onderbenut zijn. De gemeente Heimond wil de toerist die in de regio voor een vakantie

verbli ft en de stad voor een dagbezoek aandoet, een aantrekkelijke product bieden,

bijvoorbeeld op het gebied van slecht-weer-voorzieningen.

5.5 Profiel of thema

Denken vanuit kemwaarden

Het leisure-beleid van de gemeente Heimond moet onderscheidend zijn ten opzichte van

haar omgeving, met name Eindhoven. Daarom dient leisure te worden ontwikkeld vanuit de

verschillende kernwaarden, de onderscheidende waarden, van de stad.

LAgroup Leisure aZArts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 57

De belangrijkste kernwaarden van Heimond zijn (in ieder geval):

¿ eigentijds;

¿ compact en kleinschalig;

industrieel verleden;

groen;

sterke onderlinge binding.

Voor Eindhoven gelden kernwaarden als kennis en innovatie, stedelijk, grootschalig en

internationaal.

De vraag is nu in hoeverre deze kernwaarden relevant zijn voor of een rol kunnen spelen in

het Heimondse leisure-beleid.

Eigentijds

Heimond profileert zich als modern en eigentijds maakcentrum. Dit aspect komt niet alleen

terug in de economische identiteit van de stad, maar is ook zichtbaar in de architectuur van

nieuwe woon-, werk- en vrijetijdsontwikkelingen in de stad. Gedacht kan worden aan de wijk

Dierdonk met een typische jaren dertig-architectuur en de Vinex-locatie Brandevoort, die

door de 'herenhuizen-nieuwe-stiji' landelijke bekendheid geniet. Ook Boscotondo kenmerkt

zich door een opvallende architectonische uitstraling. Deze waarde is ook interessant voor

de 'nieuwe instroom' naar Heirnond en de zakelijke bezoekers die met name vanuit hun

belangstelling voor woningbouwprojecten een bezoek aan de stad brengen.

Compact en kleinschalig

Ondanks dat Heimond een stad is met 8o.o'oo inwoners maakt de stad een compacte en

kleinschalige indruk. juist deze menselijke maat maakt Heimond aantrekkelijk.

industrieel verleden

Heimond onderscheidt zich van andere Brabantse (voormalige) industriesteden door de

focus op ambachtelijke industrie (textiel, voedsel, staal). Verschillende verhalen, objecten en

elementen in het stedelijk landschap (zoals monumenten en historisch belangrijke

gebouwen) van Heimond geven daaraan uitdrukking. Een voorbeeld hiervan is de

textielfabriek Vlisco. Heimond heeft deze waarde reeds omgezet in concreet beleid,

namelijk in 'Een kasteel tussen fabrieken', een discussienota Industrieel Erfgoed Toerisme

(zie ook paragraaf 3.2.2).

Groen

Ook de ligging van Heimond in een groene omlijsting is een van de unieke elementen van

de stad. Zoals bleek uit de SWOT-analyse in het vorige hoofdstuk is Heimond diverse

natuur- en recreatiegebieden rijk: Recreatieplas Berkendonk, de Brouwhuissche Heide, de

Stiphoutse, de Bakelse en Coovelse Bossen, de Bakelse Beemd, het Groot Goor enzovoort.

Maar ook in de stad zijn voldoende groene recreatiegebieden te vinden (Stadspark de

Warande, natuurgebied de Bundertjes en de Kasteeltuinen).

LAgroup Leisure KArts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1i51 RP o2 d.d. 18 juni 2002) 58

Sterke onderlinge verbondenheid

Heimonders zijn op verschillende vlakken actief met elkaar. Dit komt tot uitdrukking in het

rijke en bloeiende verenigingsleven, en de populariteit van de Heimondse Kermissen.

Verder staat de stad onder de eigen bewoners bekend als Kienstad'7. Deze sterke

onderlinge verbondenheid is echter ook in andere steden terug te vinden en is dus niet

onderscheidend voor Heimond. Bovendien is het een identiteit die vooral 'intern' (bij de

eigen inwoners) wordt gevoeld. Daarmee leent deze kernwaarde zich minder voor deze

beleidsvisie.

Bezien vanuit leisure-ontwikkeling zijn 'eigentijds', 'compact en kleinschalig', 'industrieel

verleden' en 'groen' de kemwaarden van Heimond. Deze kernwaarden dienen te worden vertaald

naar de leisure-ontwikkelingen bijvoorbeeld naar de architectuur, de keuze van de locatie, de

keuze van het type leisure-voorzieningen ofde invulling van de gekozen leisure-voorziening.

Bestaande profielen ofthema's in Heimonds beleid

In verschillende beleidsnota's is reeds een keuze gemaakt voor een bepaalde positionering.

Zo heeft BVR het thema DOE-stad geïntroduceerd in de Integrale Structuurvisie

Centrumplan Heimond (zie ook het volgende hoofdstuk): 'Heimond is een stad van

doeners en in het opgewaardeerde nieuwe centrum van Heimond is altijd wat te doen'. In

de Discussienota Industrieel Erfgoed Toerisme is het thema 'Een kasteel tussen fabrieken'

gekozen. Ook de VVV/Stadspromotie Heimond hanteert een vergelijkbaar thema,

'Heimond: Stad van Stof en Staal', dat appelleert aan Heimonds identiteit als (voormalige)

textiel- en staalstad.

Eén thema ofpropel voor leisure in Heimond?

Vanzelfsprekend zijn de gekozen positioneringen voor het centrum en het (industrieel)

toeristisch-recreatieve beleid van Heimond prima. Er is sprake van een profiel dat past bij

de specifieke doelgroepen van deze beleidsterreinen, namelijk de inwoners van Heimond

en de Peelregio en toeristische bezoekers. LAgroup is van mening dat het niet verstandig is

om voor het leisure-beleid een nieuw element of meerdere elementen aan deze

profileringen toe te voegen. Teveel imagodragers zouden een verwarrende werking op de

potentiële doelgroepen kunnen hebben.

Het is nu de vraag of een integrale beleidsvisie op het gebied van leisure überhaupt vanuit

één thema ontwikkeld zou moeten worden. LAgroup vindt dat een dergelijke keuze

onvoldoende recht zou doen aan de variatie van waarden waaruit de identiteit van

Heimond is opgebouwd. De keuze voor de één sluit automatisch de andere uit. Bovendien

moet een thema niet gebruikt worden als een doel op zich, maar als een middel - 'op maat'

per locatie, per leisure-segment of per doelgroep.

17 Het kienen is een lottospel, vergelijkbaar met bingo.

LAgroup LeisL4re garts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP o2 d.d. 18 juni 2oo2) 59

Leisure-ontwikkeling zou dus moeten plaatsvinden met de Heimondse kernwaarden in

gedachten, maar zonder deze expliciet naar buiten te communiceren. Overigens kan een

locatie in de stad wel vanuit een bepaald profiel worden ontwikkeld (zie hoofdstuk 4).

5.6 De strategische beleidslijnen

Als eerste worden vier strategische beleidslijnen gegeven die vervolgens naar de

onderscheiden leisure-segmenten worden uitgewerkt.

5.6.1 Algemene beleidslijnen

De algemene beleidslijnen zijn gebaseerd op de aanbodspiramide die een beeld van de

aantrekkelijkheid van een stad weergeeft. Voorzieningen worden ingedeeld naar de mate

waarin zij aantrekkingskracht hebben op de potentiële doelgroepen. De aanbodspiramide

kent drie niveaus:

Figuur 4 Aanbodspiramide

De top van de

aanbodspiramide wordt

vormt een reden om de eerste keer gevormd door het

naar Heimond te komen

beeldbepalende aanbod.

mt een reden langer in Dit zijn voorzieningen die

Helmond te blijven voor een stad

of terug te komen imagobepalend zijn en

geen reden om naar die veelal een reden

Helmond te komen, vormen om voor de

wél om weg te blijven

eerste keer naar de stad

te komen.

Het middenniveau van de piramide wordt gevormd door het aantrekkelijke aanbod. Dit

aanbod vormt een reden om langer in de stad te verblijven of om er nog een keer terug te

komen. Het Boscotondo-complex is een voorbeeld van een voorziening in deze categorie.

De basisinfrastructuur van de piramide betreft alle voorzieningen die nodig zijn om

aangenaam in de stad te kunnen verblijven, zoals verblijfsaccommodaties, horeca,

openbaar vervoer, parkeervoorzieningen, routes en dergelijke. Deze voorzieningen vormen

in het algemeen geen reden om naar een stad te komen, maar indien ze niet in orde zijn,

vormen ze wel een reden om weg te blijven.

De vier strategische beleidslijnen zijn:

1. Versterk de basisinfrastructuur op het gebied van leisure in Heimond: zorg voor een

diverser en kwalitatief hoogwaardiger aanbod van (lokale) convenience en stand alone

of eerste generatie-leisure.

LAgroup Leisure «Arts Consulting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 6o

2. Versterk het aantrekkelijke aanbod op het gebied van leisure in Heimond: focus op

meerkeuze- en geclusterde of tweede generatie-leisure om dit aantrekkelijk aanbod te

realiseren. Speel daarbij in op de belangrijkste trends in de onderscheiden segmenten.

3. Gebruik niet één onderscheidend leisure-thema of -profiel voor Heimond, maar bekijk

het leisure-aanbod vanuit de Heimondse kernwaarden (eigentijds, compact en

kleinschalig, industrieel verleden en groen).

4. Geef het leisure-aanbod voor jongeren prioriteit.

Richt het leisure-beleid niet op het versterken van het 'beeldbepalende aanbod'. Vanuit de

doelgroepen bezien heeft het ontwikkelen van een beeldbepalend leisure-aanbod geen

prioriteit. De primaire doelgroepen zijn de eigen inwoners en de inwoners van de Peel die

met name voor de basisinfrastructuur en het aantrekkelijke aanbod naar Heimond komen.

Voor de secundaire doelgroepen geldt hetzelfde: de toeristen bevinden zich reeds in de

(Peel)regio en de zakelijke bezoeker komt in de stad voor andere redenen dan het

beeldbepatende aanbod.

5.6.2 Versterk de 'basisinfrastructuur' op het gebied van leisure in Heimond

De eerste strategische beleidslijn: het versterken van de basisinfrastructuur vindt plaats op

alle beschikbare leisure-locaties in de stad en moet zich primair richten op drie segmenten:

Vul de ontbrekende schakel in het segment beurzen en congressen aan in combinatie met een

hotel gericht op de (semi-)zakelijke markt.

In de analyse van het aanbod is geconcludeerd dat beurs- en congresfaciliteiten sterk zijn

geconcentreerd in het stedelijk gebied Eindhoven en dat Heimond nauwelijks beschikt over

voorzieningen voor het (semi-)zakelijke toerisme. Gezien de schaal van Heimond ('de

menselijke maat') gaat het om congres- en vergaderfaciliteiten en niet om grootschalige

beursfaciliteiten. Het gaat om zowel solitaire voorzieningen (bijvoorbeeld in bijzondere

gebouwen) als om een combinatie met kamers (een hotel primair gericht op de zakelijke

markt'8). Een locatie in of in de nabijheid van het centrum heeft de voorkeur, gezien de daar

aanwezige voorzieningen op het gebied van horeca, detailhandel en kunst & cultuur. Deze

functie kan derhalve worden gerealiseerd op de volgende locaties:

het centrum van Heimond (locatie 1) of

Boscotondo en omgeving (locatie 2) Of

het Hatématerrein (locatie 3).

18 In haar rol als centrumgemeente voor de (Peel)regio kan Heimond zich het beste richten op

verblijfsaccommodaties met een stedelijk karakter. Dit betekent dat (zaken)hotels wel binnen deze lijn vallen,

maar ruimte-extensieve functies, zoals campings en bungalowparken eerder in het buitengebied thuishoren.

LAgroup Leisure garts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE C;EMEENTE HELMOND

op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. i8 juni 2002) 61

Breng het horeca-aanbod op peil (met name maaltijd-, spijs- en drankverstrekkers) zowel in

kwantitatieve als in kwalitatieve zin.

In de analyse is geconcludeerd dat in Heimond het aantal maaltijd-, spijs- en

drankverstrekkers onder het Eindhovense en landelijke gemiddelde ligt. Bovendien is het

aanbod in Heimond vrij traditioneel. Er moet worden voorkomen dat er meer van hetzelfde

komt. Daarom wordt met name gedacht aan vernieuwende horeca-concepten, die passen

bij de specifieke leisure-locaties en aansluiten bij de Heimondse kernwaarden 'groen',

,eigentijds', 'compact en kleinschalig' en 'industrieel verleden'. Deze horecafuncties zouden

moeten liggen in:

¿ het centrum van Heimond (tocatie i) en

¿ Boscotondo en omgeving (locatie2) en

¿ in de Heimondse recreatie- en natuurgebieden en

¿ op alle locaties als ondersteuning voor andere leisure-functies (de 'JA-graag'- en 'JA-

mits'-locaties);

ontwikkel detailhandel (funshoppen) primair als ondersteunende_functie bij leisure-ontwikkeling

enfocus daarbij op het verder diversifiëren van het aanbod.

Zowel in kwalitatieve als in kwantitatieve zin verdient het Heimondse aanbod van

detailhandel (funshoppen) een upgrade. Het ontwikkelen van detailhandel kan op

verschillende locaties worden gerealiseerd:

¿ het kernwinkelgebied van Heimond, waarin reeds voor een groot deel wordt voorzien

door het Centrumplan van BVR;

¿ het obragas- en Konmarterrein waar gespecialiseerde toevoegingen een belangrijke rol

kunnen vervullen in het creëren van een divers en samenhangend totaalpakket van

funshop-elementen in het Heimondse centrum;

¿ ook op andere (nieuwe) locaties kan kleinschalige detailhandel, niet-concurrerend met

het centrum, een belangrijke ondersteunende functie vervullen.

5.6-3 Versterk het 'aantrekkelijke aanbod, op het gebied van leisure in Heimond

Het versterken van 'het aantrekkelijke aanbod' moet worden geclusterd op specifieke

locaties in Heimond en moet zich primair richten op de volgende punten:

Besteed aandacht aan het vergroten en diversifiëren van het bovenlokale aanbod van

entertainment K vermaak.

Alhoewel Heimond (en het stedelijk gebied Eindhoven) beschikt over entertainment &

vermaakvoorzieningen is dit aanbod over het algemeen traditioneel. Uitzondering op deze

regel is de combinatie van bioscoop en flimhuis in Boscotondo waar reeds een

vernieuwingslag heeft plaatsgevonden. Er liggen met name kansen in het vernieuwende

LAgroup Leisure karts Consulting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2oo2) 62

aanbod dat nog ontbreekt in de regio. Daarbij denken wij aan aanbod dat inspeelt op de

trend naar beleving, spectacularisering en het verzamelen van ervaringen. Met bovenlokale

entertainment & vermaakvoorzieningen kan Heimond een belangrijke regiorol gaan

vervullen en zich profileren, simpelweg omdat dit aanbod in de Peelregio ontbreekt.

Overigens gaat het dan om een voorziening die qua schaainiveau en doelgroepen

onderscheidend is ten opzichte van het nieuwe Family Entertainment Center (met name

voor gezinnen met kinderen) in Eindhoven. Voorzieningen in het entertainment & vermaak-

segment trekken zich in het algemeen weinig aan van de omliggende omgeving, omdat

deze functies vaak naar binnen gericht zijn. Vanwege hun autonome aantrekkingskracht

hoeven zij ook niet in de nabijheid van bezoekersstromen gesitueerd te zijn. Wel lenen dit

soort voorzieningen zich het beste voor een locatie in een stedelijke omgeving. Relatief

grootschalig entertainment & vermaak past derhalve minder goed in het centrum en in

Boscotondo, maar vanwege de nieuwe ontwikkeling op dit terrein, wel op het

Hatématerrein.

Breng het aanbod van bovenlokale sport o@ welinessvoorzieningen op peil, zowel in kwantitatieve

als in kwalitatieve zin.

Het sport & weliness aanbod in Heimond is veelal kleinschalig, traditioneel en lokaal

gericht. Het aanbod in het stedelijk gebied Eindhoven is gevarieerder, grootschaliger en

aansprekender. Alhoewel het aanbod wel voldoende is, liggen er kansen in vernieuwende

concepten met een bovenlokale uitstraling, waarin sport, gezondheid en lifestyle worden

gecombineerd. Hierbij wordt gedacht aan een clustering van voorzieningen in een

gebouw/complex, zodat een aantrekkelijke voorziening met een gevarieerd aanbod ontstaat

(meerkeuze). Daarmee kan het sport & weliness-aanbod uitgroeien tot aantrekkelijk aanbod

met een bovenlokaal karakter. Overigens wordt met deze beleidslijn 'twee vliegen in één

klap' geslagen: ook het lokale convenience-aanbod in dit segment wordt op deze manier

gediversifieerd. Geschikte locaties voor deze functies zijn:

¿ het centrum van Hetmond (locatie 1) en

¿ het Hatématerrein (locatie 3) en

¿ Recreatiegebied Berkendonk (locatie 7).

Bestempel het centrum als dé locatie voor kunst g cultuur.

Met de komst van het Kunst- en Cultuurciuster rondom het Speelhuisplein - neergelegd in de

visie Kunst- en Cultuurplein Heimond - heeft Heimond gekozen voor een concentratie van dit

type voorzieningen in het centrum. Een verstandige keuze gezien het feit dat het gaat om

stedelijke voorzieningen die voor iedereen makkelijk toegankelijk dienen te zijn. Verspreiding

van het kunst- en cultuuraanbod over andere locaties in de stad is derhalve niet aan te bevelen.

LAgroup is van mening dat hierbij naar vernieuwend aanbod moet worden gezocht. Het gaat

dan met name tweede generatievoorzieningen en meer innovatieve voorzieningen, die inspelen

op beleving, interactiviteit en sociale aspecten.

LAgroup Leisure aTArts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 63

Ook vernieuwing binnen bestaande voorzieningen (bijvoorbeeld de musea) kan een bijdrage

leveren aan versterking van dit segment.

Bekijk de mogelijkheden voor het uitbouwen van het aanbod van festivals g evenementen,

gericht op specifieke doelgroepen en met name in de natuur- en recreatiegebieden

(buitengebied).

Op het gebied van festivals & evenementen heeft Heimond een aantrekkelijk aanbod in

kleine en middelgrote festivals met name op het gebied van muziek. Het aanbod in het

stedelijk gebied Eindhoven en Heimond vullen elkaar goed aan. Mogelijke kansen liggen er

voor Heimond op het gebied van festivals & evenementen voor specifieke doelgroepen met

een bovenlokale functie, met name voor jongeren. Er wordt gedacht aan festivals en

evenementen die vanwege hun capaciteit en overlast uitermate geschikt zijn voor de

stadranden. Gedacht wordt aan de locaties Boscotondo en omgeving (locatie2) en

Recreatiegebied Berkendonk (locatie 7).

Versterk het toeristisch-recreatieve aanbod impliciet door het versterken en ontwikkelen van het

aanbod in de andere leisure-segmenten en expliciet door aandacht te besteden aan het

industriële verleden. Laat de optie van een op zichzefstaande ontwikkeling (attractiepark),

passend binnen de kernwaarden 'groen', 'compact en kleinschalig'enlof'eigentijds', tot de

mogelijkheden behoren.

Het totale bovenlokale aanbod in het segment toerisme & recreatie in de regio (waaronder

slecht-weer-voorzieningen) is nog steeds beperkt. Heimond beschikt wel over voldoende

lokale toeristisch-recreatieve voorzieningen waaronder aantrekkelijke natuur- en

recreatiegebieden maar nauwelijks over bovenlokale voorzieningen. Door de gemaakte

keuzes ten aanzien van de andere leisure-segmenten, wordt ook voor toeristische

bezoekers een aantrekkelijk en bovenlokaal aanbod in Heimond gecreëerd. Daarnaast

wordt door de gekozen richting voor het toeristisch-recreatieve beleid reeds expliciet

aandacht besteed aan een van de kernwaarden van Heimond, namelijk het industriële

verleden. Nieuwe toeristisch-recreatieve functies op het terrein van industrieel erfgoed

vallen echter buiten het leisure-beleid. Wel behoort een nieuwe attractie passend binnen de

andere kernwaarden van Heimond, 'groen', 'compact en kleinschalig' enlof'eigentijds' tot

de mogelijkheden. Kwaliteit en onderscheidendheid zijn hierbij van groot belang. Een

dergelijke toerisme & recreatievoorziening kan het beste worden gecombineerd met een

van de bestaande clusters in dit segment, bijvoorbeeld op Recreatiegebied Berkendonk.

Behalve aan fysieke productontwikkeling kan ook worden gedacht aan het ontwikkelen van

routes en arrangementen (software).

LAgroup Leisure c(Arts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE C;EMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 65

De strategische beleidslijnen uitgewerkt naar de

locaties

The secrot ofbeing miserabie

is to have leisure to bother about

wether Vou are happy or not

George Bernard Shaw (Brifish dramatist)

in dit hoofdstuk worden de strategische beleidslijnen die in het vorige hoofdstuk zijn vastgesteld

concreet uitgewerkt naar de onderscheiden locaties. De uitwerking is onder andere gebaseerd op

de te verwachten uitstraling en wervingskracht. Vanwege het strategisch belang van de JA-

graag'-locaties worden deze meer 'en detail' uitgewerkt dan de JA-mits'-locaties. Voor iedere

locatie wordt een herkenbaar profiel gegeven dat bestaat uit leisure-

.functies en -voorzieningen. In

sommige gevallen komen dezefuncties en voorzieningen ook op andere leisure-locaties terug.

Veelal moet dan een keuze worden gemaakt voor een van de locaties. Het is immers niet de

bedoeling de leisure-ontwikkeling in de gemeente Heimond volledig dicht te timmeren. De

locatieprofielen zijn uitsluitend richtinggevend. Zo blijft het beleidflexibel en kan er ingespeeld

worden op veranderende marktomstandigheden en gemeentelijke prioriteitsstelling.

6.1 'JA-graag'-iocaties

6.1.1 Hatématerrein

Karakteristieken en relevante kernwaarden

Vanwege de ligging ten opzichte van het bestaande stadscentrum, kan het Hatématerrein

worden gezien als (binnen)stedelijke locatie. Voor het Hatématerrein zijn 'industrieel

verleden' (de oorspronkelijke functie van het terrein) en 'eigentijds' (de toekomst van het

terrein) belangrijke kernwaarden.

Uitgangspunten

Een stedelijk karakter betekent onder meer dat de leisure-functies op deze locatie bij

voorkeur een ruimte-intensief karakter moeten hebben. Ook leent het gebied zich daardoor

beter voor indoor- dan outdoor-functies, die over het algemeen een wat groter ruimtebeslag

hebben. Het terrein biedt bij uitstek kansen voor geïntegreerde ontwikkeling van wonen,

werken en recreëren (derde generatie) en meerkeuze leisure. Er kan daardoor worden

gedacht aan een clustering van leisure-functies in een of twee gebouwen. omdat het

Hatématerrein, samen met Recreatiegebied Berkendonk, een van Heimond's primaire

leisure-locaties is, dient er sprake te zijn van een hoogwaardige uitstraling. Niet alleen

functioneel, maar zeker ook qua architectuur van de gebouwen en de stedenbouwkundige

omgeving. Er moet worden voorkomen dat leisure-ontwikkeling op dit terrein een

concurrerende werking op het Centrumplan van Heimond heeft.

iagroup Leisure garts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE C;EMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. i8 juni 2002) 66

Leisure-

.functies en -voorzieningen

Het Hatématerrein biedt kansen voor het realiseren van een aantrekkelijk aanbod dat een

langer verblijf of herhalingsbezoek stimuleert met een bovenlokale aantrekkingskracht en

een hoog ambitieniveau. Gedacht wordt aan een profiel op het gebied van entertainment &

vermaak en sport & weliness, ondersteund met horeca en detailhandel. Gezien de omvang

van het terrein en de ligging nabij het centrum biedt het Hatématerrein ook kansen voor

beurzen & congressen.

Wat betreft entertainment & vermaak moet worden gezocht naar voorzieningen met een

centrum-stedelijk karakter, die nog niet in het Heimondse stadscentrum te vinden zijn. Te

denken valt aan een casino of een groot snookercentrum. ook lasergames behoren tot de

mogelijkheden, hoewel dit minder tot de verbeelding spreekt vanwege het doorgaans

gesloten karakter en de daarmee gepaard gaande negatieve uitstralingseffecten op de

omgeving. De gemeente Heimond dient in samenwerking met marktpartijen op zoek te

gaan naar vernieuwende concepten. Omdat gesubsidieerde vormen van sport reeds op

andere locaties in Heimond zijn geconcentreerd (bijvoorbeeld op Sportpark de Braak) en

veelal ook een lokale aantrekkingskracht hebben, is het aan te bevelen op het

Hatématerrein een onderscheidend of innovatief sportcluster te vestigen, meer in het

commerciële segment. Wanneer wordt gedacht aan ruimte-intensieve, gebouwde

sportvoorzieningen van dit type, dan ligt een klimhal of een sport- en fitnesscentrum

eventueel gecombineerd met sauna- en beautyfaciliteiten voor de hand. in een dergelijk

cluster is het mogelijk om ook zorg- en gezondheidselementen toe te voegen

(fysiotherapie, cardiofitness, mensendieck, enzovoort).

Daarnaast kan worden gedacht aan een stand alone congres- en vergaderaccommodatie.

Vanwege de plannen voor woningbouw, kantoren en bedrijvigheid op het terrein, kan een

dergelijke voorziening profiteren van een klantenkring in de directe omgeving.

Natuurlijk mogen op deze locatie ondersteunende horeca- en detailhandel-faciliteiten niet

ontbreken. Gezien de focus op entertainment & vermaak en sport & weliness, zijn een

sportcafé of restaurants met bijvoorbeeld een Amerikaanse formule een logische keuze.

Voorbeelden voor (nieuwbouw) sport k weliness op het Hatématerrein zijn (ziefiguur 5):

1 .grote snookercentra zoals Cue Action in Arnhem (wwwcueaction.ni) en Ozebi in

Utrecht;

2. commerciële clubketens in de Nederlandse fitnessbranche zijn onder andere High Five

(www.highfive.ni) en Fit Care (wwwfit-care.ni);

3. REI Outiet Store in Seattie combineert een outdoor sportwinkel met een indoor klimhal

(www.rei.com).

iagrou p Leisuretg Arts Consuiting - KOPIEER-EX E M PLAARVOO R DEGEM E ENTE HELM ON D

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 67

Figuur 5 Voorbeelden Hatimaterrein

Doelgroepen

De voorgestelde voorzieningen en functies zijn voor alle doelgroepen geschikt, maar gezien

de ligging nabij het stadscentrum en het gekozen profiel, met name voor centrum-

bewoners, jongeren en zakelijke bezoekers. Voor gezinnen met kinderen is de locatie

minder interessant.

Locatieproftel Hatématerrein: hoogwaardige entertainment en sport

LAgroup Leisure «Arts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 68

6.1.2 Recreatiegebied Berkendonk

Karakteristieken en relevante kernwaarden

Berkendonk is een groen en waterrijk buitengebied. Het groene karakter is de belangrijkste

kernwaarde van dit gebied. Het gebied is gelegen op een unieke locatie binnen de

gemeente Heimond, namelijk op de grens tussen het stedelijke gebied en het buitengebied.

Uitgangspunten

Wanneer Berkendonk als primaire locatie voor leisure-ontwikkeling wordt bestempeld, is

het belangrijk dat nieuwe toevoegingen de natuurlijke waarden van het gebied versterken.

Hoewel de beschikbare ruimte op Berkendonk zich goed leent voor functies met een relatief

groot ruimtebeslag, moeten deze passen binnen het groene karakter van het gebied. Er kan

gedacht worden aan zowel indoor- als outdoorfuncties. Een geïntegreerde

gebiedsontwikkeling (wonen, werken en recreëren) ligt op deze locatie minder voor de

hand. Er zal met name sprake zijn van stand alone leisure-voorzieningen.

Leisure-,functies en -voorzieningen

De tocatie heeft kansen voor het realiseren van leisure-voorzieningen met zowel een lokale

als een bovenlokale aantrekkingskracht (gericht op het versterken van de onderkant en het

middenniveau van de piramide). Gezien het belang van deze locatie voor leisure-

ontwikkeling moet een hoog ambitieniveau worden nagestreefd. Gedacht wordt aan een

profiel primair in het sport & weliness-segment en secundair in toerisme & recreatie en

festivals & evenementen.

Volgens LAgroup kunnen allerlei ruimte-extensieve vormen van stand-alone (eerste

generatie) sport & weliness op deze locatie een plek krijgen. Dit kunnen half indoor/half

outdoor voorzieningen zijn, zoals een sport- en fitnesscentrum met een trimbaan rondom

de plas of een klimfaciliteit met binnen- en buitenmuren. ook kan gedacht worden aan

andere openluchtvoorzieningen zoals een aanlegsteiger of voorzieningen voor duiken en

waterskiën. Een koppeling met de plannen voor het uitbouwen van het Hippisch Centrum

in Deurne ligt voor de hand. Verder kunnen de plas en omgeving dienen als festivalterrein,

specifiek voor jongeren. De huidige stedelijke publieksevenementen - met uitzondering van

de Heimondse Kermissen - hebben veelal een cultureel karakter en zijn daarmee niet direct

op deze doelgroep gericht. Berkendonk is geschikt voor dit type festiviteiten, omdat er

relatief weinig overlast is (in verhouding tot andere locaties in Heimond), er sprake is van

een goede (auto)bereikbaarheid en een grote bezoekerscapaciteit. Gezien het beperkt

aantal toeristische attracties in Zuidoost-Brabant, is ook de komst van een kwalitatief

hoogwaardig attractiepark (toerisme & recreatie) een optie.

LAgroup Leisure KArts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. i8 juni 2002) 69

Gedacht wordt aan een attractiepark rondom het thema water en natuur'9.

ondersteunende detailhandel ligt in dit geval niet voor de hand, uitbreiding van de

horecavoorzieningen wel. Horeca op Berkendonk dient in ieder geval een duidelijke relatie

met het water te hebben, bijvoorbeeld door terrassen aan of op de plas.

Voorbeelden voor leisure-functies bij Berkendonk (ziefiguur 6):

i .outdoor en indoor klimhal Monte Cervino in Bergschenhoek

(klimgids.climbing.ni lrotterdam/cervino.htmi);

2. combinatie van outdoor en indoor sport & welinessvoorziening op Cheisea Piers in

New York (wwwcheiseapiers.com);

3. festival Dance Valley, dat jaarlijks plaatsvindt in Recreatiegebied Spaarnwoude in

Halfweg (wwwdancevalleyni).

Figuur 6 Voorbeelden Derkendonk

Doelgroepen

De locatie heeft van nature een gerichtheid op de inwoners van de gemeente zelf als op de

inwoners van de omliggende Peelregio en de toeristische bezoekers die in de

verblijfsaccommodaties in dit gebied verblijven. Gezien het karakter van de voorgestelde

voorzieningen is de locatie niet of minder geschikt voor senioren en (semi)zakelijke

bezoekers.

iq Ook in Deurne zijn plannen voor een attractie. Hoewel deze op kinderen is gericht en de in Berkendonk

voorgestelde attractie voor jongeren is bedoeld, is afstemming tussen deze twee in een latere fase

noodzakelijk (mede met het oog op onderscheidendheid ten opzichte van het bestaande nabijgelegen

recreatiepark Oostappen).

LAgroup Leisure o@Arts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 70

Locatieproftel Berkendonk: actie

.f en ontspanning met kwaliteit

6.2 'JA-rnits'-iocaties

Omdat het obragas- en Konmarterrein meer ontwikkelingskansen biedt dan het

kernwinkelgebied en Boscotondo en omgeving wordt de eerste locatie verder uitgewerkt

dan het kernwinkelgebied en Boscotondo en omgeving.

6.2.1 Het huidige kernwinkelgebied

Karakteristieken en relevante kernwaarden

De extra leisure-toevoegingen in het kernwinkelcentrum zijn gezien de bestaande pla nnen

in het kader van de Integrale Structuurvisie Centrumplan Heimond en de bestaande leisure-

structuur relatief beperkt. Het kernwinkelgebied heeft een centrum-stedelijk karakter. Er kan

worden ingespeeld op de kernwaarden 'eigentijds' (wanneer het gaat om nieuwbouw),

'industrieel verleden' (met name langs het kanaal) en compact en kleinschalig.

Uitgangspunten

Vanwege de bestaande leisure-structuur (met name detailhandel en horeca) kan het in het

kernwinkelgebied slechts gaan om relatief kleinschalige leisure-voorzieningen. Deze

functies mogen niet strijdig zijn met de voorliggende centrumplannen, maar dienen hierop

juist een versterkende werking te hebben. Het gaat dan om het toevoegen van eerste

generatie aanbod (stand alone). Zo ontstaat een aantrekkelijk meerkeuze-aanbod.

LAgroup Leisure «Arts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 71

L.eisure-

.functies en -voorzieningen

Naast het versterken van het kernwinkelgebied met detailhandel en horeca conform de

plannen van BVR en het ontwikkelen van het kunst- en cultuurciuster rondom 't

Speelhuisplein, is er ruimte voor aanvullende functies, zoals een congres- en

vergadercentrum (in combinatie met een zakenhotel).

Doelgroepen

Het kernwinkelgebied spreekt alle doelgroepen aan.

Locatieprofiel kernwinkelgebied: aantrekkelijke binnenstad om te verblijven

6.2.2 Obragas- en Konmarterrein

Karakteristieken en relevante kernwaarden

Dit terrein heeft, net als het aangrenzende kernwinkelgebied, een stedelijk karakter.

Kernwaarden van het terrein zijn 'industrieel verleden' (gezien de oorspronkelijke functie

van het terrein en de ligging aan het kanaal) maar ook 'eigentijds' (kansen voor nieuwe

ontwikkeling).

Uitgangspunten

In aanvulling op het kernwinkelgebied is op deze locatie ruimte voor relatief grootschalige

ontwikkelingen. Complementariteit kan alleen worden bereikt wanneer wordt gekozen voor

een gespecialiseerde ontwikkeling van functies (specialty leisure) die niet in het

kernwinkelgebied worden gerealiseerd. Clustering van leisure (eventueel in combinatie met

specifieke woon- en werkmilieus) in een of meerdere gebouwen heeft de voorkeur (tweede

en derde generatie). Op deze manier ontstaat een aantrekkelijk en gevarieerd aanbod

(meerkeuze) in een 'uithoek' van het centrum.

LAgroup Leisure garts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 72

Een dergelijk cluster van leisure-voorzieningen kan een belangrijke functie vervullen in het

op gang brengen van bezoekersstromen naar dit deel van het centrum.

Leisure-

.functies en -voorzieningen

Op dit terrein is ruimte voor nieuwe detailhandel (funshoppen) en horeca. Het in de

centrumplannen van BVR bedachte thema 'food' kan een aantrekkelijke ontwikkeling

vormen indien wordt gezocht naar een invulling die niet reeds in het centrum aanwezig is.

Om afhankelijkheid van één thema te voorkomen en daarmee de mogelijkheid om in te

spelen op veranderende marktomstandigheden open te houden, is een verbreding van het

thema aan te bevelen. LAgroup denkt bijvoorbeeld aan het thema design in aanvulling op

9eten en drinken'. Hierbij moet niet worden gedacht aan een traditionele meubelboulevard,

omdat een dergelijke functie te grootschalig is voor de maat van het Heimondse centrum.

Een betere keuze is detailhandel in de sfeer van woninginrichting (stoffering, tafels en

stoelen, potten en pannen).

In aansluiting op de huidige situatie is de horeca met name geconcentreerd aan de kant van

het Havenplein, waar eventueel ook ruimte is voor een congres- en vergaderfaciliteit.

Overigens betekent het toestaan van congresaccommodaties (in combinatie met een hotel)

in het kernwinkelgebied dat er op het Obragas- en Konmarterrein weinig marktruimte zal zijn

voor een dergelijke voorziening (en andersom). Met andere woorden, het is 'of-of. De horeca

dient in het teken te staan van de detailhandel in het foodciuster. Verder zijn er uitstekende

kansen weggelegd voor een bijzonder horecaconcept in de Watertoren op het Konmarterrein.

Hiermee kan Heimond daadwerkelijk een element van betekenis toevoegen aan het horeca-

aanbod in de stad en in kwalitatieve zin op peil brengen. Bovendien sluit dit naadloos aan bij

de toenemende vraag naar unieke eet- en drinkgelegenheden in bestaande gebouwen.

In de nabijheid van het Havenplein zou een discotheek kunnen worden gerealiseerd. Ook het

Obragas- en Konmarterrein biedt hiervoor mogelijkheden. De ligging ten opzichte van het

water aan de ene kant en het horecacluster aan de andere kant biedt daarnaast

mogelijkheden voor het aanleggen van een klein haventje op deze locatie.

Voorbeelden voorfuncties op het obragas- en Konmarterrein (ziefiguur 7):

1. cluster van foodconcepten: food market en horeca, zoals in het Bluebird Gastrodome in

London (wwwconranandpartners.com), 'one stop shopping' concept voor de horeca,

zoals het ISPC (wwwispc-int.com);

2. moderne woninginrichtingwinkels, zoals Maupertuus in Groningen

(www.maupertuus.ni), Vitra Design (wwwvitra.com), Pol's Potten (WWWpolspotten.ni);

3. het 'shopping-sleeping-business' concept 'de Koperen Hoogte' in een voormalige

watertoren langs de A28 in Zwolle (wwwdekoperenhoogte.ni).

LAgrou p Leisure K Arts consuiting - KO PI E E R-EX E M PLAARVOO R DEGEM E E NTE HELM ON D

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP o2 d.d. 18 juni 2oo2) 73

Figuur 7 Voorbeelden Obragas- en Konmarterrein

Doeleroepen

Het food- en designcluster op het obragas- en Konmarterrein spreekt in principe alle

doelgroepen aan, hoewel dit per element kan verschillen. De verwachting is dat de

gespecialiseerde detailhandel met name interessant zal zijn voor de centrumbewoners, de

nieuwe instroom en de inwoners van de Peelregio. Het horeca-aanbod dient een brede

doelgroep aan te trekken (zowel jongeren als zakelijke bezoekers), wat kan worden

gerealiseerd door een goede differentiatie.

Locatieprofief Obragas- en Konmarterrein: innovatie

.fwinkel-en uitgaansgebied

LAgroUp Leisure «Arts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport i'51 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 74

6.2-3 Boscotondo en omgeving@o

Karakteristieken en relevante kernwaarden

Boscotondo en omgeving is een stedelijke locatie. Vanwege de oriëntatie op het kanaal en

de bestaande historische en industriële elementen, zoals het Kasteel en de Vliscofabriek, is

de belangrijkste kernwaarde van deze locatie 'industrieel verleden'.

Uitgangspunten

Op korte termijn zijn op deze locatie slechts in zeer beperkte mate nieuwe toevoegingen

mogelijk. Het gaat dan in eerste instantie om het Steenwegkwartier en in de tweede plaats

om de Kasteeltuinen. In het Steenwegkwartier zijn functies in de basisinfrastructuur

mogelijk, mede met het oog op de concurrentie met de binnenstad, terwijl in de

Kasteeltuinen ook het creëren van een aantrekkelijk aanbod met een bovenlokaal karakter

mogelijk is, mits het gaat om voorzieningen die niet in het centrum worden gerealiseerd.

op de langere termijn komt het Vliscoterrein wellicht ter beschikking, waar in theorie meer

grootschalige ontwikkelingen kunnen plaatsvinden. Omdat er op dit moment nog niets

bekend is over de te verwachten realisatietermijn, wordt ervan uitgegaan dat voor dit terrein

vergelijkbare uitgangspunten gelden als voor het Hatématerrein.

Leisure-

.functies en -voorzieningen

In het Steenwegkwartier wordt een uitbreiding van Hotel West-Ende voorzien, zowel met

kamers als met zaairuimte. Ook wordt gesproken over het versterken van de bestaande,

specifieke sfeer van het kwartier als het gaat om detailhandels- en horecavoorzieningen.

Daarmee zou het Steenwegkwartier een prima locatie kunnen zijn voor op jongeren

gerichte horecavoorzieningen, zoals een discotheek en clubformules. in de Kasteeltuinen

kan het bestaande aanbod van festivals & evenementen worden uitgebouwd. In dit geval

gaat het om de stedelijke, culturele publieksevenementen die met name voor

centrumbewoners zijn bedoeld.

Doelgroepen

De ontwikkelingen in het Steenwegkwartier zijn met name gericht op jongeren (horeca-

voorzieningen) en (semi-)zakelijke bezoekers (uitbreiding Hotel West-Ende). De festivals &

evenementen zijn vooral geschikt voor Heimondse centrumbewoners en inwoners van de

Peelregio. Ook hebben deze voorzieningen (indirect) een functie voor toeristische bezoekers.

20 Bestaande uit Boscotondo, Kasteeltuinen en Steenbergkwartier.

LAgroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 75

Locatiepropel Boscotondo en omgeving. historisch uitgaans- en winkelgebied

6-3 'N EE-tenzijl-locaties

De NEE-tenzij-locaties zijn nauwelijks uitgewerkt, omdat de ontwikkeling van nieuwe

leisure-functies op deze locaties niet wordt nagestreefd en deze ad-hoc moet worden

beoordeeld.

Op de 'NEE-tenzij'-iocaties zijn in principe geen toevoegingen van nieuwe leisure-functies of

schaalvergroting van bestaande functies mogelijk (tenzij daarvoor dwingende redenen

bestaan). Bij deze locaties ligt de focus op het - waar nodig - upgraden van de bestaande

leisure-structuur. Ingrepen kunnen liggen in de infrastructurele sfeer (het aanbrengen van

informatiepanelen en bewegwijzering, het verbeteren van de straat- en padenprofi elen, het

installeren van verlichtingselementen). Op die manier kunnen knelpunten in de huidige

situatie worden opgelost. ook is het beperkt toevoegen van kleinschalige voorzieningen

mogelijk, zoals horeca- of sport- en spelvoorzieningen (speeltuin, kinderboerderij).

LAgroup Leisure garts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 77

Proces

'The basis on which good repute in any highiy organized

industrial community uitimately resh is pecuniary strength,

and the means ofshowing pecuniary strongth,

and so ofgaining or retaining a good name,

are leisure ond a conspicuous consumption ofgoods

Thorstein Veblen (US social scientist)

in dit hoofdstuk komen de eerste stappen van de implementatie van de leisure-visie aan de orde.

Allereerst geven wij enkele kritieke succes- enfaafactoren aan voor het succesvol ontwikkelen van

leisure-beleid. Daarna wordt ingegaan op de algemene wijze waarop de gemeente omgaat met

leisure en leisure-initiatieven. Hoe kan de gemeente zeff het initiatiefnemers om de markt pro-

actiefte benaderen? Hoe kan de gemeente - re-actief- omgaan met initiatieven die vanuit de

markt op haar ajkomen? Dit mondt uit in een checklist van criteria op basis waarvan men kan

beoordelen ofde marktinitiatieven passen binnen de 'paraplu' en zo ja, op welke

voorkeurslocatie. Het hoofdstuk sluit afmet enkele vervolgstappen.

7-1 Kritieke succes- en faalfactoren

Op basis van LAgroups ervaring met de rol van leisure binnen stedelijke locatie- of

gebiedsontwikkelingen is er een aantal kritieke succes- en faalfactoren (KSF's) te benoemen

die bepalend zijn voor een succesvolle ontwikkeling van leisure-voorzieningen. Bij de

ontwikkeling van leisure-voorzieningen moet rekening worden gehouden met deze

factoren.

De KSF's worden onderverdeeld naar: ruimtelijke, inhoudelijke en financiële KSF'S.

Ruimtelijke KSF's

¿ Bereikbaarheid en parkeergelegenheid als belangrijkste criterium voor de locatie

Bereikbaarheid en parkeergelegenheid worden door marktpartijen gezien als twee van

de belangrijkste criteria voor de beoordeling van een leisure-tocatie en is een

randvoorwaarde voor een succesvolle exploitatie. Vanuit de overheid bezien is de

verkeers- en parkeerdruk een belangrijk criterium.

¿ Een passende locatie

Een aantrekkelijke locatie voor een leisure-voorziening is bepalend voor het succes

ervan in de markt. Dit kan zitten in de ligging van leisure binnen een aantrekkelijk

woon-, werk- en winkelmilieu, maar ook in 'zachtere' factoren zoals de inrichting van de

openbare ruimte. Dit geldt overigens niet voor alle voorzieningen: specialty leisure zoals

Kids lndoor Playground in Heimond trekt doelgericht bezoek dat alleen voor de

voorziening komt (en geen eisen aan de omgeving stelt of gebruikmaakt van

voorzieningen in de omgeving).

LAgroup Leisure t@Arts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. i8 juni 2.002) 78

Inhoudelijke KSF's

¿ Streefnaarfunctionele samenhang

Bij concentratie van leisure-voorzieningen, zoals voorgesteld op bijvoorbeeld de 'JA-

graag'-iocaties (Hatématerrein en recreatiegebied Berkendonk), is functionele

samenhang van de leisure-voorzieningen van essentieel belang. De functies moeten

elkaar onderling versterken en een eenduidig en herkenbaar profiel in de markt hebben.

Concentratie van leisure-voorzieningen zonder functionele samenhang heeft geen

toegevoegde waarde.

¿ onderscheidingskracht van groot belang

Voor bovenlokale voorzieningen is onderscheidingskracht een belangrijke kritische

succesfactor. Onderscheidingskracht kan worden gecreëerd door de bijzonderheid van

het concept (uniek, innovaties, enzovoort), de architectuur (bestaand of nieuw) of de

bijzonderheid van de locatie (bijvoorbeeld aan het water).

¿ De markt als uitgangspunt

De ruimte in de markt voor een bepaalde leisure-voorziening dient altijd uitgangspunt

te zijn. Uiteraard is het marktgebied per voorziening verschillend. Convenience leisure

(bijvoorbeeld een sauna) heeft vooral lokale aantrekkingskracht, terwijl speciality leisure

(bijvoorbeeld een family entertainment center) primair een regionale of zelfs landelijke

aantrekkingskracht heeft. Voor echt grootschalige voorzieningen zoals we die kennen uit

Engeland en Amerika is in Nederland slechts zeer beperkte ruimte gezien onze

fijnmazige voorzieningenaanbod (big is niet altijd beautiful).

¿ ondememersschap van groot belang

Leisure-voorzieningen zijn zeer marktgevoelig en de levenscyclus is kort. Leisure-

concepten moeten daarom een gevolg zijn van ondernemersschap. Door de lange

ontwikkeltijd van locaties is het vastleggen van leisure-concepten in gemeentelijk beleid

niet zinvol. Wel kunnen er randvoorwaarden in het ruimtelijk beleid worden

geformuleerd.

¿ Lering trekken uit mislukkingen elders

Uit het mislukken van leisure-projecten kunnen de volgende leerpunten worden

getrokken:

Het belang van veiligheid: de voorziening moet voldoen aan de wettelijke

veiligheidseisen, de verlichting op het terrein moet voldoende zijn om een veilig

gevoel te creëren en er moet voldoende en gekwalificeerd personeel aanwezig zijn.

Het moet de bezoeker gemakkelijk worden gemaakt: de bewegwijzering naar de

voorziening en de routing naar en op het terrein moeten goed zijn, er moeten

voldoende parkeermogelijkheden zijn en de bereikbaarheid (per trein, bus, fiets of te

voet) moet in orde zijn.

De continuïteit moet zijn gegarandeerd: er moeten voldoende financieel sterke

partijen bij betrokken zijn, de aanwezige functies moeten elkaar voldoende

versterken en het concept moet voldoende flexibel zijn om in te spelen op externe

ontwikkelingen.

LAgroup Leisure g Arts Consulting -KOPIE E R-EXE M PLAAR VOOR DE GEM E ENTE HE LMON D

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 79

De samenwerking tussen de betrokken partijen moet goed zijn geregeld, zeker bij

geclusterde voorzieningen: de verschillende exploitanten moeten doeltreffende

werkafspraken hebben gemaakt, het overkoepelende management moet goed zijn

georganiseerd, de collectieve marketing moet goed zijn opgezet en de

samenwerking tussen overheid en markt moet helder en duidelijk zijn.

De uitstraling van de voorziening moet goed zijn: de gebouwen moeten zowel van

buiten als van binnen uitstraling hebben, en de zichtbaarheid moet goed zijn.

Financiéie K5Ps

Een aangepaste grondprijs

Uit ervaring blijkt dat leisure-voorzieningen (met name de grotere) niet exploitabel zijn

op relatief dure centrumlocaties. Kleinere leisure-voorzieningen, die passen bij de schaal

van het centrum, liggen in het centrum meer voor de hand dan grotere voorzieningen.

Bij de ontwikkeling van meer grootschalige leisure-voorzieningen op centrumlocaties,

zoals het Hatématerrein, kan eventueel een aangepaste grondprijs (lager dan de

grondprijs voor woningen en kantoren) worden overwogen voor een succesvolle

ontwikkeling. Uiteraard zijn er verschillen tussen de typen leisure. Het vergroten van de

aantrekkelijkheid van een gebied of het verlevendigen van het gebied door de

aanwezigheid van leisure zijn argumenten om de grondprijs aan te passen.

Structurele overheidssteun vaak nodig

Het ontwikkelen van leisure-projecten zijn veelal complexe projecten waarbij veel

partijen zijn betrokken, zoals projectontwikkelaars, beleggers en exploitanten. Voor

bepaalde typen leisure zoals zwembaden, musea en ijsbanen is exploitatie zonder

overheidssteun onmogelijk.

7.2 Re-actief versus pro-actief

Het leisure-beleid is gericht op de toekomst. Enerzijds zal het beleid moeten reageren op

ontwikkelingen vanuit de markt: de veranderende consumentenvraag en het veranderende

consumentengedrag, de manier waarop marktpartijen hiermee omgaan, het ontstaan van

nieuwe markten en producten, actieve marktpartijen die leisure-initiatieven aanbieden aan

de gemeente, enzovoort. Anderzijds kan het beleid (markt)ontwikkelingen stimuleren en

initiëren. Een pro-actieve benadering is nodig om de leisure-sector als vitaal onderdeel van

de Heimondse economie te bevorderen (verbreden van het economische profiel en

verbeteren van de werkgelegenheid), de positie van Heimond als centrumgemeente van de

Peel te versterken, en om de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van Heimond te vergroten.

De re-actieve en pro-actieve benadering sluiten elkaar niet uit. Het is echter wel van belang

om te onderkennen dat leisure-beleid niet louter volgend hoeft te zijn. Er is ruimte voor

ambitie zoals verwoord in dit plan.

LAgroup Leisure garts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 80

De kern van het leisure-beleid in Heimond is het concentreren van leisure-voorzieningen op

een aantal locaties. Primair zijn de 'JA-graag' locaties (het Hatématerrein en het

recreatiegebied Berkendonk). Secundair zijn de 'JA-mits' locaties (het centrum van

Heimond inclusief het Obragas- en Konmarterrein en het Boscotondogebied). Hiermee

wordt aangesloten op ontwikkelingen binnen de sector en wordt ondersteuning gegeven

aan het streven naar optimaal grondgebruik. De locaties hebben ieder hun eigen profiel

gekregen op basis van een eerste indicatie van beschikbare ruimte, het programma, de

bereikbaarheid en het ontwikkelingsperspectief. Uitgangspunt is dat binnen de locaties

leisure-initiatieven zijn toegestaan die voldoen aan het profiel. Het aanwijzen, begrenzen en

nader profileren van de locaties alsmede het toetsen van de initiatieven geschiedt door de

gemeente. Uitzonderingen op het streven naar concentratie moeten worden

beargumenteerd.

Het voorgestelde leisure-beleid is geen blauwdruk waarmee exact wordt bepaald welke

voorzieningen in welke omvang op welke plek moeten komen, maar geeft richting aan de

ontwikkeling van leisure in Heimond. Het beleid is soms leidend soms volgend. Voor

gemakkelijkste ontwikkelen locaties zullen marktpartijen zich blijven melden. Hiervoor is

een passief toetsingskader nodig. Soms zullen nadere afwegingen moeten worden gemaakt

waarbij er voor een leisure-initiatief naar alternatieve locaties en programmatische

concepten moet worden gezocht. De re-actieve benadering gaat hierbij over in een meer

pro-actieve benadering. Het is echter ook mogelijk en wenselijk om leisure-ondernemingen

aan te trekken, bijvoorbeeld als aanjager van gebiedsontwikkeling. In dat laatste geval zal

ook rekening moeten worden gehouden met omvang, tempo en samenwerkingsvorm

waarin een dergelijke gebiedsontwikkeling kan plaatsvinden.

Voor Heimond is ook een verschil in pro-actieve en re-actieve benadering te maken voor

wat betreft de aantrekkingskracht van de voorzieningen. Zo moet slechts een re-actieve

benadering worden nagestreefd voor het realiseren van beeldbepalend aanbod. Wel kan de

gemeente Hetmond een pro-actieve houding hebben voor het realiseren van aantrekkelijk

aanbod, maar daarnaast ook initiatieven die zich aandienen op aantrekkelijkheid

beoordelen (re-actie@. Wat betreft de basisinfrastructuur is de benadering met name pro-

actief

Bij JA-graag-locaties is een pro-actieve benadering zeer gewenst, maar kan ook op de JA-

mits-locaties worden toegepast.

7.2.1 Re-actief

Veelal zal de initiatiefnemer zich melden bij de gemeente Heimond. Hierbij zal de nodige

aandacht moeten worden besteed aan het stroomlijnen van de communicatie met de

initiatiefnemers. Het is raadzaam hiervoor een 'coördinatiepunt' in het leven te roepen.

21 Afhankelijk van het type leisure en de locatie kan de initiatiefnemer op verschillende plekken bij de gemeente

binnenkomen.

LAgroup Leisure KArts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 81

juist omdat leisure een breed begrip is, zijn verschillende afdelingen binnen de gemeente

met dit onderwerp bezig. Intern is het wederzijds op de hoogte houden van ontwikkelingen

op dit gebied cruciaal. Belangrijker nog is de externe communicatie. Zorgdragen voor

zorgvuldige en gelijkluidende informatie over het gemeentelijke leisure-beleid en de

beoordeling van initiatieven is essentieel. Voor dit punt dient expliciet te worden

aangehaakt bij de bestaande overlegstructuren binnen de gemeente Heimond.

Instrumenten die hierbij behulpzaam kunnen zijn:

een informatiemap waarin de uitgangspunten van het leisure-beleid staan verwoord,

evenals de rol van het coördinatiepunt, de wijze van beoordelen en toetsen van

initiatieven enzovoort;

een intake-gesprek tussen coördinatiepunt en initiatiefnemer waarin informatie wordt

uitgewisseld;

registratie van het initiatief (formulier of checklist) ten aanzien van wie de

initiatiefnemer is, welk type leisure het betreft, wat de omvang van het initiatief is, wat

het stadium van ontwikkeling is (pril plan versus solide bedrijfsplan), wat de condities

zijn (benodigd grondoppervlak, bereikbaarheid, parkeer- en andere faciliteiten,

hinderaspecten, financiële aspecten zoals grondprijs en dergelijke), of men al een

locatie op het oog heeft en zo ja, welke en waarom en de beoogde realisatietermijn.

Dit coördinatiepunt bepaalt eerst of de locatiekeuze al vaststaat of niet. Indien de locatie

niet vaststaat, wordt het initiatief doorgespeeld aan de functionaris die verantwoordelijk is

voor het betreffende segment (bijvoorbeeld afdeling economische zaken). Deze beoordeelt

of het initiatief past binnen het gemeentelijke beleid. Indien het niet past binnen het

gemeentelijke beleid volgt er een negatief advies. Indien het wel past binnen het

gemeentelijke beleid gaat de functionaris na waar het initiatief kan worden ondergebracht

en treedt hierover zonodig in overleg met het projectbureau (verantwoordelijke voor de

locatie). Indien er geen locatie voorhanden is, volgt een negatief advies. Indien er wel een

locatie voorhanden is, vindt een beoordeling plaats of het initiatief past binnen het gekozen

profiel, de bereikbaarheid, de beschikbare ruimte en het ontwikkeltempo van de locatie.

indien de locatie wel bekend is (en op het eerste gezicht past binnen de uitgangspunten),

speelt het coördinatiepunt het initiatief door naar de afdeling die verantwoordelijk is voor

het segment (bijvoorbeeld de afdeling Economische Zaken of Kunst en cultuur) én naar het

projectbureau als eerste verantwoordelijke voor een locatie. Deze twee bepalen of het

initiatief past binnen het gekozen profiel, de bereikbaarheid, de beschikbare ruimte en het

ontwikkeltempo van de locatie. Wanneer een initiatief daarbinnen past, wordt positief

geadviseerd. Daarbij kunnen aanbevelingen worden gedaan over ruimtelijke inpassing,

programma, bereikbaarheid en dergelijke. Het is van belang de onderlinge profielen van de

gebieden te behouden. Indien het initiatief niet past, volgt een negatief advies.

LAgroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE REMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 82

7.2.2 Pro-adieF

De pro-actieve kant van het leisure-beleid is gericht op het stimuleren en aantrekken van

leisure-voorzieningen. Heimond moet als leisure-gemeente in de etalage worden gezet.

Met andere woorden, Heimond zal actief moeten zoeken naar leisure-ondernemers en

-ontwikkelaars. De gemeente Heimond moet zich profileren als een deskundige en

betrouwbare gesprekspartner. Aan potentiële ge@interesseerden zal kenbaar moeten worden

gemaakt welke locaties Heimond voor leisure 'in de aanbieding' heeft en wat hierbij de

voorwaarden zijn. Daarbij spelen de in de vorige paragraaf genoemde profielen een

belangrijk rol. Alvorens de markt op te gaan moeten de profielen per locatie nader worden

uitgewerkt (onder andere functionele, ruimtelijke, stedenbouwkundige, verkeerskundige

voorwaarden). Uitgangspunt hierbij zou een communicatie- en marketingplan van

Heimond moeten zijn waarin de gemeente op het gebied van leisure wordt geprofileerd.

Afhankelijk van de locatie en het gewenste type leisure worden passende

samenwerkingspartners gezocht. Dit zijn in principe projectontwikkelaars enlof

exploitanten, maar kunnen ook andere gemeenten of SRE zijn. Belangrijk is dat

deskundigheid op het gebied van leisure bij de betreffende functionaris aanwezig is om als

een deskundige en betrouwbare partner te kunnen optreden.

7-3 Beoordelingscriteria

De beoordelingscriteria voor toetsen van initiatieven komen enerzijds voort uit de

geformuleerde ambitie en de locatieprofielen en anderzijds uit de hiervoor beschreven

kritieke succesfactoren.

De algemene criteria komen voort uit de ambitie van de gemeente Heimond:

¿ past het initiatief binnen de gekozen doelstellingen?

¿ is het initiatief geschikt voor de primaire doelgroepen?

¿ past het initiatief binnen de kernwaarden van de gemeente Heimond?

De locatieprofielen richten zich op de volgende criteria:

¿ de uitgangspunten (ruimte-intensief of -extensief, eerste, tweede of derde generatie,

convenience, meerkeuze of specialty leisure, basisinfrastructuur of aantrekkelijk aanbod,

bovenlokale of lokale aantrekkingskracht, belang van architectuur en uitstraling,

enzovoort);

¿ leisure-segmenten en -functies;

¿ primaire doelgroepen.

In bijlage b4 hebben wij ter illustratie een voorbeeld van een checklist voor het

Hatématerrein opgenomen.

LAgroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heirnond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 83

De kritieke succesfactoren richten zich op de volgende criteria:

ruimtelijk (bereikbaarheid, omvang, aantrekkelijkheid locatie, enzovoort);

inhoudelijk (samenhang, onderscheidendheid, behoefte in de markt,

ondernemersschap enzovoort);

financieel (grondprijs, bijdrage vanuit de overheid, enzovoort).

7-4 Vervolgstappen

Vervolgstappen die moeten worden genomen, zijn:

¿ het verkrijgen van overeenstemming over het voorgestelde leisure-beleid (in de

Stuurgroep Centrumontwikkeling, Economie en Arbeidsmarkt (CEA) en in college van

B&W van Heimond);

¿ het verder uitwerken van de locatieprofielen naar programmatische hoofdlijnen

(ruimtelijk, stedenbouwkundig, verkeerstechnisch, enzovoort);

¿ het ontwikkelen van een procedureel kader voor de behandeling van leisure-initiatieven

(inclusief de evaluatie van het leisure-beleid);

¿ het opstellen van een communicatie- en marketingplan waarmee de markt wordt

opgegaan (ter verkrijging van leisure-initiatieven bij ontwikkelaars en exploitanten);

¿ het opstellen van een communicatie- en marketingplan waarmee draagvlak onder

betrokkenen wordt gecreëerd (inwoners van Heimond, relevant bedrijfsleven in

Heimond);

¿ het benoemen van een coördinatiepunt;

¿ het benoemen van verantwoordelijke functionarissen in de voor de segmenten relevante

afdelingen en bij het projectbureau voor de locaties;

¿ het maken van keuzes voor welke voorzieningen op welke locaties een pro-actieve

benadering wordt gekozen (niet alles kan overal worden gerealiseerd).

De leisure-sector blijft volop in beweging. De ontwikkelingen op langere termijn zijn

moeilijk te voorspellen, laat staan te plannen en te sturen. Dit betekent dat het leisure-

beleid in Heimond nadrukkelijk open moet staan voor nieuwe trends en ontwikkelingen.

Het is van belang om dit te zien als een kans en een uitdaging voor het sectorale beleid,

maar ook voor de bestuurlijke en ambtelijke ontwikkeling van de gemeentelijke organisatie,

omdat het zo veel verschillende beleidsterreinen raakt.

LAgroup Leisure g Arts Consuiting - KO PI EER-EXE M PLAAR VOOR DE C; E ME ENTE HELM O N D

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 'i51 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 85

Betrokkenen bij het onderzoek

bl.1 Opdrachtgeverldeelnerners aan werksessie 1 maart 2002

¿ de heer mr J.H.M. Bongaarts (hoofd afdeling Kunst en Cultuur)

¿ mevrouw ing. J.I.H. van Dijk (afdeling Ruimtelijke Ordening en Stedebouw)

¿ de heer J.G.H. de Greef (afdeling Beheer - Exploitaties)

¿ de heer ir A.J.M. Gremmen (afdeling Ruimtelijke Ordening)

¿ de heer E.J.M. Hagelaar (afdeling Beheer - Exploitaties)

¿ de heer drs W.J.M. van Hal (Visie en Strategie)

¿ mevrouw mr A.A.P. van Hout (projectbureau dienst Samenleving en Economie)

¿ mevrouw B.M. Houthooft-Stockx (wethouder Economische Zaken)

¿ de heer ir C.M.P. Steijn (projectbureau dienst Stadsontwikkeling)

¿ de heer mr WTH.M. Swinkels (hoofd afdeling Economische Zaken)

¿ de heer P.G.M. Thielemans (wethouder Cultuur)

¿ de heer drs F. Wittenberg (projectmanager afdeling Economische Zaken)

bl.2 Ge@interviewde marktpartijen

¿ de heer drs ing. A.G.N. Ruigrok, Muiti Vastgoed bv

¿ de heer H.M. van Stiphout MRE, Van Wijnen Groep

¿ de heer drs T. Liebe, Wi lliam Properties

¿ mevrouw drs M. de Haan, ING Vastgoedontwikkeling bv

¿ de heer drs R.A.J.H. van Kalmthout MRE, Heijmans IBC Vastgoedontwikkeling

bl-3 Adviseurs

mevrouw drs K.S. Swart (LAgroup)

mevrouw drs A.M. Kleinepier (LAgroup)

LAgroup Leisure garts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 87

Indeling van leisure

Leisure kan op verschillende manieren worden ingedeeld: (A) naar segment en type, (B) in

relatie tot elkaar en andere voorzieningen en (C) in relatie tot de gebruiker. Deze indelingen

zijn relevant in verband met de kwalitatieve analyse van het aanbod.

Figuur 8 Wiken van indeling leisure-voorzieningen

A B c

b2.1 A. Naar segment en type

Binnen deze indeling kan leisure worden verdeeld over negen segmenten. leder segment

bestaat weer uit verschillende typen voorzieningen. In de volgende tabel is een overzicht

opgenomen van de typen voorzieningen die onder de genoemde segmenten vallen. indien

aanwezig is ter illustratie een Heimonds voorbeeld opgenomen.

LAgroup Leisure garts Consuking - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 88

Tabel i indeling leisure naar segment en type (inclusieflHelmondse voorbeelden)

Toerisme recreatie

themaparken, pretparken en dierenattracties jan Visser Dierenpark

kinderattracties Kids lndoor Playground

natuur-Irecreatiegebied/park Recreatiegebied de Berkendonk

Kunst & cultuur

theaters, schouwburgen en concertgebouwen 't Speelhuis

musea Gemeentemuseum

kunsthal Boscotondohal

galer Boogaart Art

Entertainment vermaak

bioscopen Pathé Cinema

bowling, kegelbanen, jeu de boules Boulodrome de Braak

casino

kartcentra

snookercentra

lasergames

midgetgolfbanen MidgetgolfWarande

subtropische zwernbaden Recreatie- en Golf@lagbad de Wissen

Sport & welness

golfbaan Golfclub overbrug

ijsbaan

klimhal

manege Manege Dierdonk

skate- en skeelerbanen

skibaan

sport/fitnesscentrum City Sporthal

tennis/squash Citadel

jachthavens

stadions Heimond Sport

zwembad De Wissen

suana & beauty la Saret Sauna Beaty Farm

kuuroorden, bronnenbaden

draf en renbanen

Festivals & evenementen

festivals & evenementen Artimond

Beurzen & congressen

beurs- en evenementenhal len

congresaccommodaties

Hotels & horeca

logiesverstrekkers Hotel West-Ende

discotheken

Detailhandel (funshoppen)

winkelcentra Eizas Passage

megastores

Campings & bungalowparken

campings

bungalowparken

LAgroup Leisure «Arts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 20o2) 89

b2.2 B. Leisure-voorzieningen in relatie tot elkaar en tot andere voorzieningen: generatie

Deze indeling verdeelt leisure in drie generaties voorzieningen. Kenmerk van deze indeling

is of de voorzieningen een autonome (stand alone) positie hebben of dat er een bewust

ontwikkelde relatie of combinatie is met andere (leisure-)voorzieningen.

Eerste generatie leisure-voorzieningen

Dit zijn 'stand alone'voorzieningen die in zowel stedelijke als

landelijke omgeving voorkomen. De wisselwerking met elkaar en

met andere voorzieningen is afwezig of beperkt en bezoekers

worden veelal op eigen kracht gegenereerd. Nagenoeg alle

voorzieningen in Heimond (circa 97%) zijn eerste generatie leisure-

voorzieningen.

Tweede generatie leisure-voorzieningen

Dit zijn zogeheten muiti-leisure-centra waarbij een aantal

voorzieningen in een complex is verenigd, bijvoorbeeld een

clustering van bioscoopzalen, sportvoorzieningen, een theater,

horeca, enzovoort. Er is sprake van een op elkaar afgestemde

publieksbenadering die aansluit op het verlangen van consumenten

om een grotere keuzemogelijkheid te hebben. Muitiplexen zijn

binnen deze centra vaak de trekker. Tweede generatie leisure-voorzieningen zijn veelal op

perifere locaties gevestigd, hoewel stedelijke locaties ook voorkomen. Slechts een zeer klein

deel van'de Heimondse leisure-voorzieningen (circa 3%) kan worden gezien als tweede

generatie (alleen Boscotondo).

Derde generatie leisure-voorzieningen

Dit betreft een relatief nieuwe ontwikkeling op veelal stedelijke

locaties waarbij leisure geïntegreerd wordt ontwikkeld tezamen met

en in relatie tot wonen, werken en winkels. Daarmee groeien deze

projecten uit tot (groot)stedelijke voorzieningen. Bij de derde

generatie leisure-voorzieningen is een grote onderlinge

afhankelijkheid aanwezig. De aantrekkingskracht wordt veelal

gevormd door de kwaliteit en variëteit van het gehele aanbod. Bovendien hebben dergelijke

geïntegreerde projecten een economisch effect op de directe omgeving door het aantrekken

van extra werkgelegenheid. Ook krijgt het gebied in zijn totaliteit hierdoor een 'upgrade'.

Heimond heeft (nog) geen derde generatie leisure-voorzieningen.

LAgrou p Leisure aT Arts Consuiting - KO P 1 E E R- EX E M P LAA R VOO R D E G E M E E NTE H E LM 0 N D

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) go

b2-3 C. Leisure-voorzieningen in relatie tot de afnemers: bezoekmotief

Ten slotte wordt leisure ingedeeld in relatie tot het bezoekmotief van de afnemer. Er is

sprake van drie typen bezoekmotief. convenience bezoek, meerkeuze bezoek en specialty

bezoek.

Lei.sure-voorzieningen voor convenience bezoek (convenience leisure)

Dit zijn leisure-voorzieningen waarbij gemak en snelheid voor de

gebruiker een belangrijke rol spelen. Het zijn voorzieningen die

dichtbij de gebruiker gelegen zijn en die goed bereikbaar zijn. Deze

voorzieningen zijn een vast element geworden in het levens- en

recreatiepatroon van de gebruiker, kennen een relatief korte

verblijfsduur, zijn veelal stand alone met een lokale

aantrekkingskracht in stedelijke en perifere centrum locaties. Het merendeel van de leisure-

voorzieningen in Hetmond valt onder convenience leisure (circa 97%).

Leisure-voorzieningen voor meerkeuze bezoek (meerkeuze leisure)

Onder meerkeuze leisure vallen voorzieningen gelegen in een

attractieve omgeving; een omgeving waar veel te beleven en te

kiezen valt en waar de gebruiker kan flaneren. Meerkeuze leisure

wordt voornamelijk gebruikt voor een dag of avond uit, kent een

veel langere verblijfsduur dan 'convenience voorzieningen', heeft

een bovenlokale aantrekkingskracht, is veelal gevestigd in de

binnensteden omdat daar sprake is van een clustering van voorzieningen, maar komt ook

voor op perifere locaties. Het geplande kunst- en cultuurciuster is een voorbeeld van

meerkeuze leisure. Op dit moment is ongeveer 2% van het Heimondse leisure-aanbod te

groeperen onder de noemer van meerkeuze leisure.

Leisure-voorzieningen voor specialty bezoek (specialty leisure)

Specialty leisure zijn voorzieningen die innovatief van karakter zijn

en zich aan het begin van de levenscyclus bevinden. Het kunnen

ook zeer grote voorzieningen of voorzieningen van een bijzondere

kwaliteit zijn. De gebruiker is bereid een grote afstand te

overbruggen om deze voorziening te bezoeken. Kenmerken van

specialty leisure is dat de voorziening veelal geen relatie heeft met

de omgeving en de locatie van ondergeschikt belang is. Het gaat bijna uitsluitend om

voorzieningen met een bovenlokaal karakter. Specialty leisure kan uitgroeien tot

convenience of meerkeuze leisure. Kids lndoor Playground in Heimond is een voorbeeld

van specialty leisure.

LAgroup Leisure karts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heirnond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) gi

Bijna alle Heimondse leisure-voorzieningen behoren tot de categorie van eerste generatie ofstand

alone-voorzieningen en hebben een convenience bezoekmotiefmet een primaire lokale

aantrekkingskracht. Uitzonderingen op deze regel zijn Boscotondo (tweede generatie), het

geplande kunst en cultuurciuster (meerkeuze) en de Kids indoor Playground (specialty).

LAgroup Leisure «Arts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 93

Interviews marktpartijen

Met een aantal marktpartijen die (onder andere) in de leisure-markt actief zijn, is gesproken

over de leisure-potenties van Heimond. Daarbij zijn vragen gesteld over de

aantrekkelijkheid van Helmond voor nieuwe leisure-ontwikkelingen, sterke en zwakke

punten van de gemeente, belangrijke locatiefactoren en dergelijke.

De marktpartijen die zijn geïnterviewd zijn:

¿ ING Vastgoedontwikkeling bv, als extern adviseur betrokken bij het centrumplan van

BVR. I NG heeft onder andere funshopcluster Villa Arena in Amsterdam Zuidoost en het

Mariënburgproject in het centrum van Nijmegen ontwikkeld. Ook heeft I NG de

Citypassage in Veldhoven gerealiseerd.

¿ Heijmans IBC Vastgoedontwikkeling participeert met name in grootschalige,

binnenstedelijke, multifunctionele ontwikkelingen, zoals Hart van Zuid in Hengelo. Ook

ontwikkelt zij de Lichttoren in Eindhoven (onder andere een hotel). In Heimond heeft

Heijmans I BC de Oude Aa ontwikkeld en heeft zij onlangs haar visie op de

centrumplannen gepresenteerd aan de gemeente.

¿ Muiti Vastgoed bv houdt zich bezig met geïntegreerde ontwikkelingen, waarbij leisure-

elementen worden meegenomen in winkelcentra. in het buitenland zijn voorbeelden te

vinden van realisatie van bioscopen, Family Entertainmentcentra, health

fitnessvoorzieningen, foodcourts, enzovoort.

¿ Van Wijnen Groep, als projectontwikkelaar betrokken bij het Hatématerrein in Heimond.

Daarnaast heeft Van Wijnen geparticipeerd in de bouw van het entreegebouw van de

Efteling in Kaatsheuvel en het RKC Stadion in Waalwijk.

¿ William Properties, als extern adviseur betrokken bij het centrumplan van BVR, focust

op binnenstedelijke multifunctionele herontwikkelingen. William is op dit moment bezig

met de reconstructie van de binnenstad van Lelystad (met onder andere een bioscoop

en ee n schouwburg) en de ontwikkeling van het Wester Ij Dok in Amsterdam (onder

meer een hotel en een jachthaven).

over de vraag welke leisure-segmenten in de toekomst het meest kansrijk zijn, zijn de

meningen verdeeld. Sommige respondenten zien met name kansen in het culturele

segment, terwijl anderen hierbij juist vraagtekens zetten. Men realiseert zich dat het in dat

geval vaak gaat om onrendabele investeringen. Het gevolg is dat dit type voorzieningen

vanuit commerciële overwegingen meestal op bovenverdiepingen of in de kelder

terechtkomt. ook in spectaculaire of grootschalige leisure (hypes) bestaat minder geloof,

met name vanwege het on-Nederlandse karakter. Er moet voor worden gewaakt

buitenlandse voorbeelden klakkeloos te kopiëren naar de Heimondse situatie. Een ander

risico is dat de levenscyclus van dergelijke voorzieningen kort is. Nu al treedt bijvoorbeeld

in de markt van muitiplexen verzadiging op. Dit heeft alles te maken met het grote

verzorgingsgebied dat voor dergelijke bovenlokale of zelfs bovenregionale voorzieningen

nodig is.

iagrou p Leisure g Arts consuiting - KO PI EER-EXEMPLAAR VOOR DE r, EM E ENTE HELM ON D

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 94

Kansen liggen veel meer in leisure die speciaal bedoeld is voor de Heimondse of

Peelinwoners. Op die manier kan men de stad niet alleen naar buiten toe, maar ook naar

binnen gericht positioneren. Zo is er bijvoorbeeld ruimte voor individuele

sportvoorzieningen (nieuwe en luxe formules).

De respondenten zijn het erover eens dat Heimond zijn imago van een stad met een laag

opleidings- en inkomensniveau en hoog werkloosheidscijfer de afgelopen jaren in zeer

positieve zin heeft omgebogen. Dit heeft Heimond met name te danken aan de kwalitatief

hoogwaardige ontwikkeling van de woonwijken Dierdonk en Brandevoort. Daarmee is

Heimond uitgegroeid tot een plezierige woonstad. Ook de aanwezigheid van het kanaal

wordt als een sterk punt ervaren. Deze stedelijke kwaliteit kan als decor voor leisure-

ontwikkeling worden ingezet (bijvoorbeeld hotel, horeca) en de huidige oriëntatie van

Hetmond 'met de kont naar het water' ombuigen. Ook wordt de strook Kasteel - Vlisco -

Hatématerrein als kansrijke ontwikkelingszone betiteld. Wanneer het station in de toekomst

verplaatst zou worden, wordt daadwerkelijk de aansluiting met het bestaande stadscentrum

gemaakt, waardoor de stationsomgeving een interessante ontwikkelingslocatie wordt. Ten

slotte wordt het groene karakter van de stad als positief punt genoemd.

Een potentiële bedreiging voor Heimond is het feit dat de stad onvoldoende draagvlak of

verzorgingsgebied heeft voor grootschalige beeldbepalende leisure-ontwikkelingen. Daarbij

speelt de ligging nabij Eindhoven een belangrijke rol. Wil Heimond toch dit type

voorzieningen aan haar aanbod toevoegen, dan is daarvoor sterk ondernemerschap

noodzakelijk. Een ander minder sterk punt is het verkeer op de Kasteeltraverse en langs het

kanaal. Dit zorgt voor een fysieke barrière tussen de noord- en zuidzijde van het

Heimondse centrum.

Geen van de respondenten heeft geloof in 'out of town' ontwikkeling van (grootschalige)

leisure. Het probleem zit daarbij in de duurzaamheid van de aantrekkingskracht. Bovendien

valt aan dergelijke ontwikkelingen weinig eer te behalen, omdat het in de meeste gevallen

gaat om 'grote dozen' met'grote parkeervelden'. Van perifere leisure-ontwikkeling kan

alleen sprake zijn als het gaat om een geïntegreerde ontwikkeling (tweede of derde

generatie), om ruimte-extensieve functies of om commerciële functies met een lage

huurwaarde. Aan leisure-ontwikkeling in of nabij binnensteden worden door alle

respondenten hogere kansen toegeschreven, omdat dan kan worden aangesloten bij

bestaande (leisure-)structuren, wat beter past binnen de Nederlandse planningscontext.

Bovendien kan men op die manier profiteren van bezoekersstromen die al aanwezig zijn.

De meeste respondenten hechten veel waarde aan een goede (auto-)bereikbaarheid van

een locatie (hoewel daaraan in de binnenstad nog wel concessies kunnen worden gedaan).

Voldoende parkeergelegenheid is cruciaal. Verder is het al dan niet slagen van een leisure-

ontwikkeling sterk afhankelijk van de specifieke plek. Neem bijvoorbeeld de rand van de

binnenstad, waar men zich soms geconfronteerd ziet met langere aanlooptijden.

LAgroup Leisure «Arts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMONE>

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 95

Op dit soort locaties kan leisure een belangrijke trekfunctie vervullen voor de andere

functies in het project. Ook zijn de synergie van de verschillende functies binnen een

project en de integratie van dit project in een interessant woon-, werk- of winkelmilieu

(setting/context) volgens de ondervraagden cruciale factoren voor het welslagen van een

leisure-ontwikkeling.

Het kwalitatief hoogwaardige en professionele ambtelijke apparaat van de gemeente

Heimond wordt als zeer positief ervaren. Gesproken wordt over een gemeente met visie en

een pro-actieve houding. jammer vindt men dat er bij de selectie van marktpartijen niet

altijd duidelijk wordt gecommuniceerd hoe de selectieprocedure er precies uitziet (wat

moet worden geleverd, hoeveel andere partijen zijn gevraagd, is er sprake van een Europese

aanbesteding). Ook dient te gemeente zich te realiseren dat er voor leisure een specifieke

prijs - kwaliteitverhouding bestaat, waardoor het soms nodig is marktpartijen tegemoet te

komen in de grondprijs om een kwalitatief hoogwaardige of grootschalige ontwikkeling

mogelijk te maken.

Wanneer wordt gekeken naar de andere spelers op de leisure-markt, valt op dat de markt

wat betreft exploitanten dun is gezaaid. Er zijn überhaupt weinig ondernemers die in staat

zijn tot een succesvolle leisure-exploitatie buiten de binnenstad. Eén geïnterviewde geeft

aan dat het belangrijk is de Hetmondse leisure-ondernemers te koesteren (mede met het

oog op uitbreiding of verplaatsing van activiteiten). Tevens is het van belang om

exploitanten reeds in een vroeg stadium bij het ontwikkelingsproces te betrekken. ook

richting beleggers is sprake van een risicovolle markt. De alternatieve aanwendbaarheid van

gebouwen of locaties voor leisure is klein. Zo zijn de mogelijkheden tot hergebruik van

bioscopen of theaters beperkt.

LAgroup Leisure garts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE GEMEENTE HELMOND

Op weg naar een leisure-beleid voor de gemeente Heimond (Rapport 1151 RP 02 d.d. 18 juni 2002) 97

Een checklist voor het Hatématerrein:

een voorbeeld

op basis van het in hoofdstuk 6 geformuleerde locatieprofiel kan voor het Hatématerrein

de volgende checklist worden gehanteerd:

¿ gaat het om een ruimte-intensief initiatief

¿ kan het initiatief als onderdeel van geïntegreerde gebiedsontwikkeling, dus in

combinatie met wonen, werken en andere leisure-functies - worden gerealiseerd?

¿ is er sprake van een hoogwaardige uitstraling?

¿ is er sprake van een indoor-voorziening?

¿ is er sprake van een bovenlokale aantrekkingskracht?

¿ heeft het initiatief een verblijfsverlengend karakter of is het gericht op herhaalbezoek?

¿ is het initiatief complementair aan het Heimondse centrum?

¿ valt het initiatief binnen het primaire segment entertainment & vermaak (en zo ja, gaat

het om de voorkeursfuncties casino, snooker of lasergames)?

¿ valt het initiatief binnen het primaire segment sport & weliness met een commercieel

en/of innovatief karakter?

valt het initiatief binnen het secundaire segment van congres- en vergaderfaciliteiten?

valt het initiatief binnen de ondersteunende functies, namelijk thematische horeca

(sport of Amerikaanse formules) of thematische detailhandel?

is het initiatief gericht op centrumbewoners, jongeren of zakelijke bezoekers?

LAgroup Leisure garts Consuiting - KOPIEER-EXEMPLAAR VOOR DE CEMEENTE HELMOND