Commissiestukken inzameling huishoudelijk afval

Behoort bij agenda nr.

datum vergadering 2@, 1. C)

Toelichting bij B en W-adviesnota

Nr

Ingekomen van: SB.BH.OR

Datum

Onderwerp Aanpassing inzameling Huishoudelijk Afval gemeente Heimond

Achtergrond

Het voor u liggende stuk gaat in op de afvalinzamelingproblematiek in Heimond. Deze

samenvatting geeft een infbrmaheoverzicht op hoofdlijnen. Voor meer specialistische

kennis verwijzen wij u graag naar het hoofddocument

In 1995 is er in de gemeente Heimond onderzoek gedaan naar een aanpassing van de

inzameling van afval. Onderzocht werd of de mogelijkheid bestond om de vervuiler te

laten betalen. Gezien de stijging van de afvalstoffenheffing die daaruit zou voortvloeien,

is toentertijd niet tot invoering overgegaan. Als gevolg van ontwikkelingen in de regio

en ontwikkelingen op technisch gebied is in 1999 opnieuw gestart met een onderzoek.

Reeds in de commissievergadering van 22 februari 2000 heeft de toenmalige directeur

van de dienst Stadsbeheer u over de tussentijdse bevindingen geïnformeerd. Sinds die

tijd heeft er zich een aantal ontwikkelingen voorgedaan.

Zo is het Milieubeleidsplan opgesteld en goedgekeurd. Aandachtspunt in dit plan is on-

der andere de vermindering van de milieugebruiksruimte. Hierdoor ontstaan o.a. een

toename van de herbruikbare stromen, waardoor er minder beslag wordt gelegd op

natuurlijke schatten van de aarde en waardoor een vermindering van C02 uitstoot ge-

realiseerd wordt.

Ook het Landelijk afvalplan heeft het daglicht gezien. Opmerkelijke stellingen in dit plan

zijn dat landsgrenzen niet open gaan voor brandbaar afval, dat er geen extra verbran-

dingscapaciteit bijgebouwd mag worden en dat er extra belasting geheven wordt op het

storten van brandbaar afval.

Ten derde heeft er een aanscherping van de arbo-eisen (zgn. P-90norm) plaatsgevon-

den. Dit houdt in dat de maximale hoeveelheid die een inzamelaar per dag mag tillen

naar beneden toe is bijgesteld. Uit ervaringen van andere gemeenten is daarnaast ge-

bleken dat vooral een goed totaal beleid onontbeerlijk is.

Vervolgens heeft de gemeente Heimond begin dit jaar een tweetal brainstormsessies

belegd over de gewenste verbetermogelijkheden van afvalinzameling. Tijdens deze

sessies waren allerlei verschillende mensen aanwezig, van beleidsadviseurs van de

provincie tot buurtconciërges. De meest opvallende conclusies van de sessies zijn de

volgende. Het is, volgens de deelnemers, niet persé noodzakelijk tariefdifferentiatie in

te voeren om het gewenste resultaat te verkrijgen én na enkele jaren zullen de kosten

voor het verwerken van afval op het oude niveau komen.

Tenslotte verbetert de technologie om afval te scheiden nadat het ingezameld is zich

zeer sterk. Deze technologie zal zelfs in de toekomst nog verder verbeteren. De ver-

wachting is dat nascheiding in de gemeente Heimond op korte termijn tot de reële mo-

gelijkheden gaat behoren. Al deze ontwikkelingen hebben geleid tot het onderhavige

voorstel.

Doelstellingen

De gemeente Heimond heeft met betrekking tot de inzameling van huishoudelijke af-

valstoffen de volgende hoofd- en subdoelen geformuleerd:

Hoofddoelstellingen:

1 .Een vermindering van de hoeveelheid huishoudelijk afval bewerkstelligen door:

¿ Het weren van bedrijfsafval uit het huishoudelijk afval;

¿ Het tegengaan van afvaltoerisme van andere (diftar)gemeenten;

2. Het bewerkstelligen van een verlaging van het afvalaanbod en een toename van

gescheiden inzameling. Het bevorderen van het milieubewustzijn en daarmee het

hergebruik van de gescheiden ingezamelde afvalstromen;

3. Het invoeren van een meer rechtvaardige kostenverdeling (scheiding en minder

aanbieden wordt beloond);

4. Het streven naar een minimalisering van de kosten voor de burger.

5. Het gekozen afvalinzamelingsysteem moet zowel toepasbaar zijn op restafval als

gft-afval.

Toelichting bij B en W-adviesnota

Nr

Ingekomen van: SB.BH-OR

Datum

Onderwerp Aanpassing inzameling Huishoudelijk Afval gemeente Heimond

Subdoeistellingen:

l. Er mag geen kostenverhoging van andere sectoren (bijv. straatreiniging en groen-

voorziening) optreden;

2. Er mag bij de keuze voor een bepaald systeem geen sprake zijn van kapitaalver-

nietiging;

3. Ontwijkgedrag en afvaltoerisme van eigen inwoners dient te worden voorkomen;

4. Het gekozen systeem moet toepasbaar zijn in de hoogbouw,

5. De afvalstoffenheffing dien$t 1 00% kostendekkend te blijven;

6. Het gekozen systeem dient te handhaven te zijn.

Varianten

Dat het huidige inzamelsysteem aangepast dient te worden staat buiten kijf Het is na-

melijk vanuit een arbeidstechnische invalshoek ongewenst om restafval in vuilniszak-

ken te blijven inzamelen. Dit leidt immers tot een te zware belasting en te lage inzet-

baarheid van de inzamelaars. De bovenstaande ontwikkelingen en doelstellingen lei-

den dus onvermijdelijk tot een aanpassing van het huidige systeem. Ter aanpassing

van het systeem zijn er drie hoofdvarianten benoemd, te weten:

1 .Communicatie

2. Eenvoudige systemen (voor gedifferentieerde tarieven)

*Onderscheid naar huishoudgrootte

*Differentiatie naar frequentie van aanbieden

*Differentiatie naar (container)inhoud enlof aantal containers

-Differentiatie naar het aantal zakken (i.e. variatie in volume enlof frequentie) waarbij

de aankoopprijs van de zak inzamel- en verwerkingskosten bevat.

3. Complexere methoden (voor gedifferentieerde tarieven)

¿Differentiatie naar aanbiedfrequentie, naar volume of een combinatie daarvan

(hoogte van het tarief wordt bepaald door het aantal keren dat men de container

aanbiedt evt. in combinatie met het volume van de container)

¿Differentiatie in gewicht (betalen per kilo)

¿Differentiatie in gewicht in combinatie met frequentie (betalen per kilo per keer)

In het verleden is reeds geprobeerd door middel van communicatie scheiding te bevor-

deren. Dit is niet effectief gebleken, aangezien de doelstellingen uit het milieubeleids-

plan (bijv. er moet 72 kilo papier ingezameld worden) niet behaald worden. Bovendien

komt het niet tegemoet aan een verlichting van de arbeid voor de inzamelaars. Indien

een complexere variant ingevoerd zou worden, is de verwachting dat het illegaal aan-

bieden van afval een grote vlucht zal nemen. In andere gemeenten die complexere

vormen van tariefdifferentiatie hebben ingevoerd is namelijk gebleken dat er een stij-

ging plaatsvindt van de hoeveelheid illegaal aangeboden afval. Gezien de opbouw van

de Heimondse samenleving is te verwachten dat ook in Heimond minimaal hetzelfde

effect zal optreden.

Flankerend beleid

Voor welk systeem er ook gekozen wordt, het kan alleen effect sorteren als het wordt

geflankeerd door een goede structuur voor gescheiden inzameling, een intensief voor-

lichtingsbeleid, stringente handhaving en diverse andere aanvullende maatregelen, zo-

als het juiste formaat inzamelmiddel voor het huisvuil, mogelijkheden het inzamelmid-

del te wisselen, voldoende mogelijkheden 1 containers om het gescheiden afval (kos-

teloos) in te leveren en een waarborging voor een juiste facturering.

Juridische aspecten

Wanneer er gekozen wordt voor een nieuwe manier van afval inzamelen zal de Hel-

mondse afvalstoffenverordening aangepast moeten worden aan de kenmerken van het

nieuwe systeem. Ook zaken als de Wet Persoonsregistraties, het Gelijkheidsbeginsel

en het (Europees) Aanbestedingsbeleid moeten bij de wijziging van het inzamelsys-

leem nauwlettend in de gaten gehouden worden.

Toelichting bij B en W-adviesnota

Nr

Ingekomen van: SB.BH.OR

Datum

Onderwerp Aanpassing inzameling Huishoudelijk Afval gemeente Heimond

Financiéie aspecten

Op basis van diverse weloverwogen aannames is getracht de besparing van de invoe-

ring van tariefdifferentiade in kaart te brengen. Ongeacht de keuze voor een specifiek

systeem levert de invoering van tariefdifferendade per saldo op jaarbasis niet veel op.

Gedacht wordt dat het kostenneutraal op de afvalstoffènheffing kan worden ingevoerd.

Natuudijk zijn er meerkosten die worden veroorzaakt door de investeringen in inza-

melmiddelen, investeringen in herkenningsmiddelen en registratiesystemen. Deze wor-

den geraamd op fl 3.875.000,- (E 1.758.398,34). Daamaast zijn er extra exploitatie- en

administratiekosten. Alle financiële consequenties zijn in de nota behandeld, zie hier-

voor het bijgaande rapport.

De extra kosten worden echter gedekt door een betere scheiding van afval, waardoor

de verwerkingskosten dalen. Per saldo wordt verwacht dat de jaarlijkse afschrijvingen

van de investeringen worden goedgemaakt door de daling van de verwerkings- en in-

zamelkosten. Tariefdifferenfiatie lijkt hiermee een goed middel om bij een gelijkblijvend

dekkingspercentage en zonder stijging van de afvaltarieven voor individuele burgers

een betere scheiding van en afvalpreventie te stimuleren.

De jaarlijkse lasten kunnen worden opgevangen binnen de afvalstoffenheffing. Ver-

wachting is dat het kostenneutraal is voor de afvalstoffenheffing.

Milieurendement

Tariefdifferenfiatie zorgt voor een lagere uitstoot van C02 gassen (minder afvalver-

branding) en een lager gebruik van grondstoffen (meer hergebruik) waardoor een da-

ling van de milieugebruiksruimte en een stijging van het milieurendement is te ver-

wachten.

Blink

Uiteraard heeft de aanpassing van het inzamelsysteem gevolgen diegene die het afval

in Heimond inzamelt. Het maakt echter niet uit of dit door Watco, Sita of door Blink ge-

beurd. Met de aanpassingen voor het inzamelbedrijf en de gevolgen hiervan voor de

gemeente is in de nota rekening gehouden.

Cornmunicatie

Aan alle bewoners zal kenbaar gemaakt moeten worden dat het systeem veranderd en

wat er dan daadwerkelijk wijzigt. Hiervoor zal een communicatiecampagne worden op-

gezet. Hierbij zal men bijvoorbeeld ook gelijk kunnen aangeven welk formaat grijze

container men wenst te ontvangen en wat voor groene container men heeft.

Tevens zal gecommuniceerd moeten worden over hoe men het afval kan verminderen,

zodat het kleinste formaat container voldoende is. Ook dient te worden aangegeven

waar alle herbruikbare stromen kunnen worden ingeleverd.

Aanbeveling

Bij de keuze voor een afvalinzamelingsysteem is vooral gekeken naar de genoemde

doelstellingen, de voor- en nadelen van een systeem, de kosten die met de implemen-

tatie van een systeem samenhangen en de neveneffecten die een systeem met zich

mee brengt. Het voorgaande overwogen hebbende, adviseren wij u in te stemmen met

de conclusies op pagina 21 van de notitie "Van Zak naar Bak" en aldus het volgende

systeem als nieuw afvalinzamelingsysteem voor Heimond te kiezen: (ta-

rie0differentiatie naar containeilnhoud enlof aantal

a n

eiffibm-.jdp4Groen

Aanpassing inzameling huishoudelijke afvalstoffen

gemeente Heimond

een schone stad, zo bere@k je dat

INHOUDSOPGAVE

Samenvatting 1

Voorwoord

1. Inleiding 1

1.1 ACHTERGROND 1

1.2 TARiEFDurFERENTiATiE 2

1.3 DOELSTELLINGEN GEMEENTE HELmoND 2

1.4 ONDERZOEK DIENST STADSBEHEER 3

1.5 LANDELIJK AFVALPLAN 3

1.6 P-90 ARBo-EisEN 4

2. Gedifferentieerde tarieven 5

2.1 VooR- EN NADELEN 5

2.2 AFwEGiNG 6

2.3 FINANCI£LE ASPECTEN 6

2.4 Risico PARAGRAAF 7

2.5 ERVARINGEN ANDERE GEMEENTEN 8

2.6 BRAINSTORMSESSIE MILIEUDIENST REGIO EiNDHovEN 8

2.7 ToEKomsTiGE ONTWIKKELINGEN 9

2.8 CONCLUSIES 9

3. Flankerend beleid 11

3.1 INLEIDING 11

3.2 OVERZICHT 11

3.3 SAmiENvATTiNG 12

4. Gft-inzameling 13

4.1 INLEIDING 13

4.2 ToEKomST GFT-INZAMELING 14

4.3 JURIDISCHE MOGELIJKI-IEDEN 14

4.4 AFSLUITING 14

5. Juridische aspecten 17

5.1 Du£iDiNG 17

5.2 DEKKING VAN KOSTEN 17

5.3 ANDERE ASPECTEN 17

6. Tijdschema 19

7. Aanbevelingen 21

Literatuurlijst 23

Bijlagen

A HUIDIGE AFVALINZAMELING A-1

B VOOR- EN NADELEN DIVERSE VORMEN TARIF-FDIFFERENTIATIE B-1

C FiNANcI£LE ONDERBOUWING C-1

D ERVARINGEN ANDERE GEMEENTEN D-1

E AFwEGiNG VARIANTEN TARIEFDIFFERENTIATIE E-1

F FLANKERENDE MAATREGELEN F-1

* COMMUNICATIEPLAN MDRE G-1

* GEPLANDE ACTIVITEITEN H-1

I JURIDISCHE ASPECTEN I-1

J GEVOLGEN VOOR ANDERE AFDELINGEN J-1

K SORTEERANALYSE K-1

L BRAINSTORMSESSIE MILIEUDIENST REGIO EINDHOVEN L-1

M P-90 BELADINGSNORMEN M-1

N DIVERSE INGEKOMEN REACTIES N-1

Samenvafting

Achtergrond

Het voor u liggende stuk gaat in op de afvalinzamelingproblematiek in Heimond. Deze

samenvatting geeft een informatieoverzicht op hoofdlijnen. Voor meer specialistische kennis

verwijzen wij u graag naar het hoofddocument.

In 1995 is er in de gemeente Heimond onderzoek gedaan naar een aanpassing van de

inzameling van afval. Onderzocht werd of de mogelijkheid bestond om de vervuiler te laten

betalen. Gezien de stijging van de afvalstoffenheffing die daaruit zou voortvloeien, is toentertijd

niet tot invoering overgegaan. Als gevolg van ontwikkelingen in de regio en ontwikkelingen op

technisch gebied is in 1999 opnieuw gestart met een onderzoek. Reeds in de

commissievergadering van 22 februari 2000 heeft de toenmalige directeur van de dienst

Stadsbeheer u over de tussentijdse bevindingen geïnformeerd. Sinds die tijd heeft er zich een

aantal ontwikkelingen voorgedaan.

Zo is het Milieubeleidsplan opgesteld en goedgekeurd. Aandachtspunt in dit plan is onder

andere de vermindering van de milieugebruiksruimte. Hierdoor ontstaan o.a. een toename van

de herbruikbare stromen, waardoor er minder beslag wordt gelegd op natuurlijke schatten van

de aarde en waardoor een vermindering van C02 uitstoot gerealiseerd wordt.

Ook het Landelijk afvalplan heeft het daglicht gezien. Opmerkelijke stellingen in dit plan zijn dat

landsgrenzen niet open gaan voor brandbaar afval, dat er geen extra verbrandingscapaciteit

bijgebouwd mag worden en dat er extra belasting geheven wordt op het storten van brandbaar

afval.

Ten derde heeft er een aanscherping van de arbo-eisen (zgn. P-90norm) plaatsgevonden. Dit

houdt in dat de maximale hoeveelheid die een inzamelaar per dag mag tillen naar beneden toe

is bijgesteld. Uit ervaringen van andere gemeenten is daarnaast gebleken dat vooral een goed

totaal beleid onontbeerlijk is.

Vervolgens heeft de gemeente Heimond begin dit jaar een tweetal brainstormsessies belegd

over de gewenste verbetermogelijkheden van afvalinzameling. Tijdens deze sessies waren

verschillende mensen aanwezig, van beleidsadviseurs van de provincie tot buurtconciërges. De

meest opvallende conclusies van de sessies zijn de volgende. Het is, volgens de deelnemers,

niet persé noodzakelijk tariefdifferentiatie in te voeren om het gewenste resultaat te verkrijgen

én na enkele jaren zullen de kosten voor het verwerken van afval op het oude niveau komen.

Tenslotte verbetert de technologie om afval te scheiden nadat het ingezameld is zich zeer sterk.

Deze technologie zal zelfs in de toekomst nog verder verbeteren. De verwachting is dat

nascheiding in de gemeente Heimond op korte termijn tot de reële mogelijkheden gaat behoren.

Al deze ontwikkelingen hebben geleid tot het onderhavige voorstel.

Doelstellingen

De gemeente Heimond heeft met betrekking tot de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen

de volgende hoofd- en subdoelen geformuleerd:

Hoofddoeistellingen:

1 . Een vermindering van de hoeveelheid huishoudelijk afval bewerkstelligen door:

¿ Het weren van bedrijfsafval uit het huishoudelijk afval;

¿ Het tegengaan van afvaltoerisme van andere (diftar)gemeenten;

2. Het bewerkstelligen van een verlaging van het afvalaanbod en een toename van

gescheiden inzameling. Het bevorderen van het milieubewustzijn en daarmee het

hergebruik van de gescheiden ingezamelde afvalstromen;

3. Het invoeren van een meer rechtvaardige kostenverdeling (scheiding en minder aanbieden

wordt beloond);

4. Het streven naar een minimalisering van de kosten voor de burger.

5. Het gekozen afvalinzamelingsysteem moet zowel toepasbaar zijn op restafval als gft-afval.

Subdoetstellingen:

1. Er mag geen kostenverhoging van andere sectoren (bijv. straatreiniging en

groenvoorziening) optreden;

2. Er mag bij de keuze voor een bepaald systeem geen sprake zijn van kapitaalvernietiging;

3. Ontwijkgedrag en afvaltoerisme van eigen inwoners dient te worden voorkomen;

1

Samenvatting

4. Het gekozen systeem moet toepasbaar zijn in de hoogbouw;

5. Deafvalstoffenheffingdient100%kostendekkendteblijven;

6. Het gekozen systeem dient te handhaven te zijn.

Varianten

Dat het huidige inzamelsysteem aangepast dient te worden staat buiten kijf Het is namelijk

vanuit een arbeidstechnische invalshoek ongewenst om restafval in vuilniszakken te blijven

inzamelen. Dit leidt immers tot een te zware belasting en te lage inzetbaarheid van de

inzamelaars. De bovenstaande ontwikkelingen en doelstellingen leiden dus onvermijdelijk tot

een aanpassing van het huidige systeem. Ter aanpassing van het'systeem zijn er drie

hoofdvarianten benoemd, te weten:

1 . Communicatie

2. Eenvoudige systemen (voor gedifferentieerde tarieven)

¿ Onderscheid naar huishoudgrootte

¿ Differentiatie naar frequentie van aanbieden

¿ Differentiatie naar (container)inhoud enlof aantal containers

¿ Differentiatie naar het aantal zakken (i.e. variatie in volume enlof frequentie) waarbij de

aankoopprijs van de zak inzamel- en verwerkingskosten bevat.

3. Complexere methoden (voor gedifferentieerde tarieven)

¿ Differentiatie naar aanbiedfrequentie, naar volume of een combinatie daarvan (hoogte van

het tarief wordt bepaald door het aantal keren dat men de container aanbiedt evt. in

combinatie met het volume van de container)

¿ Differentiatie in gewicht (betalen per kilo)

¿ Differentiatie in gewicht in combinatie met frequentie (betalen per kilo per keer)

In het verleden is reeds geprobeerd door middel van communicatie scheiding te bevorderen. Dit

is niet effectief gebleken, aangezien de doelstellingen uit het milieubeleidsplan (bijv. er moet 72

kilo papier ingezameld worden) niet behaald worden. Bovendien komt het niet tegemoet aan

een verlichting van de arbeid voor de inzamelaars. Indien een complexere variant ingevoerd

zou worden, is de verwachting dat het illegaal aanbieden van afval een grote vlucht zal nemen.

In andere gemeenten die complexere vormen van tariefdifferentiatie hebben ingevoerd is

namelijk gebleken dat er een stijging plaatsvindt van de hoeveelheid illegaal aangeboden afval.

Te verwachten valt dat dit in Heimond niet anders zal zijn.

Flankerend beleid

Voor welk systeem er ook gekozen wordt, het kan alleen effect sorteren als het wordt

geflankeerd door een goede structuur voor gescheiden inzameling, een intensief

voorlichtingsbeleid, stringente handhaving en diverse andere aanvullende maatregelen, zoals

het juiste formaat inzamelmiddel voor het huisvuil, mogelijkheden het inzamelmiddel te

wisselen, voldoende mogelijkheden 1 containers om het gescheiden afval (kosteloos) in te

leveren en een waarborging voor een juiste facturering.

Juridische aspecten

Wanneer er gekozen wordt voor een nieuwe manier van afval inzamelen zal de Heimondse

afvalstoffenverordening aangepast moeten worden aan de kenmerken van het nieuwe systeem.

Ook zaken als de Wet Persoonsregistraties, het Gelijkheidsbeginsel en het (Europees)

Aanbestedingsbeleid moeten bij de wijziging van het inzamelsysteem nauwlettend in de gaten

gehouden worden.

Financiële aspecten

Op basis van diverse weloverwogen aannames is getracht de besparing van de invoering van

tariefdifferentiatie in kaart te brengen. Ongeacht de keuze voor een specifiek systeem levert de

invoering van tariefdifferentiatie per saldo niet veel op. Gedacht wordt dat het kostenneutraal op

de afvalstoffenheffing kan worden ingevoerd. Natuurlijk zijn er meerkosten die worden

veroorzaakt door de investeringen in inzamelmiddelen, investeringen in herkenningsmiddelen

en registratiesystemen. Daarnaast zijn er extra exploitatie- en administratiekosten. De extra

kosten worden echter gedekt door een betere scheiding van afval, waardoor de

verwerkingskosten dalen. Per saldo wordt verwacht dat de jaarlijkse afschrijvingen en

rentelasten van de investeringen worden goedgemaakt door de daling van de verwerkings- en

inzamelkosten. Tariefdifferentiatie lijkt hiermee een goed middel om bij een gelijkblijvend

Samenvaffing

dekkingspercentage en zonder stijging van de afvaltarieven voor individuele burgers een betere

scheiding van en afvalpreventie te stimuleren.

Milieurendement

Tariefdifferentiatie zorgt voor een lagere uitstoot van C02 gassen (minder afvalverbranding) en

een lager gebruik van grondstoffen (meer hergebruik) waardoor een daling van de

milieugebruiksruimte en een stijging van het milieurendement is te verwachten.

Aanbeveling

Bij de keuze voor een afvalinzamelingsysteem is vooral gekeken naar de genoemde

doelstellingen, de voor- en nadelen van een systeem, de kosten die met de implementatie van

een systeem samenhangen en de neveneffecten die een systeem met zich mee brengt. Het

voorgaande overwogen hebbende, adviseren wij u het volgende systeem als nieuw

afvalinzamelingsysteem voor Heimond te kiezen: (tatiegdifferentiatie naar containerinhoud enlof

aantal

Vooirwoord

In het milieubeleidsplan van de gemeente Heimond (Heimond op Groen) zijn streefcijfers

genoemd die betrekking hebben op de scheiding van het huishoudelijk afval. Deze zouden

moeten gaan voldoen aan de doelstellingen uit het nationaal milieubeleidsplan. Deze beoogde

stijging zal in nauwe samenwerking met de doelgroepen (burgers) moeten worden bereikt,

zodat uiteindelijk een duurzame samenleving wordt gecreëerd. Het hier genoemde principe

wordt ook wel Lokale Agenda 21 genoemd. De Lokale Agenda 21 heeft betrekking op vele

zaken, zoals bijvoorbeeld water, energie, sociale aspecten, veiligheid, internationale

samenwerking, verkeer & vervoer, maar zeer zeker ook op afval en afvalscheiding.

Uitgangspunt van de onderliggende notitie is dat burgers zelf inhoud kunnen geven aan de

duurzaamheid van de samenleving door hun afval goed te scheiden. Een daling van de uitstoot

van C02 gassen wordt bereikt doordat er minder afval hoeft te worden verbrand en doordat er

minder vervoersbewegingen nodig zijn om het afval op te halen. Daarnaast zijn er minder

natuurlijke grondstoffen nodig omdat er een hoger producthergebruik wordt gerealiseerd.

Hierdoor wordt er een kleiner beslag gelegd op de milieugebruiksruimte en wordt het

milieurendement verhoogd.

In het advies komt tot uitdrukking dat er meer verantwoordelijkheid bij de burger zelf wordt

neergelegd met betrekking tot de afvalscheiding. Samenwerking met de doelgroep bleek

moeilijk, maar in het kader van de Lokale Agenda 21 is er in opdracht van de dienst

Stadsbeheer een brainstormsessie gehouden met burgers en diverse groeperingen over

mogelijke aanpassingen van de afvalinzameling. Ook is door het Milieucommunicatie Platform

in het verleden reeds enkele malen geadviseerd om in de gemeente Heimond de

afvalstoffenheffing meer afhankelijk te maken van de aangeboden hoeveelheid afval. Deze nota

kan dan ook worden gezien als een deelnota van het milieubeleidsplan "Heimond op Groen".

Naast hetgeen in de Lokale Agenda 21 is geformuleerd, zijn de afgelopen jaren de arbo-eisen

voor beladers van het huisvuil flink verscherpt. Hierbij is de maximale hoeveelheid vuil die een

beiader dagelijks mag beladen drastisch naar beneden bijgesteld. Het inzamelen van het

huisvuil met containers wordt hierdoor aantrekkelijker dan de inzameling met zakken.

Alvorens een weloverwogen beslissing te kunnen nemen omtrent aanpassingen aan het

afvalinzamelingsysteem bleek het belangrijk dat er enkele "vervuilende" aspecten werden

benoemd en, beter nog, worden opgelost. De volgende aspecten zijn aangepakt:

1 . In de berekeningen moet rekening worden gehouden met het verwerkingstarief van het

afval. De gemeente Heimond moet haar afval contractueel afleveren bij de NV Razob.

Naast deze taak neemt Razob ook andere inzameltaken voor haar rekening, bijvoorbeeld

glas, papier en kca. Voor het hele pakket wordt een tarief (verwerkingstarief + opslagtarieg

vastgesteld, omdat dit fiscaal aantrekkelijk is. Het opslagtarief wordt echter berekent over

het geheel van gemeenten aangesloten bij de NV Razob. Berekeningen toonden aan dat de

gemeente Heimond hierdoor aanzienlijk meer betaalde dan de werkelijke kosten. Door

besprekingen met de NV Razob inzake het opslagtarief is bereikt dat vanaf 1 januari 2001

de werkelijke kosten in rekening worden gebracht en dat over 2000 het teveel betaalde is

gerestitueerd. Door deze besprekingen kon afvalstoffenheffing met maar liefst circa fl. 60,-

dalen op jaarbasis.

2. Het onderzoek naar het bedrijfsafval. Bedrijven hebben vanuit de wet Milieubeheer een

eigen verantwoordelijkheid hun afvallen af te voeren. In dit kader zijn alle bedrijven

gecontroleerd op de wijze waarop men het afval afvoert. Het vermoeden bestond namelijk

dat er diverse bedrijven waren die hun afvallen tezamen met het huishoudelijk afval

meegaven zonder hiervoor te betalen. Dit heeft ertoe geleid dat circa 250 bedrijven een

contract hebben afgesloten met een inzamelaar. Ongeveer 120 bedrijven hebben

aangegeven met het gemeentelijk systeem mee te (willen) liften. Zij zijn per direct

opgenomen in de reinigingsrechten. Daarnaast zijn er ook diverse bedrijven uit de heffingen

gehaald, daar zij deze onterecht betaalden, omdat zij een contract hadden met een

particuliere inzamelaar. Door het uitzuiveren van het bedrijfsafval is een besparing

gerealiseerd van de afvalstoffenheffing van circa fl. 3,-- per aansluiting per jaar.

Voorwoord

3. Besprekingen betreffende een nieuwe overeenkomst met Sita (voorheen Cotrans en Watco

Recycling Zuid BV), waarvan een onderdeel is het scheiden van afval nadat het is

ingezameld. De effecten van deze nascheiding zijn nog niet bekend. Wel is reeds bekend

dat door het aangaan van de publiek private samenwerking (pps) een financieel voordeel

wordt behaald ten opzichte van de begroting.

Het laatste aandachtspunt om de afvalstoffenheffing te verlagen is het onderzoek naar een

andere wijze van inzameling. Gekeken wordt of het scheidingsgedrag van de burgers positief

kan worden beïnvloed. In de onderliggende nota zal hierop worden ingegaan.

Oktober 2001

1. Inleiding

1. 1 Achtergrond

De gemeentelijke inzameltaak voor huishoudelijke afvalstoffen is verankerd in hoofdstuk 10

"Afvalstoffen" van de Wet Milieubeheer. Gemeenten hebben de zorg voor een doelmatige

verwijdering van huishoudelijke afvalstoffen en het afval uit de eigen bedrijfsvoering. Door

middel van diverse inzamelingen aan huis (kca, textiel, papier, gft-afval, restafval, etc) en

verschillende brengstations (milieustraat, glasbakken, kringloopwinkel, etc.) wordt aan deze

inzamelplicht voldaan.

Als gevolg van het landelijke beleid is er de laatste jaren een behoorlijke kentering gekomen in

de afvalverwerking. Het relatief goedkope storten is uit

milieutechnisch oogpunt bezien ongewenst en vergt veel

ruimtebeslag. Met betrekking tot afvalinzameling is daarom

vanuit de rijksoverheid gesteld dat de zogenaamde

"Ladder van Lansink" dient te worden gehanteerd. Bij deze

ladder dient er allereerst meer aandacht te worden besteed

aan het beperken van het afvalaanbod (preventie),

vervolgens moet het toch ontstane afval opnieuw worden

gebruikt als grondstof voor nieuwe producten (hergebruik)

en indien dit niet mogelijk is moet het afval worden

verbrand (met energieterugwinning). Als laatste dient het

storten van afval beperkt te blijven tot stoffen die niet

verbrand mogen of kunnen worden. Het verbranden van Aangeboden oud papier bij het restafval

afval is duur en door extra transportkosten naar de

verbrandingsovens stijgen de tarieven explosief. Praktisch

iedere gemeente in Nederland houdt zich momenteel dan ook bezig met het verbeteren van het

inzamelsysteem van huishoudelijk afval, het bevorderen van afvalscheiding en het stimuleren

van hergebruik en afvalpreventie.

In het Nationaal Milieubeleidsplan (NMP) worden de verwoorde doelstellingen in kwantitatieve

zin vertaald. De doelstellingen uit het NMP worden door de gemeente Heimond op dit moment

niet gehaald. In de volgende tabel wordt dit duidelijk gemaakt:

Tabel 1.1 Nationaal Milieubeleidsplan

Papier 72 kilo 59 kilo 64 kilo 64 kilo

Textiel 5 kilo 2,3 kilo 3,2 kilo 3,2 kilo

Hieruit blijkt dat er een aanzienlijke verbetering in de scheiding van het afval bewerkstelligd kan

worden zoniet dient te worden. Mede gezien de alsmaar stijgende kosten voor het verwerken

van het restafval en gezien de relatief lage kosten (of soms zelfs opbrengsten) voor de

herbruikbare stromen is een betere scheiding dus wenselijk'.

Scheiding leidt zo tot een beter milieu en lagere kosten. De burgers dienen zich hiervan bewust

te worden. Naast een goede voorlichting kan de invoering van een vorm van tariefdifferentiatie

hierbij de sleutel zijn. Hierbij wordt onder tariefdifferentiatie (diftar) verstaan: het relateren van

de hoogte van de afvalstoffenheffing aan de hoeveelheid afval dat door huishoudens wordt

aangeboden. Iemand die veel afval aanbiedt, betaalt meer dan iemand die minder afval

aanbiedt. Hiermee wordt dan ook invulling gegeven aan het principe "de vervuiler betaalt". Dit

past ook bij de steeds mondigere en individualistischer wordende consument.

Zie ook bijlage H.

Hoofdstuk 1 Inleiding

1.2 Tariefdifferentiatie

Door de invoering van tariefdifferentiatie kan de burger die doet aan preventie en hergebruik

worden beloond. Uit reeds opgedane ervaringen in andere gemeenten blijkt dat de burger uit

oogpunt van milieubesef, maar ook zeker gezien het mogelijk te behalen financiële voordeel,

hiervoor open staat.

De invoering van tariefdifferentiatie zal met name invloed hebben op de afname van het aanbod

aan restafval, door een betere scheiding van de diverse componenten hiervan. Daardoor zal de

afname ook grotendeels gecompenseerd worden door een toename van de gescheiden

ingezamelde afvalstoffen. Tevens zal het wegvallen van het bedrijfsafval, dat nu op kosten van

de burgers meelift, en het afvaltoerisme uit omringende gemeenten merkbaar zijn. De

hoeveelheid gft-afval zal niet in dezelfde mate afnemen, omdat thuiscomposteren in Heimond

problematisch kan zijn vanwege het ruimtegebrek en daarom mogelijk niet gestimuleerd zal

worden. Ondanks de betere scheiding zal de totale afvalstroom waarschijnlijk nauwelijks

afnemen. Door de individuele burger is hier namelijk weinig invloed op uit te oefenen.

De Heimondse afvalstoffenheffing is niet gedifferentieerd; ieder huishouden betaalt momenteel

hetzelfde bedrag en kan geen enkele invloed uitoefenen op de hoogte van de

afvalstoffenheff ing. Derhalve zal er ook een minimale prikkel uitgaan tot preventie en hergebruik

van afvalstoffen. Ingevolge artikel 219 e.v. van de Gemeentewet heeft de gemeente de vrijheid

in de wijze waarop zij haar belastingtarieven differentieert, voor zover die niet afhankelijk

worden gesteld van draagkracht, inkomen, winst of vermogen. Welke vorm van differentiatie

ook wordt gekozen, het belastingkarakter van de afvalstoffenheffing dient in stand te blijven. Dit

betekent dat in ieder geval het systeem zo opgebouwd moet zijn dat in ieder geval een

2

basisbedrag afvalstoffenheffing wordt geheven .

Onderzoek bij andere gemeenten heeft uitgewezen dat tariefdifferentiatie niet als een op

zichzelf staand beleidsinstrument kan worden beschouwd. Het heeft alleen zin als het wordt

geflankeerd door een goede structuur voor gescheiden inzameling, een intensieve voorlichting

en stringente handhaving. Deze aanvullende maatregelen worden ook wel "flankerend beleid"

3

genoemd .

Om tariefdifferentiatie voor de gemeente Heimond te kunnen beoordelen zal eerst duidelijk

moeten zijn welke doelstellingen de gemeente Heimond wil nastreven.

1.3 Doelstellingen gemeente Heimond

Met betrekking tot de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen kunnen voor de gemeente

Heimond de volgende hoofd- en subdoeistellingen worden geformuleerd:

De hoofddoeistellingen zijn:

1 )Een vermindering van de hoeveelheid huishoudelijk afval door:

a) weren bedrijfsafval uit het huishoudelijk afval;

b) tegengaan afvaltoerisme van andere (diftar)gemeenten;

2) Minder afvalaanbod en toename van gescheiden inzameling en hiermee

samenhangend het hergebruik van de gescheiden ingezamelde afvalstromen

door bevordering milieubewustzijn;

3) Meer rechtmatige kostenverdeling (scheiding wordt beloond);

4) Het systeem moet zowel toepasbaar zijn op restafval als gft-afval;

5) Minimalisering van de kosten voor de burger. Bedrijfsafval bij het

huishoudelijk afval

De subdoeistellingen zijn:

1) Geen kostenverhoging van andere sectoren (bijvoorbeeld straatreiniging en

groenvoorzieningen);

2) Er mag geen sprake zijn van kapitaalvernietiging, niet nu en niet in de toekomst.

Uitgangspunt is hierbij dat de investeringen die gepaard gaan met een systeemkeuze, bij

2Zie ook hoofdstuk 5.

Hieraan wordt in hoofdstuk 3 uitvoerig aandacht besteed.

2

Hoofdstuk 1 Inleiding

een eventuele aanpassing van het systeem, geen kapitaalsvernietiging met zich mee

mogen brengen;

3) Ontwijkgedrag en afvaltoerisme van de eigen inwoners dient te worden voorkomen;

4) Het systeem moet toepasbaar zijn voor de hoogbouw;

5) Er dient sprake te blijven van 100% kostendekkendheid van de afvalstoffenheffing;

6) Het systeem moet passen binnen de gedachte van het wijkbeheer en dient handhaafbaar te

zijn.

Een middel om deze doelstellingen te halen zou de invoering van tariefdifferentatie kunnen zijn,

het is daarmee een middel en geen doel. Naar gelang de vorm van tariefdifferenfiatie biedt het

de mogelijkheid tot een extra (financiële) prikkel tot vermindering van het afvalaanbod,

bevordert het de scheiding van afval, leidt het tot een eerlijke(re) verdeling van de kosten en

biedt het een mogelijkheid tot het weren van het nu gratis meeliftende bedrijfsafval en

afvaltoedsme. Er zijn diverse vormen van tariefdifferentiatie mogelijk. De vormen met hun voor-

en nadelen hiervan worden uitgewerkt in het volgende hoofdstuk.

1.4 Onderzoek Dienst Stadsbeheer

Door de dienst Stadsbeheer is 4begin 1996 een rapport uitgebracht over de toepassing van diftar

binnen de gemeente Heimond . De doelstelling van het onderzoek dat hieraan vooraf ging was

het bepalen welke vorm van tariefdifferentiatie binnen de gemeente Heimond het meest

geschikt zou zijn. De voor- en nadelen van de invoering van diftar werden onderzocht en er is

aandacht geschonken aan het voorbereiden van een principebesluit over het al dan niet

invoeren ervan. Bij het onderzoek werd gelet op de juridische, de beleidsmatige en de financiële

aspecten, alsmede op de voor- en nadelen van de verschillende systemen voor zowel de

gemeente als de burgers. De conclusies uit het onderzoeksrapport waren:

- De voorkeur bestaat voor het invoeren van een gedifferentieerd tarief op basis van gewicht.

- Invoering van de tariefdifferentiatie zal, bij een gelijkblijvende hoeveelheid, leiden tot een

verhoging van de afvalstoffenheffing van ca. f]. 40,00 per aansluiting.

Toentertijd is besloten, gezien de kosten, niet over te gaan tot invoering van de voorgestelde

vorm van diftar. Ten tijde van het onderzoek was er ook nog geen diftarsysteem voorhanden

voor toepassing in de hoogbouw en gestapelde bouw. Inmiddels zijn er nieuwe systemen

ontwikkeld (ondergrondse inzamelcontainers met (pin)passysteem e.d.) die hier wel geschikt

voor zijn.

1.5 Landelijk afvalplan

Onlangs is het landelijk afvalplan gepresenteerd, waarin de rijksoverheid haar afvalplan voor de

komende jaren presenteert. Opmerkelijk in dit plan zijn de volgende zaken:

¿ De landsgrenzen voor brandbaar afval gaan niet open. Hiermee tracht men te voorkomen

dat men in het buitenland Nederlands afval gaat importeren en het eigen afval gaat storten.

In bijna alle landen in de EG zijn nog geen stortverboden zoals die wel in Nederland van

toepassing zijn.

¿ Het wordt niet toegestaan om extra verbrandingscapaciteit bij te bouwen, ondanks de

alsmaar groeiende hoeveelheid afval en de nu al te kleine verbrandingscapaciteit. Op deze

wijze denkt men dat de motivatie tot preventie en scheiden wordt vergroot, zodat er

uiteindelijk minder brandbaar afval wordt aangeboden.

¿ Extra belasting op het storten van brandbaar afval.

Uit deze uitgangspunten blijkt dat de minister alles in het werk stelt om preventie en scheiding

van afval te verhogen.

Daarnaast is er sprake van een vertraagd volgen van de markt bij de

afvalverbrandingsinstallaties en de verwerkingsinstallaties, de zogenaamde achterkant van de

markt. De investeringskosten van de verbrandingsovens en verwerkingsinstallaties staan

immers voor jaren vast. Als er minder afval komt worden deze kosten overgeslagen over minder

Tadefdifferenbahe in de gemeente Heimond, februad 1996.

3

Hoofdstuk 1 Inleiding

tonnage, wat een stijging betekent voor het verbrandingstariet Kort gezegd er mag door de

scheiding ook geen tekort ontstaan aan brandbaar materiaal.

De gevolgen van het Landelijk Afvalplan en de gedane investeringen in de verbrandingsovens

zijn dat de kosten voor het verwerken van het afval zullen stijgen. Een aanpassing van het

inzamelsysteem kan de scheiding wel verhogen maar er dient terdege rekening te worden

gehouden met het naijleffect. De verwachting is dat ondanks een vermindering van het te

verbranden restafval de totale kosten voor verwerking op de langere termijn niet zullen dalen,

mogelijk zelfs zullen stijgen. Deze stijging zal uiteraard minder groot zijn dan in de situatie dat er

niets wordt gedaan.

Kortom: gezien de ontwikkelingen is de verwachting dan ook zeker gerechtvaardigd dat het

verwerkingstarief voor het restafval in de toekomst zal stijgen. Waarbij dus opgemerkt moet

worden dat een te ver doorgevoerde scheiding ook kostenverhogend kan werken.

1.6 P-90 arbo-eisen

Een ontwikkeling die zeker genoemd dient te worden is de aanscherping van de arbo-eisen

(zogenaamde p-90 norm). Als gevolg van de aanscherpïng van de Arbo-eisen voor het

beiadingpersoneel van de inzamelwagens, zullen de inzamelkosten van huisvuil in de nabije

toekomst, ongeacht de keuze van het inzamelsysteem, ontegenzeggelijk duurder gaan worden.

Het betreft hier een autonome ontwikkeling die los staat van het invoeren van containers, maar

wel de nodige kostenconsequenties met zich mee zal brengen. Als zodanig dient de verplichting

tot het invoeren van de p-90 norm als een voldongen feit gezien te worden, daar deze door het

rijk verplicht is gesteld.

De hogere kosten zijn gelegen in het feit dat de maxima (ook afhankelijk van de leeftijd) per

belader per dag naar beneden zijn bijgesteld. Simpel gesteld betekent de invoering van de

norm dat bij zakken beladen een belader het aantal kilogrammen van de norm na ongeveer een

halve werkdag al kan hebben beladen als men op de huidige manier blijft werken. In de

toekomst moet men over hetzelfde contingent afval de gehele dag doen. De productiviteit daalt

dus per belader, met als gevolg dat meer beladers moeten worden ingezet om dezelfde

hoeveelheid afval op te halen. Dit geldt ook voor de belading met minicontainers. Echter het

maximum per belader ligt 1,2 tot 2,5 ton per dag hoger dan bij inzameling met zakken.

Samengevat geldt dat beladers met minicontainers meer afval per dag mogen beladen dan bij

inzameling met zakken. Het aangeboden afval kan met minder personeel en minder voertuigen

worden ingezameld. Het financiële voordeel is echter op dit moment niet exact te bepalen

omdat dit afhankelijk is van diverse nog onbekende variabelen zoals, de vullinggraad van de

container (gemiddelde gewicht), de leeftijdsopbouw van het personeel, de in te zetten opbouw

van het containerbestand (denk hierbij m.n. aan centrale systemen, zoals ondergrondse

containers en 1 1 00 liter verzamelcontainers, hiervoor gelden respectievelijk geen of andere

arbeidsnormen). In de begroting voor het komende jaar kan hier meer duidelijkheid over worden

gegeven.

4

2. Gedifferentieerde tarieven

2.1 Voor- en nadelen

Bij de mogelijkheden voor een aanpassing van het inzamelsysteem aan de in het vorige

hoofdstuk genoemde ontwikkelingen zijn er drie hoofdvarianten te onderscheiden:

a Communicatie

b Eenvoudige systemen

¿ Huishoudgrootte, vaak wordt onderscheid gemaakt tussen eenpersoons- en

meerpersoons-huishoudens. In de praktijk betekent dit vaak een lagere heffing voor

alleenstaanden.

¿ Frequentie van dienstverlening, daar waar vaker (bijvoorbeeld wekelijks in plaats van

tweewekelijks) wordt opgehaald dient men meer te betalen.

¿ Containerinhoud en -aantal, de afvalstoffenheffing is afhankelijk van de inhoud enlof het

aantal van de uitstaande containers.

¿ Aantal zakken (dure zak), het afval wordt aangeboden in door de gemeente vastgestelde

vuilniszakken. De aankoopprijs van de zak bevat inzamel- en verwerkingskosten. Het is

in principe een volume/ frequentiesysteem zoals genoemd onder punt 5.

c Complexere methoden

¿ Aanbiedfrequentie of volume/ aanbiedfrequentie, de hoogte van het tarief wordt bepaald

door de het aantal keren dat men de container aanbiedt eventueel in combinatie met het

volume van de container.

¿ Gewicht, betalen per kilo.

¿ Gewicht in combinatie met frequentie, betalen per kilo en per keer.

Voor toepassing van gedifferentieerde tarieven bestaan er dus diverse mogelijkheden. Bij de

beoordeling van de verschillende systemen moet vooral worden gekeken naar de mate waarin

de geformuleerde doelstellingen uit het vorige hoofdstuk worden behaald, de kosten die

samenhangen met de invoering van een systeem en de neveneffecten die een systeem met

zich meebrengt. Vooraleerst dit te beoordelen kan uit bestudeerde rapporten worden afgeleid

dat de invoering van tariefdifferentiatie zowel voor- als nadelen met zich meebrengt. Per variant

zijn deze opgesomd (in bijlage B is een uitvoerige opsomming opgenomene:

Tabel 2.1 Voor- en nadelen diverse vormen van tariefdifferentiatie

HuMoüdgffiö" geringe ih~dng e ng@

9

eenvQ,@dig:,iti te voeren @O

.n këiiik Väh@

k<>rt:@invoepffls je

Containedhhóüd en -aantal * geringe investering * invöädhcist@@ect

¿ äfvältoen'äffië wordt tegengegaan * ëara:ädinin~

¿ töepa$baär 00 gft- en restafval . ge:n-n 9

ge tel~ mogelijk tussen aan ~den

tegen gën'nge@ ~ toepasbaar @äfväi en@@@volume container

inde hoogbouw voorraádbeheer

prikkel tot afscheiding investen'ng@en

geen verhoogde kans op

onhygi'ènische toestanden

gennge kans or> ~Itoerisme

be afval wordt geweerd

5 Dit is een samenvatbng uit diverse publicabes, te weten: Verkennend vooronderzoek DIFTAR Eindhoven, Tariefdifferenbabe in de

Gemeente Helmond, Tariefdifferenflabe Huishoudelijke afvalstoffen (SRE), Rapport diftarsystemen (NV Razob).

5

Hoofdstuk 2 Gedifferentieerde tarieven

@Aä

tb

n

Z

bie, freq Vd, ht ge

"O veffioogdé@@kens op nh 0 h

yg 0100,1 -

toestá

nee

2.2 Afweging

Met communicatie is reeds in het verleden diverse malen getracht de scheiding te bevorderen.

Gebleken is wel dat de doelstellingen uit het milieubeleidsplan hiermee niet gehaald zijn.

Daarnaast komt het niet tegemoet aan de roep van de bevolking. Communicatie zal

ondersteunend aan de gekozen variant moeten zijn, waardoor een synergie zal kunnen

optreden.

Bij variant c is de verwachting dat door de geringe sociale controle in de Heimondse bevolking

het illegaal aanbieden van afvallen een grote loop zal nemen, zeker als het plotsklaps wordt

ingevoerd. Een groeiproces naar zo'n methode zou dan beter zijn.

Gekozen wordt dan ook om variant b verder uit te werken omdat deze variant wel tegemoet

komt aan alle genoemde bezwaren en ontwikkelingen. Bovendien wordt met deze variant een

groeiproces naar complexere methoden niet uitgesloten. Direct zal duidelijk zijn dat de variant

frequentie van de dienstverlening niet tegemoet kan aan de komen wens van de bevolking en

dat het geen invloed heeft op het scheidingsgedrag. Met de variant huishoudgrootte wordt wel

tegemoet gekomen wordt aan de wensen uit de bevolking, maar dat dit geen enkele invloed zal

hebben op het scheïdingsgedrag. De twee andere varianten onder b hebben hier wel invloed

op. In deze nota zal dan ook verder alleen gekeken worden naar de twee overgebleven

varianten, te weten containervolume en dure zakken.

2.3 Financiële aspecten

De berekening van de meerkosten door de invoering van een vorm van tariefdifferentiatie is een

moeizaam karwei en afhankelijk van diverse aannames. Het betreft hier onder andere de te

verwachten reducties van het afvalaanbod en de stijging van de kosten voor andere afdelingen.

Maar ook de marktprijzen van bijvoorbeeld containers en chips zijn voortdurend in beweging.

Op basis van diverse wel overwogen aannames is toch gekomen tot een aantal (voorlopige)

conclusieS6 . De aannames zijn gemaakt om de orde van grootte aan te geven.

'Zie bijlage C.

6

Hoofdstuk 2 Gedifferenfleerde tarieven

Voor de gemeente Heimond levert de invoering van tariefdifferenbafie afhankelijk van het

systeem de volgende besparingen op (gezien alle aannames en in de orde van grootte van

Tabel 2.3 Besparingen per aansluiting

Containervolume 2,20, (E 1,00)

Hierbij is nog geen rekening gehouden met de gevolgen van de verscherpte arbo-eisen die in

het voordeel werken van de containervolume variant.

Meerkosten worden veroorzaakt door de investeringen in inzamelmiddelen, investeringen in

herkenningmiddelen en registratiesystemen en extra exploitatiekosten. De extra kosten kunnen

in de meeste gevallen worden gedekt doordat er een betere scheiding plaatsvindt van het afval.

Hierdoor wordt er minder afval afgevoerd naar de verbrandingsovens en meer gerecycled,

waardoor de verwerkingskosten aanzienlijk lager zijn per aansluiting. Hierdoor treedt er een

besparing op van de inzamel- en verwerkingskosten.

Op basis van de uitgevoerde berekeningen en de bestudeerde rapporten lijkt de reductie dus

groot genoeg om de meerkosten op te vangen. De oorzaken van de reductie zijn: wegvallen

van het aangeboden bedrijfsafval tussen het huishoudelijk afval, wegvallen afvaltoerisme en

een betere afvalscheiding. Tariefdifferenbatie lijkt daarmee een goed middel om, bij een

gelijkblijvend dekkingspercentage, een verlaging (of minder grote stijging) van de afvaltarieven

voor individuele burgers te realiseren en afvalpreventie te stimuleren.

Alvorens tariefdifferentiatie in te kunnen voeren dienen er dus diverse investeringen te worden

gedaan. Het bestuderen hiervan is mede van belang bij de kredietbepaling. Een eerste

inventarisatie geeft de volgende benodigde investeringen,3:

Tabel 2.3 Investeringen en kosten

Investeringen laagboumr aanschaf inzamelmiddelen, herkenningsrniddelen, uitzetten 1.806.000 (E: Bl@9,527 07)

nieuwe containers en innemen oude containers

Kosten voorlichting 1 50@000@ (E 68.067.03)

B'rW en afronding 636.000 (E 288.150,44)

11,113,-OY

In het meerjaren ontwikkelingsprogramma (MOP) is nog geen rekening gehouden met de

investeringen die benodigd zouden zijn voor beleidswijzigingen. Met de ramingen van deze

notitie zal dan ook rekening moeten worden gehouden bij het opstellen van het meerjaren

ontwikkelingsprogramma in de loop van dit jaar.

2.4 Risico paragraaf

Een mogelijk risico bij de al dan niet invoering van een vorm van tariefdifferenflatie is de

berekening van de verbrandingstarieven door Afvalsturing Brabant en de opslagtarieven door

de NV Razob. Deze tarieven bestaan voor een groot deel uit vaste kosten die ongeacht de

hoeveelheid afval worden doorberekend. Door een daling van de aangeboden hoeveelheid

afval zullen alle kosten (zeker de vaste) gedragen moeten worden door de hoeveelheid afval

die wel wordt aangeboden, met als gevolg dat de kosten per ton stijgen. Het gevolg hiervan is

dat men zal trachten het afval nog meer te beperken, wat weer inhoud dat de kosten per ton

nog meer zullen stijgen. Alvorens een evenwicht wordt gevonden zal er iets gedaan moeten

worden aan de vermindering van de vaste kosten. De ontwikkeling van als maar stijgende

verwerkingskosten zal zich dan ook voorlopig wel doorzetten. Netto betekent dit een

kostenverhoging voor iedereen.

7 De effecten op de tadeven dienen met zorg te worden bekeken, daar niet alle externe effecten geheel bekend zijn.

8 In bijlage C is een verfijning van de ramingen te vinden.

7

Hoofdstuk 2 Gedifferendeerde tadeven

Een ander risico is niets doen. Door de alsmaar stijgende kosten van het restafval zullen steeds

meer gemeenten trachten het restafval te reduceren en de kosten zoveel mogelijk bij de

uiteindelijke gebruiker neer te leggen, onder meer door de invoering van tariefdifferenüabe. De

scheiding zal toenemen waardoor de hoeveelheid restafval nog verder zal dalen, met als gevolg

dat de kosten per ton opnieuw zullen stijgen, mede door de gelijkblijvende vaste kosten.

Gemeenten die niet meedoen of die niets doen worden ook geconfronteerd met die stijgende

verwerkingskosten. Aangezien hun hoeveelheid restafval niet is gedaald betalen zij dus relatief

gezien meer dan die gemeenten die wel actie hebben ondernomen.

2.5 Erva#ingen andere gemeenten

Gemeenten die tariefdifferentiatie reeds ingevoerd hebben en de diverse proeven met diftar in

andere gemeenten geven de volgende resuitateng:

1 . Alle ingevoerde vormen van tariefdifferentatie leiden tot een daling van het rest- en gft-afval

en de scheiding van de deelstromen neemt toe (behalve bij huishoudgrootte en frequente

van inzameling) waardoor het hergebruik stijgt.

2. In allerlei soorten gemeenten is tariefdifferentiatie ingevoerd, van klein (Mierlo) tot groot

(Nijmegen).

3. Er kan sprake zijn van ontwijkgedrag en afvaltoerisme, dit is echter niet bij eik project

geconstateerd. Het ontwijkgedrag uit zich met name in het aanbieden van afval in openbare

vuilnisbakken en het illegaal dumpen van afval.

4. Communicatie is een belangrijk instrument bij de invoering van tadefdifferentatie.

5. De invoering kan kostenneutraal zijn door de daling van de verwerkingskosten, de

goedkopere inzameling, het weren van bedrijfsafval en thuiscomposteren.

6. Een goed totaal beleid is zeer belangrijk. Denk hierbij met name aan het flankerend beleid,

zoals handhaving, optimale verwijdering van de deelstromen en voorlichting.

7. Tariefdifferentiatie leidt in sommige varianten tot individualisering. Dit past niet in de

gedachte achter het wijkbeheer, waarbij de verantwoordelijkheid voor de eigen wijk wordt

gepropageerd.

8. Een optimale verhouding tussen het vaste en het variabele gedeelte van de

afvalstoffenheffing is gewenst. Een te laag tarief per container geeft onvoldoende prikkels

tot scheiding en hergebruik terwijl een te hoog bedrag kan leiden tot een toename van het

ontwijkgedrag.

9. De introductiekosten van tariefdifferentiatie variëren sterk. In de rapporten van de

onderzochte gemeenten varieerde dit van circa fl. 6,- tot fl. 42,- per aansluiting.

De besparing ligt in de gevolgde gemeenten tussen de fl. 13,-- en fl. 83,- per aansluiting per

jaar. In de regel is de besparing (ruim) voldoende om de structurele meerkosten te

compenseren.

2.6 Brainstormsessie Milieudienst Regio Eindhoven

In de eerste helft van 2001 is er in opdracht van de dienst Stadsbeheer door de Milieudienst

Regio Eindhoven een brainstormsessie gehouden naar de gewenste verbetermogelijkheden

van de afvalinzameling. Hiervoor is een zeer breed gezelschap, van buurtconciërge tot

beleidsmedewerker van de provincie en van leraar van een basisschool tot wethouder,

uitgenodigd hun visie te geven over deze verbetermogelijkheden. De belangrijkste conclusies

hiervan zijn als volgtlo:

Opvallend was dat men zwerfvuil als een groter probleem beschouwde dan het gescheiden

inzamelen van afvallen, terwijl de kosten voor het laatste veel hoger zijn.

De werkgroep is van mening dat een heldere en soms intensievere communicatie ook kan

leiden tot een reductie van het restafval of te wet een betere scheiding. Het is niet perse

noodzakelijk tariefdifferentiatie in te voeren om resultaten te boeken.

Met communicatie kun je de actieve mensen bereiken. De onwelwillende mensen kun je

hiermee niet bereiken, deze kan men alleen bereiken door fysieke aanpassingen van het

9 zie bijlage E.

Zie bijlage L.

8

Hoofdstuk 2 Gedifferentieerde tarieven

systeem (zoals maximaal aan te bieden volume), door het treffen van deze mensen in de

portemonnee (diftar) of door het afval mechanisch te scheiden nadat het is ingezameld.

* De invoering van een nieuw systeem zal geld kosten. Doordat de achterkant van de markt

(de eindverwerking) niet erg flexibel is, door de gedane investeringen en het aangenomen

personeel, zullen deze kosten absoluut gezien niet dalen. Het zullen de gemeenten zijn die

deze kosten moeten blijven dragen door de gesloten contracten (aanieververplichtingen). De

verwachting is dan ook dat de kosten gewoon gedragen moeten worden door een kleinere

hoeveelheid afval. Dit betekent dat de verwerkingstarieven zullen stijgen, waardoor na

enkele jaren de kosten voor verwerking van het afval op het oude niveau komen.

* In de hoogbouw moeten de stedenbouwkundige randvoorwaarden zo zijn dat scheiding

gemakkelijk wordt gemaakt.

* De werkgroep was van mening dat milieueducatie op de basisscholen een prominentere rol

dient te krijgen. Het dient jaarlijks in de lessen terug te komen voor alle leerlingen. Het mag

geen ad hoc beleid zijn.

2.7 Toekomstige ontwikkelingen

Een van de doelstellingen is een stijging van het scheiden van afval. Dit kan gebeuren door het

afval voor de inzameling te scheiden, ook wel voorscheiding genoemd. Echter de technologie

om afval na inzameling te scheiden (zogenaamde nascheiding) is sterk verbeterd en zal in de

toekomst nog verder verbeteren. Momenteel kunnen bij de VAM in Wijster al plastic folies en

flacons uit het restafval worden geblazen. Daarnaast worden stenen, zand en inert materiaal

eruit gezeefd. Metalen worden met magneten afgescheiden, non-ferro metalen worden met een

speciale scheidingsmachine (de Eddy-currentscheider) apart gehouden.

De vraag welke vorm van scheiding, nascheiding of voorscheiding, het goedkoopst zal zijn, nu

en in de toekomst, hangt af van vele factoren en kan per gemeente verschillen. Deze vraag is

op dit moment niet of maar zeer moeilijk te beantwoorden, maar gezien de investeringen die

gedaan moeten worden in de hoogbouw voor de invoering van een systeem van

tariefdifferentiatie met een sterke prikkel tot scheiding wordt verwacht dat nascheiding in de

gemeente Heimond op termijn een reële mogelijkheid zal zijn om het afval te scheiden.

Momenteel is er in de omgeving van Heimond nog niet de mogelijkheid om het afval na te

scheiden. Binnen de publiek private samenwerking Blink zullen deze sorteermogelijkheden

terdege worden onderzocht. Sita heeft reeds een vergunningaanvraag gedaan bij de provincie

voor het scheiden van bedrijfsafval op deze wijze. In de aanvraag wordt ook vergunning

gevraagd voor het scheiden van huishoudelijk afval. Een en ander betekent, bij gratie van de

provincie, dat het op niet al te lange termijn mogelijk is om huishoudelijk afval, eventueel als

proef, na te gaan scheiden.

2.8 Conclusies

In dit hoofdstuk zijn de voor- en nadelen van verschillende varianten van tariefdifferentiatie

behandeld.

Gezien de voor- en nadelen van de diverse varianten en de te verwachten ontwikkelingen wordt

ervoor gekozen om de zeer eenvoudige vorm van tariefdifferentlatie naar containerinhoud

enlof -aantal in te voeren. De redenen hiervoor zijn":

1 . Gezien de arbeidsnormen kan met dit systeem goedkoper worden ingezameld dan met

zakken.

2. Bedrijfsafval kan worden geweerd of tegen betaling worden meegenomen.

3. Afvaltoerisme uit andere gemeenten wordt bestreden.

4. Systeem is ook toepasbaar in de hoogbouw (m.n. qua belastingmethodiek).

5. Dit systeem kan later eenvoudig worden omgezet naar een systeem van volume/ frequentie

(eventueel pas betalen na een bepaald minimum) of naar gewicht.

6. Geen kapitaalvernietiging bij een verandering van het systeem naar bijvoorbeeld volume/

frequentie of gewicht.

zie ook bijlage E.

9

Hoofdstuk 2 Gedifferentieerde tarieven

7. Geen kostenverhoging voor andere sectoren.

8. Deze variant sluit aan bij de gedachte achter wijkbeheer, omdat deze variant niet aanzet tot

individualisering.

Daarnaast houdt deze variant ook de mogelijkheid open tot het scheiden van het afval na de

inzameling. Verdergaande varianten van tariefdifferentiatie gaan uit van een scheiding

voorafgaand aan de inzameling.

Om de rechtvaardigheid van het systeem te waarborgen wordt het van belang geacht de

containers herkenbaar te maken met een registratiechip in de container. Hierdoor kunnen

gestolen of verloren (nu circa 120 aangiftes per jaar) containers worden geblokkeerd, zodat ze

niet meer geleegd kunnen worden. Hiermee kan dus ook worden voorkomen dat men

containers aanbiedt die niet geregistreerd zijn. Een grijs circuit van (illegale) containers kan

hiermee dus worden voorkomen waardoor een lagere heffing wordt betaalt dan men volgens

het registratiesysteem zou moeten betalen. Bovendien kunnen hierdoor de bedrijven expliciet

worden uitgestoten of juist tegen betaling worden meegenomen.

Een tweede argument om de chip in te bouwen is dat als de container nu niet wordt voorzien

van een chip men, gezien het eventuele groeiproces, in de toekomst de stap naar volume 1

frequentie of wegen niet zo eenvoudig kan nemen, omdat in die gevallen een chip van

essentieel belang is.

Niet gekozen is voor de variant aantal zakken (dure zak) omdat deze niet in staat is tot het

weren van het bedrijfsafval, problemen geeft in de handhaving en het inzamelen van zakken is

arbo-technisch niet de beste oplossing. Daarnaast is de dure zak niet toepasbaar op het gft-

afval, waardoor de gemeente Heimond met twee systemen naast elkaar zou moeten draaien.

Een overstap naar een complexer systeem is niet zo snel mogelijk en deze variant herbergt ook

een aanzienlijk hoger risico op illegale stortingen en zwerfvuii. Als laatste past deze variant niet

in de gedachte achter het wijkbeheer, doordat het individualisering juist aanmoedigt.

1 0

3. Flankerend beleid

3. 1 Inleiding

De aanpassing van het inzamelsysteem kan alleen effect sorteren als het wordt geflankeerd

door een goede structuur voor gescheiden inzameling, een intensief voorlichtingsbeleid,

stringente handhaving en diverse andere aanvullende maatregelen. Deze aanvullende

maatregelen worden ook wel "flankerend beleid" genoemd..

3.2 Overzicht

De onderstaande tabel is een opsomming van de mogelijke flankerende maatregelen bij de

aanpassing van het inzamelsysteem 12:

Tabel 3.2 Flankerende maatregelen

d' t @@~n wo en oo~

rn, u

@,o m nica

top an -en: cornmunica, e M,

G :Inm'ddl 1 b

@noo

ewe @t &ake,lijk.

N ëi

:g n

@c!o"ine,rrange

@binem van 140 ]!t Wil ien meer äänbi

0 1 m eden

hbiner:@nemen,. a er: n w,o

re,::cp, f

",m e7jena

b~ on 9eQ l@w@

. ... .... . .

~[velt @aanwe7

Container p aa 00.

lhihnen..@l a" lk.Volu

Omd0. ns n@@soms mbdli k

n.,we, n

do id"h hoeft, de men$en @de..~]i'kh 'd l- d

",.iáten@@ruit naar".. e, .,gewe

en h,,t nee:: ume@

Soffeeranaly"s@, k n va anci@om@@@ erge rui Percen

@@o cht d ' t. ban de. h b 'k

ngea, ,e@ge ozen n

... ... . .. ..

''dijk

t 1 Di t. ',t dt Wë

en:@, i o, grif OMO

Thüiscomo"ren. @Bit@ èkozenman'äiit@@niètno~kelilk@@

goluafte @@Na ë~M@:uft~ @dMMä@@vereenvoudigd"t~I"jäädij

Bëd~al BëdrijV,ën de mogelijkhëid,gevén mee te liften met het gemeentèhjk

inzáthëlsysteern (Rëihidin srecho@ Tb"bi W" voorgeäwd ~ verbod in te

9

ätëlien oo het pia~ van b@@dijifs"lcon1tainers @in de Oenbare ruimte.

12 voor een uitgebreide uiteenzetting per onderdeel wordt verwezen naar bijlage F.

13 een voorbeeld van een communicateplan is bijgevoegd middels bijlage G.

1 1

Hoofdstuk 3 Flankerend beleid

3.3 Samenvatting

Bij een aanpassing van het inzamelsysteem zal uitdrukkelijk moeten worden nagedacht over de

randverschijnselen. Veelal worden dit de flankerende maatregelen genoemd. Hierbij valt te

denken aan een goed communicatietraject, een adequate handhaving, goede mogelijkheden

voor de burgers om het afval (gescheiden) in te leveren op wijkniveau, de diverse typen

containers die ter beschikking dienen te worden gesteld en de oplossingen voor de

problematiek van de hoogbouw.

1 2

4. Gft-inzameling

4.1 Inleiding

In een onderzoek naar de kwaliteit en kwantiteit van ingezameld gft-afval kwam het

informatiecentrum Preventie en Hergebruik tot de volgende conclusie: de kwaliteit van het gft-

afval is in het algemeen goed, alleen bij duobakken en collectieve inzametsystemen doen zich

problemen voor. Dit geldt ook voor de gemeente Heimond. Bij de verzamelcontainers doen zich

de volgende problemen voor:

1. Rest- en gft-afval, in de hoogbouw is eigenlijk alleen sprake van groente en fruitafval,

tuinafval komt bijna niet voor, hierdoor is het volume van het gft-afval in de hoogbouw uiterst

gering. Het AOO heeft berekend dat op 40 huishoudens kan worden volstaan met een 240

liter container met een ledigingfrequentie van 1 keer per 2 weken.

2. Kwaliteit van het gft-afval, evenals in vele andere gemeenten is het met de kwaliteit van

het gft-afval in de hoogbouw niet overal even goed gesteld. Zowel bij de inzameling met

behulp van cocons met 240 liter containers als met boven- of ondergrondse

verzamelcontainers, (660 liter en groter) is de kwaliteit van het gft-afval slecht en is het afval

vaak ernstig verontreinigd. Om afkeur van vrachten gft-afval tegen te gaan worden die

containers waar veel verontreiniging optreed afgesloten of in een enkel geval geheel

gesloten. Vaak moeten de beladers reeds besluiten het afval niet mee te nemen en de

container later in de route voor het restafval mee te nemen.

Jaarlijks wordt uit deze inzamelstructuur circa 300 ton gft-afval afgekeurd en samen met het

restafval verbrand.

Vervuiling van de gft-verzamelcontainers

De verklaring hiervoor kan worden gevonden in:

a. de wijze van aanbieden. Ondergrondse containers nodigen uit tot het aanbieden van het

gft-afval in plastic zakken. Hierdoor hoeft men het door de gemeente ter beschikking

gestelde emmertje niet terug naar binnen te brengen, gaat het afval niet stinken, maakt

men de inwerpopeningen van de container niet smerig en heeft men ook de minste kans

met afval te morsen. Een oplossing voor dit probleem zou het gebruik van composteerbare

zakken zijn. Deze worden echter niet door de verwerken/ compostfabriek (van NV Razob)

geaccepteerd.

b. aanbidders van restafval gooien het bij een volle restafvalcontainer gewoon in de gft-

container.

3. Overlast. Er zijn drie soorten overlast te onderkennen:

a. Keukenafval gaat vaak snel schimmelen en rotten, met als gevolg stankoverlast en maden.

b. De plekken rondom cocons worden gezien als verzamellocaties voor het aanbieden van

afval. Regelmatig (soms bijna dagelijks) moeten hier vuilniszakken en ander vuil worden

opgeruimd.

c. Misbruik. Vaak worden ze gebruikt door mensen uit de laagbouw die een eigen container

hebben, maar geen stank willen in de eigen container. Zij doen er bijvoorbeeld de

hondenpoep in of soms ook slachtafval. Dit laatste geeft weer veel overlast, mede ook

13

Hoofdstuk 4 Gft-inzameling

omdat de containers op sommige locaties erg snel vol zitten. De eigenlijke gebruikers

kunnen niets meer aanbieden.

Geconcludeerd kan worden dat de hoeveelheid en de kwaliteit van het gft-afval in de hoogbouw

laag is (alleen groente en f ruitafval, geen tuinafval) en dat verontreiniging van het gft-afval

14

veelvuldig voorkomt. Jaarlijks leidt de vervuiling van het gft-afval tot circa 300 ton afkeur

Daarnaast geven ze door diverse redenen overlast.

4.2 Toekomst gft-inzameling

Terwijl de Nederlander net gewend is het gft-afval te scheiden, zetten deskundigen vraagtekens

bij het scheiden van het organisch afval. De redenen hiervoor zijn:

1 .Bij compostering komt veel kooidioxide (C02) vrij; wereldwijd wordt vanwege het

broeikaseffect naar minder kooidioxide gestreefd. Vergisting van organisch afval voor

energieopwekking is wellicht milieuvriendelijker. Er hoeven minder fossiele brandstoffen te

worden verstookt.

2. De kosten van de gft-inzameling en afvalverbranding lopen veel minder uiteen dan

aanvankelijk gedacht.

3. De technologie om afval na inzameling te scheiden zijn sterk verbeterd en zullen in de

toekomst nog verder verbeteren. Zie hiervoor ook paragraaf 2.7.

Als gevolg hiervan is het waarschijnlijk mogelijk dat over enkele jaren het gft-afval gezamenlijk

met restafval worden ingezameld. Slimme scheidingsinstallaties of vergisting zorgen voor een

milieuvriendelijke verwerking. In de tot stand gekomen publiek private samenwerking Blink zal

hier verder onderzoek naar worden verricht.

4.3 Juridische mogelijkheden

De Wet Milieubeheer schrijft weliswaar gescheiden inzameling van gft-afval voor, maar staat

uitzonderingen op die regel toe als wordt voldaan aan één of meer van de volgende criteria:

¿ Het in te zamelen gft-afval is structureel verontreinigd;

¿ Gescheiden bewaren, aanbieden en inzamelen van het gft-afval is milieuhygiënisch

onverantwoord;

¿ Inzameling en verwerking van gft-afval leidt tot een aanmerkelijk hoger kostenniveau dan bij

integrale inzameling van huishoudelijk afval.

Op basis van de huidige praktijk wordt verwacht dat alleen bij hoogbouw vrijstelling zal worden

verleend op basis van de criteria (niet bij bijvoorbeeld seniorenwoningen).

Binnen de gemeente Heimond wordt in het centrum reeds integraal ingezameld, hiervoor is

vrijstelling verleend. Het betreft hier circa 625 aansluitingen. Om voor andere hoogbouw

locaties vrijstelling te krijgen is een aanpassing van de verordening noodzakelijk; hierin dient te

komen dat het college van burgemeester en wethouders bevoegd is locaties aan te wijzen waar

gestopt kan worden met de gescheiden inzameling van het gft-afval.

4.4 Afsluiting

Bij de hoogbouw wordt het gft-afval momenteel ingezameld middels centrale containers,

zogenaamde cocons. De inzameling vertoont momenteel een aantal problemen:

¿ De hoeveelheid en met name de kwaliteit van het gft-afval is zeer gering en er kan alleen

zeer slechte compost van gemaakt worden. De oorzaak hiervan is dat in de hoogbouw geen

tuinafval voorkomt, men heeft alleen keukenafval.

¿ De wijze van aanbieden. De gebruikers van de cocons hebben allemaal een 1 0 liter emmer

gekregen om het gft-afval naar de verzamelcontainer te brengen. Hiervan wordt echter

weinig gebruik gemaakt omdat het veel gemakkelijker is het in een plastic zak aan te bieden.

Men hoeft dan immers de emmers niet meer terug naar binnen te brengen. Door de plastic

14 De extra kosten hiervoor bedragen circa f]. 105.000,--, zijnde 300 ton * (fl. 485,-- - fl. 135,--)

14

Hoofdstuk 4 Gft-inzameling

zakken is het gft-afval reeds vervuild en dient het vaak te worden verbrand als zijnde

restafval.

Overlast. Er zijn drie soorten overlast te onderkennen:

* Keukenafval gaat vaak snel schimmelen en rotten, met als gevolg stankoverlast en

maden.

* De plekken rondom de cocons worden gezien als verzamellocaties voor het aanbieden

van afval. Regelmatig (soms bijna dagelijks) moeten hier vuilniszakken en ander vuil

worden opgeruimd.

* Misbruik. Vaak worden ze gebruikt door mensen uit de laagbouw die een eigen container

hebben, maar geen stank willen in de eigen container. Zij doen er bijvoorbeeld de

hondenpoep in of soms ook slachtafval. Dit laatste geeft weer veel overlast, mede ook

omdat de containers op sommige locaties erg snel vol zitten. De eigenlijke gebruikers

kunnen niets meer aanbieden.

Gezien de overlast, de stankproblemen en het misbruik van de gft-verzamelcontainers in

combinatie met de zeer slechte kwaliteit compost die van het gft-afval gemaakt kan worden

wordt voorgesteld om op probleemlocaties in de hoogbouw te stoppen met de inzameling van

het gft-afval middels de verzamelvoorzieningen. Voor de gemotiveerde burgers wordt een gratis

(individueel) inzamelmiddel, een normale container ter beschikking gesteld. Deze kan ook aan

een groepje burgers ter beschikking worden gesteld en indien nodig afsluitbaar worden

gemaakt. De overbodige verzamelcontainers worden verwijderd.

5. Juridische aspecten

5. 1 Inleiding

De inzameling van het afval van particuliere huishoudens is een taak die in de Wet

Milieubeheer (Wm) is toegewezen aan de gemeentelijke overheid. De organisatie van deze

verwijdering wordt, binnen een aantal randvoorwaarden, overgelaten aan de desbetreffende

gemeente. In de afvalstoffenverordening moet geregeld worden hoe de afvalstoffen in de

verschillende wijken van de gemeente en in de verschillende typen bebouwing moeten worden

aangeboden. De Heimondse verordening zal aangepast moeten worden aan de kenmerken van

het nieuwe systeem.

5.2 Dekking van kosten

Ter dekking van de kosten van de inzameling en verwerking van afval staan de gemeente

verschillende wegen open. Zij kan verrekenen op basis van:

¿ Een afvalstoffenheffing (een heffing losgekoppeld van het feitelijk gebruik van de

ophaaldienst);

¿ Het reinigingsrecht (een retributie, een vergoeding voor een verleende dienst).

De mogelijkheden voor verschillende tarieven binnen de afvalstoffenheffing zijn sinds november

1993 verruimd. Sindsdien is het aan gemeente vrij die heffingsmaatstaven op te nemen die zich

het beste verstaan met het gemeentelijk beleid en de praktijk van de belastingheffing. Een en

ander houdt in dat naast een (basis)bedrag afvalstoffenheffing, een toeslag per aangeboden

eenheid afvalstoffen (volume, container, gewicht, etc.) kan worden geregeld. Hiermee blijft het

belastingkarakter van de afvalstoffenheffing in stand. Het basisbedrag hoeft overigens niet strikt

de vaste kostencomponent weer te geven van de totale kosten van verwijdering van

afvalstoffen uit de gemeenten.

5.3 Andere aspecten

Bij de wijziging van het inzamelsysteem dienen enkele juridische zaken in acht te worden

genomen, zij worden hieronder kort behandeld:

¿ Wet persoonsregistraties, de bepalingen neergelegd in de wet en bijbehorende elementen

moeten, voor zover aan de orde, in acht worden genomen.

¿ Gelijkheidsbeginsel, in artikel 1 van de Grondwet staat dat iedereen in gelijke gevallen gelijk

behandeld moet worden. Bij de invoering: van gedifferentieerde tarieven betekent dit dat het

niet toe is gestaan verschillende vormen van tariefdifferentiatie naast elkaar te hanteren,

mits daar een gegronde reden voor is. Uit de uitspraak kan worden afgeleid: indien een

gemeente kan aantonen dat de kosten van de gemeente voornamelijk bestaan uit vaste

kosten en dat het deel van de variabele kosten gering is levert een ongedifferentieerd tarief

geen verboden discriminatie op. Binnen de gemeente Heimond wordt de afvalstoffenheffing

voor circa 65% bepaalt door verwerkingskostèn (variabel) en voor circa 35% door

inzamelkosten en overhead (vast). Gezien de uitspraak is het nog onduidelijk of er in de

gemeente Heimond sprake is van verboden discriminatie.

¿ Aanpassing wet Milieubeheer, de belangrijkste verandering door de wetswijziging is het feit

dat het vanaf 1 januari 2001 toegestaan is restafval over de provinciegrenzen te vervoeren.

Tot deze datum moest het afval worden verwerkt in de provincie alwaar het is ontstaan. De

wetswijziging heeft geen gevolgen voor de keuze van de aanpassing van het

inzamelsysteem, daar de gemeente Heimond zich middels langdurige contracten heeft

verbonden aan de AZN in Moerdijk. Het shoppen van afval naar de goedkoopste verbranden

is dus niet mogelijk.

¿ Europese aanbesteding, na de keuze zullen nog diverse zaken onderzocht moeten worden

of deze Europees aanbesteed dienen te worden. Echter ook de eigen VAT-regels kunnen

hier van toepassing zijn. Hierbij kan gedacht worden aan de aankoop van containers,

registratiechips, etc.

17

Hoofdstuk 5 Juridische aspecten

Leververplichting, bij de bouw van de afvalverbrandingsovens zijn door diverse gewesten en

gemeenten samen (zeer) langlopende verplichtingen aangegaan met betrekking tot de te

leveren hoeveelheid te verbranden restafval. Met alle gewesten is men verantwoordelijk voor

het vullen van de volledige capaciteit van de AZN, 510.000 ton. Indien deze capaciteit niet

wordt gevuld zijn alle contractanten gezamenlijk aansprakelijk en zal het tekort per inwoner

worden versieuteld. Momenteel wordt de leververplichting als geheel gehaald, maar dit is

met name te danken aan het bedrijfsafval en het afval dat vanuit Limburg wordt

aangeboden.

18

6. Tijdschema

In de planning zijn onder andere de volgende handelingen en acties meegenomen's:

Planning invoering d

ou

j.,-k++4@@ i", .1. 1. i3e kwartaal 2w3

@43@44145146[47148149 1L31 4151 61 71 81 910 1 11 112113 37@35 39 45 45 45 49 60 51 52

Laak

=.n concept @gereed

n stuk binnen C>15 ]gare

gd

aanbieden stuk aE

aanbieden stuk aan BJZ @gereed 1 1 1

Aanbieden stuk n MDRE @gereed 1

Concept a "en gereed

Bespreken ooncepl nat wethouder gare

Concept aanvullen. @ie

Aanbieden concept a n MT

A:"bb" concept aa IUUI, s

A n @.:n

. aan MilieT.IM, PI:Prm

Aanpassen ncept

Nota naar @ W@

@ota naar Commissie S

nota in reed

activiteiten ng Lesluftyormi - - -

AggL>assen APV M.

aas --L- -

aanbieden aan B&W

Conceg ter Me legge - - - - - -

Concept aanbieden aan proan

Concept aanbieden aan hwi@gcde

Ve

~uftw [no B&W

AanNeden aan"Cnommissi

Vaststellin

-T

B. niet aanbest~

schrijwn bestek aanschaf containers

aanbestedbig L

aanscha n ntatners

uitzetten ontainem

aanschaf herkenningsmiddeleio op R Inzake PPP)

overleg Innende Insta E,

Communicatie (voorbereiden en communiceren

oplossen ~blen~k

Start dftr

Samengevat

De planning verloopt in grote lijnen als volgt: in het vierde kwartaal van 2001 zal de

besluitvorming moeten plaatsvinden. In het eerste kwartaal van 2002 kan dan gestart worden

met de aanschaf van de containers en de herkenningsmiddelen, de aanpassing van APV en de

verordeningen, de aanpassing van de facturatie, de inzamelvoorzieningen in de hoogbouw

kunnen worden geëvalueerd en de aanpassing van diverse andere zaken kan worden

opgestart. In het tweede kwartaal kan gestart worden met de plaatsing van de containers, zullen

de herkenningssystemen op de inzamelauto's worden gebouwd, kan de registratiesoftware

worden geïnstalleerd en gevuld, kan gestart worden met benodigde aanpassingen voor de

hoogbouw en kunnen nog verdere voorbereidingen worden getroffen. Zodra de containers

geplaatst zijn kan gestart worden met het proefdraaien van het systeem verwacht wordt dat dit

zal zijn in het derde kwartaal. Na circa 4 a 5 maanden proefgedraaid te hebben kan met ingang

van 1 januari 2003 officieel gestart worden met het nieuwe systeem.

Zie bijlage H.

19

7.Aanbevelingen

In verband met de invoering van tariefdifferentiatie worden de volgende aanbevelingen gedaan:

1 . Per 1 januari 2003 de zak te vervangen door de bak als inzamelmiddel. Dit uiteraard na een

voorbereidings- en invoeringstraject en een optimalisatietraject in 2002.

2. Bij de laagbouw de containers te voorzien van een chip. Hierdoor is het mogelijk

bedrijfsafval te weren (dan wel tegen betaling te laten meeliften), gestolen containers te

blokkeren en zijn de containers herkenbaar.

3. Bedrijven de verplichting op te leggen voor hun afvalinzameling en afvalopslag inpandig

dan wel op eigen terrein een voorziening te treffen om een wildgroei van containers in de

openbare ruimte tegen te gaan. De Bouwverordening dient hierop nog wel aangepast te

worden.

4. Bij de hoogbouw gebruik te maken van de inpandige inzamelvoorzieningen en indien dit

niet mogelijk is buiten een voorziening te creëren die afsluitbaar is.

5. De wijziging van het inzamelsysteem begeleiden door een passende

communicatiecampagne.

6. De inzamelstructuren van de gescheiden componenten (glas, papier, textiel) aan te passen

en te optimaliseren aan de te verwachten verhoging van het aanbod.

7. Bedrijven, verenigingen en instellingen de mogelijkheid geven mee te liften (tegen betaling)

met het gemeentelijk inzamelsysteem.

8. Een pakket in te voeren waarvoor men de standaard afvalstoffenheffing betaalt. Dit bestaat

uit een 140 liter container voor het restafval en een 140 liter container voor het gft-afval.

Voor eik groter volume of elke container die men meer wenst wordt een vast bedrag per

maand in rekening gebracht (de tarieven dienen op een later tijdstip te worden vastgesteld).

Later dient te worden bezien of, afhankelijk van de vraag, mensen die beduidend minder

afval aanbieden in de gelegenheid kunnen worden gesteld de container te verkleinen door

een 80-liter inzetbak. Zij zouden een korting kunnen ontvangen op de standaard

afvalstoffenheffing.

9. De huidige huis-aan-huis inzameling van het grof vuil die viermaal per jaar wordt gehouden

te laten vervallen en alleen de bestaande structuur voor het ophalen van grof vuil door de

kringloopwinkel te handhaven gezien de wettelijke plicht. De voordelen zijn evident (past

beter in het nieuwe systeem omdat ontwijkgedrag naar het grof vuil wordt voorkomen, er

kan een hogere service worden geboden en er vindt scheiding plaats van de aangeboden

afvallen).

10. Verder structureren en uitbreiden van de handhaving t.a.v. afval.

11. De gft-inzameling op probleemlocaties af te schaffen en de aldaar gevestigde centrale

inzamelvoorzieningen te verwijderen. De mensen die wel gemotiveerd zijn om gft-afval te

scheiden kunnen hiervoor een individueéi inzamelmiddel ontvangen of een sleutel van de

afgesloten verzamelvoorziening.

12. Proeven te nemen met nascheiding van afval.

21

Literatuurlijst

- Aantal gemeenten met tariefdifferentiatie blijft groeien, Zoelen, Jeanet van, lnformatiepunt

Afval, Afval Informatief juni 2001

- Communicatiehandleiding Diftar, Milieudienst regio Eindhoven, 1998.

- De blauwe vuilniszak: evaluatie afvalinzameling Gemert, Eisendorp, Handel en De Mortel,

De grijze container: keuze inzamelsysteem Bakel, Milheeze en De Rips, gemeente Gemert -

Bakel, juni 1998.

- De vervuiler verdient.. Politie Brabant Zuidoost, januari 2000.

- Diftar geen automatisch succes, Binnenlands Bestuur no. 36, 1 0 september 1999, p. 9.

- Ervaringen met tariefdifferentiatie en huishoudelijk afval, Publicatiereeks Afvalstoffen nr.

1997138, Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, maart

1997.

- Evaluatie Groene Huisvuilzak, Dienst Afvalstoffen & Reiniging, gemeente Nijmegen.

- Evaluatierapport Proefproject Tariefdifferentiatie, gemeente Deurne, april 1998.

- Evaluatie Tariefdifferentiatie op basis van gewicht Gemeente Haren (gn), De Jonge

Milieuadviseurs, Zeist, 20 juli 1999.

- Gewogen en te licht bevonden, Afvalschap IJmond-Zaanstreek.

- Inzamelen Huishoudelijk Afval Heimond, Dienst Stadsbeheerf Milieudienst, 2 juni 1998.

- Kamerstukken 11, 1998 - 1999, 26 638, nr. 1-3.

- Meer ontwijkgedrag, evenveel preventie, Hetty Dekkers, Gemeentereiniging en

afvalmanagement,juni 2001,

- Onderzoek afvalstoffenheffingen, Afval Overleg Orgaan, 1998

- Plan van aanpak voor de gescheiden inzameling van droge componenten, gemeente

Heimond, 1997

- Rapport Diftarsystemen, Werkgroep Diftarsystemen NV Razob, mei 1998.

- Smallingerland optimaliseerde de inzameling met eenvoudige middelen, Gemeentereiniging

en Afvalmanagement no. 9 1999, p. 30 en 31.

- Tariefdifferentiatie in de gemeente Heimond, Dienst Stadsbeheer, J. Verlijsdonk en T.

Wijnen, februari 1996.

- Tariefdifferentiatie loont, Gemeentereiniging en Afvalmanagement no. 4 1999, p. 21- 25.

- Wikken en wegen, Verslag symposium tariefdifferentiatie bij de afvalinzameling op 29 januari

1998, Afvalsturing Brabant.

A Huidige afvalinzameling

Historie

In de nota "Inzamelen Huishoudelijk Afval Heimond" die in 1998 door de gemeenteraad van

Heimond is vastgesteld, zijn een aantal aanbevelingen gedaan om de aanbieding van

huishoudelijk afval in Heimond te verbeteren, de afvalstroom te beperken en afvalscheiding te

stimuleren' . Een mogelijke maatregel zou de invoering van.gedifferentieerde afvaltarieven

(diftar) kunnen zijn. Bij tariefdifferentiatie wordt een koppeling gelegd tussen het afvalaanbod en

het bedrag aan afvalstoffenheffing dat door dit huishouden moet worden betaald. Mensen die

veel afval produceren betalen op deze wijze meer dan mensen die weinig afval produceren. In

de nota is aanbevolen om de voor- en nadelen van de invoering van diftar te onderzoeken en

een principebesluit over het al dan niet invoeren ervan voor te bereiden. Deze notitie vormt de

uitwerking van deze aanbeveling. Een belangrijk uitgangspunt bij het opstellen van deze notitie

is dat het serviceniveau voor de burgers in Heimond niet wordt aangetast.

Alvorens invulling te gegeven aan invoering van een vorm van tariefdifferentiatie wordt het

kader weergegeven betreffende de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen.

Rijksbeleid

Het uitgangspunt van het te voeren afvalstoffenbeleid wordt gegeven in het hoofdstuk

afvalstoffen van de Wet Milieubeheer. Hierin wordt m.b.t. afvalstoffen de "Ladder van Lansink"

gehanteerd:

¿ Het voorkomen van het ontstaan van afval (preventie);

¿ Hergebruik van afval door middel van scheiding aan de bron;

¿ Hergebruik van afval door bewerking in bijvoorbeeld scheidings- of composteerinstallaties;

¿ Afvalstoffen die niet opnieuw te gebruiken zijn, moeten worden verbrand, waarbij de

vrijkomende warmte moet worden benut;

¿ Het gecontroleerd storten van niet te hergebruiken of te verbranden afval.

Bovenstaand beleidsuitgangspunt is in het Nationaal Milieubeleidsplan (NMP) uitgewerkt tot de

in onderstaande tabel weergegeven doelstellingen:

Tabel A-1 Beleidspunten NMP

!nam i~ 1~ mm

p,

den 10% @25%, @@@@25%

Om deze doelstellingen te kunnen bereiken zijn aparte inzamelstructuren opgezet voor onder

andere kca, glas en oud papier. Ook het apart inzamelen van gft-afval past in dit beleid.

De eisen ten aanzien van de verwijdering van afvalstoffen en de bescherming van het milieu

zijn nader uitgewerkt in de Wet Milieubeheer (Wm). Artikel 1 0.10 Wm geeft voor de gemeente

de verplichting om een gemeentelijke verordening vast te stellen, inzake het zich ontdoen van

huishoudelijke afvalstoffen. In de artikelen 1 0. 1 1 en 10. 1 2 wordt vervolgens de verplichting

opgedragen om wekelijks en nabij eik perceel het huishoudelijk afval en het gft-afval

gescheiden in te zamelen. Artikel 1 0. 1 1 lid 6 Wm geeft de inzamelplicht aan om nabij eik

perceel grove huishoudelijke afvalstoffen in te zamelen (niet met welke frequentie en hoe) en op

tenminste één locatie binnen de gemeente een brengvoorziening te realiseren. Bij

gemeentelijke verordening kan worden bepaald dat afgeweken wordt van bovenstaande regels.

17

Hiervoorzijninartikel10.11Wmwelnadereregelsvastgelegd

16 Sommige zaken worden in deze nofifie overigens geactualiseerd.

17Overigens zijn in juni 1 999 voorstellen gedaan betreffende een wetswijziging van de Wet Milieubeheer (wetvoorstel 26 638

A-1

Bijlage A Huidige afvalinzameling

Provinciaal beleid

In artikel 1.2 Wm is vastgelegd dat de provincie verplicht is een provinciale milieuverordening

vast te stellen. In artikel 10. 1 3 Wm wordt aangegeven dat daarin regels worden gesteld ten

aanzien van de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen, indien de doelmatige verwijdering

van deze afvalstoffen van meer dan gemeentelijk belang is. In dit kader kan de provincie

gemeenten aanwijzen die op dit gebied dienen samen te werken.

Volgens artikel 10.12 lid 5 Wm kan de provincie regels stellen ten aanzien van de inhoud van

de gemeentelijke verordening, onder andere betreffende de afzonderlijke inzameling van

bepaalde deelstromen, de regelmaat waarmee dit gebeurt en de wijze waarop de aangewezen

afvalstoffen worden ingezameld.

In de provinciale milieuverordening (PMV), die op 1 januari 1996 in werking is getreden is een

hoofdstuk afvalstoffen opgenomen. Hierin wordt wel gesproken over huishoudelijke afvalstoffen,

maar worden vrijwel uitsluitend instructieregels voor scheidingsplicht nader uitgewerkt.

In het provinciaal miiieubeleidsplan (PMP) wordt geconstateerd dat het aandeel van het

consumentenafval in de totale afvalproductie 16% bedraagt en dat inspanningen gericht op

hergebruik in vergelijking met inspanningen gericht op preventie meer resultaat opleveren. De

provincie constateert dat de scheidingsresuitaten per gemeente nogal verschillen en zal in

overleg met de gemeenten nagaan welke oorzaken aan de verschillen ten grondslag liggen en

welke maatregelen getroffen kunnen worden"3. Daarnaast verzoekt men de partner overheden

het voorzieningenniveau voor gescheiden inzameling van afval te optimaliseren.

Regionaal beleid

Binnen het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) is een Regionaal Milieubeleidsplan

(RMP) vastgesteld. Binnen dit plan is een apart hoofdstuk vastgelegd om als gemeenten er

zorg voor te dragen minstens te voldoen aan de uitgangspunten uit het NMP (zie 1.2.1). Ook is

voorgesteld om op regionale schaal tariefdifferentiatie in te voeren.

De gemeente Heimond heeft zeer recentelijk gewerkt aan een gemeentelijk milieubeleidsplan,

welke inmiddels gereed is. In het hoofdstuk afvalstoffen wordt in hoofdzaak verwezen naar de

nota Inzameling huishoudelijk afval Hetmond en de daarin vermelde conclusies een

aanbevelingen.

Geconcludeerd kan worden dat getracht wordt een reductie te realiseren van het huishoudelijk

restafval door hergebruik van gft-afval en componenten (glas, textiel, papier) uit het

huishoudelijk afval.

De huidige methode van inzameling

De huidige methode van afvalinzameling wordt beschreven naar de stand op 1 januari 2001.

Per 1 januari 2001 telde de gemeente Heimond circa 34.500 aansluitingen, waarvan:

- Circa 28.500 laagbouwaansluitingen;

- Circa 6.000 hoog- en gestapelde bouwaansluitingen.

Voor het inzamelen van afvalstoffen is de gemeente Heimond opgedeeld in 5 gebieden, waarbij

eik gebied een vaste dag in de week heeft waarop het afval wordt ingezameld. De kosten voor

het inzamelen en verwerken van de afvalstoffen worden gedekt uit de afvalstoffenheffing.

Momenteel kunnen de burgers van Heimond hun huishoudelijk afval op twee manieren

aanbieden:

1 Huis-aan-huis inzameling;

2 Brengvoorzieningen.

(Kamerstukken 11, 1998-1999, 26 638, nrs. 1-3).

18 Provinciaal Milieubeleidplan, p. 103

A-2

Bijlage A Huidige afvalinzameling

Hui"an-huis inzameling

Gft-afval

Voor alle huishoudens staat voor het gft-afval een groene container ter beschikking. Men heeft

daarbij de keuze uit een 140 of 240 liter container. Voor de hoog- en gestapelde

bouwaansluitingen zijn er veelal verzamelcontainers (cocons) ter beschikking gesteld. In een

bepaald gedeelte van de stad (m.n. de binnenstad) wordt geen gft-afval gescheiden

ingezameld. De redenen hiervoor zijn dat dit milieuhygiënisch onverantwoord is (het bewaren

van gft-afval gebeurt inpandig) en het ruimtegebrek voor de opslagmiddelen.

Bij de inzameling in de laagbouw (met de containers) is de kwaliteit van het gft-afval goed. Bij

de inzameling met de verzamelcontainers zijn er echter regelmatig problemen. Het gft-afval is

veelal vervuild en het niet vervuilde gft-afval is van een geringe kwaliteit, waardoor er bij het

composteren compost van een geringe kwaliteit ontstaat. Het gft-afval uit de

verzamelcontainers (cocons) wordt ook regelmatig afgekeurd, waardoor er extra kosten

ontstaan. Daarnaast worden de cocons soms als stortplaatsen gebruikt. In hoofdstuk 5 wordt

hierop verder ingegaan.

Het gft-afval wordt alternerend ingezameld (eenmaal per twee weken) en wordt afgevoerd naar

de composteerinstallatie in Deurne. Het gecomposteerde gft-afval wordt door de NV Razob

afgezet in de markt.

Huishoudelijk restafval

Ook het huishoudelijk afval wordt alternerend ingezameld, met uitzondering van het centrum

waar wekelijks wordt ingezameld. Het huishoudelijk afval dient in vuilniszakken te worden

aangeboden en grof huishoudelijk afval kan niet naast het huisvuil meer worden aangeboden.

De inzameling van grove huishoudelijke afvalstoffen geschied eenmaal per kwartaal en is tegen

betaling.

Overige componenten

Het oud papier wordt door diverse verenigingen en de kringloopwinkel ingezameld of kan gratis

worden ingeleverd op de milieustraat.

Klein chemisch afval (kca) kan de burger twee keer per jaar gratis aanbieden bij de chemokar of

bijna dagelijks gratis op de milieustraat.

Enkele malen per jaar wordt er huis-aan-huis textiel en schoeisel ingezameld door enkele

charitatieve instellingen en de kringloopwinkel. Ook deze stroom kan gratis worden ingeleverd

op de milieustraat.

Kadavers worden ingezameld door de Stichting Dierenambulance. Deze beschikt daarvoor over

een ruimte waar de kadavers opgeslagen kunnen worden, alvorens deze worden afgevoerd

naar de destructor.

Oude koelkasten en diepvriezers, maar ook andere herbruikbare goederen worden aan huis

opgehaald door de kringloopwinkel.

Brengvoorzieningen

Milieustraat

De burger kan op de milieustraat voor een entreetarief van fl. 1 O,- twee kuub afval aanbieden

indien men met de auto (eventueel met aanhanger) is of fl. 5,-- indien men te voet of met de

fiets komt. De kosten voor de aanleg en exploitatie worden gedragen door de NV Razob.

De volgende componenten kunnen op de milieustraat worden aangeboden: kca (gratis), papier,

textiel, glas (ook vlak glas), hout, wit- en bruingoed, asbest, puin, metalen, tuinafval, grof

huishoudelijk afval, restafval en kadavers.

A-3

Bijlage A Huidige afvalinzameling

Glas

Verpakkingsglas (bolglas, geen vlakgias) kan worden ingeleverd bij een van de vele

glascontainers met kleurscheiding die verspreid door de gemeente staan opgesteld. Ook kan

het verpakkingsglas worden aangeboden op de milieustraat.

Textiel

In de gemeente Heimond zijn op dit moment geen textielcontainers geplaatst in verband met

het gevaar van vandalisme. Hier en daar staan echter (veelal kleine) textielcontainers die zijn

geplaatst op niet gemeentelijke grond. Hierdoor zijn deze containers niet vergunningplichtig,

waardoor een goed overzicht van waar ze staan en hoeveel textie 1 ermee wordt ingezameld niet

bestaat.

Kringloopwinkel

De kringloopwinkel is reeds jaren actief in Heimond. Inwoners kunnen hier dagelijks

herbruikbare spullen inleveren. Al hetgeen wordt aangeboden bij de kringloopwinkel, waaronder

oude koelkasten en diepvriezers, wordt gecontroleerd op werking en herbruikbaarheid. Zijn ze

niet meer bruikbaar dan wordt het afval gescheiden afgevoerd naar gespecialiseerde

verwerkingsbedrijven.

Andere voorzieningen

Binnen de gemeente Heimond en direct aan de grens met Deurne beschikken momenteel drie

bedrijven over een milieuvergunning voor de inname van het groenafval. Op slechts één van

de drie bedrijven wordt het groenafval gecomposteerd. Bij alle drie de bedrijven kunnen burgers

hun groenafval (tegen betaling) aanbieden. Binnen de gemeente Heimond beschikken drie

bedrijven over een vergunning voor de inname van puin, beton, grond en dergelijke. Bij deze

bedrijven kunnen burgers de genoemde afvalstoffen (tegen betaling) aanbieden.

Kerngegevens en ingezamelde hoeveelheden

Kerngegevens 1998:

r en

79@346 @34.@ 2 0 15%@a 140 !b 26%á"240@@@lkè 6m00

7 00 X,

De gft-containers zijn eigendom van de gemeente Heimond. Bovendien zijn bijna alle gft-

containers geheel afgeschreven. Nieuwe gft-containers worden in een jaar afgeschreven.

Tabel A-2 Ingezamelde hoeveelheid afval 1997-2000

. . .. . .. .....

Tb% 11 per@inwoner "r.Irmoner@

Tbt 1 Der::inwoner T~@@ Pët inmne a T 1

@5@:108@710 @19B@8 14250@780 @l@83@6 16.8,62.430 @2l@2,5 @1:7@126@060 213@8

4@161@960 64@$ 4.728@340 60@9 5.102@850 -64@$

o@@ E@@ am~

kdä (inri@ mil~ 98@178

11,3 100@200 IZ l@3t470 1 @7

. . . . . . . .. . ... . -..11.1..' ....... . .. . .

............

....................

..... ... ... . .

. . ..... ....

.. . .. .. . 1.. . ........... .

. . . . .. .. .. . .

. . ... .. ............ . .... .

. ........... . .... .

...... . . ...........

.. ............. ....

.. . .... ...... mmm om s~

miue~at :2@334@860 30.1 @l@@022@@@l: 97,4

... ... ...........

"a 7,

Totaäi 34.891.228 459 40.061 @500 51C> 46.151.193 582 45@317.720

566

.. ................ .... . ..........

. . ..........

". .. .......... ....

....... . ...

men""

Hergebruik 40% 43% 43% 5211/e @52% 53% 63%

19 Niet bij alle laagbouw aansluifingen staat in gft-container. Zij maken gebruik van een verzamelcontainer in de straat.

A-4

Bijlage A Huidige afvalinzameling

In onderstaande tabellen is de huidige afvalscheiding (1998) binnen de gemeente Heimond

vergeleken met de taakstellingen die genoemd zijn in het Plan van aanpak voor de gescheiden

inzameling van droge componenten in Heimond. De hoeveelheden aanwezig in het restafval

zijn gebaseerd op het gemiddelde van de resultaten van twee sorteeranalyses die in november

1997 en mei 1998 hebben plaats gevonden en de hoeveelheid restafval per inwoner in 1998

(1 80 kg)".

Tabel A-3 Doelstellingen Nationaal Milleubeleidsplan

... . ..... . .. ... ..

. . .... .... .....

0

k 1

j. k

Uit het overzicht blijkt dat de afvalscheiding in Heimond nog niet voldoet aan de taakstellingen.

Zo moet op grond van de taakstelling 85% van het totale papierafval gescheiden worden

aangeboden, terwijl in Heimond slechts 61 % van de totale papierstroom gescheiden wordt

aangeboden. Het aanbieden van grof vuil bij de vuilniszak2 , het meeliften van het bedrijfsafval

en de slechte scheidingscijfers zijn hier debet aan. Tariefdifferentiatie zou gebruikt kunnen

worden om de afvalscheiding te verbeteren.

Contracten

Voor de inzameling van het huishoudelijk afval (gft-afval, restafval en grof huishoudelijk afval) is

een contract afgesloten met Sita (voorheen Watco Recycling zuid BV) dat afloopt op 1 januari

2002. Aan de voortzetting en de inhoud van het contract is een studie gewijd, die heeft

geresulteerd in een samenwerkingsverband met Sita (genaamd Blink). Dit laatste wordt publiek

private samenwerking (PPS) genoemd.

Met de NV Razob zijn contracten/ overeenkomsten afgesloten met betrekking tot de regionale

afvalverwerking, verstrekking van glasbakken, de miiieustraten, de eindverwerking van diverse

afvalstromen (kca, gft-afval, restafval, glas, etc), verwijdering van calamiteuze stoffen, de

eeuwige nazorg van oude stortplaatsen en een prijsgarantieregeling voor de inzameling van het

oud papier.

Daarnaast zijn er met enkele andere organisaties afspraken gemaakt voor de verwijdering van

bepaalde deelstromen, bijvoorbeeld met de Stichting Dierenambulance voor de verwijdering

van kadavers en met de kringloopwinkel voor wat betreft bepaalde delen van het grof vuil

(bijvoorbeeld wit- en bruingoed).

Kosten afvalverwerking en inzameling

Door de NV Razob zijn voor het jaar 2001 de kosten voor de verwerking van afval voor de

gemeente vastgesteld op fl. 150,- per ton voor gft-afval en fl. 307,-- per ton voor het restafval.

Verder dient een opslagtarief van fl. 180,- per ton restafval te worden betaald voor de in de

vorige paragraaf genoemde extra taken.

20 Bij de berekening van het percentage hergebruik is gebruik gemaakt van sorteeranalyses gehouden in 2000, 1998 en 1997 en bij de

interpretatie van de cijfers moet worden opgemerkt dat het restafval voorafgaand aan de analyse niet is gedroogd, met name voor papier

en texbel kan dit een vertekend beeld opleveren (hoger gewicht door hoger vochtgehalte).

21 In 1999 is de regeling voor het inzamelen van grof vuil aangepast, zodanig dat het niet meer kan worden aangeboden naast de

vuilniszak. Bovendien is het niet meer grafis.

A-5

Bijlage A Huidige afvalinzameling

Bij de inzamelkosten was in 1999 een daling te constateren. Deze is volledig te verklaren door

de aanpassing van de grof vuil regeling. In plaats van wekelijks word nog maar 4 keer per jaar

grof vuil opgehaald. Zonder deze aanpassing zou een stijging van circa 2% van de kosten zijn

opgetreden. Naar verwachting zullen de kosten voor verwerking van het afval in 2002 wederom

stijgen.

A-6

8 Voor- en nadelen diverse vormen tariefdifferentiatie

Huishoudgrootte

Vaak wordt onderscheid gemaakt tussen eenpersoonshuishoudens en

meerpersoonshuishoudens. In praktijk betekent dit vaak een lagere heffing voor

alleenstaanden.

Voordelen

¿ Er wordt enigermate recht gedaan aan een meer eerlijke verdeling van de kosten.

¿ Een toename van de kosten van andere sectoren is niet te verwachten (geen stijging

illegale stortingen te verwachten).

¿ Geringe investering. Investering blijft beperkt tot de doorgifte van het aantal personen per

huishouden (de code) aan de innende partij (in het geval van Heimond het nutsbedrij@.

¿ Geen sprake van kapitaalvemietiging bij de overstap naar ander systeem ta(iefdifferentiatie.

¿ Eenvoudig in te voeren.

¿ Gekozen kan worden uit zakken of containers.

¿ Leidt niet tot individualisering waardoor het aansluit bij de gedachte achter het wijkbeheer.

¿ Kort invoeringstraject.

Nadelen

¿ Geen prikkel tot afvalpreventie en een betere afvalscheiding.

¿ De rechtvaardigheid van de kostenverdeling is beperkt. De kosten zijn afhankelijk van het

aantal bewoners en niet van de hoeveelheid afval.

¿ Gemeente moet jaarlijks het aantal personen per huishouding vaststellen en doorgeven aan

de innende instantie.

¿ Bedrijfsafval kan blijven meeliften met het huishoudelijk afval zonder ervoor te betalen.

¿ Geen werende werking op afval van andere gemeenten.

Frequentie van de dienstverlening

Dit kan alleen indien een andere inzamelfrequentie geldt voor bepaalde delen van de

gemeente. In de gemeente Heimond wordt bijvoorbeeld in het centrum wekelijks ingezameld,

terwijl in de rest van de stad tweewekelijks wordt ingezameld.

Voordelen

¿ Een toename van de kosten van andere sectoren is niet te verwachten.

¿ Geringe investering. Investering blijft beperkt tot de doorgifte van die panden alwaar

wekelijks wordt ingezameld (de code).

¿ Eenvoudig in te voeren.

¿ Geen sprake van kapitaalvernietiging bij de overstap naar ander systeem van

tariefdifferentiatie.

¿ Leidt niet tot individualisering waardoor het aansluit bij de gedachte achter het wijkbeheer.

¿ Kort invoeringstraject.

Nadelen

Geen prikkel tot afvalpreventie en afvalscheiding (geen invloed op hoogte

afvalstoffenheffing).

Het bedrijfsafval kan blijven meeliften met het huishoudelijk afval zonder ervoor te betalen.

Heeft geen werende werking op afval van andere gemeenten.

De rechtvaardigheid van de kostenverdeling is beperkt. Er is geen aanwijzing dat men in

het gedeelte waar men vaker inzamelt meer afval produceert. Meestal is alleen de

opslagruimte voor het afval beperkter en wordt er daarom vaker ingezameld.

B-1

Bijlage B Voor- en nadelen diverse vormen tariefdifferentiatie

Containerinhoud en aantal

De gemeente kan ook heffen naargelang de inhoud van de uitstaande containers). De

containers kunnen van gelijke of verschillende afmetingen zijn; bijvoorbeeld 25 liter emmers bij

hoogbouw en 140 of 240 liter containers bij laagbouw. Het wel of niet aanbieden van de

container is hierbij niet van invloed op de hoogte van de afvalstoffenheffing.

Voordelen

¿ Meer rechtmatige verdeling van de kosten.

¿ Bedrijven kunnen geen afval aanbieden bij het huishoudelijk afval, zij krijgen geen

containers.

¿ Biedt bescherming tegen afval van andere gemeenten en binnenstadsafvaltoerisme

(mensen die hun afval op een andere dag in een andere wijk aanbieden).

¿ Een toename van de kosten van andere sectoren is niet te verwachten.

¿ Geen kapitaalvernietiging (bij overgang naar geavanceerder systeem). Systeem kan later

eenvoudig worden uitgebreid met frequentie- enlof gewichtmeting (indien initieel uitgevoerd

met een registratiesysteem).

¿ Sloten niet nodig, er gelden immers vaste tarieven naar gelang het volume van de

container.

¿ Kan worden toegepast bij zowel gft-afval als restafval.

¿ Laden van containers is minder arbeidsbelastend dan het laden van huisvuilzakken en door

diverse technieken gaat men steeds meer naar mechanisch beladen.

¿ Verbeterde monitoring op het afvalaanbod (als container is voorzien van registratiechip).

¿ Leidt niet tot individualisering waardoor het aansluit bij de gedachte achter het wijkbeheer.

¿ De kans op ontwijkgedrag neemt niet toe, omdat men toch elke week een volle container

kan aanbieden zonder hier extra voor te hoeven betalen.

¿ Verzamelcontainers in flatgebouwen kunnen in het systeem worden ingepast.

Nadelen

¿ Indirecte relatie tussen aangeboden afval en volume van de container.

¿ Lage prikkel tot afvalpreventie en een betere afvalscheiding (bij een volle container kan de

container van de buren worden gebruikt).

¿ Geen prikkel tot het aanbieden van (bijna) volle containers (geen frequentie prikkel).

¿ Extra administratie in verband met de registratie van de containerafmeting per aansluiting.

¿ Er dient een containervoorraad te zijn. Dit betekent extra investeringen.

¿ Verhoogde kans op het aandrukken van afval waardoor het mogelijk is dat een container

niet (geheel) geleegd kan worden.

¿ Containers zijn, i.v.m. ruimtegebrek, niet toepasbaar in de hoogbouw.

¿ Lang invoeringstraject (6 tot 12 maanden) i.v.m. de aankoop en het uitzetten van

containers, het aanpassen van de verordening, de benodigde contoies, etc.

Aantal zakken (dure zak)

Bij deze vorm wordt het afval aangeboden in door de gemeente vastgestelde vuilniszakken

(veelal gekleurd met gemeentewapen). De aankoopprijs van de zak bevat inzamel- en

verwerkingskosten van het afval. Bij deze vorm zijn de kosten van de afvalverwijdering

evenredig met het volume van het aangeboden afval. Het is in principe een volume/

frequentiesysteem. Diverse gemeenten hebben deze vorm van diftar reeds

toegepast (o.a. Gemert, Nijkerk en Nijmegen).

Voordelen

¿ Rechtvaardige verdeling van de kosten

¿ Eenvoudig te begrijpen systeem

¿ Ook in de hoogbouw toepasbaar

¿ Geen containers nodig

¿ Relatief eenvoudig in te voeren Bedrijfsafval bij het huishoudelijk afval

¿ Eenvoudige inning van de afvalstoffenheffing

¿ Kort invoeringstraject

¿ Aanzienlijke prikkel tot preventie, verbeterde scheiding en vermindering afvalaanbod

Geen sprake van kapitaalvernietiging (bij overgang naar een geavanceerder systeem)

B-2

Bijlage 8 Voor- en nadelen diverse vormen tariefdifferendatie

Nadelen

¿ Zakken zelf zijn milieubelastend

¿ Fraudegevoelig. De zakken zijn na te maken (zij het niet eenvoudig) en daarnaast bepaalt

de inzamelaar wat er wordt meegenomen.

¿ Zakken worden door honden enlof katten kapot gemaakt, waardoor het afval op straat

komt.

¿ Geen relatie tussen aangeboden afval en verkochte zakken (van belang bij monitoring).

¿ Gft-inzameling kan niet geschieden met zakken, ook niet met composteerbare zakken

(worden ook niet door verwerken geaccepteerd).

¿ De inzameling van zakken is erg arbeidsbelastend, rekening houdend met de

arbeidsnormen (maximaal circa 1200 per belader per dag).

¿ Verzamelcontainers in flatgebouwen passen niet in het systeem.

¿ Handhaafbaarheid. Het bijplaatsen van gewone zakken geeft problemen. Bewijslast is

hierbij het grootste probleem: een adres in een zak is geen wettelijk bewijs. Indien geen

getuigen bekend zijn en de bewoner niet bekend is zal bij beroep en bezwaar de zaak

worden geseponeerd.

¿ Kan leiden tot verhoogde kosten andere sectoren (b.v. stijging zwerfvuil en illegale

stortingen).

¿ Bedrijven kunnen meeliften zonder betaling van het vastrecht.

¿ Leidt tot individualisering wat niet goed aansluit bij de gedachte achter het wijkbeheer

(samen verantwoordelijk voor de wijk).

¿ De prikkel en daarmee de kans op ontwijkgedrag neemt toe.

Aanbiedfrequentie of volume/ aanbiedfrequentie

De hoogte van het tarief wordt bepaald door de aanbiedfrequentie, eventueel in combinatie met

het volume van de container. De vullinggraad van de aangeboden container is niet relevant.

Differentiatie naar aanbiedfrequentie is alleen mogelijk in combinatie met een registratie van het

individuele afvalaanbod per adres. Deze vorm van diftar kan alleen indien gebruik gemaakt

wordt van een registratiesysteem (registratiechips). Registratie gebeurt overigens volledig

geautomatiseerd. In deze variant kan sprake zijn van drie subvarianten:

¿ Betalen per aangeboden container (eventueel gedifferentieerd naar het volume van de

container).

¿ Betalen per aangeboden container boven een bepaald minimum.

¿ Beloning voor het aantal niet aangeboden containers.

Alle drie hierboven genoemde varianten hebben de volgende voor- en nadelen:

Voordelen

¿ Rechtvaardige(re) verdeling van de kosten ten opzichte van een omstagsysteem.

¿ Geeft prikkel tot verbeterde scheiding en een verminderd afvalaanbod.

¿ Kan worden toegepast bij zowel gft-afval als restafval.

¿ Efficiencyverbetering inzameling doordat alleen volle containers worden aangeboden.

¿ Bedrijfsafval wordt geweerd. Men kan bedrijven wel de mogelijkheid geven mee te liften,

maar hier dient dan voor betaald te worden.

¿ Sloten zijn niet nodig, er gelden immers vaste tarieven per container. Het maakt daarbij niet

uit of deze leeg, half vol of helemaal vol is.

¿ Bij uitval van automatische containerherkenning kan back-up plaatsvinden met handmatige

registratie, omdat er sprake is van frequentiemeting.

Geen sprake van kapitaalvernietiging bij overgang naar gewichtsregistratie.

Laden van containers is minder arbeidsbelastend dan het laden van huisvuilzakken en door

diverse technieken gaat men steeds meer naar mechanisch beladen.

Biedt bescherming tegen afval van andere gemeenten en binnenstadsafvaltoerisme.

B-3

Bijlage 8 Voor- en nadelen diverse vormen tariefdifferenflatie

Nadelen

¿ Containers zijn, i.v.m. ruimtegebrek, niet toepasbaar in de hoogbouw.

¿ Verzamelcontainers in flatgebouwen passen niet in het systeem. Frequentiemeting in de

hoogbouw is alleen mogelijk met dure voorzieningen en dus hoge investeringen.

¿ Kan leiden tot verhoogde kosten andere sectoren (b.v. stijging zwerfvuil en illegale

stortingen).

¿ Door het te lang bewaren van afval kunnen zich onhygiënische toestanden voordoen.

¿ Extra administratie i.v.m. de registratie van containerafmeting en aantal aangeboden

containers.

¿ Er dient een containervoorraad te zijn. Dit betekent extra investeringen.

¿ Verhoogde kans op aandrukken van afval waardoor soms containers niet geleegd worden.

¿ Niet toepasbaar bij hoogbouw. Bij invoering frequentieregistratie zijn verzamelvoorzieningen

met toegangsherkenning noodzakelijk. Hiervoor geldt een lang invoeringstraject (1 8 tot 24

maanden). Dit brengt ook hoge kosten met zich mee.

¿ Lang invoeringstraject (6 tot 12 maanden) i.v.m. de aankoop en het uitzetten van

containers, het aanpassen van de verordening, de benodigde contoies, etc.

¿ Leidt tot individualisering wat niet goed aansluit bij de gedachte achter het wijkbeheer.

¿ De kans op ontwijkgedrag neemt toe.

Gewicht

Differentiatie naar gewicht van het aangeboden afval is alleen mogelijk als containers worden

toegepast en als de inzamelauto is uitgerust met een geijkte weeginstallatie en apparatuur voor

automatische herkenning en registratie van de containers en de vastgestelde gewichten.

Voordelen

Rechtvaardige verdeling van de kosten.

Sterke prikkel aanwezig tot verbeterde scheiding.

Bedrijfsafval wordt geweerd uit het huishoudelijk afval. Men kan bedrijven ook de

mogelijkheid geven mee te liften, maar hier dient dan voor betaald te worden.

Biedt bescherming tegen afval van andere gemeenten en binnenstadsafvaltoerisme.

Kan worden toegepast bij zowel gft-afval als restafval.

¿ Heeft werende werking op aanbieden van afval van andere gemeenten in de gemeente

Heimond.

¿ Mogelijkheid tot het invoeren van een ander tarie@ voor restafval en gft-afval.

¿ Laden van containers is minder arbeidsbelastend dan het laden van huisvuilzakken en door

diverse technieken gaat men steeds meer naar mechanisch beladen.

Nadelen

¿ Geen efficiency verbetering inzameling. Ook halfvolle containers worden aangeboden.

¿ Containers niet toepasbaar bij hoogbouw. Bij invoering frequentieregistratie zijn

verzamelvoorzieningen met toegangsherkenning,noodzakelijk. Hiervoor geldt een lang

invoeringstraject (1 8 tot 24 maanden). Dit brengt ook hoge kosten met zich mee.

¿ Kan leiden tot verhoogde kosten andere sectoren (b.v. stijging zwerfvuil en illegale

stortingen).

¿ Containersloten zijn gewenst zodat het bijplaatsen van afval bij een ander wordt

tegengegaan.

¿ Extra administratie i.v.m. registratie van containerafmeting en aantal aangeboden

containers.

¿ Er dient een containervoorraad te zijn. Dit betekent extra investeringen.

¿ Lang invoeringstraject (6 tot 12 maanden) i.v.m. de aankoop en het uitzetten van

containers, het aanpassen van de verordening, de benodigde contoies, etc.

¿ Leidt tot individualisering wat niet goed aansluit bij de gedachte achter het wijkbeheer.

¿ De kans op ontwijkgedrag neemt toe.

B-4

Bijlage B Voor- en nadelen diverse vennen tariefdifferenflatie

Gewicht in combinatie met aanbledfrequentie

Voordelen

De voordelen komen overeen met differentiatie op basis van gewicht. De extra voordelen zijn:

0 Efficiency verbetering inzameling, omdat alleen volle containers worden aangeboden.

Nadelen

De nadelen komen overeen met differentiatie op basis van gewicht. De extra nadelen zijn:

¿ Door het te lang bewaren van afval kunnen zich onhygiënische toestanden voordoen, zoals

een verhoogde concentratie bacteriën enlof maden in de container.

¿ Verhoogde kans op aandrukken van afval waardoor soms containers niet geleegd worden.

B-5

C Financiële onderbouwing

Het betreft hier alleen de meerkosten die gepaard gaan met de invoering van ta(iefdifferentiatie.

11. 1 Aanschaf inzamelmiddelen

- Het betreft hier investeringen die gedaan moeten worden voor containers voor het restafval,

eventueel het gft-afval en de registratiechips. Er wordt enerzijds vanuit gegaan dat alle

containers door de gemeente Heimond worden aangeschaft.

- De prijs per stuk van de containers en chips zijn de prijzen die opgeven zijn door diverse

producenten en zoals deze reëel wordt geacht voor het jaar 2002.

- De benodigde hoeveelheid containers is afgeleid van het aantal aansluitingen. Hierbij wordt

ervan uitgegaan dat bij de laagbouw containers worden geplaatst van 140 en 240 liter en in

de hoogbouw een andere voorziening wordt getroffen.

- Er wordt uitgegaan van alleen 140 en 240 liter containers, waarbij ingeschat wordt dat circa

30% zal kiezen voor een 240 liter container.

- Voor de hoogbouw in het centrum wordt ervan uitgegaan dat er (ondergrondse)

verzamelcontainers zullen worden aangeschaft met een registrafie-eenheid. Het gaat hierbij

om circa 600 aansluitingen waarbij bij elke circa 50 aansluitingen een container geplaatst

dient te worden. In verband met de vele kabels en leidingen in dit gebied van de stad wordt

er vanuit gegaan dat de kosten per container liggen op circa fl. 25.000,- per container.

Daarnaast zullen er in de nieuwe wijk Brandevoort ondergrondse containers worden

geplaatst. In circa 7 of 8 jaar zullen hier circa 27 ondergrondse containers worden geplaatst.

De kosten hiervoor vallen niet in de projectkosten (conform de aanschaf van

minicontainers) waardoor ze nu worden meegenomen in de investeringskosten. Voor de

vervanging van de container op termijn is daarmee zeker gesteld. Uiteindelijk kunnen deze

kosten binnen de afvalstoffenheffing worden gedekt.

- Bij de registratiekaarten wordt dan ook uitgegaan van circa 600 registratekaarten in het

centrum en geen kaarten bij de te realiseren ondergrondse containers in Brandevoort. De

ondergrondse containers zullen worden geplaatst op de afgesloten binnenterreinen.

- Bij de variant dure zak is rekening gehouden met meer ondergrondse inzamelsysteem

omdat bij deze variant voorzieningen in de hoogbouw moeten worden getroffen. De huidige

wijze van inzameling voldoet dan niet meer.

1L2 uitzetten en initialiseren

- Bij eik adres zal een restafvalcontainer worden geplaatst met een registratiechip en bij eik

adres zal de oude gft-container blijven staan. Deze gft-container zal wel een chip krijgen.

- De kosten van de benodigde labels (barcodestickers) voor het initialiseren van de chips

(iedere chip ontvangt een uniek nummer) zijn reeds verwerkt in de kosten voor het chippen

van de containers. De montage van de labels gebeurt bij de restafvalcontainer in de fabriek,

bij de gft-containers dient dit te gebeuren door de bewoner zelf waarna de chip aan huis

kan worden geïnitaliseerd.

- Sloten. Bij tariefdifferentiatie op basis van volume zijn sloten overbodig. Ook bij volume in

combinatie met frequentie zijn sloten overbodig. Slechts indien wordt overgegaan op

gewicht zal de vraag voor sloten zich aandienen.

11.3 lnfonnatieverwerking

- Hierbij is rekening gehouden met kosten voor uitlezen van inzamelgegevens,

administratieve verwerking van gegevens, eventuele verzending van gegevens en natuurlijk

personele lasten hiervan. Daarnaast is er rekening gehouden met de kosten van 1 0%

containermutaties.

11.4 Voorlichting

- Het betreft hier de eenmalige voorlichtingsactie die dient te worden gehouden bij de

invoering van de container voor het restafval. De jaarlijkse kosten voor communicatie zijn in

de exploitatie opzet opgenomen.

C-1

Bijlage C Financiële onderbouwing

11.5 Ondersteuning

- Hierbij handelt het om de kosten van de extra ondersteuning ten behoeve van de invoering

van tariefdifferentiate. Denk hierbij om inzet van een projectmedewerker,

communicatieadviseurs, systeemadviseurs, opstellen van bestekken, etc.

11. 6 Afschrijvingen investeringen

- Deze post wordt overgenomen uit de vorige tabel en behelst de jaarlijkse afschrijvingen.

11. 7 Huur inzamelmiddelen

- Bij andere hoogbouwlocaties staan nu reeds rolcontainers. De huurkosten zullen bij de

invoering van diftar voor rekening komen van de gemeente Heimond (liggen nu bij de

verhuurder of eigenaar). Indien het zakkensysteem wordt afgeschaft wordt de container het

voorgeschreven inzamelmiddel i.p.v. de huisvuilzak, waardoor de gemeente

verantwoordelijk wordt voor de beschikbaarheidstelling van de inzamelmiddelen.

11. 8 Onderzoek afvalgedrag

- De invoering van een vorm van tariefdifferentiatie geeft aanleiding tot het onderzoeken van

het resultaat daarvan. Dit gebeurt middels zogenaamde sorteeranalyses waaruit de

samenstelling van het afval bekend wordt. Er wordt verondersteld dat dit jaarlijks eenmaal

dient te geschieden.

- Alleen de meerkosten zijn meegenomen, echter omdat dit nu niet structureel in de begroting

zit vallen alle kosten onder de meerkosten.

11. 9 Voorlichting

- Het betreft hier de jaarlijkse meerkosten met betrekking tot de voorlichting. Er wordt vanuit

gegaan dat bij de invoering van tariefdifferentiatie o.b.v. volume geen extra kosten te

verwachten zijn t.b.v. voorlichting. In 2000 is voor de begroting 2001 reeds rekening

gehouden met meerkosten voor de voorlichting, ongeacht of nu tariefdifferentiatie of niet

wordt ingevoerd.

11. 1 0 Facturering

- Het gaat hierbij om de kosten die additioneel zijn. Alleen de meerkosten ten opzichte van nu

zijn dan ook meegenomen.

11. 1 1 Personeel

- Het gaat hierbij om de kosten die additioneel zijn. Alleen de meerkosten ten opzichte van nu

zijn dan ook meegenomen. f

- Belastingen. In een gesprek met belastingen geeft men aan dat men gedurende met name

het eerste jaar een verhoging verwacht van de inzet met betrekking tot de

afvalstoffenheffing. Dit is het gevolg van de verhoging van het aantal vragen en een

verwachte verhoging van het aantal bezwaren. De extra kosten worden ingeschat op fl.

40.000,--. Dit is niet afhankelijk van de gekozen vorm van tariefdifferentiatie.

- Handhaving. Ongeacht de invoering van een systeem van tariefdifferentiatie is een

verbeterde handhaving noodzakelijk.

- Klanteninformatie. Hier zijn geen meerkosten te verwachten. De kosten worden via een

vaste verdeelsleutel verdeeld over de afdelingen.

- Administratie. Hier zijn geen meerkosten te verwachten. De kosten worden via een vaste

verdeelsleutel verdeeld over de afdelingen.

- Onderzoek en statistiek. Ook hier zijn geen meerkosten te verwachten; er zullen geen

additionele diensten van hen worden gevraagd.

- Milieustraat. Vooralsnog zijn geen meerkosten te verwachten door de invoering van een

systeem van tariefdifferentiatie.

11. 12 Toename verwerkingskosten

- Het handelt hier om de toename van de kosten van de inzameling van de droge

componenten. Naar verwachting zal er bijvoorbeeld meer papier worden ingezameld,

waardoor er meer aan subsidies aan de inzamelende verenigingen dienen te worden

verstrekt.

- Dit zal bij de huidige structuur van verrekening van de kosten (ook niet bij de voorgestelde

C-2

Bijlage C Financiële onderbouwing

methode) meerkosten met zich meebrengen. Indien er meerkosten zijn zullen deze in het

opslagtarief worden meegenomen. Hierbij is rekening gehouden bij het tarief voor 2001.

11. 13 Reductie hoeveelheid afval

- De invoering van tadefdifférendatie heeft de bedoeling tot het weren van het bedrijfsafval en

het illegale afval van buurgemeenten. Daarnaast beoogt het om het scheidingsgedrag van

de inwoners van Heimond te bevorderen.

- Uitgegaan wordt van 1 0% vermindering van het restafval bij het containervolume systeem

en 40% bij de variant dure zak. Voor beide systemen wordt rekening gehouden met een

stijging van het gft-afval van respectievelijk 10% (containervolume) en 15% (dure zak).

11. 14 Diversen

- Uitzetten en onderhouden van containers. Deze kosten zitten reeds verwerkt onder de

basisvoorziening en komen dan ook niet meer terug in de begroting.

- Klein onderhoud. Ook deze kosten vallen onder de basisvoorziening en komen dan ook niet

meer terug in de begroting.

11. 15 Toename inzamelkosten

- Onbekend is nog of de kosten voor de inzameling zullen toenemen of dalen. Verwacht

wordt dat geen van beide optreedt zodat de kosten per aansluiting gelijk zullen blijven.

Weliswaar bedragen de investeringen in herkenningsmiddelen circa fl. 35.000,- per

voertuig en zullen de onderhoudskosten met circa fl. 3000,- per jaar per voertuig stijgen.

Ook zal de route-efficiency dalen door de eventuele storingen aan de

herkenningsapparatuur. Maar dit alles wordt gecompenseerd door een grote stijging van de

route-efficiency omdat niet meer wordt beladen met zakken maar met containers. Hierdoor

kan men het afval sneller beladen. Uit gesprekken met J. Coenen en later met J.

EijkemanS22 (beide Watco Recycling) is dit gebleken.

Daarnaast moet bedacht worden dat de kosten van inzameling slechts 15% uitmaken van

de totale kosten bij de inzameling van het afval, waardoor een kleine stijging geringe

effecten heeft op het totaal.

flL 16 P-90 arbeidsnonnen 23

- Sinds januari 1998 zijn de arbeidsnormen voor huisvuilbeladers aangescherpt. In de eerste

paar jaren is dit slechts een richtlijn geweest maar sinds begin dit jaar wordt door de

Arbeidsinspectie zeer streng gecontroleerd op naleving van de normen. In sommige

gevallen worden geldboetes uitgedeeld voor overtredingen. Door de inzamelaar is hierop

gereageerd met een gang naar de rechter en er lopen momenteel nog rechtszaken,

waardoor nog niet geheel duidelijk hoe nu exact dient te worden omgegaan met de normen.

- Duidelijk is al wel dat als norm gehanteerd dient te worden het financieel voordeliger zal zijn

om met containers het huisvuil op te halen dan met zakken. De reden hiervoor is dat een

belader met containers meer vuil in kilogrammen per dag mag beladen dan dezelfde

belader dit zou mogen met zakken. Het financiële voordeel is op dit moment niet exact te

bepalen omdat het afhankelijk is van diverse nog onbekende variabelen zoals, de

vullinggraad van de container (gemiddelde gewicht), de leeftijdsopbouw van het personeel,

de in te zetten opbouw van het containerbestand (denk hierbij m.n. aan centrale systemen,

zoals ondergrondse containers en 1 1 00 liter verzamelcontainers, hiervoor gelden

respectievelijk geen of andere arbeidsnormen).

- In de begroting voor het komende jaar kan hier meer duidelijkheid over worden gegeven.

11. 17 Aannames

- Uitgegaan wordt van een daling van het restafval van 1 0% doordat bedrijven en mensen

uit andere gemeenten niet meer (of niet meer ongeregistreerd) hun afval kunnen aanbieden

in de gemeente Heimond. Dit zijn ervaringscijfers van andere gemeenten waaronder

Deventer en Eindhoven.

- De daling van het gft-afval zal geringer zijn, uitgegaan wordt van een daling van 5%. Dit

wordt m.n. veroorzaakt door de andere inzamelstructuur in de hoogbouw en door preventie.

- Rentepercentage. Volgens opgave van O&C is dit 6%.

22 Gesprek van 29 mei 2001 om 13.30 uur bij Watco Recycling Zuid BV.

23 Zie bijlage M.

C-3

Bijlage c Financiële onderbouwing

- Illegale containers. Op dit moment bestaat er ongetwijfeld een ghjs circuit aan containers.

Door alle containers te gaan registreren (met registratechip) worden deze achterhaald.

Deze containers kunnen worden ingenomen of de bewoner dient ervoor te gaan betalen. In

beide gevallen levert dit een voordeel op. Conform de bevindingen van andere gemeenten24

wordt uitgegaan van een percentage illegale containers van 2%.

- Niet geregistreerde adressen. Bij het uitzetten van de containers wordt veelal uitgegaan

van het gegevensbestand van de innende instantie. Deze wordt vergeleken met de

gegevens zoals deze bij de gemeente bekend zijn. Alleen al hierdoor zal blijken dat bij

sommige adressen geen afvalstoffenheffing wordt geheven. Bij het uitzetten van de

containers komen vaak nog adressen aan het licht die ook graag een container willen maar

niet op de lijst voorkomen. Ook deze adressen gaan nu5meebetalen. Geschat wordt dat het

aantal niet geregistreerde adressen circa 1 % bedraage .

11.16 Berekening krediet

Tabel C-1 Berekening Krediet

140@liter@@t"ihers i9.600 fl 40,00 fl,, 784;000

00~0..61 bon nom (80 @bf 240@ litër) fl 60,00 0

mam, mm

opháleä öüd@ä ne fl 4 00 fl",

00

~in @ers:; 13 fi@ 25@o fl, j2~

@@re 1 fl 36.0w fl @35~

koitih aanbesteding, @etc. 1 fl 50.000 fl so@000

extra kosten@beiäsbngen (Ie jaar) 1 ti 40.00,0 @fl 40.000

Totaal investedngen tb.V. dftar fl 2,565.000

totaal incl. 9M fl 3.052.350

ondergrondse containers Brandevoort 27 fl 26.000 fl 675.000

Subtotaal fl 8W.250 fl 803.250

Totaal fl 3.875.000

Inde berekeningen is uitgegaan van 35.000 aansluitingen, waarvan 7.000 (20%) hoogbouw.

Van de bewoners in de laagbouw is er vanuit gegaan dat circa 30% op termijn zal kiezen voor

een 240 liter container en de rest voor een 140 liter container. Dit betekent dat er 19.600 140

liter containers en 8400 24 liter containers moeten worden aangeschaft.

24 In de gemeente Smallingerland ging men uit van 2%. Men trof uiteindelijk 4% illegale containers aan. Gemeentereiniging en

afvalmanagement, sept. 1999, p. 30 en 31.

25 Zie vodge voetnoot.

C-4

Aannames Verhoudingsfáctor aansluitingen

rente % 6,0% Laagbouw 80% 28.000

restwaarde 0 Hoogbouw 20% 7.000

afschrijvingstermijn containers, chips 10 Totaal ioo% 35.000

besparing restafval 16%

stijging gft-afval 10%

restafval 2000 in tonnen 17.126

gft-~[ 2000 in tonnen 9.232

autonome groei (in aansluitingen) 1.000

gemiddeld kg restafval per aansluiting 425,5

gemiddeld kg gft-afval per aansluiting 256,0

tarief rest~] 2001 fl 307

tarief gft-a@val 2001 150

illegale containers 2,00%

niet betalende adressen 0,50%

ANalstoffenheffing 1998 fl 479

stijging kosten straatreiniging 10% alleen bij frequentie of gewicht

G:b k:%% 24 'ter container 30%

80@

':k 1

G br,, t'er inzetbak 0%1 later pas opboneel

Meerkosten Investeringen variant containervolume met hoogbouw rprijs/sWk aantal totaal totaairjaar totaablaarlaansluidng

lnzamelmiddelen rest 26 fl 35,00 jaarlijks (in vaskecht)

gft25 fl 35,00 jaarlijks (in vastrecht)

rest 80 (140 + 80 inzetbak) fl 60,00 - jaarlijks (in vastrecht)

rest 140 fl 40,00 19.600 fl 784.000 fl 106.520 fl 3,04 jaarlijks (in vas~t)

rest 240 fl 50,00 8.400 fl 420.000 fl 57.065 fl 1,63

gft 80 (140 + 80 ]nzetbak) fl 60,00 - jaarlijks (in vastrecht)

gft140 fl 40,00 jaarlijks (in vastrecht)

gft 240 fl 50,W

NB Of container of ondergronds verzamelcontainers fl 20.000 aarfijks (in vas~t)

verzamelcontainers (centrum) fl 25.000 13 fl 325.000 fl 44.157 fl 1,26 jaadijks (in vas~t)

rolcontainers

uitzetten grijze cont+chip In bestaande gft-container 11 14,00 28.000 fl 392.000 fl 53.260 fl 1,52 Eenmalig (van krediet)

uitzetten grijze cont+nieuwe gft-wntainer fl 15,00 Eenmalig (van krediet)

ophalen oude containers fl 4,00 Eenmalig (van krediet)

verkoop oude containers ft - Eenmalig (van krediet)

fl 1.921.000 fl 261.002 fl 7,46

lnzamelmiddelen registragechips fl 7,50 28.000 fl 210.000 fl 28.532 fl 0,82 Eenmalig (van krediet)

Kosten aanbesteding fl 50.000 1 fl 50.000 fl 6.793 fl 0,19

registrafiekaarten fl 15,00 600 fl 9.000 fl 1.223 fl 0,03 Eenmalig (van krediet)

software fl 35.0W,00 1 fl 35.000 fl 4.755 fl 0,14 Eenmalig (van krediet)

fl 304.000 fl 41.304 fl 1,18

Labels (zit in uitzetten) aanschaf fl 56.000 fl - fl - fl -

montage rest fl 28.000 fl fl

montage gft fl - 28.000 fl fl

fl

Sloten aanschaf fl 35,00 0

alleen nodig bij wegen montage 0

fl fl

Kdaarmaken containers gba gegevens pm

(zit in kosten uitzetten) barcodestekers fl 28.000 fl fl fl

Invoeren labeinummers pm

laptopf barcode scanner pm

fl

Voorlichting eenmalige voodichdngsa"e fl 150.000 1 fl 150.000 fl 20.380 fl 0,58 Eenmalig (van krediet)

fl 150.000 fl 20.380 fl 0,58

Ondersteuning externe ondersteuning fl 150.000 1 fl 150.000 fl 20.380 fl 0,58 Eenmalig (van krediet)

belastingen (alleen 1 e jaar) fl 40.000 1 fl 40.000 fl 5.435 fl 0,16 Eenmalig (van krediet)

fl 190.000 fl 26.815 fl 0,74

totaal meerkosten Investeringen axel. BTW fl 2.565.000 fl 348.501 fl 9,96

BTW fl 487.350 fl 66.215 fl 1,89

totaal meerkosten Investeringen Incl. BTW fl 3.052.350 fl 414.717 fl 11,85

diftar container koop

4eerkosten exploitaties variant volume met hoogbouw Fprij'iltuk aantal totaal totaalfjaar totaalnaarlaansluifing

kfschrij@.ingen investeringen overgenomen uit vorige tabel fl 348.501 fl 9,96

@K fl 348.501 fl 9,96 jaarlijks (in vas~t)

,nderzoek analgedrag sorteeranalyse fl 17.000 1 fl 17.000 fl 17.000 fl 0,49

dooibemonstedng

soc.Avetensch. Onderzoek

'K

fl 17.000 fl 17.000 fl 0,49

oorlichbng periodieke voorlichting fl -

lnformatelijn

;K fl fl fl

achiredng kosten WOB fl 4.000,00 1 fl 4.000 fl 4.000 fl 0,11

IK alleen verschil met nu meenermn fl 4.000 fl 4.000 fl 0,11 jaarlijks(invas~t)

iformateverweffing kosten infórmatrices/klanteninformate fl 4,72 3i.W fl 165.200 fl 165.200 fl 4,72

basisvoorziening (Incl 10% ruilingen) fl 5,70 35.000 fl 1 99.600 fl 199.500 fl 5,70

ondersteuning fl 3,00 35.000 fl 105.000 fl 105.000 fl 3,00

IK fl 469.700 fl 469.700 fl 13,42 jaarlijks (in vastrecht)

Personeel milieustraat geen meerkosten eenmalig (in investedngen?)

inzamelaar zit in kosten inz contract

handhaving meerkosten?

informabevoorziening fl 35.000 fl fl fl -

financieel beheer meerkosten?

administratie geen meerkosten

afd. onderzoek en stat. geen meerkosten

straatreiniging geen meerkosten bij volume

:K fl fl fl jaarlijks (in vas~t)

oename verwerkingskosten papier geringe meerkosten

kca geen meerkosten -

glas geringe meerkosten

textiel geen meerkosten

grof hha geen meerkosten

clandestien geen meerkosten bij volume

'K fl fl fl

3duede hoev. Afval daling verbrandingskosten (2000+autonome groei) 307 2.633 fl 808.247- fl 808.247- fl 23,09-

stijging composteerkosten (2000+autonome groei) 150 949- fl 142.320 fl 142.320 fl 4,07

'K fl 665.927- fl 665.927- fl 19,03- jaarlijks (in vastrecht)

liversen verwijderen illegale containers fl 10,00 560 fl 5.600- fl 761- fl 0,02-

getraceerde aansluitingen fl 479 140 fl 67.063- fl 67.063- fl 1,92-

aankopen gft-containers fl 80.600 2 fl 161.200- fl 161.200- fl 4.61-

aankopen registragechips fl 7,50 2000 11 15.000 fl 15.000 fl 0,43

uitzetten onderhouden gft-containers fl 52.100 1 fl 52.100- fl 52.100- fl 1,49-

KJein onderhoud fl 44.300 1 fl 44.300- fl 44.300- fl 1,27-

fl 315.263- fl 310.424- fl 8,87- jaarlijks (in vas~t)

>ename inzamelkosten laagbouw pm

Invloed p-90 norm pm pm pm pm

overstap zak =>

huur rolcontainers fl 200 300 fl 60.000 fl 60.000 fl 1,71

;K fl 60.000 fl 60.000 fl 1,71

)taal meerkosten exploitatie excl. BTW 11 430.489- fl 77.149- fl 2,20-

TW fl - fl - fl -

)taal meerkosten Incl. BTW fl 430.489- fl 77.149- fl 2,20-

diftar container koop

Aannames Verhoudingsfactor aansluitingen

rente % 6.0% Laagbouw 80% 28.000

restwaarde 0 Hoogbouw 20% 7.000

afschr'ijvingstermijn containers, chips 10 Totaal 100% 35.000

besparing restafval 40% is afhankelijk van tarief van do zak

stijging gft-afval 15%

restafval 2000 in tonnen 17.126

gft-afval 2000 in tonnen 9.232

autonome groei (in aansluitingen) 1.000

gemiddeld kg restafval per aansluiting 425,5

gemiddeld kg gft-afval per aansluiting 256,0

tarief restafval 2001 307

tarief gft-afval 2001 fl 150

illegale containers 2,00%

niet betalende adressen 1,00%

Afvalstoffenhoffing 1998 fl 479

stijging kosten straatreiniging 10% alleen bij frequentie of gewicht

totaal aantal liter restafval 112,662.235

aantal benodigde zakken per jaar 2.816.556

,Gebruiks% 80 liter inzetbak 20%1

Meerkosten Investeringen variant dure zak met hoogbouw 1prijs/stuk aantal totaal totaalrjaar totaalrjaarlaansluking

Inzamelmiddelen rest 25 fl 35,00 jaarlijks (in vastro&t)

gft25 fl 35,00 jaarlijks (in vastrecht)

gft 80 fl 60,00 jaarlijks (in vastrecht)

rest 140 fl 40,00 jaarlijks (in vastrecht)

rest 240 fl 50.00

gft80 fl 60,00 jaarlijks (in vastrecht)

vervanging op termijn gft140 fl 40,00 jaarlijks (in vastrecht)

vervanging op termijn gft 240 fl 50,00

verzamelcontainers fl 20.000 jaarlijks (in vastrecht)

verzamelcontainers (centrum) fl 25.000 150 fl 3.750.000 fl 509.505 fl 14,56 jaarlijks (in vastrecht)

rolcontainers

uitzetten grijze cont+chip in bestaande gft-container fl 14,00 Eenmalig (van krediet)

uitzetten grijze cont+nieuwe gft-wntainer fl 15,00 Eenmalig (van krediet)

ophalen oude container fl 4,00 Eenmalig (van krediet)

fl 3.750.000 fl 509.505 fl 14,56

lnzamelmiddelen registratiechips fl 7,50

Kosten aanbesteding fl 50.000 1 fl 50.000 fl 6.793 fl 0,19

registratiekaarten fl 15,00 600 fl 9.000 fl 1.223 fl 0,03

fl 59.000 fl 8.016 fl 0,23 jaarlijks (in vastrecht)

Labels aanschaf ti - 56.000 fl - fl - fl

montage rest fl 28.000 fl fl fl

montage gft fl - 28.000 fl fl fl

fl fl

Sloten aanschaf fl 30,00 0

alleen nodig bij wegen montage 0

11 fl fl

KJaarmaken containers gba gegevens pm

(zit in kosten uitzetten barcodestickers fl

invoeren labeinummers pm

laptopt barcode scanner

1 fl - fl - fl Eenmalig (van krediet)

Voorlichting eenmalige voorlichtingsactie fl 150.000 1 fl iso.om fl 150.000 fl 20.380 fl 20.380 fl 0,58 fl 1 Eenmalig (van krediet)

Ondersteuning externe ondersteuning fl 150.000 1 fl 150.000 fl 20.380 fl 0,58

belastingen (alleen Ie jaar) fl 40.000 1 fl 40.000 fl 5.435 fl 0,16

fl 190.000 fl 25.815 fl 0,74 Eenmalig (van krediet)

totaal rneerkosten investeringen excl. BTW fl 4.149.000 fl 683.716 fl 16,11

BTW fl 788.310 fl 107.106 fl 3,06

totaal rneerkosten Investeringen Incl. BTW fl 4.937.310 fl 670.822 fl 19,17

diftar dur-e zak

geerkosten exploitatie variant dure zak rpnjsl-,tk aantal totaal totaalrjaar totaairlaarlaansluding

Afschrijvingen investeringen overgenomen uit vorige tabel fl 563.716 fl 16,11

'K

fl 563.716 fl 16,11 jaarlijks(invastrecht)

)nderzoek afvalgedrag sorteeranalyse fl 17.000 1 fl 17.000 fl 17.000 fl 0,49

riooibemonstering

soc./wetensch. Onderzoek

'K

fl 17.000 fl 17.000 11 0

Voorlichting periodieke voorlichting fl

informatielijn

'K

:acturering kosten WOB fl 35.000 fl - fl -

IK alleen verschil met nu meenemen fl t7 fl jaarlijks (in vastrecht)

rtformatieverwerking kosten informatrices/klanteninformatie fl 4,72 35.000 fl 165.200 fl 165.200 fl 4,72

basisvoorziening (inci 10% ruilingen) fl 5,70

ondersteuning 3,00 35.000 fl 105.000 fl 105.000 fl 3,00

IK fl 270.200 fl 270.200 fl 7,72 jaarlijks (in vastrecht)

Personeel milieustraat geen meerkosten eenmalig (in investeringen?)

inzamelaar zit in kosten inz contract

handhaving fl 100.000 1 fl 100.000 fl 100.000 fl 2,86

financieel beheer geen meerkosten

administratie geen meerkosten

afd. onderzoek en stal. geen meerkosten

straatreiniging fl 2.900.000 10% fl 290.000 fl 290.000 fl 8,29

'K

fl 390.000 fl 390.000 fl 11,14 jaarlijks (in vastrecht)

'oename verwerkingskosten papier gednge meerkosten

koe geen meerkosten

glas geringe meerkosten

textiel geen meerkosten

grof hha geen meerkosten

clandestien zie stijging straatreiniging

IK fl fl fl -

aductie hoev. Afval daling verbrandingskosten (2000+autonome groei) 307 7.021 fl 2.155.324- fl 2.155.324- fl 61,58-

stijging composteerkosten (2000+autonome groei) 150 1.423- fl 213.480 fl 213.480 fl 6,10

IK fl 1.941.844- fl 1.941.844- fl 55,48-

)iversen verwijderen illegale containers fl 10,00

getraceerde aansluitingen fl 479

aankopen gft-containers fl 80.600 1 fl 80.600 fl 80.600 fl 2,30

aankopen registratiechips fl 7,50

uitzetten onderhouden gft-containers fl 52.100 1 fl 52.100 fl 52.100 fl 1,49

Klein onderhoud fl 44.300 1 fl 44.300 fl 44.300 fl 1,27

Bladbakken (ledigen en aanschaf) fl 58.500

fl 177.000 fl 177.000 fl 5,06

Dename inzamelkosten

Invloed p-90 norm pm pm pm pm

kosten zakken fl 0,05 2.816.556 fl 140.828 fl 140.828 fl 4,02

kosten verkoop zakken fl 0,05 2.816.556 fl 140.828 fl 140.828 fl 4,02

huur roloontainers fl 22 200 fl 4.400 fl 4.400 fl 0,13

'K

fl 286.056 fl 286.056 fl 8,17

Dtaal meerkosten exploitatie excl. BTW fl 801.589- fl 237.872- fl 6,80-

ITW fl - fl - fl -

i)taal meerkosten Incl. BTW fl 801.589- fl 237.872- fl 6,80-

diftar dure zak

D Ervaringen andere gemeenten

Inleiding

Bij een aantal regiogemeenten is diftar inmiddels ingevoerd of zijn proeven opgestart die

uiteindelijk moeten leiden tot een vorm van tariefdifferentiatie. Het gaat in alle gevallen om

landelijke gemeenten die qua afvalgedrag niet te vergelijken zijn met Heimond. In verband met

de complexiteit van het onderwerp is in regionaal verband (NV Razob) een werkgroep diftar

opgericht. Door een regionale invoering van diftar kan (grotendeels) worden voorkomen dat

afvaltoerisme ontstaat. Bovendien kan deze aanpak, door schaalvergroting, financiële

voordelen hebben. De acceptatie van het systeem zal, door een regionale aanpak, bovendien

groter zijn. Van de deelnemende gemeenten heeft inmiddels een meerderheid (in principe)

besloten tot de invoering van diftar. Dit geldt ook voor de andere grote centrumgemeente

Eindhoven. Aan het SRE en de Razob is verzocht om een beleidsmatige en technische

ondersteuning bij de invoering van diftar. Aansluitend is in dit verband een regionaal

communicatiepakket ontwikkeld. De resultaten van de proeven in de (landelijke)

regiogemeenten en enkele andere (stedelijke) gemeenten buiten de regio zijn hieronder

weergegeven.

Deurne

Sinds 1 januari 1997 maakt de gemeente Deume (als eerste regiogemeente) gebruik van een

diftar-systeem van aanbiedfrequentie gekoppeld aan containervolume. Door middel van een

chip in de container wordt geregistreerd hoe vaak de container wordt geledigd. Voor de

hoogbouw in Deurne loopt momenteel een proef met ondergrondse afvalcontainers voor

restafval en gft-afval die geopend kunnen worden met een chipkaart. Vooralsnog wordt, in

afwachting van de resultaten van de proef, bij alle hoogbouwaansluitingen een vaste

afvalstoffenheffing in rekening gebracht.

Over de resultaten van de periode van 1 januari tot en met 31 december 1997 is een

evaluatierapport verschenen. Volgens het evaluatierapport is zowel de hoeveelheid ingezameld

restafval als de hoeveelheid ingezameld gft-afval na de invoering van het diftar-systeem fors

afgenomen (respectievelijk met 42 en 46%). Tegenover de afname van het rest- en gft-afval

staat uiteraard een toename van andere afvalstromen. Het gaat hierbij niet alleen om

huishoudelijke afvalstromen (kca, glas, papier, textiel) maar ook om veegvuil, plantsoenafval,

bladafval en bedrijfsafval. De toename van de laatste afvalstroom wordt veroorzaakt door het

feit dat bedrijven sinds de invoering van diftar niet meer de mogelijkheid hebben om

bedrijfsafval als huishoudelijk afval aan te bieden. Containers met chips worden namelijk

uitsluitend verstrekt aan huishoudens. Wanneer de hoeveelheid plantsoenafval buiten

beschouwing wordt gelaten (wordt anders verwerkt dan voorheen) is in Deurne een afname van

het totale aanbod aan afval van ca. 14% waar te nemen.

Tabel D-1 Afvalbalans Gemeente Deurne

... . .........

.. ........

ää3

..... ..... ..

am mm

T"et 60 105

. ..... mis maalaiimmom

D-1

Bijlage D Ervaringen andere gemeenten

. .... . .. ...

oog

t 1

afname totaal hoeveelheid afval: 2.365 ton 14%)

Deze afname wordt niet alleen door afvalpreventie veroorzaakt maar ook door het

thuiscomposteren van gft-afval, de afvoer van afval naar groenrecycling bedrijven, oud

ijzerhandelaren en puinbrekers en vermoedelijk ook afvaldumpingen buiten Deurne. Het

thuiscomposteren (met name in het buitengebied) zorgt, gelet op de hoeveelheden gft-afval,

voor de grootste vermindering van de afvalstroom. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het feit

dat deze vorm van afvalverwerking door de gemeente wordt gestimuleerd door de aanbieding

van compostvaten.

Ondanks de positieve benadering blijkt uit het rapport niet overduidelijk dat de totale hoeveel-

heid huishoudelijk afval (incl. thuiscompostering) door de invoering van diftar ook daadwerkelijk

is gedaald. De scheiding van het restafval is wet duidelijk verbeterd. Een ander voordeel is het

feit dat burgers niet langer de kosten betalen van de afvoer van bedrijfsafval en dat wordt

voldaan aan het principe "de vervuiler betaalf'.

Uit het rapport blijkt tenslotte dat de invoering van tariefdifferentiatie in Deurne kostenneutraal

heeft plaats gevonden. Naast een kostenvermindering voor de verwerking van het afval, is een

logistiek voordeel opgetreden doordat inzametrondes zijn versneld.

Gemert - Bakel

In mei 1997 is in de deelgemeente Gemert (gemeente Gemert - Bakel) gestart met de

inzameling van restafval middels de zogenaamde "dure (blauwe) zak" met gemeentelogo. Voor

de inzameling van gft-afval wordt geen tariefdifferentiatie toegepast. De prijs van één vuilniszak

is vastgesteld op fl. 2,50. Met deze prijs worden de kosten van de afvalverwerking van restafval

gedekt en is er een sterke prikkel tot afvalvermindering en afvalscheiding. Bewoners kunnen de

blauwe zak kopen bij verschillende winkels in Gemert. In juni 1998 is een evaluatierapport

verschenen waarin de resultaten van het eerste jaar zijn samengevat. In de rapportage worden

de inzamelgegevens (incl. kosten) van Bakel, Gemert en Deurne onderling vergeleken.

Volgens het rapport is de ingezamelde restfractie per inwoner in het jaar volgend op de

invoering van diftar afgenomen met 70%. Deze forse reductie wordt echter mede veroorzaakt

door het afscheiden van het grof huisvuil van de restfractie. Vóór de invoering van diftar kon dit

huisvuil tegelijk met het restafval worden aangeboden. Vanaf de introductie van de blauwe zak

moet het grof huisvuil naar de milieustraat worden gebracht. Wanneer wordt aangenomen dat

de totale afvalproductie niet is verminderd, kan worden berekend dat 40% van de reductie wordt

veroorzaakt door een betere afvalscheiding en 60% door de introductie van de milieustraat.

De invoering van diftar heeft dus geleid tot een betere afvalscheiding. Dit is ook merkbaar

wanneer gekeken wordt naar de gescheiden ingezamelde afvalstromen. Zo is de inzameling

per inwoner van met name gft-afval en papier aanzienlijk gestegen. De toename is groter dan in

de deelgemeente Bakel waar nog geen diftar is ingevoerd: De betere afvalscheiding wordt nog

eens extra gestimuleerd door de Retourette die vanaf december 1997 bij een supermarkt

aanwezig is. Over de periode mei 1997 - mei 1998 is de afvalscheiding ten behoeve van

hergebruik gestegen tot 79% (50% in 1996).

D-2

Bijlage D Ervaringen andere gemeenten

Omdat in de proefperiode minder huisvuilzakken zijn aangeboden dan geraamd, is de inzamel-

ronde versneld. Dit logistieke voordeel heeft geleid tot een aanpassing van het contract met

Cotrans. Het aanbieden van minder restafval heeft eveneens geleid tot een kostenbesparing

ten aanzien van de verwerkingskosten. Rekening houdend met de extra kosten voor de

invoering van de blauwe zak (ca. fl. 6,- per aansluiting) bedraagt de netto besparing per

huishouden in de periode mei 1997 - mei 1998 fl. 163,01.

In het rapport van de gemeente Gemert - Bakel is ook een vergelijking met de resultaten van de

gemeente Deume opgenomen. Uit de vergelijking blijkt dat in Gemert minder restfracfie is

aangeboden dan in Deurne. In Deurne wordt iets meer papier ingezameld. Omdat in Deurne

ook tariefdifferentiatie wordt toegepast bij de inzameling van gft-afval wordt, mede door de

stimulering van thuiscomposteren, veel minder gft-afval ingezameld dan in Gemert.

De randverschijnselen van de invoering van diftar die in de proefperiode zijn geconstateerd zijn:

- Een verslechtering van de kwaliteit van het aangeboden gft-afval. Dit heeft nog niet geleid tot

afkeuring van partijen gft-afval.

- Het optreden van afvaltoerisme. Met name door de gemeenten Boekel en Laarbeek (Beek

en Donk) is dit geconstateerd.

- Een toename van het aantal illegale stortingen en zwerfvuil. Deze toename is echter minder

groot dan aanvankelijk werd verwacht.

- Een toename van de hoeveelheid afval in gemeentelijke afvalbakken op straat en bij

(picknick)plaatsen in het buitengebied.

Omdat het restafval, na de afvalscheiding, relatief licht is, zijn er geen problemen verwacht voor

wat betreft de arbeidsomstandigheden van de inzameling.

Waalwijk

Op 1 oktober 1996 startte in Waalwijk een proef met diftar gebaseerd op gewicht. Bij de proef

werd, voor het eerst in Nederland, ook een diftarsysteem voor hoogbouw getest. Uit het

evaluatierapport blijkt dat in de proefperiode de totale hoeveelheid afval in de diftarwijken

daalde met 3%. De hoeveelheid restafval en gft-afval nam in deze periode af met respectievelijk

14% en 1 0%. Tegelijkertijd steeg het aanbod van de gescheiden ingezamelde afvalstoffen

(papier 18%, glas 33%). De hoeveelheid zwerfvuil bleek in de proefperiode niet toe te nemen.

De kosten voor de invoering van het diftar-systeem (fl. 25,00 per aansluiting) werden volledig

gedekt door de reductie van de verwerkingskosten.

Op basis van de resultaten van de proef is inmiddels besloten om (met ingang van 1 januari

1 999) in Waalwijk tariefdifferentiatie in te voeren. Voor de individuele gewichtsregistratie bij de

stortkokers in de hoogbouw (zoals in de proe@, is echter niet gekozen. Het systeem bleek

namelijk niet bedrijfszeker te zijn en veel storingen op te leveren. Bij de hoogbouw zullen de

verzamelcontainers gewogen worden waarna de kosten verdeeld worden over de inwoners van

het betreffende complex. De gemeente Waalwijk hoopt een reductie van het restafval van 20%

te bereiken (zowel ten aanzien van gft-afval als ten aanzien van restafval).

Nijmegen

Met ingang van 1 januari 1995 geldt in Nijmegen een systeem van tariefdifferentiatie middels de

"dure (groene) huisvuilzak" (bij aanvang fl. 1,00 nu fl. 1,25 per stuk) voor restafval. Het gft-afval

kan gratis middels de container worden aangeleverd. De resultaten van de eerste vijf maanden

(kwantitatief, kwalitatief, financieel) zijn samengevat in een evaluatierapport. Uit de evaluatie

blijkt dat de totale hoeveelheid aangeboden restafval in de proefperiode met 38% is afgenomen

(prognose op jaarbasis voor 1995 vergeleken met uitgangspunten van 1994). Vergeleken met

dezelfde periode in 1994 is zelfs een reductie van 50% waargenomen. De aangeboden zakken

zijn gemiddeld lichter, waarschijnlijk door een betere afvalscheiding waarna relatief licht

materiaal overblijft. Het feit dat de afvalscheiding beter verloopt kan ook worden afgeleid uit het

feit dat de ingezamelde fracties gft-afval, oud papier en glas zijn toegenomen (respectievelijk

D-3

Bijlage D Ervaringen andere gemeenten

met 33%, 7% en g%). Over het geheel genomen is het hergebruikpercentage toegenomen met

8%. Een bijkomend (negatie@ effect is het feit dat in de proefperiode aanmerkelijk meer

restafval (81 %) is aangeboden op het depot van de gemeente Nijmegen (gratis). Door de totale

daling in het afvalaanbod en de verschuiving van minder restafval naar meer deelstromen zijn

de totale verwerkingskosten na invoering van de "dure zak" ca. 12% lager.

Bij de interpretatie van de cijfers moet worden opgemerkt dat extra kosten zijn gemaakt die

samenhangen met de invoering van het nieuwe systeem, maar ook met de inhuur van extra

personeel voor controle en handhaving (reinigingspolitie) en extra voorlichfing- en waarschu-

wingsacties. Met name ten aanzien van controle en handhaving wordt rekening gehouden met

een verdergaande stijging van de kosten omdat een intensieve handhaving nodig blijkt te zijn.

De invoering van de groene zak heeft volgens het evaluatierapport geen negatieve invloed

gehad op de kwaliteit van de deelstromen. Tevens wordt geconcludeerd dat er geen sprake is

van aantoonbaar afvaltoerisme in de regiogemeenten. Hoewel er wel ontwijkgedrag wordt

gesignaleerd is dit volgens het rapport niet zorgwekkend. Het aantal illegale stortingen is niet

gestegen. Het ontwijkgedrag bestaat voornamelijk de toename van de hoeveelheid zwerfvuil en

de hoeveelheid huishoudelijk afval in openbare afvalbakken. Het gratis aanbieden van restafval

op het afvalstoffendepot (ook een vorm van ontwijkgedrag) is beperkt door het aanscherpen op

1 februari 1997 van de acceptatie- en betalingsvoorwaarden. Dit heeft geleid tot een lager

afvalaanbod m.n. uit de regiogemeenten. Gevolg van dit besluit was echter dat de illegale

stortingen onrustbarend toenamen. Daarom is inmiddels weer besloten om het aanbieden van

afval op het depot gratis te laten geschieden.

De afvalstoffenheffing zorgt maar voor een dekkingspercentage van 1 0%, waardoor de tarieven

kunstmatig laag worden gehouden. Hierdoor is het bedrag per vuilniszak er laag (f]. 1,25 ten

opzichte van Gemert fl. 2,50). Daarnaast wordt het aanbieden van afval op de milieustraat

tegen een kunstmatig laag tarief goedkoop gehouden26. Door de inbedding in vele flankerende

maatregelen (veelal gratis) van de dure zak is de prikkel (incentive) tot ontwijkgedrag

grotendeels weggenomen, men kan op diverse andere manieren het afval alsnog goedkoop

(lees: gratis) kwijt.

Daarnaast erkent de gemeente Nijmegen dat er problemen zijn met betrekking tot de

handhaving, met name het aanbieden van grijze zakken tussen de groene. Het probleem ligt

hierbij met name bij de verzamelcontainers. Hier worden veelal zoniet altijd grijze zakken

aangeboden. Doordat alleen opgetreden kan worden indien men iemand op heterdaad betrapt,

wordt hierbij inmiddels een oogje dichtgeknepen. Het handhaven is hier niet haalbaar. Alwaar

geen verzamelcontainers staan komt dit probleem nauwelijks Voor27.

De gemeente Nijmegen heeft overigens ook problemen met het gft-afval in de hoogbouw, dit is

veelal vervuild. En leidt ook menigmaal tot afkeur. Men denkt met een communicatiecampagne

dit te kunnen verbeteren.

De verkoop van de zakken is uitbesteed aan een groothandel, die de zakken levert aan de

detailhandel. Hiervoor wordt een vergoeding betaald van 5 cent per zak. De gemeente koopt

overigens de zakken in.

Afvalschap ]Jmond - Zaanstreek

Door het Afvalschap ]Jmond - Zaanstreek is een notitie opgesteld over de nadelen van de

invoering van diftar en mogelijke alternatieven om een beter milieugedrag te stimuleren. De

conclusies van de notitie zijn:

- Tariefdifferentiatie bij de inzameling van huishoudelijk afval leidt tot ontwijkgedrag, het

afkeuren van apart ingezamelde fracties en tot extra kosten.

- Tariefdifferentiatie en het daarmee gepaard gaande ontwijkgedrag leidt tot een extra

aantasting van het leefmilieu. Ontwijkgedrag en de gevolgen ervan veroorzaken veel

ergernis. De extra benodigde schoonmaakacties en handhaving kosten de burgers geld.

26 Het aanbieden van afval op de milieustraat is sinds 1 januari 1999 weer grabs.

27 Gesprek met de heer Ruckert van DAR, de reinigingsdienst van Nijmegen op 16-9-1999.

D-4

Bijlage D Ervaringen andere gemeenten

- Het aansturen op collectief verantwoordelijkheidsbesef zal op termijn meer resultaten

opleveren dan het aansturen op de individuele aansprakelijkheid met tariefdifferentiatie.

- Bij het afwegen van de voordelen en de nadelen blijkt tariefdifferentiatie zowel uit milieu- als

kostenoverwegingen te licht bevonden.

Het derde aandachtspunt is in de overige rapporten niet genoemd, maar wel degelijk van

belang. In het kader van buurt- en wijkbeheer worden burgers steeds meer betrokken bij hun

leefomgeving. Er wordt bijvoorbeeld beroep gedaan op de collectieve verantwoordelijkheid voor

het schoonhouden van de wijk. Tariefdifferenbatie, dat op het individu gericht is, kan dit

collectieve denken in gevaar brengen. De bereidheid aan burgers om hun wijk schoon te

houden (en b.v. zwerfvuil en bladafval op te ruimen) neemt door de invoering van diftar af.

Mierlo

Per 1 januari 1999 is in circa 10 gemeenten in het Razob-gebied diftar ingevoerd. De gemeente

Mierlo is de eerste gemeente die een evaluatie heeft uitgebracht. De eerste resultaten hier zijn:

- Het uitzetten van de containers is op enkele foutjes na uitstekend verlopen. Dit valt niet te

zeggen van het ophalen van de oude containers.

- De aangeboden hoeveelheid restafval en gft-afval is aanzienlijk gedaald, respectievelijk

46% en 48%.

- De inzameling van de droge componenten vertoont een stijging in ingezamelde

hoeveelheden. De hoeveelheid ingezameld glas is met circa 43% gestegen, die van papier

met circa 25% en de hoeveelheid ingezameld textiel is ook flink gestegen (128%).

- Bij de actie thuiscomposteren zijn er circa 220 compostvaten verkocht. Opgeteld bij de

verkochte vaten van circa 7 jaar geleden staan er momenteel circa 800 vaten in de

gemeente Mierlo, dus bij circa 20% van alle aansluitingen.

- Het aantal illegale stortingen en afvaldumpingen zijn nagenoeg gelijk gebleven ten opzichte

van dezelfde periode vorig jaar.

Deventer

In de gemeente Deventer is men in 1993 van zakken overgegaan naar containers, waarbij

tariefdifferentiatie naar volume is ingevoerd. Hierbij kan men kiezen tussen een 140 liter of 240

liter container, waarbij een 240 liter container fl. 1 O,- per maand extra kost. Het vastrecht voor

twee 140 liter containers (1 gft- en 1 restafval) bedraagt overigens fl. 478,20. Indien men een

grotere of kleinere container wenst kan men dit laten aanpassen, de kosten hieraan verbonden

bedragen fl. 50,--.

Bij het uitzetten van de containers hebben bedrijven geen container ontvangen, waardoor hen

de mogelijkheid werd ontnomen hun bedrijfsafval (kosteloos) aan te bieden bij het huishoudelijk

afval. Het niet meer mee liften van het bedrijfsafval en het weren van het afval dat wordt

aangeboden door mensen van een andere gemeente heeft geleid tot een daling van 15% van

het ingezamelde restafval.

Onlangs is echter een nieuw onderzoek gestart naar de mogelijkheid tot het instellen van

reinigingsrechten, waardoor het bedrijfsafval tegen betaling kan meeliften met het huishoudelijk

afval. Dit onderzoek is er gekomen omdat er een wildgroei ontstond aan bedrijfsafvalcontainers

in de buitenruimte. Tevens wil men de opslag van afval buiten het bedrijf gaan verbieden, dit

zou voortaan inpandig dienen te gescheiden.

Onderzoek KPMG in opdracht van VROM

Door adviesbureau KPMG is in opdracht van het ministerie van VROM onderzoek verricht naar

de gemeentelijke ervaringen met tariefdifferentiatie. Naast 13 gemeenten en

samenwerkingsverbanden met een diftarsysteem (waaronder Nijmegen) is ook gekeken naar

een controlegroep van 4 gemeenten die geen tariefdifferentiatie hebben ingevoerd, maar een

betere voorlichting, optimalisatie van de inzamelingsstructuur, intensivering van de handhaving

D-5

Bijlage D Ervatingen andere gemeenten

of iets dergelijks hebben doorgevoerd. Omdat bij de gemeenten die diftar hebben ingevoerd,

tegelijkertijd andere wijzigingen in de afvalinzameling hebben plaats gevonden, was het niet

mogelijk om uitsluitend de effecten van tariefdifferentiatie te meten.

Uit het onderzoek blijkt onder meer dat gemeenten met tariefdifferentiatie beter voldoen aan de

doelstellingen uit het Actieprogramma Droge Componenten (ADC) dan de gemeenten in de

controlegroep. De doelstellingen worden (vrijwel) gehaald met de diftar-systemen die

gebaseerd zijn op gewicht en op de dure zak. Met deze systemen wordt een relatief hoog

scheidingspercentage bereikt. Bij gemeenten waar al sprake was van een gescheiden inzame-

ling, bedroeg de stijging van het scheidingspercentage ongeveer 6 tot 8%.

Afhankelijk van de onderzochte gemeente blijken alle vormen van tariefdifferentiatie te leiden tot

een bepaalde mate van reductie van de totale afvalstroom. De netto reductie van de totale

afvalstroom (gecorrigeerd voor gelijktijdige wijzigingen in de inzamelstructuur en ontwijkgedrag)

bedraagt bij een systeem gebaseerd op gewicht volgens het onderzoek 12-30%. Bij andere

systemen is de maximale reductie wat lager. De reductie wordt voornamelijk veroorzaakt door

het thuiscomposteren. Het effect van mogelijk afvalzuiniger leven is moeilijk te bepalen. Bij de

gemeenten in de controlegroep werd geen of slechts een lichte daling van de totale hoeveelheid

afval per inwoner geconstateerd.

Het in beeld brengen van ontwijkgedrag is erg moeilijk. Op basis van meldingen van handha-

vers, buurtbeheerders en klagende buurgemeenten en enquétes onder de bevolking is het

ontwijkgedrag bij de invoering van diftar geschat op 3 tot 1 0% van de totale stroom huishoude-

lijk afval. In geen enkele gemeente kan het netto reductie-effect bij de invoering van diftar

volledig worden verklaard door de toename van het thuiscomposteren, het aanpassen van het

koopgedrag en dergelijke. Het is dus niet onwaarschijnlijk dat het werkelijke ontwijkgedrag

hoger is dan door veel gemeenten wordt aangenomen.

Voorwaarde voor een goed werkend diftar-systeem is volgens het rapport de optimale verhou-

ding tussen het vaste gedeelte van de afvalstoffenheffing en het variabele deel dat afhankelijk is

van de hoeveelheid aangeboden afval. De burger heeft namelijk alleen invloed op het variabele

deel van de heffing. Hoe kleiner dit deel is, hoe minder gemotiveerd mensen zullen zijn om hun

gedrag aan te passen. Bij een te hoog variabel deel, zal het ontwijkgedrag toenemen.

Tariefdifferentiatie leidt tot structurele meerkosten in de uitvoering van de inzameling, b.v. voor

weeg-, meet- en registratieapparatuur. In het onderzoek zijn de kosten voor de aanschaf van

containers niet toegerekend aan de invoering van tariefdifferentiatie. Uit het onderzoek blijkt dat

tariefdifferentiatie naar gewicht het duurste systeem is, met structurele meerkosten van fl. 20,00

tot fl. 46,00 per huishouden per jaar. De eenmalige invoeringskosten bijvoorbeeld voor het

ontwikkelen van het systeem en voorlichting, variëren sterk per systeem en gemeente en zijn

ook afhankelijk van regionale bijdrages voor proefprojecten en dergelijke.

Tegenover de kostenstijgingen staan twee soorten kostenbesparingen. De inzamelkosten

kunnen dalen wanneer tariefdifferentiatie leidt tot een daling van de inzamelfrequentie of

snellere inzamelrondes. Afhankelijk van de wijze waarop tariefdifferentiatie wordt toegepast kan

deze besparing oplopen tot fl. 40,00 per aansluiting per jaar. Zulke besparingen zijn niet voor de

gemeente Heimond te verwachten daar de inzamelkosten per aansluiting op dit moment circa fl.

65,-- bedragen. Zulke besparingen op de inzamelkosten zijn alleen te verwachten bij

gemeenten die in het verleden (te) veel voor de inzameling hebben betaald. Dit wil overigens

niet zeggen dat er geen besparing valt te behalen.

De belangrijkste kostenbesparing wordt echter veroorzaakt door een daling van de kosten voor

het storten of verbranden van het restafval en het composteren van het gft-afval. De besparing

op de verwerkingskosten bedraagt voor een systeem. gebaseerd op gewicht fl. 14,00 tot

fl. 83, 00 per aansluiting per jaar. De besparingen zijn in de regel ruim voldoende om de

structurele meerkosten van de inzamelstructuur te compenseren.

D-6

Bijlage D Ervaringen andere gemeenten

Gelet op de beperkte ervaring van grote gemeenten met tariefdifferentiatie kan gesteld worden

dat de resultaten van het rapport niet zonder meer kunnen worden doorgetrokken naar de

grotere gemeenten. De belangrijkste redenen daarvoor zijn de hoogbouwproblematiek en de

beperkte mogelijkheden voor thuiscomposteren.

Onderzoek Afval Overleg Orgaan

Het Afval Overleg Orgaan (AOO) heeft met het uitbrengen van het rapport' Gemeentelijke

Afvalstoffenheffingen in 1998" een eerste aanzet gegeven tot een landelijke evaluatie van de

financiële effecten van tariefdifferentiatie28 . Hierin is de ontwikkeling van de gemeentelijke

afvalstoffenheffingen, het dekkingspercentage en de gemeentelijke verwijderingkosten in beeld

gebracht en geanalyseerd. Uit het onderzoek is gebleken:

1 . de gemiddelde afvalstoffenheffing voor meerpersoonshuishoudens is in 1998 meer

gestegen (met 6,8%) dan de voorgaande twee jaren. Noord-Brabant behoort tot de regio's

waar de stijging het grootst is. Mogelijke oorzaken voor de stijging zijn onder meer de

hogere verwerkingskosten (fiscale maatregelen tegen het storten) en investeringen in

nieuwe voorzieningen zoals een milieustraat.

2. Met de inkomsten uit de afvalstoffenheffing wordt gemiddeld 93% van de kosten voor

afvalinzameling en verwerking gedekt.

3. in 82% van de gemeenten is een vorm van tariefdifferentiatie ingevoerd: 65% op basis van

het aantal personen per huishouden, 17% op basis van de hoeveelheid aangeboden afval.

4. De afvalstoffenheffing in gemeenten met tariefdifferentiatie (exclusief die met

huishoudgrootte en frequentie van de dienstverlening) ligt gemiddeld fl. 34,- lager dan in

die gemeenten zonder tariefdifferentiatie.

5. Gemeenten met tariefdifferentiatie hebben gemiddeld een hoger dekkingspercentage (2%)

dan het landelijk gemiddelde. De lagere afvalstoffenheffing is daarmee niet het gevolg van

een lager dekkingspercentage.

6. Onderzoek in juni 2001 toonde aan dat het aantal gemeenten met tariefdifferentiatie blijft

groeien. Momenteel kent circa 25% van de gemeenten en circa 20% van de huishoudens

een vorm van tariefdifferentiatie. Circa 50% van deze gemeenten van in

stedelijkheidsklasse 5 (niet stedelijk). Ook bleek dat gemeenten met tariefdifferentiatie

gemiddeld meer gft-afval en papier inzamelen. Opvallend is dat in dit onderzoek wordt

geconcludeerd dat de lagere hoeveelheid restafval niet alleen het gevolg is van een betere

scheiding. Ook andere factoren liggen hieraan ten grondslag, zoals preventie,

ontwijkgedrag en een strikte scheiding van registratie van huishoudelijk en bedrijfsafval. De

omvang van de andere factoren kan helaas niet worden bepaald. Het effect van

tariefdifferentiatie bleek dus niet eenduidig vast te stellen.

Het behaalde financiële voordeel ontstaat onder andere doordat bedrijven niet meer of niet

meer ongeregistreerd kunnen meeliften met de afvalinzameling. Ook wordt in de

voorbereidingsfase van de invoering van tariefdifferentiatie veel aandacht besteed aan de

organisatie van de afvalinzameling en aan de kostentoerekening. Het in kaart brengen van al

deze facetten brengt de mogelijkheden voor optimalisatie en daarmee kostenreductie aan het

licht. Daarnaast is de lagere afvalstoffenheffing natuurlijk ook voor een groot deel te wijten aan

de verbeterde scheiding van het afval.

Het rapport sluit met de conclusie dat tariefdifferentiatie weliswaar financiële voordelen heeft,

maar in eerste instantie is tariefdifferentiatie een middel om afvalpreventie en verbeterde

afvalscheiding te bereiken.

Gemeentereiniging en Afvalmanagement, no. 4 1999, p. 21-25.

D-7

Bijlage D Ervaringen andere gemeenten

Onderzoek VROM

VROM liet door de Jonge Milieuadvies een onderzoek doen onder bewoners van twaalf

gemeenten met en drie gemeenten zonder tariefdifferentiatie. De eerste twaalf zijn opgesplitst

naar type differentiatie. De uitkomsten zijn samengevat als volgeg:

¿ Volgens de onderzoekers is niet vast te stellen in hoeverre preventie en ontwijkgedrag

samenhangen met tariefdifferentiatie. Andere factoren, zoals sociale controle, kunnen

namelijk ook een rol spelen. Opmerkelijk is toch de uitkomst dat tariefdifferentiatie nauwelijks

invloed blijkt te hebben op preventief inkoopgedrag.

¿ De tevredenheid over het gehanteerde afvalsysteem in de eigen woonplaats varieert per

gemeente sterk, onafhankelijk van tariefdifferentiatie. Ook is er geen samenhang te

ontdekken tussen het type systeem van differentiatie en de tevredenheid van inwoners.

¿ Duidelijk is dat in alle gemeenten met tariefdifferentiatie de hoeveelheid restafval is

afgenomen, de waarin varieert sterk.

¿ In gemeente zonder tariefdifferentiatie is het ontwijkgedrag duidelijk minder dan in

gemeenten met tariefdifferentiatie. Bovendien treedt in grote gemeenten meer ontwijkgedrag

op dan in kleine gemeenten.

¿ De respondenten vinden over het algemeen dat tariefdifferentiatie rechtvaardiger is dan een

eenheidstarief. Tevens zeggen zij meer aan afvalscheiding te doen dan voor de invoering

van tariefdifferentiatie.

Geconcludeerd wordt dat tariefdifferentiatie leidt tot zowel meer ontwijkgedrag als tot een betere

scheiding van het afval.

29 Gemeentereiniging en Afvalmanagement, no. 6 2001, p. 32-33.

D-8

E Afiveging va#lanten tatiefdifferentiatie

De in hoofdstuk 2 genoemde varianten voor tariefdifferentiatie zijn in de volgende tabel

beoordeeld voor toepassing in de gemeente Heimond, waarbij de tekens de volgende betekenis

hebben:

zeer negatief (treedt niet op)

negatief (treedt bijna niet op)

0 geen invloed

+ positief (treedt wel op)

++ zeer positief (treedt zeker op)

Tabel E-1 Afweging varianten tariefdifferentlatie

HO)@@h dd rlo@*,ë :ontäi edtibou, dure zak:@ uend Oe t 06

. . .... MM

1 uentie@@@ C n

9

r

f, he

n C@..tj

v "áN it, 0 óm -k

gom

+

g

ma aaneen

:H b,0.

g

''MM REINE%~ Em

Haddf%áb ld

:.p@amaa9z natie v, 0 Id d bi

:Qp@ 0 0

". ...... ........

Eng

MEN 0

. .. .. .....

... . . ...... ... .. .

lnz,omeiboi

0

nov::

..... ....... ...... .

.. . .... ...

@tonciu@,derend.,

s aar in H 1

Ibep,0 b

e nnond

Bij het trekken van de conclusies is allereerst gekeken naar de score op de hoofddoeistellingen

en vervolgens naar de scores op de subdoeistellingen.

E-1

F Flankerende maatregelen

Communicatie

Om bewoners bewust te laten omgaan met hun afval en afvalbesparing te stimuleren, is een

goede, structurele voorlichting belangrijk. Dit geldt in het bijzonder wanneer er veranderingen

worden doorgevoerd in de inzamelstructuur. Het succes van.eike aanpassing in de

inzamelstructuur wordt bepaald door de medewerking van burgers. Het is van belang dat de

burgers het systeem en het doel daarvan onderkennen, begrijpen en accepteren. Uit ervaringen

van andere gemeenten kan worden afgeleid dat intensieve, gestructureerde voorlichting in een

vroegtijdig stadium moet worden opgestart, voorafgaand aan de invoering van het systeem. Bij

de voorlichting moet duidelijk worden gemaakt hoe het afvaltarief uiteindelijk bepaald wordt en

wie in welke mate kan profiteren van het nieuwe systeem. Na de invoering van het nieuwe

systeem is het aan te bevelen om de resultaten ervan regelmatig terug te koppelen

(monitoring).

Ten behoeve van het communicatietraject bij de invoering van diftar heeft de Milieudienst Regio

Eindhoven een communicatiehandleiding ontwikkeld (zie bijlage G). Het bijbehorende

communicatiemateriaal kan tegen de productieprijs worden gebruikt. Wanneer wordt gekozen

voor de invoering van diftar kan aan de hand van dit basismateriaal een communicafieplan

worden ontwikkeld wat op de betreffende gemeente en de gekozen methode wordt toegespitst.

Handhaving

Veelal wordt geopperd dat tariefdifferentiatie kan leiden tot ontwijkgedrag. Een goed

georganiseerde handhaving is hierbij dan ook van groot belang. De handhaving ten aanzien

van de inzameling van afvalstoffen behoort momenteel tot de taken van de Heimondse

politieafdelingen. In de praktijk krijgt dit aspect echter (te) weinig prioriteit. Dit leidt tot problemen

(onjuist aanbieden van afvalstoffen) die al gesignaleerd zijn in de Nota Inzameling Huishoudelijk

Afval Heimond. In andere gemeenten (Rotterdam, Nijmegen, Maastricht) is er voor gekozen

om gebruik te maken van een aparte reinigingspolitie met opsporingsbevoegdheid. In navolging

van deze gemeenten is onlangs aan de Stichting Stadswacht opdracht gegeven om extra

aandacht te gaan schenken aan handhaving van het afvalstoffenbeleid. In het kader hiervan zijn

inmiddels enkele stadswachten opgeleid, waardoor ze een opsporingsbevoegdheid hebben

verkregen. Zij kunnen nu dus verbaliserend optreden.

Voor een goede handhaving is het van belang dat de Afvalstoffenverordening hiertoe voldoende

mogelijkheden biedt. Zo moet in de verordening onder meer de bepaling worden opgenomen

dat het aanbieden van afvalstoffen door burgers afkomstig uit een andere gemeente verboden

is. Eén van de actiepunten uit de Nota Inzameling Huishoudelijk Afval is de actualisatie van de

afvalstoffenverordening.

Verkeerd aanbieden van afval Illegaal aanbieden van afval

Voor een goede evaluatie is het daarnaast van belang dat vooraf wordt vastgelegd welke

gegevens zullen worden geëvalueerd.

F-1

Bijlage F Flankerende maatregelen

De gekozen variant werkt ontwijkgedrag niet in de hand, maar op het illegaal aanbieden van

afval naast de container (bijvoorbeeld in vuilniszakken) dient terdege te worden opgetreden.

Een en ander wordt nog eens aangetoond door een rapport van de Politie Brabant Zuidoost. De

belangrijkste conclusies uit dit rapport zijn 30:

¿ Het gebruik van tariefdifferentiatie leidt tot afvalbeheersing, waardoor het ontstaan van afval

zoveel mogelijk wordt voorkomen, dat afval beter wordt gescheiden en dat er meer thuis

wordt gecomposteerd.

¿ Verschillen in inzameltarieven en tarieven van milieustraten, alsmede onvoldoende

uitgebalanceerde tarieven bevorderen het plegen van milieudelicten. Ook de "pakkans" is

hierop van invloed.

¿ Hoge inzameltarieven, vooral met betrekking tot de variabele component, leiden tot illegale

verwijdering van afval.

¿ De wijze waarop de handhaving is georganiseerd is momenteel niet optimaal. Dit heeft een

negatieve invloed op de effectiviteit van de handhaving.

¿ Er bestaat bij gemeenten te weinig inzicht in de gehele afvalproblematiek in de regio en de

provincie.

Dit heeft geleid tot de volgende aanbevelingen:

¿ Besteed voldoende aandacht aan voorlichting.

¿ Tref gemakkelijk bereikbare voorzieningen ten behoeve van het achterlaten van

(gescheiden) afval.

¿ Hanteer zo veel mogelijk gelijke en 'afgewogen" tarieven.

¿ Het aanstellen van door de gemeente aangestelde milieuwachters met

opspodngsbevoegdheid en bestuurlijke bevoegdheden heeft de voorkeur.

¿ Ten behoeve van het bijsturen en aansturen is het noodzakelijk een administratie in te

richten.

Er dient een uniforme aanpak te komen voor afvaldelicten.

Milleustraat

Om ontwijkgedrag via de milieustraat te voorkomen, moet het acceptatiebeleid van de

milieustraat afgestemd zijn op het bestaande inzamelsysteem (met of zonder diftar). Een

entreetarief voorkomt dat restafval via de milieustraat wordt afgevoerd. Het aanbieden van

afvalstoffen door inwoners van andere gemeenten (met een duurdere milieustraat) kan indien

nodig worden voorkomen door de milieustraat alleen open te stellen voor inwoners van

Heimond en hier middels een legitimatieverplichting op toe te zien dan wel door de tarieven op

de milieustraten te harmoniseren.

In het kader van de harmonisatie van de tarieven is inmiddels besloten dat op alle milieustraten

het zogenaamde "wagenmodel" worden ingevoerd. Dit betekent dat een voetganger/ fietser fl.

5,- zal moeten betalen, een auto (met aanhanger) zal fl. 10,-moeten gaan betalen. Daarnaast

zijn er enkele afvalstromen die men gratis kan aanbieden (bijvoorbeeld kca en glas). Door dit

systeem zullen de inkomsten aan de poort voor een groter deel de variabele kosten dekken.

Hierdoor kan het opslagtarief op het restafval dalen, daar hierin mede de kosten van de

milieustraten zijn verwerkt. Door de invoering van de uniforme tarieven op 1 januari jl. op de

milieustraten kan het afvaltoerisme zoals dat nu optreed ook worden ingedamd.

Het invoeren van deeftarieven voor de diverse deelstromen kan ook een positief effect hebben

op het gescheiden aanbieden van deze afvalstromen op de milieustraten. Daarom is voor een

andere inrichting van de milieustraten gekozen. De milieustraat is in twee delen ingedeeld: een

gratis gedeelte (o.a. glas, papier, kleding, kca) en een niet gratis gedeelte (o.a. grof afval,

groenafval, autobanden).

Faciliteiten in woningen en wijken

Huishoudens moeten in de gelegenheid zijn om afval gescheiden te bewaren enlof frequent in

30 De vervuiler verdient.... Polibe Brabant Zuidoost, januari 2000, p. 5 t/m 8.

F-2

Bijlage F Flankerende maatregelen

de nabijheid van de woningen in containers te deponeren. Daarvoor moeten goede faciliteiten

beschikbaar zijn. Een verdergaande afvalscheiding en een toename van het aantal

inzamelmiddelen vereisen meer ruimte in en om woningen. Problemen kunnen worden

voorkomen door het opnemen van een afvalparagraaf in bestemmingsplannen en het toetsen

van bouwplannen op de aanwezigheid van voldoende ruimte voor afvalvoorzieningen, zowel in

de woning als in de woonomgeving (centrale voorzieningen). Ook dit aspect vormt één van de

actiepunten uit de Nota Inzamelen Huishoudelijk Afval.

Retoureftes

Tariefdifferentiatie beoogt een betere scheiding van het afval. Daarom is in enkele omliggende

gemeenten, in samenwerking met winkeliers, gekozen voor het plaatsen van Retourettes

inpandig in de winkels waar diverse afvalstromen gescheiden kunnen worden aangeboden

(gratis). Het gaat hierbij onder andere om papier, textiel, glas, kunststof, blik en drankenkartons.

Voor de laatste drie stromen bestaat in Heimond nog geen gescheiden inzamelstructuur. In de

diftar gemeenten heeft het Retourette systeem voor de burger het voordeel dat de hoeveelheid

restafval kan worden beperkt, wat van invloed is op de uiteindelijke kosten. Het is echter de

vraag of het milieu bij deze vergaande afvalscheiding gebaat is. De recyclingmogelijkheden van

de diverse afvalstromen zijn namelijk beperkt. Bovendien zorgt de inzet van extra

transportmiddelen voor een extra belasting van het milieu.

Daarnaast ligt het in de bedoeling in het kader van de samenwerking met een private paffij

initiatieven te ontwikkelen die de nascheiding van afval moeten bevorderen. Op dit moment in

Retourettes en afvoermogelijkheden investeren is dan ook voorbarig. Gezien de

bovengenoemde aspecten wordt het momenteel afgeraden om een Retourette systeem in

Hetmond in te voeren.

Speciale regelingen

Door de invoering van tariefdifferentiatie kan het voorkomen dat bepaalde bevolkingsgroepen

onredelijk zwaar worden belast. In sommige gemeenten is bijvoorbeeld een aparte regeling

getroffen voor voortdurend incontinente inwoners. Anderzijds hebben sommige zaken een

voorbeeldfunctie, waardoor het gebruik van de containers bevorderd dient te worden, denk

hierbij aan scholen en de scheiding van het gft-afval. Afhankelijk van de gekozen variant van

tariefdifferentiatie dient hieraan nog verder aandacht te worden besteed.

Containerrange

Laagbouw

Voor de laagbouw zijn er verschillende maten minicontainers mogelijk. Deze variëren van 120

liter (niet erg gangbaar), 140 liter (te verkleinen tot 80 liter met een inzetbak) en een 240 liter

minicontainer. Om de volgende redenen wordt voorgesteld maar 2 types containers te voeren

en wel de 140 en 240 liter minicontainer, zowel voor het gft- als het restafval-

1 . De containervoorraad kan tot een minimum beperkt blijven. Hierdoor dient er

minder geïnvesteerd te worden in deze voorraad wat weer kan resulteren in lagere

(beheer)kosten.

2. Er hoeft minder gemuteerd te worden tussen diverse volumes.

3. Het stimuleert de inwoner zijn afval zoveel mogelijk te beperken (scheiding) en te

verdichten (klein en plat maken). Heeft men meer afval dan kan men een extra

container krijgen van hetzelfde volume. Qua logistiek is men ook het meest gebaat

bij een goede vullinggraad van de container, waarbij er zoveel mogelijk volle

containers worden aangeboden.

Hoogbouw

In de hoogbouw is er veelal niet de mogelijkheid om een minicontainer te plaatsen.

Vaak is bij de hoogbouw reeds een verzamelvoorziening gecreëerd. De verzamelvoorziening

middels de verzamelcontainers geeft een gemeente niet de mogelijkheid het aanbod van afval

te beperken tot een bepaald volume. Bij een verzamelsysteem met een registratie-eenheid kan

F-3

Bijlage F Flankerende maatregelen

dit overigens wel. Dit betekent dat er bij de hoogbouw in veel gevallen aannames gedaan

moeten worden. Deze kunnen gebaseerd zijn op: het totale volume van de verzamelcontainers

aanpassen op het aantal aansluitingen of het volume per aansluiting berekenen. Bij het laatste

kan bij adressen die meer volume nodig hebben dan een ander, hoger, tarief worden geheven.

Bij een container met registratie-eenheid zijn er meer mogelijkheden, men kan het aantal

maximaal aan te bieden zakken vastleggen, bijvoorbeeld maximaal twee zakken per week. Wil

men er drie aanbieden dan kan hiervoor een apart tarief worden geheven. Daarnaast kan men

ook het aantal zakken tellen en dit volume doorberekenen aan de bewoners van de hoogbouw.

Tarifering

De keuze voor differentiatie op basis van containervolume heeft ook gevolgen voor de vast te

stellen tarieven voor de afvalstoffenheffing. Omdat wordt uitgegaan van een zeer eenvoudige

vorm van tariefdifferentiatie wordt voorgesteld uit te gaan van een basisbedrag (nog nader te

berekenen en vast te stellen) voor de afvalstoffenheffing. Voor dit basisbedrag ontvangt men

een basispakket, voor de laagbouw bestaande uit één 140 liter container voor het restafval en

één 140 liter container voor het gft-afval en voor de hoogbouw uit een centrale

inzamelvoorziening. Indien men grotere of meer containers wenst zal het basisbedrag aan

afvalstoffenheffing worden verhoogt met bijvoorbeeld een vast bedrag (eventueel per container)

per maand. De tarieven dienen na de beslissing verder te worden uitgewerkt.

Omwisselactie

Omdat mensen soms moeilijk kunnen inschatten welk volume container men daadwerkelijk

nodig heeft, de mensen de mogelijkheid geven eenmalig de container eenmalig gratis om te

laten ruilen naar het gewenste volume. Dit kan eenvoudigweg door een artikel te plaatsen in het

plaatselijk weekblad waarop men kan aangeven wat men nu heeft en wat men graag zou willen.

Bladbakken

Momenteel staan er op diverse locaties in de gemeente Heimond in het najaar bladbakken. Bij

een systeem van wegen of frequentiemeting zal de bereidheid van de burger dalen om het

gemeentelijk bladafval via de eigen containers af te voeren. Bij een systeem van alleen volume

zal dat niet nodig blijken te zijn. Bij de invoering van een systeem met volume/ frequentie dan

wel gewicht dienen er meer bladbakken geplaatst te worden, bij de gekozen variant is dit niet

nodig.

Sorteeranalyses

Om de invoering van tariefdifferentiatie (ongeacht de vorm) te beoordelen en met name om te

beoordelen of de doelstellingen worden gehaald is een onderzoek van het aangeboden afval

(sorteeranalyses) noodzakelijk. Hierbij is het te adviseren voor invoering een proef te houden en

deze na de invoering jaarlijks te herhalen.

Daarnaast is het van essentieel belang dat om de samenstelling van het afval te blijven volgen.

Alleen met de gegevens van een sorteeranalyse blijft men een correct zicht houden op het

scheidingsgedrag van de burgers en kan gekeken worden of de doelstellingen van het AOO

m.b.t. scheiding en hergebruik (zie hoofdstuk 1) worden gehaald. Het houden van een

sorteeranalyse dient een jaarlijks terugkerend onderzoek te zijn. De kosten van een

sorteeranalyse bedragen circa fl. 17.000,--.

Grof afval

Het tarief voor het ophalen van het grof afval is gebaseerd op het tarief op de milieustraat plus

fl. 5,--. Hiermee wordt mede getracht de mensen het afval te laten brengen naar de milieustraat,

F-4

Bijlage F Flankerende maatregelen

omdat het afval daar gescheiden kan worden ingeleverd, wat een positieve bijdrage betekent

voor de scheiding van het afval. Indien het aan huis wordt opgehaald wordt het namelijk niet

gescheiden ingezameld.

Bij de invoering van de volume variant kan dit niet onverkort gehandhaafd blijven. Het systeem

heeft de volgende nadelen:

¿ Tarief past niet binnen de gekozen variant, er zal ontwijkgedrag optreden naar de grof vuil

regeling. Hier zullen steeds vaker zakken worden aangeboden, in plaats van grof vuil

waarvoor de regeling is bedoeld.

¿ Milieurendement is erg laag. Het afval wordt namelijk niet gescheiden, omdat het met een

kraakperswagen wordt ingezameld.

¿ Mensen moeten een dag vrij nemen om het grof vuil te kunnen aanbieden.

¿ De inzamelkosten (fl. 51,.--) en verwerkingskosten (fl. 52,-) per aanbidder staan in geen

verhouding meer tot het in rekening gebrachte tarief (fl. 15,--). Per adres is er een tekort van

fl. 88,00 dat wordt gedekt uit de afvalstoffenheffing.

Voorgesteld wordt deze manier van inzameling stop te zetten en alleen nog door te gaan met

de dienstverlening zoals die door de kringloopwinkel wordt geboden. Voor fl. 65,- (fl. 55,-

voorrijdkosten en fl. 10,- voor de milieustraat) per adres wordt op afspraak het vuil opgehaald

en voor de mensen naar de milieustraat gebracht. Dit betekent dat met een open wagen wordt

ingezameld en waarbij de spullen naar de milieustraat worden afgevoerd, alwaar ze gescheiden

worden ingeleverd. Hierdoor vindt er een stijging van het milieurendement plaats ten opzichte

van de huidige situatie. Tevens komt men op afspraak het gehele jaar door. Mensen hoeven

niet meer hele dagen vrij te nemen. Bovendien kan men op zaterdag komen. De geboden

service is dus aanzienlijk hoger. Daarnaast sluit het tarief sluit aan bij de huis-aan-huis

inzameling, waardoor ontwijkgedrag van huisvuil naar het grof vuil wordt voorkomen. Later dient

nog gekeken te worden hoe wordt omgegaan met mensen die op het bestaansminimum leven.

Men zou deze bevolkingsgroep een (gedeeltelijke) kwijtschelding (bijvoorbeeld de

voorrijdkosten) kunnen verlenen.

Belangrijk aspect hierbij is dat de kosten aan de poort van de milieustraat psychologisch gezien

gering zijn en blijven. Hierdoor kunnen vele illegale stortingen kunnen worden voorkomen.

Daarnaast is er de kerstboominzameling. Deze dient gehandhaafd te blijven in de huidige vorm,

omdat er in zeer korte tijd bij heel veel adressen hetzelfde soort afval vrijkomt. Het (gratis) aan

huis op halen is gezien het milieurendement het meest voordelige (minder

verkeersbewegingen).

Inzameling papier, textiel en glas

Bij elke vorm van tariefdifferentiatie die wordt toegepast is een stijging te verwachten van de

gescheiden ingezamelde droge stromen. Dit betekent dat dient te worden bekeken of de

huidige inzamelstructuren de extra stroom kunnen opvangen. Indien dit niet het geval is dienen

veranderingen te worden aangebracht in de inzameling van die betreffende afvalstroom. Dit kan

betekenen dat meer vrijwilligers dienen worden ingezet bij de inzameling van het oud papier of

dat de frequentie van de inzameling ervan dient te stijgen. Ook kan het betekenen dat er op

sommige strategische locaties textielcontainers kunnen worden geplaatst of kan het zijn dat

sommige glasbakken vaker moeten worden geleegd. Hiernaar dient nog verder onderzoek te

worden gedaan.

Thuiscornposteren

In diverse gemeenten waar tariefdifferentiatie is ingevoerd is een actie gehouden waarbij

compostvaten met subsidie zijn verkocht. De bedoeling hiervan is dat mensen meer gaan

thuiscomposteren, waardoor er minder gft-afval wordt aangeboden. Bij een weeg- of

frequentiesysteem kunnen de burgers hierdoor aanzienlijke besparingen realiseren op hun

afvalstoffenheffing. Onderzoek van de NV Razob in Deurne, alwaar een actie thuiscomposteren

is gehouden, toonde aan dat in circa 50% van de gevallen geen sprake was van composteren

F-5

Bijlage F Flankerende maatregelen

en er ook geen compost werd gefabriceerd. De reden hiervoor was dat composteren tijd en

inzet vraagt van de betrokkenen en deze is er in veel gevallen niet. Dat het toch een succes

genoemd kon worden was te danken aan de gerealiseerde volumedaling van het gft-afval.

Separaat dient, afhankelijk van de gekozen vorm van diftar, nog te worden onderzocht of een

dergelijke actie toepasbaar is in de gemeente Heimond. Bij de gekozen variant is het echter niet

noodzakelijk een actie thuiscomposteren te houden, omdat er geen reële prikkel is het gft-afval

thuis te composteren; men kan evenals heden de gft-container 26 keer per jaar aanbieden.

Facturering

De invoering van een vorm van tariefdifferentatie leidt tot een gedifferentieerd bedrag per

aansluiting. De grote varieteit aan aanslagen leidt ook tot een andere inrichting van de facturatie

en het r-egistratiesysteem. In overleg met de WOB zal hieraan invulling dienen te worden

gegeven, duidelijk is reeds dat de WOB de mogelijkheden en de capaciteiten heeft om een

gedifferentieerde facturatie uit te voeren. De WOB voert inmiddels ook de gedifferentieerde

facturatie uit van diverse andere gemeente met tariefdifferentiatie, waaronder Deurne, Nuenen,

Laarbeek en Gemert - Bakel.

Evaluatie gekozen beleid

Bij elke gekozen vorm van tariefdifferentiatie is het noodzakelijk bij te houden of de ingestelde

maatregelen het verwachte effect hebben. Hierdoor is besturing mogelijk. De evaluatie dient

plaats te vinden één jaar na de invoering van een vorm van tatiefdifferentiatie.

Activiteiten

Bij de invoering van tariefdifferentiatie dient ook gekeken te worden naar het afval dat vrijkomt

bij evenementen. Denk hierbij aan het afval van kindervakantieweken, braderieen,

vlooienmarkten, kerken, verenigingen, etc. Dit zal bij voorkeur een afvveging moeten worden

tussen afval van commerciële en afval van niet commerciële activiteiten en instellingen. In het

eerste geval dienen de kosten voor het afval zeker niet voor de gemeente te komen, in het

tweede geval zou dit mogelijk wel het geval kunnen zijn. De insteek is dat een vergoeding voor

de kosten wordt gezien als een te verstrekken subsidie.

Afval van verenigingen en instellingen

Verenigingen en instellingen zijn juridisch gezien bedrijven. Door dit feit is het hen eigenlijk niet

toegestaan afval aan te leveren aan het gemeentelijk inzameisysteem. Aan hen wordt ook geen

afvalstoffenheffing in rekening gebracht. In veel gevallen zullen deze organisaties hun afval

aanbieden tijdens de inzamelingen van het huishoudelijk afval. Door het ingevoerde

reinigingsrecht kunnen verenigingen en instelling gebruik blijven maken van de gemeentelijke

inzamelstructuur, zij het wel dat men hiervoor moet betalen. Indien men niet wenst mee te doen

aan het gemeentelijke inzametsysteem, dan zal men het afval via een particuliere inzamelaar

moeten laten afvoeren. Veelal is dat overigens goedkoper dan het meeliften met het

gemeentelijk inzamelsysteem, omdat er geen sprake is van allerlei opslagen die alleen van

toepassing zijn op het huishoudelijk afval.

Bedrijfsafval

Het overgaan op containers als inzamelmiddel en het weren

van het bedrijfsafval heeft m.n. ook consequenties voor de

openbare ruimte, met name in de binnenstad. Indien

bedrijfsafval volledig geweerd zou worden dient ieder bedrijf

voor zichzelf een contract af te sluiten met een particuliere

inzamelaar. De containers die door dit bedrijf ter beschikking

Geen containers meer in de openbare ruimte

F-6

Bijlage F Flankerende maatregelen

worden gesteld zijn vaak 1 1 00 liter containers die maar moeilijk inpandig geplaatst kunnen

worden. Dit betekent dat er een wildgroei kan ontstaan aan containers in de openbare

buitenruimte. Met alle ongewilde gevolgen van dien. Om dit te voorkomen wordt voorgesteld de

volgende zaken in te voeren dan wel te handhaven:

1 . Het verbod op het plaatsen van containers in de buitenr-uimte in het centrum (en andere

winkelgebieden) dient gehandhaafd te blijven en mogelijk uitgebreid te worden naar andere

gebieden van de stad. Hierdoor worden bedrijven verplicht inpandig of op eigen terrein een

oplossing te zoeken voor het afval. De bouwverordening dient hierop aangepast te worden.

2. De Verplichting mee te liften met gemeentelijk inzamelsysteem. Indien geen inpandige

opslag of opslag op de binnenplaats mogelijk is moeten deze bedrijven de mogelijkheid

krijgen mee te liften met het gemeentelijk afval inzamelsysteem, met name de

ondergrondse containers worden hier bedoeld. Bij ondergrondse afval inzamelpunten

kunnen bedrijven, uiteraard tegen betaling, de beschikking krijgen over een pas om het

afval in te leveren.

Door deze twee maatregelen wordt voorkomen dat de openbare ruimte vol komt te staan met

afvalcontainers. Dit verhoogt natuurlijk de visuele aantrekkelijkheid van de stad. Hiervoor is het

ook wenselijk dat de bouwverordening wordt aangepast, zodat reeds in de bouwfase met het

afval dat zal ontstaan rekening wordt gehouden.

F-7

G Communicatieplan MDRE

Bijgevoegd zijn alleen kopieën van die pagina's die van belang worden geacht.

G-1

COMMUNICATII-E

VOORBEREIDING

Fase 1: Voorbereiding op diftar het handig om naast dit middel ook nog een ander communicatiemiddel

in te zetten. Dit kan bijvoorbeeld zijn:

Ervaringen in gemeenten die al gestart zijn met diftar heeft geleerd dat de

invoering alleen zin heeft ols de structuur voor gescheiden inzameling goed Een officiële aankondiging van B&W in een brief naar alle

is, er strikt de hand wordt gehouden aan de handhaving en wanneer er inwoners

een intensief voorlichtingsbeleid is. Dit intensieve voorlichtingsbeleid begint Op deze manier komt de informatie bij iedereen aan en is de kans dat

al ver voordat diftar ingevoerd wordt. Om medewerking te krijgen van alle de brief ook gelezen wordt, groot. Bovendien geeft een brief, nog meer tn

doelgroepen, om met andere woorden draagvlak te creëren voor het dan een artikel op de gemeentepagina, de indruk dat het om iets belang-

nieuwe systeem, is het belangrijk om op tijd te starten met de voorlichting rijks gaat én dat het uit betrouwbare bron komt. De brief van B&W kan

over wat er gaat veranderen. In dit hoofdstuk kunt u lezen hoe u de in deze fase ingezet worden maar eventueel ook in een latere fase, wan-

communicatie met de verschillende doelgroepen kunt vormgeven. neer diftar daadwerkelijk wordt ingevoerd.

%n

Communiccitiedoel: het op de hoogte stellen van de doelgroepen over het in plaats van een brief van B&W volt ook te denken aan

hoe en waarom van het nieuwe systeem en hoe zij het scheiden van afval een folder of brochure met uitleg over het nieuwe systeem

in de praktijk moeten toepassen. Een combinatie van een brief en een folder lijkt overbodig. Omdat het

slechts om een 'opwarmfase' gaat is het niet raadzaam om meteen ook

DOELGROEP: INWONERS informatie te verstrekken die voor ieder individu toepasbaar is, zoals bil-

voorbeeld het nieuwe ophaalschema. Daarom wordt in de folder in deze

Een artikel op de gemeentepagina van de lokale krant 0

Voordeel van deze manier van informeren is dat het zeker is dat de infor- fase alleen algemene informatie verstrekt. Een folder is op zich niet

matie overkomt zoals bedoeld is en dat de informatie wordt opgenomen. geschikt om specifieke informatie in kwijt te kunnen. 0

00 1 cn

Een nadeel kan zijn dat niet iedereen de informatie leest omdat mensen

ofwel de krant niet krijgen of de gemeentepagina nooit lezen. Daarom is

0

DOELGROEP: MEDEWERKERS EN BESTUURDERS notitie opgenomen worden. Het lijkt in eerste instantie gemakkelijker orti

Een bijeenkomst met alle medewerkers het in een schema op te nemen dat in liet personeelsblad geplaatst

Tijdens zo'n bijeenkomst kan alle informatie over diftar en de gevolgen wordt. Medewerkers die meer met diftar te maken krijgen dan anderen,

daarvan duidelijk uiteengezet worden. Bovendien kunnen medewerkers moeten het schema natuurlijk altijd krijgen, los van het personeelsblad.

direct reageren wanneer iets niet duidelijk is of wanneer zij nog met vra-

gen zitten. Deze interactie is het grote voordeel van een bijeenkomst Gesprekken met medewerkers die direct met diftar te

waarvoor iedereen uitgenodigd wordt. Een nadeel is dat nooit iedereen maken krijgen

bij zo'n bijeenkomst aanwezig zal zijn. Er zal altijd een zeker percenta- Het spreekt vanzelf dat medewerkers en bestuurders die direct met diftar

ge afwezig zijn door ziekte, vakantie, ATV of dergelijke. Dit kan onder- te maken krijgen, persoonlijk op de hoogte worden gesteld tijdens een

vangen worden door de informatie op papier te zetten en uit te reiken gesprek.

aan degenen die niet aanwezig waren op de bijeenkomst. De vraag is

dan echter of het niet handig was om voor iedereen die informatie op DOELGROEP PERS

papier te zetten, in de vorm van een: (zie hoofdstuk over omgaan met de pers)

Artikel in het personeelsblad Zoals al opgemerkt is het helemaal afhankelijk van de gemaakte keuzes in

Het personeelsblad is het enige middel dat iedereen gelijktijdig bereikt en het voortraject welk middel wanneer ingezet wordt. Uit de bovenstaande

iedereen van gelijke informatie voorziet. Dat is in dit geval van belang communicatiemiddelen kan dan ook gekozen worden. Gemeenten bepalen

omdat het hier om een ontwikkeling gaat die iedereen aangaat en waar zelf of zij een 'minimale' danwel een 'maximale' inzet van communicatie-

velen ook mee te maken zullen krijgen. Als een bijeenkomst niet haalbaar middelen prefereren.

is, is dit dan ook een goed alternatief. Zorg dan wel voor de vermelding

van een aanspreekpunt en een telefoonnummer, voor het geval da.t mede-

werkers -nog met vragen of opmerkingen zitten.

Verder is het handig om medewerkers op de hoogte te

stellen van de projectocinpak

Wanneer begint het uitzetten van de bakken en wanneer precies wordt

dibar ingevoerd? Deze informatie kan tegelijk met de algemene infor-

matie in het personeelsblad vermeld worden, maar kan ook in een aparte

Fase 2: Introductie Diftar Publiciteit in de media kan verkregen worden door het

oftewel het systeem treedt in werking plaatsen van advertenties in de lokale bladen

De gemeente Nijmegen plaatste bijvoorbeeld twee advertenties om te

Dit is het moment waar al die tijd naar toe gewerkt is, waarvoor alle mid- informeren over de veranderingen. ]n de advertentie'werd ook het num-

delen uit de kast gehaald zijn. Op dit moment moeten alle in te zetten mer van de informatielijn vermeld.

communicatiemiddelen ook klaar zijn. De inwoners weten wat diftar is, en

ook de medewerkers en bestuur zijn géinformeerd. Het systeem kan in Een wekelijks artikel op de gemeentepagina

werking treden... Door middel van een wekelijks artikel op de gemeentepagina kunnen

verschillende onderwerpen met betrekking tot diftar behandeld worden,

Communicatiedoel in kleinere boodschappen. Door de informatie te spreiden en in kleinere c

Doel van de communicatie in deze fase is tweeledig. Het eerste doel is dat boodschappen te verpakken, ontstaat gemakkelijker acceptatie. In Deurne

inwoners weten wat zij moeten doen. Het tweede doel is inwoners zover werden zo achtereenvolgens de volgende onderwerpen behandeld:

krijgen dat zij het systeem ondersteunen. Dit laatste doel heeft te maken met uitzetten containers, van zakken naar containers, diftar financieel, afval-

de attitude van mensen ten opzichte van het systeem. preventie, grof huisvuil en compost, diftar: verschil hoogbouw en laag-

bouw, dibar: ophaalschema.

DOELGROEP: INWONERS

Communicatiemiddelen Een algemene folder waarin alle nieuwe informatie is

De middelen die in dit stadium ingezet kunnen worden zijn legio. Zolang opgenomen d)

ze het doel maar dienen, namelijk informeren en mensen zover krijgen dat (ook weer afhankelijk van het feit of er in een eerder stadium al een 0

ze het systeem ondersteunen, is de keuze voor het ene of het andere middel folder is verschenen). Deze folder, die bij voorkeur aantrekkelijk vormge-

niet zo belangrijk. Wat wel een heel belangrijk middel (zo is ook gebleken geven moet zijn, kan verspreid worden via bibliotheken, het informatie- c

r

uit de proef in Deurne) is: centrum van de gemeente en wijkcentra. Indien van toepassing is het het

overwegen waard om de folder te vertalen in het Turks en Marokkaans. N

Het openstellen van een informatielijn voor iedereen

Deze informatielijn had een permanente bezetting met mensen die alle Een nieuw ophooischema of afvolkalender

r

vragen over het systeem en de precieze planning konden beankvoorden. Ook in het nieuwe ophaalschema of af-valkalender die vanaf nu van toe-

0 0

Het bestaan van deze informatielijn moet bekend gemaakt worden in een passing zal zijn in verband met de veranderende opliaaltijden, kan het 0

(eventuele) brief naar inwoners of via publiciteit in de media. systeem nog eens toegelicht worden. CL

911

Dit gebeurt dan vooral in samenhang met de veranderende tijden en tarieven. DOELGROEP: MIDDEN- EN KLEINBEDRIJF

* Brief aan ondernemers met gevolgen van diftar

¿ Een mailing aan alle huishoudens In een brief aan de ondernemers in uw gemeente en eventueel ook een

met daarin een verhaal over het hoe en waarom van het nieuwe systeem. brief aan de ondernemersvereniging, kunt u uitleggen wat er allemaal

In plaats van een mailing kan ook de folder of brochure naar alle huis- verandert met de invoering van diftar. Een andere mogelijkheid is het

houdens gestuurd worden. beleggen van bijeenkomsten met de plaatselijke ondernemers.

¿ Een voorlichtingsbus Afvolpreventieproject

Op het moment dat bijvoorbeeld de containers uitgezet worden of dat In verschillende gemeenten is een afvolpreventieproject opgezet, in

voor het eerst in een wijk met het nieuwe systeem gewerkt wordt, kan een samenwerking met winkeliers en bijvoorbeeld de Kamer van Koophandel.

voorlichtirigsbus in de buurt geplaatst worden. Medewerkers van de Doel van zo'n actie is de consumenten, maar ook de winkeliers, te

gemeente geven hier informatie over het nieuwe systeem. Voordeel van informeren en te stimuleren tot milieuvriendelijk koopgedrag. Hiervoor

dit medium is dat er direct contact mogelijk is met de inwoners. kan aangesloten worden bij acties als 'winkelen in een goed milieu' van

Zij kunnen direct hun vragen en opmerkingen kwijt. Nadeel is dat het erg de Brabantse Milieu Federatie, of 'Koop groen, gewoon doen' van de

arbeidsintensief is. provincie Noord-Holland.

¿ Spotjes op de lokale of regionale radio Boodschappentassenactie

Door op de radio regelmatig aandacht te schenken aan Diftar, wordt een Een actie waarbij de consument plastic tassen kan inleveren en daarvoor

grote groep mensen bereikt. Niet iedereen luistert naar de radio, maar een stevige boodschappenlas terugkrijgt. Ook hiervan zijn enkele succesvol-

het kan uitstekend diénen als aanvullend middel. ie voorbeelden uit de regio. Een boodschappentassenactie ligt in het verleng-

de van een afvalpreventieproject, en kan natuurlijk ook gecombineerd worden.

DOELGROEP: SCHOLEN

Educatief programma op scholen Alle in dit hoofdstuk genoemde communicatiemiddelen zijn gericl7t op het vergroten

eventueel in combinatie met een kleurwedstrijd. Er bestaan verschillende les- van de kennis van de inwoners, maor vaak ook op liet vergroten van de motivatie.

pakketten die het onderwerp afval behandelen. Deze pakketten kunnen op Tips om afval te voorkomen en acties rond afvolpreventie zijn door een duidelijk

scholen in de gemeente aangeboden worden, zodat ook kinderen met het voorbeeld van. Verder is het erg belangrijk dat mensen met hun vragen en klach-

onderwerp bezig kunnen zijn. Dit kan eventueel gekoppeld worden aan een ten altijd terecht kunnen en dat zij ook het gevoel krijgen dat er iets met deze

kleurwedstrijd. Kinderen kunnen een kleurplaat met het thema afval inkleuren. opmerkingen gedaan worden. Laat liet dan ook weten als er iets mee gedaan is.

Fase 3: Begeleiding van de invoering In het wekelijkse artikel op de gerneentepagina kunnen

de eerste resultaten van diftar vermeld worden

Alle voorbereidende stappen zijn gezet, het systeem werkt, nu is het zaak Door mensen direct te informeren over de ontwikkelingen en mogelijke

om de vinger aan de pols te houden. Sommige communicatiemiddelen moe- gevolgen van diftar, wordt de betrokkenheid vergroot.

ten nog eens herhaald worden, andere gecontinueerd. Maar altijd is het

belangrijk om 'erbij' te blijven, om meteen in te kunnen springen als er bij- De advertenties die in de introductiefuse geplaatst zijn

voorbeeld iets met de techniek mis gaat. Verder kan het tijd zijn voor de over diftar, kunnen nu een keer herhaald worden

eerste (tussentijdse) evaluatie, waarvan de resultaten natuurlijk teruggekop- om de aandacht voor het onderwerp vast te houden.

peld worden naar alle doelgroepen. 0 -

Informatie op teletekst 0

>

Communicatiedoel

Doel in deze fase is om mensen die nog niet (genoeg) geïnformeerd zijn, DOELGROEP: MEDEWERKERS d)

te informeren. Tweede doel is het (blijven) motiveren van mensen om het Regelmatig een artikel in het personeelsblad

CD

systeem te ondersteunen. met daarin de resultaten van diftar. Zo blijven ook de medewerkers op

de hoogte en hoeven ze het niet 'in de krant te lezen'. a-

DOELGROEP: INWONERS DOELGROEP: BESTUURDERS > wb.

lnformatielijn voor het publiek Hou bestuurders op de hoogte van de eerste resultaten C

Deze moet ook in deze fase gecontinueerd worden, omdat mensen met via een brief

vragen en opmerkingen blijven komen. a.

E.pn optimaal resultaat van de communicatiecompagne wordt bereikt door

v C

lnternet een combinatie van communicatiemiddelen en een regelmatige herhaling

Wanneer de gemeente een e-mail-adres heeft, kunnen inwoners hun van de boodschap. Door is dit plan dan ook op gericht. In de verschillende

vragen ook daar kwijt. Voorwaarde is wel dat er iemand aangewezen fasen wordt een mix van instrumenten ingezet, die elkaar aanvullen en

wordt die regelmatig kijkt of er nieuwe post is, en die ook actie onder- versterken, waardoor een sterke boodschap wordt neergezet.

neemt op de vragen of opmerkingen.

0

Omgaan met de pers

Het omgaan met de pers bij het hele proces van invoering van diftar is een

apart verhaal. Vaak zal de pers erg kritisch zijn bij het invoeren van een

systeem waar niet iedereen direct de voordelen van zal zien. Het is vooral

belangrijk om de pers vanaf het begin goed op de hoogte te houden van

alle ontwikkelingen. Hierdoor is het later gemakkelijker om medewerking te

krijgen bij het plaatsen van persberichten of terugkoppeling van de resulta-

ten van het nieuwe systeem.

Nieuws of geen nieuws?

Het is belangrijk om eerst te bekijken of het onderwerp waarover gecommu-

niceerd moet worden, voldoende nieuwswaarde heeft voor de pers.

Het volgende lijstje kan daarbij helpen:

het onderwerp is voor veel mensen van belang

het onderwerp komt uit betrouwbare en gezaghebbende bron

het onderwerp wijkt af van de gebruikelijke gang van zaken

het onderwerp bevat een menselijk element O.N.A. Groenendijk)

Deze aspecten zijn allemaal van toepassing op het onderwerp diftar.

Het is voor veel mensen van belang omdat iedereen met de veranderingen

te maken heeft of krijgt. De informatie over het onderwerp komt uit betrouw-

bare en gezaghebbende bron, namelijk de gemeente die verantwoordelijk

is voor de invoering van het systeem. Diftar wijkt zeker af van de gebruike-

lijke gang van zaken omdat het oude systeem van afvalinzameling wijkt

voor een nieuw systeem. Ook bevat diftar een menselijk element; het heeft

invloed op de mensen die met het nieuwe systeem moeten gaan werken,

zowel financieel alsook in het gedrag.

Nu dit vastgesteld is, kan gekeken worden naar hoe het nieuws verspreid dat tenminste nieuwswaarde heeft. Dit is bijvoorbeeld het geval als de wet-

moet worden. Dit ook weer aan de hand van de verschillende fasen, name- houder meegaat op zo'n eerste ronde, of wanneer er een voorlichtingsbus

lijk de voorbereiding, de introductie, de invoering en de begeleiding. staat in de wijk.

Omgaan met de pers in de voorbereidingsfase Omgaan met de pers in de begeleidingsfase

In de voorbereidingsfase draait het om het uitleggen van het hoe en waar- Het motto van de begeleidingsfase is: vinger aan de pols houders. Dat geldt

om van diftar. Deze informatie kan doorgegeven worden aan de pers, ook voor de contacten met de pers. Als er iets nieuws te melden is, meldt

zoals ook al in fase 1 is aangegeven. Dit kan door middel van een pers- dat dan. Voor de rest is het belangrijk om te letten op berichten in de pers,

bericht, of op een persconferentie. In sommige gemeenten heeft men voor om meteen te kunnen reageren als er iets geschreven wordt over het nieuwe

dit laatste gekozen. Journalisten kregen op de persconferentie alles te horen diftarsysteem.

over het nieuwe systeem en konden ook meteen hun vragen kwijt. A15 er op Als de eerste resultaten bekend zijn, kunnen die doorgespeeld worden aan

dat moment al een folder ontwikkeld is, of een een advertentie, dan kunnen de pers. Deze gegevens zijn erg belangrijk, omdat ze mensen kunnen moti- 0)

die ook meteen getoond of meegegeven worden. veren om door te gaan met het nieuwe systeem. Een goede relatie met de

Voor allebei de middelen geldt dat het afhangt van de journalist of er iets pers helpt dan natuurlijk weer om de gegevens gepubliceerd te krijgen. 0)

mee gedaan wordt. Er wordt wel aan alle voorwaarden voor nieuws

yoldaan, maar dat geldt voor meer persberichten, dus dat wil nog niet zeg- Een goede relatie met de pers zorgt ervoor dat de kans op plaatsing van

gen dat het bericht ook geplaatst wordt. berichten over diftar groter wordt. Probeer daarom altijd goede contacten

Een goede relatie met de lokale media kan trouwens helpen om een bericht op te bouwen met persvertegenwoordigers. Zeker als er sprake is van een

eerder geplaatst te krijgen of om te zorgen dat er een journalist aanwezig campagne zoals deze en een regelmatige berichtgeving gewenst is, leveren

is bij een persconferentie of andere bijeenkomst. Maar of het bericht nu wel goede contacten een heleboel voordelen op.

of niet opgenomen wordt, het is in eik geval belangrijk dat het bericht naar

de pers gestuurd wordt, zodat ze op gdinformeerd zijn.

c

Omgaan met de pers in de introductiefase

Voor de introductiefase geldt eigenlijk hetzelfde als voor in voorbereidings-

fase. Als er nieuwe onkvikkelingen zijn, informeer dan de pers.

Probeer ze er in eik geval uitgebreid bij te betrekken. Nodig bijvoorbeeld 4)

een journalist uit voor de eerste ronde van het nieuwe ophaalschema, als

o>

e

COMMUNICATIE

D@rie communicatie strategieën nat of te vochtig worden en het composteringsproces vergde al snel een jaar.

De reocties varieerden dan ook van laaiend enthousiast tot vreselijk teleur-

Algemeen gesteld. Wekelijks stonden in 'de kleintjes' van huis-aan-huisbladen compost-

In dit hoofdstuk worden drie communicatie strategieën nader toegelicht. vaten te koop.

Belangrijk is hierbij niet uit het oog te verliezen dat slechts een kleine groep

inwoners de directe voordelen van DIFTAR zien en een grote groep in eerste De invoering van DIFTAR biedt echter weer nieuwe mogelijkheden om com-

instantie alleen nadelen ziet. in gemeenten waar een vuilniszak naast een postvaten aan de man te brengen. Dit keer heeft de gemeente goede motieven

groene bak wordt gebruikt kan de overgang naar een grijze bak als voordeel in handen om mensen te stimuleren een compostvat aan te schaffen en te

gezien worden, boven het voordeel van gedifferentieerde tarieven. gebruiken. Composteren levert nu echt contant voordeel op voor inwoners

Qrijze bakken zijn immers door oudere mensen beter te hanteren; ze worden De kans op succes bij een nieuwe compostvatenactie is daarom nu veel groter[

in meerdere formaten ciongeboden; de vraat aan vuilniszakken in landelijke

gebieden is verleden tijd. In bovengenoemd voorbeeld kan een mix aan voor- Ecoteams en DIFTAR

delen in de communicatie meegenomen worden. Ecoteams zijn teams bestaande uit vertegenwoordigers van ongeveer acht huis-

houdens die onder leiding van een supervisor in zes tot acht bijeenkomsten

Communicatie over zelfcompostering een handboek 'milieuvriendelijk huishouden' doornemen. Het handboek gaat C

Enkele jaren geleden begonnen gemeenten inwoners compostvaten met subsi- in op energiebesporen, afvalreductie, milieuvriendelijk consumeren, water-

die aan te bieden. Doelstelling was inwoners een instrument in handen te besparen etc. Op elke bijeenkomst wordt een thema besproken. Doelstelling is

geven om de hoeveelheid groenafval te reduceren. Deze acties werden net in dat mensen kritisch kijken naar hun eigen consumentengedrag; tips en ervarin-

een tijd gevoerd waarop de groene bak werd ingevoerd voor composteerbaar- gen met elkaar delen en daadwerkelijk komen tot een minder milieubelastend

afval. De compostacties hadden daarom beperkt succes. Bovendien bleek het gedrag. De effecten van dit gedrag worden in het. handboek opgeschreven. E 10

composteringsproces in kunstof compostvaten niet eenvoudig. Er moest een De besparingen worden doorgegeven aan regionale- en landelijke steunpunten 0 4)

goede menging plaats vinden van groen materiaal; de inhoud mocht niet te en jaarlijks wordt teruggekoppeld wat de totale besparingen waren. Daarnaast 10

E

0 i

v

houdt de Stichting Eco Teams regelmatig terugkombijeenkomsten voor huis- Strategie 1

houdens die aan een ectoteam hebben deelgenomen. De reacties van deel- Voorlichting

nemers aan ecoteams zijn in het algemeen zeer enthousiast en de besparingen Veel gemeenten beperken de informatie vaak tot overheidsvoorlichting. Het

zijn enorm! betreft hier primair eenrichtingverkeer van de gemeente naar inwoners en

bedrijven toe. De gemeente heeft gemeentelijk beleid vastgesteld en maant de

De invoering van DIFTAR biedt voor de gemeente volop mogelijkheden om betreffende naar de door haar opgestelde regels te handelen. De communicatie

mensen te motiveren deel te nemen aan een ecoteam. Veel gemeenten vindt hoofdzakelijk plaats via persberichten, via een rubriek op de gemeente-

subsidiëeren de Stichting Eco Teams en tot nu was de respons redelijk te lijke informatiepagina en via bewonersbrieven en een enkele folder/brochure.

noemen. Huishoudens die open staan voor tips op het gebied van afval-

besparing zullen binnen de ecoteams voldoende tips krijgen. Wanneer deze bovenstaande situatie voor u herkenbaar is, dan roden wij u

de volgende strategie aanl In uw voorliclitingsplan zult u de volgende fasen

Hoogbouw herkennen:

Inwoners van hoogbouwen verlangen extra aandacht. Zij kennen vaak geen

eigen unieke containers en krijgen nu containers die via chip- of muntsystemen Fase doelstelling media

toegang tot gezamenlijke containers. Introductie tarief- Inwoners op de - persbericht

differentiatie hoogte stellen - bewonersbrief

Bedrijven - artikel hall-blad

Veel kleine bedrijven maken tot de invoering van DIFTAR gebruik van de Kleine bedrijven op - bedrijvenbrief

gemeentelijke inzamelronde. Bij de invoering van DIFTAR worden zij vaak voor de hoogte stellen a informatienummer

de keus gesteld; deelnemen aan de bedrijven relatieve DIFTAR-methodiek of

het zelf verzorgen voor de afvoer van bedrijfsafval via de reguliere afval- De nadruk in deze strategie komt te liggen op de verplichte voorlichting die

inzamelaars. Bedrijven kunnen in dit laatste geval gewezen worden op de een gemeente moet geven. De inwoners worden goed geïnformeerd over het

mogelijkheid van bedrijven om collectieve contracten of te sluiten met afval- systeem en kunnen via een algemeen informatienummer hun grieven, klachten

inzamelaars. en vragen kwijt.

Aanbod media Deze mailing moet uiteraard ook met aangepaste tekst toegezonden worden

Aangezien veel gemeenten nog moeten starten met DIFTAR en de communica- aan bedrijven die nu gebruik maken van de gemeentelijke inzameling van

tie rond dit thema vaak aandacht vraagt van communicatie-adviseurs/voorlich- afval.

ters, is een ruim pakket voorlichtingsmaterical ontwikkeld waar gemeenten

gebruik van kunnen maken. In deze handleiding zijn deze uitingen als illustra- Advertentiereeks

tie opgenomen. Als vertrekpunt hebben we niet gekozen voor de techniek (con- Geadviseerd wordt gedurende het proces van introductie t/m de invoering een

tainers/chips/vuilniswagens) maar voor de beleving van het probleem door serie van vier advertenties (1 / 1 pagina) te plaatsen in het lokale huis-aan-huis-

inwoners. Gekozen is voor een heldere boodschap 'mijn afval - mijn tarief' blad met daarin bij de fase behorende aangepaste tekst.

met daaraan toegevoegd de ondertiteling 'ik bepaal zelf wat ik voor mijn afval

betaal!'. Het ruime aanbod van media maakt het mogelijk om in elke fase van Kalender

de introductie van DIFTAR op een goede manier te communiceren. Hierdoor Een kalender is zeer zinvol wanneer de ophaaldagen wijzigen; wanneer restaf-

wordt een stevige basis gelegd voor de acceptatie van DIFTAR! Naast het aan- val voortaan naar een milieustraat gebracht moet worden en wanneer de

geboden pakket is het mogelijk om nog extra media te ontwikkelen zoals gemeente een 'bewaardocument' aan haar inwoners wil aanbieden. Op deze

speciaal bedrukte enveloppen; het toevoegen van campagne elementen aan kalender kunnen levens tips staan op het gebied van afvalpreventie; locaties van

gemeentelijk briefpapier en stoppers of kleinere advertenties. glasbakken e.d.; adressen van kringloopwinkels e.d. De kalender is voorzien

De tekst in de aangeboden media kan 1 00% aangepast worden aan de van een gaatje en kan opgehangen worden in meterkasten en prikborden b.v..

gemeentelijke situatie en voorzien worden van het gemeentelijke logo.

(Mupi-)Posters

Folder/Bewonersbrief Om gemeentebreed extra aandacht te vragen voor DIFTAR, is een poster oilt-

Geadviseerd wordt om te starten met een mailing aan bewoners bestaande uit: wikkeld die gebruikt kan worden in Abri's, Mupi's en/of [.b.v. het inhangen a.

- folder met een heldere begrijpbare boodschap van etalages van winkeliers e.d. De poster maakt herkenbaar een onderdeel

- brief van b&w op gemeentepapier niet daarop aangebracht campagne- uit van de totale campagne en ondersteunt de positieve beeldvorming.

element N C

- Gemeente-enveloppe met daarop tekst aangebracht zoals b.v.; Busreciame E

deze brief bevat Bij het regiobreed onder de aandacht vragen van DIFTAR is het mogelijk busre- E c

c

<, Belangrijke informatie voor u over de afvalinzcimelingi clame in te zetten. Voor dit doel is een ontwerp gemaakt van busreciame. E

Busreciame heeft een groot bereik en is een dankbaar medium binnen de 0 0

campagne. -0

E

0 c

Inforrnercials

lnformercials op lokale zenders, geplaatst na de nieuwsuitzendingen, hebben

een groot bereik. Ten behoeve van dit gebruik zijn drie verschillende versies

gemaakt die extra aandacht vragen voor DIFTAR. Lokale zenders worden veel

beluisterd in winkeleentra en op de werkplek. Gemeenten maken nog relatief

weinig gebruik van dit waardevolle medium.

Lokale kabelkranten

Voor dit medium kan het ontwikkelde beeldmateriaal eenvoudig bewerkt wor-

den. Dit kan in een stilstaande versie, maar deze kan ook als animatie aange-

leverd worden.

Aanieveren van het materiaal

De Adviesgroep van de Milieudienst Regio Eindhoven is een full-service com-

municatiedienst. Het kan al het materiaal op elke gewenste wijze uitwerken en

ontwikkelen. Van digitaal acinieveren van basismateriaal t/m de volledige uit-

werking, inclusief het aanieveren oan uitgevers en bijvoorbeeld het verzorgen

van de distributie van het materiaal. Wanneer u gebruik wilt maken van het

ontwikkelde concept, dan kunt u bellen met de Adviesgroep op telefoonnum-

mer 040-2594671.

Strategie 2 Fase Doelstelling media

De gemeente vindt voorlichting aan inwoners erg belangrijk maar wil ook Doelgroepen op de * informcitie-avond

graag een goede dialoog met de samenwerkende doelgroepen en ziet voor hoogte stellen via - artikel blad

hen ook een intermediaire functie in het verschiet. Informatie-avonden zijn intermediairen * intermediairen

echte informatie-avonden met tweerichtingverkeer; in tal van reguliere overleg- Bedrijven Bedrijven op de hoogte * speciale mailing

situaties komt ook nieuw beleid aan de orde en worden doelgroepen brengen van de voorlichting tijdens

gevraagd om bij hun achterban te peilen hoe deze tegenover het nieuwe gewijzigde afval- ondernemers-

beleid staan. Doelgroepen worden partners en medestanders en dragen als inzameling en de keuze bijeenkomsten

intermediaire kaders boodschappen van gemeente over naar de eigen achter- die bedrijven hebben

ban. Wanneer u zich herkent in deze situatie dan is de volgende strategie aan Intermediaire kaders brochuremateriaal

te bevelen! materiaal ter beschikking kopieën artikelen

stellen om overdracht naar

Fase Doelstelling Media achterban mogelijk te maken

lnitiatieffase Externe partners peilen regulier overleg Aanbrengen inwoners op de - persbericht

over het voorgenomen persoonlijke hoogte stellen - bewonersbrief

beleid indentificatie containers - artikel hah-blad

Ontwerpfase Gebruik maken van regulier overleg & informatienummer

opinies externe partners Beproeven inzamel- inwoners op de * openingsactie

bij het overleg en dit wagen wethouder hoogte stellen 4 persbericht c

terugkoppelen naar vertegenwoordigers

deze partners doelgroepen uitnodigen ij C

Introductie DIFTAR Inwoners op de hoogte * informatieavond artikel hah-blad

stellen - huis-aan-huisblad informatienummer

- persbericht demonstratiemiddagen E

- kabel-tv in buurten/wijken E 9

ID C

* pers-excursie E 'U r

ó

0 e

H Geplande activiteiten

Fase 1 Voorbereiding en nadere detaillering

- Verzamelen informatie

- Vaststellen doelstellingen

- Bestudering diverse varianten differentiatie

- Financiële doorrekening van diverse varianten (kostenramingen)

- Eerste selecte van technische systemen

- lnvesteringsbeslissingen (Aankoop of huur containers, etc.)

- Vaststelling van tariefstructuur en tarieven

- Vaststellen monitoringsysteem en evaluatiecriteria

- Systeemkeuze

- Samenhang bezien met PPS

- Opzet gedetailleerd draaiboek

- Volgen beleid Razob i.v.m. aanpassen opslagtarief

- Proefgebieden ?

- Flankerend beleid bestuderen

- Opzetten registratiesysteem

- Besprekingen met de inzamelaar

- Aanbesteding

- Aanpassen administratieve organisatie

- Bespreken en afstemmen formatie wensen (Milieupolitie, Razob, gemeente Heimond, etc.)

- Bezien interne consequenties

- Vaststellen stroomschema voor gegevensverwerking

- Aanpassingen in de voorzieningen in de hoogbouw?

- Klachtenafhandeling?

- Opzetten handhavingsplan

Fase 2 Besluitvorming

- Verordening en belastingverordening

- Systeemkeuze en tarieven

- Inzameling gft-afval (m.n. in hoogbouw)

- Bestellingen

Fase 3 uitvoeringsplanning

- Voorbereiden opzet en structuur voorlichting (communicatiecampagne)

- Aanieveren gegevens bij Nutsbedrijf, Razob, uitzetbedrijf

- Aankoop containers en chips

- Uitzetten containers

- Aanbrengen chips in huidige containers

- Voorbereiding aanpassing verordening en belastingverordening

- Besprekingen met innende instantie (nutsbedrijg

- Beproeven inzamelauto met behorende software en hardware en uitvoeren evt.

aanpassingen

- Afspraken m.b.t. gegevensverwerking

- Overleg met winkeliers, bedrijven en andere organisaties

- Ombouwen inzamelauto('s)

- Monitoring van de afvalstromen

Fase 4 besluitvormingsmomenten

- Bespreekstuk

- Aanievering aan college (eind augustus)

- Collegevergadering

- Aanievering aan Commissie

- Commissievergadering (1 5 september)

- Aanievering aan Raad.

H-1

1 Juildische aspecten

Belasting verordening

Ter bestrijding van de kosten van de inzameling en verwerking van afval staan de gemeente

verschillende wegen open. Zij kan verrekenen op basis van:

¿ Publiekrechtelijke wetgeving

¿ Privaatrechtelijke wetgeving

Op grond van het publiekrecht kan de gemeente een belasting heffen. Bij de vaststelling van de

gemeentelijke belastingverordening kan de gemeente kiezen uit:

¿ Een afvalstoffenheffing op grond van art. 15.33 van de Wet Milieubeheer (een heffing

losgekoppeld van het feitelijk gebruik van de ophaaldienst);

¿ Het reinigingsrecht op grond van art. 229, lid 1, van de Gemeentewet (een retributie, een

vergoeding voor een verleende dienst).

De mogelijkheden voor tariefdifferentiatie binnen de afvalstoffenhefring zijn sinds november

1993 verruimd. Sindsdien is het aan gemeente vrij die heffingsmaatstaven op te nemen die zich

het beste verstaan met het gemeentelijk beleid en de praktijk van de belastingheffing. Een en

ander houdt in dat naast een (basis)bedrag afvalstoffenheffing, een toeslag per aangeboden

eenheid afvalstoffen (volume, container, gewicht, etc.) kan worden geregeld. Hiermee blijft het

belastingkarakter van de afvalstoffenheffing in stand. Het basisbedrag hoeft overigens niet strikt

de vaste kostencomponent weer te geven van de totale kosten van verwijdering van

afvalstoffen uit de gemeenten.

Bij de invoering van tariefdifferentiatie o.b.v. volume/ frequentie dient in de belastingverordening

te worden opgenomen een regeling voor een situatie waarin bepaalde voor de differentiatie

noodzakelijke gegevens gedurende een bepaalde periode om welke reden dan ook ontbreken

(bijvoorbeeld een computerstoring).

Verder dient er een aparte regeling te worden opgenomen voor de op de verzamelcontainers

aangewezen aansluitingen, zolang er verzamelcontainers gehanteerd worden die voor een

ieder toegankelijk zijn en waarbij geen registratie plaatsvindt.

Andere aspecten

Bij de invoering van diftar dienen enkele juridische zaken in acht te worden genomen. Deze

zaken worden hieronder kort behandeld.

Wet persoonsregistraties

In juli 1989 is de Wet persoonsregistraties van kracht geworden. Hierin is een stelsel van

normen gecreëerd met betrekking tot de aanleg, de inhoud en het gebruik van

persoonsregistratie en de verstrekking van gegevens daaruit. De bepalingen neergelegd in de

31

wet en bijbehorende elementen moeten, voor zover aan de orde, in acht worden genomen

Gelijkheidsbeginsel

In artikel 1 van de Grondwet staat dat iedereen in gelijke gevallen gelijk behandeld moet

worden. Bij de invoering van gedifferentieerde tarieven betekent dit dat het niet toe is gestaan

verschillende vormen van diftar naast elkaar te hanteren, mits daar een gegronde reden voor is.

Daarmee kan een gemeente er dus bijvoorbeeld voor kiezen voor de laagbouw het systeem

van volume/ frequentie te hanteren en voor de hoogbouw het systeem van gewicht. De reden

voor het hanteren van twee verschillende systemen naast elkaar is dat er bij de hoogbouw

ruimtegebrek bestaat zodat er niet bij elke aansluiting de mogelijkheid bestaat een aparte

container te plaatsten.

31 Zie vodge voetnc>ot maar dan pagina 19 en 20.

Bijlage 1 Juridische aspecten

voor de kosten. Momenteel wordt de leververplichting als geheel gehaald, maar dit is met name

te danken aan het bedrijfsafval en het afval dat vanuit Limburg wordt aangeboden bij de AZN.

Daarnaast zijn er momenteel proefprocessen gaande van enkele gemeenten tegen de VAM. De

centrale overheid propageert een zeer ver doorgevoerde scheiding van afval, zodat er zo weinig

mogelijk restafval dient te worden verbrand. Door dit door te voeren komen gemeenten in

conflict met hun leververplichbng. Zij stellen dan ook dat de leververplichting opnieuw dient te

worden bezien, dan wel dient te worden opgeschort. Onduidelijk is nog wat de uitkomst zal zijn

van dit proefpr-oces. De leverplicht is tevens onduidelijk, omdat bij een overgang van de NV

Razob naar de Pneml Mega Groep de leverplicht nog eens ter discussie of onderhandeling

staat. Waarschijnlijk zal de leverplicht naar beneden worden bijgesteld, indien de

3,5

onderhandelingen slagen .Concluderend kan worden gesteld dat op dit moment niet kan

worden bepaald wat de gevolgen zijn voor de leververplichting. Duidelijk is wel dat er bij de

verbrandingscapaciteit vele vaste kosten bestaan die in de tarieven zullen worden

doorberekend. Indien de te verbranden hoeveelheid restafval zal dalen zullen de tarieven zeer

waarschijnlijk stijgen.

35 Naar informatie van M. Aben, SRE, d.d. 17 januad 2000.

1-3

i Gevolgen voor andere afdelingen

Afdeling SB

- Bezien oplossing hoogbouw (ondergrondse containers)

- Bepalen beleid omtrent Retourettes

- Bezien of speciale regelingen benodigd zijn

- Bepalen benodigdheid sloten op container (afhankelijk van de gemaakte keuze)

- Aanpassen locatieplan bladbakken (afhankelijk van de gemaakte keuze)

- Aanpassen systeem voor inzameling grof vuil (afhankelijk van de gemaakte keuze)

- Aanbestedingen (containers, inzamelcontract)

- Overleg met inzamelaar over kosten bij nieuwe systeem

- Opzetten nota flankerend beleid

- Opzetten monitoringsysteem (eventueel met nieuwe beheerprogramma)

- Schrijven van procedures

- Overleg met de inzamelaar

- Uitzetten van containers

Financieel beheer

- Bezien of speciale regelingen benodigd zijn

- Bepalen exact benodigd krediet

- Bezien administratief proces (aanievering van gegevens, etc)

- Vaststelling tariefstructuur

- Overleg met het nutsbedrijf betreffende de inning

BJZ 1 belastingen

- Bezien of speciale regelingen benodigd zijn

- Aanpassen verordening en belastingverordening (bijvoorbeeld passage opnemen (artikel

24) dat college bevoegd is locaties aan te wijzen alwaar geen gescheiden inzameling van

gft-afval plaatsvindt.

- Aanpassen verordening en belastingverordening

- Onderzoek naar mogelijkheden stopzetten gft-inzameling bij bepaalde adressen

- Onderzoeken uitzonderingen en het instellen van een proefgebied

- Begeleiden schrijven procedures

- Bezien of leverplicht aan de AVI Moerdijk bestaat en zo ja hoe groot de omvang hiervan is

Stadswachten (handhaving)

- Opzetten handhavingplan

- Opleiding m.b.t. de gevolgen van de gemaakte keuze

Anderen

- Opzetten communicatieplan

- Harmonisering tarieven milieustraat

- Aanpassen Bouwverordening m.b.t. het verplicht inpandig opslaan van afval

J-1

K Sorteeranalyse

28-mel-98

m@'~, plm

Eo

Gft-afval 76,7 27,8% 23,4% 111,4 32,2% 263,5 27,9%

Papier en karton 75,8 27,5% 30,9% 77,8 22,5% 252,9 26,8%

Kunststoffén 60,2 21,8% 16,5% 56,9 16,4% 170,2 18,0%

Glas 12,9 4,7% 16,3 5,1% 20,4 5,9% 49,6 5,3%

Metalen 10,1 3,7% 13,1 4,1% 12,8 3,7%, 36 3,8%

Textiel 6,2 2,2% 7,41 2,3% 20,3 5,9%1 33,9 3,6%

Puin 1,8 0,7% 4,91 1,5% 37,4 10,8% 44,1 4,7%.

Hout 1,7 0,6% 0,81 0,2% 0,4 0,1% 2,9 0,3

Kca 1,0 0,4% 2,11 0,7% 0,5 0,1% 3,6 0,4%

Bijzonder afval 0,2 0,1% 0 0,0% 0 0,0% 0,2 0, 0 0/o

Overig 29,5 10,7% 49,2 15,3% 8,1, 2,3%, 86,8 9,2%

Herbruikbaar papier 38,0 50,1% 66,0 66,5% 52,4 67,4% 156,4 61,8%

Luiers 9,2 12,1% 8,0 8,1% 2,6 3,3% 19,8 7, 8 0/o'

Drankkartons 17,9 23,6% 15,6 15,7% 16,7 21,5% 50,2 19,8%

Overig hygiënisch 10,7 14,1% 9,7 9,8% 6,1 7,8% 26,5 10,5%

papier

19-jun-00

Gft-afval 77,6 21,2% 57,7 22,4% 58,4 19,5% 193,7 21,0%

Papier en karton 86,2 23,5% 44,6 17,3% 62,4 20,9% 193,2 20,9%

Kunststoffen 94,3 25,7% 59,7 23,2% 80,7 27,0% 234,7 25,4%

Glas 17,8 4,9% 12,7 4,9% 16,2 5,4% 46,7 5,1%

Metalen 15,7 4,3% 8,61 3,3% 17,6 5,9%, 41,9 4,5

Textiel 27,0 7,4i/. 15,91 6,2% 10,7 3,6%1 53,6 5,8%'

Puin 19,7 5,4% 19,0 7,4% 4,6 1,5%1 43,3 4,7%

Hout 9,0 2,5% 1,1 0,4% 1,8 0,6%1 1 1,9 1,3%

Kca o,o o,o% 0,1 0,0% 0,1 0,0% 0,2 0,0

Bijzonder afval 0,0% 0,0% 0,0% o, o o/.

10verig 19,31 5.3%, 38,41 14,9% 46,7 15,6% 104,4 11,3%

En

Herbruikbaar papier 55,2 15,1% 26,2 10,2% 42,1 14,1% 123,5 13,4

Drankkartons 11,7 3,2% 7,7 3,0% 5,2 1,7% 24,6 2,7%

Hygiën@isch papier 19,3 5,3% 10,8 4,2% 15,1 5,0% 45,2 4,9%

K-1

L Brainstormsessie Milieudienst Regio Eindhoven

L-1

BRAINSTORMSESSIE 0PWAARDERING

HUISHOUDELIJK AFVAL IN HELMOND

Brainstormsessie Opwaardering Huishoudeli-ik Afval

in Heimond

Opdrachtgever: Dienst Stadsbeheer

Gemeente Helmond,

Stadsreiniging

Uitvoerder: Milieudienst Regio Eindhoven,

Vestiging Heimond

A. Cooien

1. Neervens

Augustus 2001

Brainstormsessie Opwaardering huishoudelijk afval "Heimond op Groen'

Inhoudsopgave

Samenvatting xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx I

Inleiding xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 4

Hoofdstuk 1 Probieemdefiniëring xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 5

Hoofdstuk 2 ldeevorming xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 6

2.1 Algemeen xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 6

2,2 Ideeën m.b.t. manier van inzamelen / techniek .......................................... 6

2.3 Ideeën m.b.t. preventie xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 6

2.4 Ideeën m.b.t. hoogbouw xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 6

2.5 Ideeën m.b.t. acceptatie en gedragsverandering bewoners ......................... 7

2.6 Ideeën m.b.t. het principe 'de vervuiler betaalt' ......................................... 7

2.7 Ideeën m.b.t. zwerfvuil xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 7

2.8 Overige ideeën xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 7

2.9 Top drie van ideeën xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 8

Hoofdstuk 3 ldeebeoordeling en concretisering xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 9

3.1 Algemeen xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 9

3.2 Randvoorwaarden xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 9

3.3 Wijkschoonmaakacties door de buurt zelf (score 8) ................................... 9

3.4 Op scholen besef bijbrengen (score 8) xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 10

3.5 Hergebruik en preventie wordt financieel gestraft (score 7) ........................ 10

3.6 Per huis één container met verschillende vakken (score 6) .......................... 10

3.7 Brainstormsessies op buurtniveau (score 6) .............................................. 10

3.8 Informeren burgers over resultaten preventielhergebruik (score 6) ............... 10

3.9 Controle en handhaving/belonen en straffen ............................................. 11

3.10 (Stede)bouwkundige randvoorwaarden voor hoog- en laagbouw ................. 11

3.11 Voorlichting over wat waar naar toe moet ................................................ 11

3.1 2Campagne Groen Winkelen xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 11

Hoofdstuk 4 Resultaten en opvallende zaken xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 12

Bijlage 1 Deelnemers brainstormsessie

Brainstormsessie Opwaardering huishoudelijk afval "Heimond op Groen'

Samenvatting

Een verandering in de manier van afval inzamelen moet goed doordacht en overwogen

zijn. Er zijn immers vele mensen en belangen bij betrokken. In Heimond is hiermee in

1999 een start gemaakt door de dienst Stadsbeheer (SB) door het uitvoeren van het

onderzoek en het opstellen van de conceptnotitie 'Van zak naar bak'. Inmiddels is over

dit onderwerp al veel gesproken en geschreven en er ontstond een behoefte om te

controleren of in de juiste richting werd gedacht en of er wellicht nieuwe ideeën

bestonden om de afvalinzameling en de kwaliteit van het afval te verbeteren. Om dit te

onderzoeken heeft de dienst SB de Milieudienst Regio Eindhoven gevraagd een

brainstormsessie te organiseren. Hierbij was een breed deelnemersveid

vertegenwoordigd; van wijkopzichter tot wethouder en van beleidsmedewerker van de

provincie tot leraar.

De deelnemers hebben in twee sessies aangegeven wat volgens hen:

¿ de belangrijkste problemen zijn rond afval en afvalinzameling;

¿ mogelijke oplossingen zijn voor deze problemen;

¿ de oplossingen zijn met het meeste potentieel en hoe ze te concretiseren zijn.

De belangrijkste conclusies uit de brainstormsessie zijn als volgt:

Zwerfvuil wordt als groter probleem gezien dan het gescheiden inzamelen van afval.

Veel aangegeven oplossingen liggen op het gebied van communicatie en niet bij het

systeem van gedifferentieerde tarieven (diftar). Hieruit is op te maken dat de

deelnemers van mening zijn dat goede en originele communicatie kan leiden tot een

reductie van restafval en/of betere scheiding.

Om de grote groep mensen te bereiken met minder affiniteit met milieu zullen fysieke

maatregelen getroffen moeten worden en zal communicatie alleen ondersteunend

werken.

De kosten voor het verwerken van afval zullen ondanks verbeterde scheiding en

minder aanbod op lange termijn gelijk blijven. Dit is moeilijk verkoopbaar.

Wijkschoonmaakacties worden als een goede activiteit beschouwd, maar het zou

meer gestructureerd moeten worden.

]n de (hoog)bouw moeten de stedenbouwkundige randvoorwaarden zo zijn dat de

scheiding van afval gemakkelijk wordt gemaakt.

Scholen moeten gestimuleerd worden om structureel aandacht te besteden aan

milieu/afval.

Brainstormsessie Opwaardering huishoudelijk afval "Heimond op Groen"

Inleiding

Aanleiding

Afval en afvalinzameling is iets waar iedereen mee te maken heeft. Een verandering in

de manier van afval inzamelen moet dan ook goed doordacht en overwogen zijn. In

Helmond is hiermee in 1999 een start gemaakt door de dienst Stadsbeheer (SB) door

het uitvoeren van het onderzoek en het opstellen van de 'conceptnotitie 'Van zak naar

bak'. Hierbij is met name gekeken naar de verschillende aspecten met betrekking tot

diftar (gedifferentieerde tarieven). Inmiddels is hierover al veel gesproken en geschreven

en er ontstond een behoefte om te controleren of in de juiste richting werd gedacht en

of er wellicht nieuwe ideeën bestonden om de afvalinzameling en de kwaliteit van het

afval te verbeteren. Om dit te onderzoeken heeft de dienst SB de Milieudienst Regio

Eindhoven gevraagd een brainstormsessie te organiseren met een breed deelnemersveld.

Brainstormsessie

Gekozen is voor een brainstormsessie vanwege de open vorm van discussie. Essentie

van een brainstormsessie is dat iedere deelnemer gelijk is en dat bij het uiten van ideeën

alles mogelijk is. Pas in een later stadium worden de ideeën beoordeeld op de

uitvoerbaarheid. Dit heeft als voordeel dat ideeën die in eerste instantie onuitvoerbaar

lijken, kunnen leiden tot nieuwe ideeën die wel uitvoerbaar zijn. Op deze manier kan tot

creatieve oplossingen gekomen worden.

De brainstormsessie heeft plaatsgevonden tijdens twee bijeenkomsten en was

onderverdeeld in drie fasen:

1 . Probleemstelling

Wat is volgens de deelnemers het probleem rond afvalinzameling?

2. Idee-ontwikkeling

Wat zijn mogelijke oplossingen voor de geformuleerde problemen?

3. Idee beoordeling en concretisering

Welke ideeën hebben het meeste potentieel in zich en hoe zijn ze te concretiseren?

In de volgende hoofdstukken worden de resultaten van deze fasen weergegeven.

De afvalspecialisten van de dienst SB hebben niet actief deelgenomen aan de

ideevorming om sturing in een bepaalde oplossingsrichting te voorkomen. Zij hebben wel

de deelnemers zonodig nadere informatie verstrekt.

Deelnemers

Bij afval en afvalinzameling zijn diverse partijen betrokken. Dit is ook de reden geweest

om deelnemers uit te nodigen met verschillende achtergronden. Zo zijn bijvoorbeeld

uitgenodigd een stedenbouwkundige, een wijkopzichter, een woningbouwvereniging en

mensen die zich bezighouden met milieu-educatie en communicatie. In bijlage 1 is de

lijst van genodigden opgenomen.

4 -

Brainstormsessie Opwaardering huishoudelijk afval 'Heimond op Groen'

Hoofdstuk 1 Probleemdefiniëring

Om goede oplossingen te bedenken is het eerst noodzakelijk om het probleem duidelijk

te benoemen. In het eerste deel van de brainstormsessie is de deelnemers dan ook

gevraagd wat volgens hen de knelpunten zijn rond de afvalinzameling.

Ter inleiding is de deelnemers gevraagd naar de eerste associatie die zij hebben met het

woord "afval':

0 troep

0 gft, restafval, andere componenten

0 probleem om op te ruimen

0 preventie

0 waardevolle reststroom

0 geld

0 geenidee

0 verpakkingsmateriaal

0 geïrriteerde bewoners

0 sociaal probleem

0 gemeentelijk inzamelen

Vervolgens is de daadwerkelijke probleemomschrijving aan bod gekomen. De deelnemers

is gevraagd aan te geven wat volgens hen het belangrijkste probleem is rond afval.

Zaken die hierbij genoemd werden zijn:

¿ onbekendheid waar welke afvalstroom thuishoort;

¿ toename van afvalstroom;

¿ te weinig recycling;

¿ bruikbare afvalstromen beter scheiden;

¿ informeren van inwoners;

¿ maatschappelijke uitdaging;

¿ geld als randvoorwaarde/kostenbeheer;

¿ zwerfvuil;

¿ slechte afstemming tussen partijen die met (zwerf)afval te maken hebben;

¿ organisatie van de inzameling;

mentaliteitsprobleem;

in zamelstructuur.

Door de deelnemers is als overkoepelende probleem/doelstelling geformuleerd:

"D e in

zamelin.t7 van.@ hét huishoudelijk afval door de gemeentet zodanig organiseren dat

het gedrage woi@@t door de bewone@rs.

Bovenstaande stelling is ontleed in onderstaande deelaspecten:

- Manier van inzamelen / techniek

- Preventie

- Hoogbouw

- Acceptatie en gedragsverandering bewoners

- De vervuiler betaalt

Zwerfvuil

Overig

5 -

Brainstormsessie Opwaardering huishoudelijk afval "Heimond op Groen"

Hoofdstuk 2 ldeevorming

2.1 Algemeen

Nadat de knelpunten rond afvalinzameling geformuleerd zijn, hebben de deelnemers per

deelaspect hun ideeën voor oplossingen gegeven. Deze ideeën hoefden aan geen enkele

voorwaarde te voldoen. In dit stadium is nog niet gekeken naar bijvoorbeeld praktische

uitvoerbaarheid. Vervolgens zijn de ideeën geprioriteerd. Iedere deelnemer heeft per

onderwerp aangegeven wat volgens hem of haar het beste idee is. Het aantal

deelnemers dat een idee als beste heeft aangegeven, is de score ten aanzien van de

prioriteit. In het onderstaande zijn de gegenereerde ideeën weergegeven, met daarbij

tussen haakjes de behaalde score.

2.2 Ideeën m.b.t. manier van inzamelen 1 techniek

1 . I.p.v. alleen inzamelen burger afval laten brengen naar depot tegen lager tarief

2. Geen GFT gescheiden inzamelen maar bij huisvuil aanbieden (bak/zak)

3. Bak GFT gebruiken voor inzamelen oud papier (nu gróót probleem!)

4. Hoogbouw: centraal inzamelpunt in kelder

5. Meer prullenbakken (1)

6. Meer containers waar je alles in kunt doen (straatvorm) (1)

7. Meer controleren

8. Straat- of wijkgebonden depots voor diverse soorten afval: regelmatig ledigen (1)

9. Alles ophalen en tarief aanpassen (1)

10. Inzameling veranderen: minder persen, beter scheiden

11. Verfijnd netwerk van milieuparkjes: voorzieningen op loopafstand van iedereen (3)

1 2. Thuis op komen halen (wijk/straat)

13. "Kolenboer' terug in het leven roepen (maar dan voor afvalinzameling)

14. Per huis 1 container met verschillende vakken (restafval, GFT, glas, papier, etc.) die

één of meerdere keren per week opgehaald wordt door speciale auto's die dezelfde

vakken in hun laadbak hebben (6)

1 5. Containers voor blik

2.3 Ideeën m.b.t. preventie

1 6. Beginnen bij de bron (1)

1 7. Gedragsverandering -@> anders inkopen en impulsen naar het bedrijfsleven (3)

1 8. Voorlichtingscampagnes voor scheiding specifieke stromen (bijv. web)

1 9. Campagne 'Groen winkelen'

20. Verpakking: beperkingen voor producenten en boetes die niet doorberekend mogen

worden in de productprijs (1)

21. Grof vuil weer ophalen eventueel samen met kringloop (3)

22. Statiegeld op meer verpakkingen (zoals blik) (1)

23. Kleine afvalbakken

2.4 Ideeën m.b.t. hoogbouw

24. Nascheidingstechnieken

25. Centraal inzamelpunt onder de flat/hoogbouw (2)

26. Mini milieupark in de kelder/afvalruimte (1)

27. Bouwkundige randvoorwaarden stellen (1)

28. Containers met "weegbrug" die toegankelijk zijn met pasje gegevens van bewoner

(N.A.W. + gewichtsregistratie) (5)

- 6 -

Brainstormsessie Opwaardering huishoudelijk afval "Heimond op Groen"

2.5 Ideeën m.b.t. acceptatie en gedragsverandering bewoners

29. Eén inzametsysteem in heel Nederland; niet elke gemeente die zelf het wiel uitvindt

(4)

30. Maak het nog gemakkelijker om afval thuis of dichtbij huis te scheiden (mini-

retourette thuis); ook grof afval makkelijker aan kunnen bieden

31. lnternetsite afval (1)

32. Brainstormsessie op buurtniveau; als mensen zelf meedenken meer acceptatie (6)

33. Schakel onderwijs in: richt je op jongeren

34. Informeer burgers over resultaten preventie/hergebruik (6)

35. Wijkcompetitie: wie is het beste

36. Belonen/bestraffen (1)

37. Harde kern destilleren en aanpakken

38. Motivatiecampagne

39. Gedragsverandering van de gemeente. Vraag vanuit bewoners kan immers zijn: is er

een probleem met afval?

40. Voorbeeldrol gemeente

41. Pakkende slogan

42. Bewoners zelf techniek laten kiezen: bijvoorbeeld keuze uit 3 opties (1)

2.6 Ideeën m.b.t. het principe 'de vervuiler betaalt'

43. Positieve stelling: de niet-vervuiler wordt beloond (4)

44. Wie is vervuiler? Fabrikant en niet bewoner

45. Diftar (1 )

46. Kosten laag houden

47. Goed gedrag financieel belonen, slecht gedrag beboeten (strenge handhaving)

48. Handhaving/controle (2)

49. Diftar, zodat de burger niet meer betaalt voor de verwijdering van restafval van de

KWD-sector

2.7 Ideeën m.b.t. zwerfvuil

50. Deels gedrag: moeilijk beheersbaar

51. Rol gemeente: voldoende mogelijkheden om afval kwijt te kunnen waar het

schoon is blijft het eerder schoon (3)

52. Win/win situatie: schone omgeving ook van belang voor bewoners

53. Statiegeld op blikjes (1)

54. Controle en handhaving (boetes) (1)

55. Voorlichting

56. Forse boetes

57. Wijkschoonmaakacties door de buurt zelf (8)

58. Meer straatvegers in de wijken

2.8 Overige ideeën

59. Meer voorlichting over wat hoe gescheiden moet worden

60. Meten is weten. Monitoring door afvalregistratie met kostenplaatsaandeel (ANKER)

(4)

61. Sorteeranalyses

62. Communicatie (om gedragsverandering te bewerkstelligen) moet geen doel op zich

zijn/worden (1)

63. Buurt met minste en best gescheiden aanbod afval: belonen met bijvoorbeeld extra

groenvoorziening of eigen retourette

- 7 -

Brainstormsessie Opwaardering huishoudelijk afval 'Heimond op Groen"

64. Door minder afval wordt storten/verbranden duurder waardoor afvalstoffenheffing

steeds stijgt: hergebruik en preventie wordt financieel gestraft (7)

65. Hergebruiken van materiaal

66. Monitoringsysteem opzetten (eerst gedragsscanlnuimeting)

2.9 Top drie van ideeën

Onderstaande ideeën kregen de hoogste score van de deelnemers aan de

brainstormsessie.

1 .Score 8

- Wijkschoonmaakacties door de buurt zelf

- Op scholen besef bijbrengen

2. Score 7

- Door minder afval wordt storten/verbranden duurder waardoor afvalstoffenheffing

steeds stijgt: hergebruik en preventie wordt financieel gestraft

3. Score 6

- Per huis 1 container met verschillende vakken (restafval, GFT, glas, papier, etc.) die

één of meerdere keren per week opgehaald wordt door speciale auto's die dezelfde

vakken in hun laadbak hebben

- Brainstormsessie op buurtniveau; als mensen zelf meedenken meer acceptatie

- Informeer burgers over resultaten preventie/hergebruik

8 -

Brainstormsessie Opwaardering huishoudelijk afval "Helmond op Groen'

Hoofdstuk 3 ldeebeoordeling en concretisering

3.1 Algemeen

In een tweede bijeenkomst zijn tien ideeën verder besproken met de deelnemers. Zes

van deze tien ideeën zijn in de eerste bijeenkomst door de deelnemers geprioriteerd; de

overige vier ideeën zijn meerdere malen genoemd. In deze fase staat het beoordelen en

het concretiseren van de ideeën centraal. Helaas konden velen van de genodigden niet

aanwezig zijn, waardoor de geselecteerde ideeën slechts met een kleine groep zijn

besproken. In dit hoofdstuk is per geprioriteerd idee een samenvatting weergegeven van

de opmerkingen en concrete ideeën die geuit zijn.

3.2 Randvoorwaarden

Bij de beoordeling en concretisering van de ideeën is rekening gehouden met

onderstaande randvoorwaarden:

* vermindering van afvaltoerisme vanuit andere gemeenten naar Heimond én

voorkomen van afvaltoerisme van Heimond naar andere gemeenten;

* de kwaliteit van de afvalinzameling moet verbeteren;

* rechtmatige kostenverdeling (de vervuiler betaalt);

* de kosten voor de bewoners moeten zo laag mogelijk zijn;

* systeem moet in ieder geval geschikt zijn voor gft- en restafval;

* weren van bedrijfsafval of meenemen tegen betaling;

* moet voldoen aan Arbo-voorschriften.

De opmerkingen met betrekking tot de tien geselecteerde ideeën zijn in onderstaande

paragrafen verder uitgewerkt.

3.3 Wijkschoonmaakacties door de buurt zelf (score 8)

Wijkschoonmaakacties worden nu al gehouden in verschillende wijken. Het vindt nu nog

allemaal plaats op wijkniveau en er wordt weinig bekendheid aan gegeven. Wellicht kan

het in de toekomst zo georganiseerd worden dat het een meer stedelijk en grootser

karakter krijgt zodat de impact groter wordt. Dit kan eventueel in het kader van 'een

schone stad, zo bereik je dat'. Mogelijk kan het gekoppeld worden aan de invoering van

grijze containers.

Jaarlijks houden studenten van Saurus (Maastricht) ook een schoonmaakactie. Dit krijgt

altijd veel publiciteit. De ervaring is dat na een schoonmaakactie een gebied langer

schoon blijft. Over het mogelijk inzetten van schoonmaakploegen wordt opgemerkt dat

veiligheid/arbo een belangrijk knelpunt is. Als er professionele ploegen ingezet worden

heeft dit niet de meerwaarde dat mensen zelf ervaren hoeveel zwerfvuil er is en wat het

effect is.

Op scholen is de ervaring dat de jeugd niet enthousiast is. Als ze nu schoonmaken is dat

omdat het moet. Om een (schoonmaak)actie te laten werken moet het groots en

spectaculair opgezet worden. Tegenwoordig worden veel projecten (gratis) aangeboden

aan scholen, ook op het gebied van afval. Uiteindelijk worden er maar weinig

daadwerkelijk uitgevoerd, Als er iets moet gebeuren, zou dit door de gemeente

gestimuleerd moeten worden.

9 -

Brainstormsessie Opwaardering huishoudelijk afval "Heimond op Groen'

A c tie:

Afgesproken is dat een gemeentelijke werkgroep samengesteld wordt die de

mogelijkheden bekijkt voor het opzetten van meer gestructureerde

wijkschoonmaakacties voor de gehele stad. Bij de uitvoering van de actie zullen diverse

groepen worden betrokken zoals scholen, scoutings, klankbordgroepen e.d. Mogelijk kan

de actie gekoppeld worden aan de invoering van de grijze containers.

3.4 Op scholen besef bijbrengen (score 8)

De ervaring is dat het uitvoeren van projecten op scholen-voornamelijk effect heeft op

de korte termijn. Op de lange termijn zijn er weinig effecten meer waar te nemen. Om

op de lange termijn effecten te bereiken zou op scholen structureel aandacht besteed

moeten worden aan afval/milieu, bijvoorbeeld door ieder jaar dit onderwerp in een

project terug te laten komen. Dit zou dan ook niet moeten gebeuren via een 'gewoon"

project, want het moet interessant zijn voor de leerlingen. Daarom moet het groots

opgezet worden en spectaculair zijn. Via de kinderen kunnen ook de ouders bereikt

worden.

3.5 Hergebruik en preventie wordt financieel gestraft (score 7)

Het tarief per kg afval is in de regio omhoog gegaan. Dit komt doordat enerzijds het

afvalaanbod door hergebruik en preventie minder is geworden. Anderzijds dalen de vaste

kosten van de eindverwerking, zoals afschrijvingen en loonkosten nauwelijks. Voor de

verwerking wordt uiteindelijk dezelfde prijs betaald als voor de invoering. Dit is moeilijk

verkoopbaar. Het verwerken van afval is duur, maar als er niet gescheiden wordt, is de

verwerking nog veel duurder. Dit is niet bekend bij de burgers.

De kwaliteit van het ingezamelde afval zal moeten verbeteren, maar dat kost tijd. Eerst

moet de inzameling zelf goed lopen. Maatregelen moeten niet gelijk ingevoerd worden

omdat dit naar verwachting veel weerstand oplevert. Er zullen bijvoorbeeld eerst bakken

ingevoerd moeten worden en in een later stadium diftar.

Het moet de mensen duidelijk worden dat het behalen van doelstellingen (op het gebied

van afvalinzameling) nu eenmaal geld kost. Bijvoorbeeld voor de investeringen in een

nieuw systeem. Deze boodschap moet duidelijk verkocht worden.

3.6 Per huis één container met verschillende vakken (score 6)

Uit ervaringen bij andere gemeentes blijkt dat de kwaliteit van het ingezamelde afval

enorm afneemt als er inzamelbakken geplaatst worden met meerdere vakken. Dit is ook

ai het geval bij bakken met slechts twee vakken. Bovendien is het technisch moeilijk

realiseerbaar om meerdere afvalstromen op deze manier in te zamelen. Dit punt is (in

ieder geval op gemeentelijk niveau) niet interessant om verder uit te werken vanwege de

vele nadelen.

3.7 Brainstormsessies op buurtniveau (score 6)

De verwachting is dat brainstormsessies op buurtniveau weinig effect hebben. Tijdens

een dergelijke sessie zullen waarschijnlijk alleen de (pro-)actieve mensen aanwezig zijn.

Deze mensen bereik je al via de klankbordgroepen, afvalkalender en berichten in de

Traverse. De mensen die je daadwerkelijk wilt bereiken, zullen niet naar een

brainstormsessie komen. Deze doelgroep is in het algemeen alleen bereikbaar door

fysieke maatregelen, zoals het scheiden financieel aantrekkelijk maken of door de

inzamelmethode fysiek zo te maken dat scheiden de enige optie is.

10

Brainstormsessie Opwaardering huishoudelijk afval "Heimond op Groen"

Hoofdstuk 4 Resultaten

In het onderstaande worden de resultaten en actiepunten nogmaals samengevat

weergegeven:

Zwerfvuil wordt met betrekking tot afval als groot probleem gezien.

Invoeren van grijze containers op een ander tijdstip dan eventuele invoering van

diftar in verband met de verwachte weerstand.

Diftar is slechts enkele malen aangegeven als oplossing voor de diverse

afvalproblemen.

De invoering van een nieuwe inzamelmethode kost geld. Dit komt doordat diverse

kosten met betrekking tot de eindverwerking zoals loonkosten en afschrijvingen op

korte termijn niet dalen. Hierdoor moeten kleinere hoeveelheden afval dezelfde

kosten dragen en wordt de verwerkingsprijs per kg afval dus hoger. Dit is moeilijk

verkoopbaar.

De actieve scheiders zijn met communicatie wel te bereiken, maar de niet actieve

groep zal met behulp van andere middelen overtuigd moeten worden dat scheiden

van het afval belangrijk is en dat het zelfs kan lonen. Dit kan door bijvoorbeeld

fysieke maatregelen (het beperken van het aan te bieden volume afval) of door

scheidingsbedrag (financieel) te belonen.

Bij woningen moeten de stedenbouwkundige randvoorwaarden zo zijn dat het

scheiden gemakkelijker wordt gemaakt, bijvoorbeeld door plaats in te ruimen voor

afvalcontainers.

Vele partijen zijn uitgenodigd om deel te nemen aan de brainstormsessie. De

opkomst was met name de tweede bijeenkomst echter zeer laag. Bijna alle partijen

hebben wel aangegeven de uitnodiging te waarderen en geïnteresseerd te zijn in de

resultaten.

Actiepunten

¿ Samenstellen gemeentelijke werkgroep ten behoeve van het meer structureren van

de wijkschoonmaakacties.

¿ Wijkschoonmaakactie koppelen aan invoering grijze containers.

¿ Scholen stimuleren om het onderwerp milieu/afval jaarlijks terug te laten komen.

¿ Een groot gedeelte van de genoemde en hoogscorende ideeën hebben betrekking op

communicatie. Hieruit is op te maken de voorlichting naar en communicatie met

bewoners geïntensiveerd c.q. verbeterd moet worden, bijvoorbeeld op het gebied

van scheidings/preventieresuitaten en doelstellingen. De deelnemers zijn van mening

dat dit zal leiden tot betere scheidingsresuitaten. Hierbij zal de communicatie op een

originele manier vormgeven moeten worden, bijvoorbeeld door het opzetten van een

promotieteam met betrekking tot afval of door de afvalkalender te optimaliseren. Om

de communicatieactiviteiten gestructureerd te laten verlopen is het aan te raden een

communicatieplan op te stellen.

Vervolg

Bovenstaande resultaten van de brainstormsessie worden door de afdeling Stadsbeheer

meegenomen in het advies voor B&W over de invoering van een nieuw afvalsysteem.

- 1 2 -

Bijlage 1

Deelnemers brainstormsessie

Genodigde 1 deelnemer Aanwezig Aanwezig

bijeenkomst 1 2

Wijkopzichter (Hans van Schijndel) x

Afd. communicatie (Bauke van der Berg) x

Afd Stadsbeheer, communicatie (irma Galama) x

Buurtconciërge (Sief Meulendijks) x

Bestuursdienst, milieu (Aloys Kamp) x

NMCH (Wim van Loon) x x

Afd. financiën

Stedenbouwkundige

Weth. Hesen (milieu) x

Woningbouwvereniging (woonpartners, x

_@M, 1 i o@S t, i e k@w o 1 d)@@

Andere gemeente met soortgelijke problemen/ervaringen

(Eindhoven)

Ecoteam Centrum Joord-Brabant (Claudia van Dongen) x

-Afvalspecialist provincie Noord-Brabant (Karel Giesen) x x

Leraar basisschool (Martin Naus) x

-Stichting Kringloopwinkel Heimond (Wiljon Raaij nakers) x

-Federatie BelangenverenigL29_Stadskern Heimond

1) De GGD is niet aanwezig geweest bij de bijeenkomsten, maar heeft wel een schriftelijke

reactie gegeven.

L-IN

ueuuoussi@i

.pelaq 06-d kv

E3ijlage bij kenmert@; 980422flVRLV281139101 Datum: 8 mei 1998 Bladzijde: 2

Fysieke belasting bij het beladen van afvalinzamelvoertuigen

Bij het -mzamelen van afval bestaat het risico OP ffsieke overbelasfing van beladers-

Op basis van wetensc~lijk onderzoek ~ de fysieke belasting van huisvuilbeladers (UYA

e.a. 1993) en overleg tussen vertegenwoordigers van werkgevers- en werknemerszijde en het

ministerie van SZW, ájn uitgangspunten opgesteld die het risico op fysieke overbelasting

bq=ken-

Deze uitgangspunten hebben betrekldng op zwaarte en duur van de belasting van beladers van

afvalinzamelvomtuigen en op ov~gstermijnen.

In het volgende overiicht is de maximum,- Hoeveelheid afval 'ui tonnage M of colli (C) gegeven

die per werkdag door één persoon mag worden beladerl Daarbij is onderscheid gemaakt naar

drie leeftijdscategorieén en naar categorieën waarin het afval wordt amgebc>den, namelijk

zakken buitenwijk (ZB), zakken stadswijk (ZS), minicontainers (MC) en wijkeontainer's (WC).

Beladingsm"ma per persoon

tot 1-jammaiii228:

wc

mc

1 8 tot 30 r. 14,2T-202 9,7 12,4T-56 15,2T-138C

30 t/m 3 r. 12,8T- 1 829 8,8 1 1>3T-514 15,2T-138C

> 39 jr. 8,6T-1229C 5,9T- 843C 7,6T-345C 12,7T- 1 16C

@,anaf 1-i9amiá-12L8:

ZB zs mc wc

12,8T-1829C 8,8T-1257C 1,3T-514C '@5,2-7'-138C

8 tot 30 ir.

3 0 -di n 3 9 @3T-1329'@--' 6,4T- 9 1 4C 8,3T-377C 13,;7T- 1 25C

> 39 ]'r. 5,8T- 829C 4,0T- 571C 5-2-7@, -236C 8,6-f- 78C

zijr, O.Wi, geï,-oze-,i ',fit te 92,0-r.,@ -i@aii al-idiel-c,

-@ioin-icii, dan, de" (",Aieriel"k en -e-iialuati:e i-noete7p, blijken dac

ij

deze nonnen -liet zelide niveaL@

Bijlage bij kenmerk: 980422flVRIA/251139101 C)aium: 8 mei 1 998 Bladzijde: 4

Samengevat:

Bij een kortere werkdag dan 8 uren moeten de beladingsmax'nm evenredig verlaagd

worden: Bij bijvoorbeeld een werkdag van 6 uren: 6/8e van het beladingsmaximwn.

Bij het verlengen van de werkdag blijven de beladingsmaxima van de 8-udge werkdag

de eindgrens.

Indien er zich omstandigheden voordoen (gewijzigde elmethoden, andere vormen van

taakroulatie of -differentiatie, en dergelijke) die aanleiding zouden kunnen vormen voor

afwijldng van de beladingsmaxima in de tabellen, dan zal uit de iisicoinventarisatie

en -evaluatie 1 plan van aanpak moeten bfijken dat hetzelfde niveau van bescherming wordt

geboden- Daarbij zg gemotiveerd moeten worden dat de totale fysieke belastine, van cm

individuele belader niet uitkomt boven de beladingsmaxima in de tabellen-

Taakroulatie

Bij taalcroulatie neemt de kwaliteit van het werk in het algemeen toe. Door het afwisselend

b~en en beladen van het -uizarnelvoertuig ontstaan regelmatig fysieke herstelperiodes. Gelet

hierop en tegemoet komend aan wensen uit de branche worden bij taakroulatie de

beladingsmaxima per persoon gehanteerd, waarbij de volgende uitgangspunten in acht worden

genomen:

Bij zakken en minicontainers:

£-@ r, van c ie oei m

ier nantere aci- gsmaxima per persoon bij t~ulatie gelden uitsluitend bij het

roideren van de beladersfunctie en de chauffeursfunctie op het inzamelv~g (met steeds twee

beladers achter het voemig) en op basis van een 8-udge werkdag. Zij gelden dus rdet indien een

beladen roulecit met andere functies birmen het bedrijf In die gevallen geldt het uitgangspunt dat

de werkdag met betrekldng tot het beladen is ingekor@ en zal het beladingsmaxin2um dw

evenredig moeten worden teruggebracht-

Bij i-pijkcon&tiners

Lu dit geval zijn de beladingsmaxima gebaseerd op een beladen die bij het beladen hulp van de

r-hauffeur kdjgi Het beladen van een voertuig met ivijkcontainers door 1 pe~n overschrijdt

het toegestane beladingsmaximum! De: in de tabellen vermelde beladingsmaxima voor

-"vijkcontainers gelden voor het laden door t@-vee beladem Indien twee beladers en de bestuurder

tak -m- - -ro-ijere72, m ag het belty-c-fferide bel adin gsmaxim. ure met 5 0% wor&.n -,ïe3-hoogd-

@Dudere werknemei-@-

Bij bedrijvfn waar de iw-ft@jd !Eu-i de beladers overwegend bo-ven de 40 j aar ligt, kunnen, bij het

in arht nem-k--n va:,2 de, beladT-,ngsmig-Y-ima, "@apaciteitsproblem..rLn onl-ta@ 0 sin -n deze-

_plos ' gen i

,c@en -@",erkgelegenheidsprob)e -m,-@h-ek op),-oepe7r,- Tn -veel gevallen- hebben!. deze; oudm beladers

--ne pE. aa b - aann m li n e

,-@it Y!eelc reeds ",oor een gmL -ï@.odF, g~. D ibij is e, e -e jk dat bij he h t

.z@ige,n-oemde ei' s@?eelt' e- CtaL de,;ze beladen belastb,-g

Ctari de populatier- i@@ @@ie'tensc@iap is u--itgega2n.

p

de-ze o-vcrwep-nger.@. i--, voor 'iDf-ladet-s die -,(ier -uL,' !996 40 of ouder ds

-en de belad' gsr,-.iax- a, 'gen

geschap LO'l 30-- @liii 39 'in tE., -houder!,

jaarlijks gezondheidshu.-jdig @v"orden@ oiide7i-zochc.

!7oor beloder-v die iia i -f'996 -elojaa,-- 7-ijn ge[-deri t2é 1,00j- 40-

@jarige,-i e;i ouder-.

N Diverse ingekomen reacties

N-1

Helmond, 31 januari 2000

Aan mevrouw Van Duijnhoven

Mlieucommunicatieplatform

Milicudienst

Onderwerp: reaktie op de Nota "Van de zak naar de bak"

Geachte mevrouw Van Duijnhoven,

In de afgelopen twee weken zijn meerdere bestuursleden door griep 1 longontsteking geveld

geweest. Dat is ook de reden dat afgelopen donderdag 27 januari niemand van ons aanwezig

was op de vergadering van het milieucommunicatieplatforrn en u ook geen afmeiding heeft

ontvangen.

Toen de draad vandaag weer opgepakt werd merkten we dat de envelop met de stukken van

de vergadering nog ongeopend was.

Gaarne zouden wij u alsnog onze korte reaktie op de nota doen toekomen in de hoop dat onze

reak-tie nog meegenomen kan worden en tot enige aanpassing kan leiden met name op pagina

14 onder punt 3.13.

Van de heer Adrie Donkers van Dienst Stadsbeheer hebben we intussen vandaag ook

begrepen dat de reaktie uiterlijk 1 februari binnen moet zijn om nog in het vervolg van de nota

meegenomen te kunnen worden.

Onze'verotitschuldigingen voor het niet aanwezig zijn en de extra moeite die u nu heeft dm' de

reaktie nog op tijd ter bestemden plekke te krijgen.

Onze @eaktie sluit aan op onze brief naar het College van B & W te Helmond op 5 januari

2000 mei als onderwerp 'Reaktie op milieunota Gemeente Helmond'.

Ingesloten treft u onze reaktie aan d.d. 31 januari en een copie van de brief d.d.5 januari 2000.

Met de meeste hoogachting,

Namens het Bestuur van de Stichting Kringloopwinkel Helmond

G.J- rik, voorzitter

Helmond, 31 januari 2000.

Aan het College van B en W Hehnond

Weg op de Heuvel 35

Helmond

Onderwerp: Reaktie op Nota "Van de zak naar de baV'

van de gemeente Helmond,

Geachte college,

Het beter scheiden van de afvalstromen is een van de cen"e pijlers van uw gemeentelijke nota.

Dat onderschrijven wij ten volle en als Kringloopwinkel denken wij daar een hoge bijdrage aan te kunnen

leveren.

Met nwne op het gebied van inzameling van textiel, oud papier en metalen denken wij aan U binnen de

gemeente Helmond nog een extra bijdrage te kunnen aanbieden. De reaktie betreft met name punt 3.13 op blz 14

en onder 7. Aanbevelingen punt 6 en 5 op blz 22 van de nota " Van de zak naar de bak ".

1) Momenteel zijn plannen bij ons in bewerking over het beter inzamelen van kleding in de gehele stad. In de

wijken waar we tot nu toe vergunning hebben voor inzameling van oud papier wordt door ons tegelijkertijd

gelegenheid gegeven tot het aanbieden van kleding en schoeisel en wel om de twee weken.

Wij verzoeken u ons in de gelegenheid te stellen om in de overige delen van Helmond l x per maand

kleding en schoeisel in te zamelen.

Het door ons aan u aan te bieden plan zal rekening houden ract aspecten als:

- rechten van derden

- routing

- voorlichting aan betrokken bewoners

- werkgelegenheid

Mocht een inzamelstructuur van 1 x per maand te weinig zijn dan kan bezien worden of dit opgevoerd kan

worden naar om de twee weken met uitsluiting van de maanden waarin de zogenoemde

kwartaalkleffingacties worden gehouden en wel om niet in hun vaarwater terecht te komen.

2) In uw nota wordt de Kringloopwinkel niet genoemd als partij die metalen in ruimste zin des woords gratis

~elt bij de huishoudens zelve, als wel dat er gelegenheid wordt aangeboden deze metalen bij de

Kringloopwinkel gratis in te leveren.

3) De Kringloopwinkel staat voor een professionele inzameling van oud papier die aan de huidige wetgeving

voldoet. Zowel landelijk als plaatselijk vindt momenteel een discussie plaats over de wijze van inzameling

en of deze voldoet aan wettelijke nchtlijnen en landelijke normen ten aanzien van de inzamelopbrengsten.

Een aantal Helmondse vergunninghoudende verenigingen maken reeds gebruik van de inzameldiensten van

de Kringloop. Met deze vergunninghouders zijn garanties afgesproken over verdiensten in het verleden.

De stichting Kringloopwinkel Helmond is bereid om met de overige vergunninghouders en /of met u

soortgelijke of nieuwe afspraken te maken, waarbij de inzamelfrequentie wordt opgevoerd naar l x per twee

weken en waarbij dan de betrokkenen bewoners tegelijkertijd de gelegenheid wordt aangeboden kleding en

schoeisel aan te bieden. Bij de kringloopwinkel komen regelmatig vragen binnen over papier ophalen ook

uit die wijken waar de Kringloopwinkel zelf geen vergunninghouder is of een contract heeft met de

vergunninghouder.

De voorgestelde plannen van de Kringloopwinkel zullen niet leiden tot meer kosten van de Gemeente Helmond

en haar burgers. In tegendeel als de Kringloopwinkel meer afvallen inzamelt leidt dit tot lagere kosten van de

gemeente. Wij denken dat met ons verzoek en aanbod ook geen intensief onderzoek meer noodzakelijk is op het

terrein van intensiveren van de ~els~ur van papier en kleding in Helmond omdat dit in ons verzoek en

aanbod gestalte krijgt..

Graag vernemen wij van u of u aan ons verzoek tegemoet wil komen.

Met de meeste hoogachting,

Namens het bestuur van de Stichting Kringloopwinkel Helmond.

G.J.van Nburik, voorzitter

Gedeelte verslag vergadering milieucommunicatieplatform 27 januari 2000:

Aanpassing afvalinzameling: Van zak naar bak

Weth. Hesen licht toe dat de gemeente Heimond voornemens is om een beperke vorm van diftar

in te voeren. Dit plan maakt deel uit van een breder traject dat naast aanpassingen aan de

inzamelkant bestaat uit een andere wijze van samenwerken met de inzamelaar (ook ver- en

bewerking van de afvalstroom na inzameling) en een discussie over de positie van de Razob.

Dhr. Saris geeft een toelichting op het plan waarbij hij ingaat op de belangrijkste punten uit de

nota, die overigens nog niet is vastgesteld. Dhr. Roefs merkt op dat het kennelijk om 'concept

3' gaat. Hij vraagt zich af of er nog andere concepten zijn. Inmiddels zijn inderdaad al twee

eerdere interne concepten verschenen.

Dhr. Saris gaat in op de wettelijke en beleidsmatige aspecten van afvalinzameling (incl. de

Ladder van Lansink). Hij merkt op dat de stijging van de tarieven voor afvalverbranding zich in

de toekomst nog door zal zetten. Dit is een reden om na te gaan of de afvalstroom kan worden

beperkt. Daarnaast voldoen de scheidingsresuitaten in Heimond nog niet aan de doelstellingen

die hiervoor gelden (m.u.v. GFT). Mevr. Meinardi vraagt of er al eens kritiek geweest is op

deze doelstellingen. Zij zouden namelijk niet reëel zijn. Volgens dhr. Saris is het inderdaad zo dat

hier inmiddels wat beter over wordt nagedacht. Dhr. Cooien vraagt of in Heimond inmiddels

scheidingsproeven zijn uitgevoerd, die een beter beeld geven van de daadwerkelijke

afvalscheiding. Er zijn inderdaad al sorteerproeven uitgevoerd. Weth. Hesen merkt op dat het

belangrijk is om na te gaan in hoeverre Heimond afwijkt van andere gemeenten en welke

doelstellingen voor onze gemeente haalbaar zijn. Dhr. Saris merkt in dit verband op dat bij de

sorteerproeven al rekening is gehouden met de aard en de omvang van de gemeente. Hij

vervolgt zijn verhaal en geeft aan dat bij het opstellen van de nota eerst doelstellingen zijn

geformuleerd. Het gaat om: vermindering van de hoeveelheid huishoudelijk afval (o.a. door

terugdringen van meeliftend bedrijfsafval en afvaltoerisme), een toename van het hergebruik,

een meer rechtmatige kostenverdeling, toepasbaarheid op zowel restafval als gft-afval en

minimalisering van de kosten van de burger. Mevr. Meinardi vraagt zich af waarom voor twee

afvalstromen perse dezelfde aanpak moet worden gevolgd. Dhr. Saris legt uit dat twee

systemen altijd kostbaarder zijn (b.v. door de inzet van aparte wagens). Naast de

hoofddoeistellingen zijn ook nog een aantal subdoeistellingen geformuleerd, namelijk: de

gekozen vorm mag niet kostenverhogend zijn voor andere sectoren (b.v. reiniging van de stad),

er mag geen sprake zijn van kapitaalvernieting, ontwijkgedrag en afvaltoerisme moeten

voorkomen worden, het moet toepasbaar zijn voor de hoogbouw, het systeem moet

kostendekkend zijn en aansluiten bij wijkbeheer. In de nota zijn vervolgens de verschillende

vormen van tariefdifferentiatie beschreven (b.v. huishoudgrootte, frequentie-systeem). Deze

vormen zijn vergeleken met de doelstellingen. Hieruit is gebleken dat een systeem gebaseerd op

containervolume het beste voor Heimond is. Hiermee wordt zowel bedrijfsafval als afvaltoerisme

geweerd, het is toepasbaar voor de hoogbouw en voor gft-inzameling en het geeft een

(beperkte) prikkel tot afvalscheiding. Door de omvang van de containers (140 1) worden burgers

namelijk gedwongen om hun afval te beperken. Mevr. Jonkers vindt dat dit ook een negatief

aspect is. Als de grijze container vol is, zullen mensen het restafval gewoon in de groene

container stoppen. Mevr. van Bree vraagt zich af wat zij zich moet voorstellen bij 140 1. Dit

komt volgens dhr. Saris overeen met 3,5 vuilniszak. Mevr. Meinardi vindt het een vrij star

systeem. Voor sommige mensen zal de container nog te groot zijn.

Dhr. Saris onderkent dat het systeem ook nadelen heeft. Hij wijst onder meer op het

invoeringstraject (aanschaf en uitzetten van containers), de administratie en het voorraadbeheer.

Het systeem is echter minder star dan het lijkt want in de containers kan ook nog een inzetbak

van 80 liter worden geplaatst wat het volume beperkt. Mevr. Jonkers merkt op dat de kosten

voor b.v. administratiebeheer per container worden omgeslagen, zodat de prikkel wat dat betreft

niet werkt. Weth. Hesen vindt het positief dat burgers met heel veel afval worden gedwongen

om hierover na te denken. Hij is van mening dat het traject niet te snel moet verlopen, om

problemen te voorkomen.

Dhr. Saris gaat in op de kosten die het systeem met zich mee brengt (toaal bijna 9 miljoen). Hier

staan besparingen tegenover (minder afval), wat ervoor zorgt dat de kosten per aansluiting met

gemiddeld 4,5 gulden zullen dalen. Er zullen wel ondersteunende maatregelen noodzakelijk zijn.

Gedacht wordt aan communicatie, handhaving, faciliteiten in de wijk e.d. Bovendien moet

worden nagedacht over een mogelijkheid om bedrijfsafval tegen betaling mee te laten liften.

Voor de hoogbouw wordt er voor gekozen om de inzameling van GFT in principe stop te zetten

omdat het afval vaak van slechte kwaliteit is en daarom alsnog als restafval verbrand moet

worden. Mensen in de hoogbouw die zeer gemotiveerd zijn en GFT toch apart willen inzamelen

zullen hiervoor een inzamelmiddel ter beschikking krijgen. Gepland is om het hele systeem op 1

januari 2001 in te voeren.

Dhr. Weterings merkt op dat de WNMH heel gelukkig is met de invoering van een vorm van

tariefdifferentiatie. Hij voegt hieraan toe dat communicatie heel belangrijk is en dat hierbij ook

aandacht moet worden geschonken aan preventie. Dit staat nog niet in het plan. Verder merkt

hij op dat uit een studie is gebleken dat de dure zak kostentechnisch interessant is. Dhr.

Weterings vraagt zich verder af of voor het bedrijfsafval een -ander tarief gaat gelden. Tenslotte

merkt hij op dat in Mierlo verenigingen zijn betrokken bij het uitzetten van de containers (tegen

betaling) wat in Heimond ook een goed idee zou zijn.

Dhr. Saris geeft aan dat in Mierlo vrijwilligers zijn ingezet voor het ophalen van de oude

containers. Weth. Hesen vindt dit op zich best wel een goed plan. Iets dergelijks is vanuit de

wijkverenigingen ook al eens aangedragen, maar dit is niet zo goed gelukt. Dhr. Weterings vindt

het positief dat bij deze aanpak de burger bij de invoering wordt betrokken.

Weth. Hesen vindt het voorstel om communicatie te richten op preventie heel zinvol. Ten

aanzien van de dure zak merkt hij op dat de voormalige wethouder van der Zanden al eens heeft

voorgesteld om een verdergaande vorm van diftar in te voeren. De raad was het hier niet mee

eens. Het nu voorliggende systeem zal bij sommige mensen wel tot ontwijkgedrag leiden, maar

bij de meerderheid zal het goed werken. De belangrijke pluspunten van het gekozen systeem

zijn: het verdwijnen van de afvaldumpplaatsen bij verzamelcontainers, het niet meer gratis

meeliften van bedrijfsafval en het verdwijnen van afvaltoerisme. Wanneer dit systeem wordt

gecombineerd met een nascheiding zullen de kosten worden reduceerd terwijl burgers bovendien

bewust worden gemaakt van hun eigen afval. Wanneer de wijzigingen ruimschoots van te voren

worden aangekondigd, zal het systeem zeker werken.

Dhr. Donkers geeft aan dat de mogelijkeheden van afvalpreventie vrij beperkt zijn. Zo kan een

gezin niet op afvalkosten besparen door over te stappen van melk in kartonnen verpakking naar

melk in een relatief veel duurdere retourverpakking. Op den duur is men dan toch meer geld

kwijt.

Dhr. Weterings vraagt of overwogen is om een systeem in te voeren voor het apart inzamelen

van plastic. Dhr. Donkers licht toe dat een dergelijk systeem uit milieu-oogpunt niet zo positief

is. Voor dit vrij omvangrijke maar relatief lichte materiaal moet een aparte inzamelwagen rijden

en uiteindelijk moet het grootste gedeelte van het plastic worden verbrand omdat verwerking

problematisch is. Mevr. Jonkers merkt op dat in veel landen hiervoor toch wordt gekozen. Zij

verwacht deze ontwikkeling op den duur ook in Nederland. Dhr. Donkers geeft aan dat het

plastic dat b.v. in Duitsland apart wordt ingezameld, voor een groot gedeelte naar

ontwikkelingslanden gaat. Wat wel een mogelijkheid is, is verbranding met energieterugwinning

wat ook moet worden gezien als een vorm van hergebruik. Het is in dit geval beter om gebruik

te maken van de technische ontwikkelingen en te kiezen voor een nascheiding van het restafval.

Weth. Hesen benadrukt dat dit laatste aspect de aandacht zal krijgen. Dhr. Jacobs (Obragas)

vraagt zich af waarom in Deurne plastic wel apart wordt ingezameld.

Weth. Hesen legt uit dat de Heimondse burger in feite mee betaalt aan de vergaande vorm van

Diftar zoals in Deurne is ingevoerd, omdat de facilitaire dienstverlening van de RAZOB (die onder

meer betrekking heeft op het invoeren van dergelijke systemen) verrekend wordt door een

opslag die geldt voor elke ton restafval. Hier betaalt de hele regio aan mee en met name de

gemeenten met veel restaval zoals Heimond. Natuurlijk werkt het Deurnese systeem wel want

het leidt duidelijk tot een betere afvalscheiding. Dhr. Saris gaat nog verder in op deze

afvalscheiding en geeft aan dat blikcontainers uit milieuoogpunt geheel overbodig zijn omdat blik

bij de verwerking eruit wordt gehaald. Weth. Hesen vult aan dat het apart inzamelen van blik

alleen wordt gedaan om zo min mogelijk restafval (in gewicht) te hebben, zodat ook zo min

mogelijk toeslag wordt betaald. Hij legt uit dat het verhaal eigenlijk nog ingewikkelder is, omdat

alle gemeenten samen contractueel verplicht zijn om een bepaalde hoeveelheid afval te

produceren. Dhr. Roefs vindt dit een vreemde zaak. Dit stimuleert helemaal niet om aan

afvalvermindering te doen. Hij merkt bovendien nog eens op dat hij de dure zak het meest

interessant vindt.

Weth. Hesen legt uit dat met de dure zak bedrijfsafval niet wordt uitgesloten. Bovendien is de

keuze ook bepaald door een eerder raadsbesluit hierover. Dhr. Donkers merkt op dat de dure zak

heel goed werkt voor laagbouw. Bij hoogbouw moeten kostbare voorzieningen worden getroffen

om na te gaan van wie welk afval is.

Mevr. Meinardi vraagt zich toch nog af waarom de dure zak nou duurder is. Zij vindt dit

onvoldoende uitgewerkt. Bovendien is zij van mening dat het gekozen systeem niet echt aansluit

bij de hoofddoeistellingen. Het systeem zal wei leiden tot meer scheiding, maar afvaltoerisme

kan blijven bestaan omdat een zak in de buitenstaande bak kan worden gestopt. Er is ook geen

sprake van een rechtvaardige kostenverdeling omdat grote gezinnen met lagere inkomens niet

altijd kunnen besparen op afval. Het systeem zou beter gepromoot kunnen worden met de

slogan 'afvalscheiden loont'. Een beloningssysteem werkt over het algemeen beter dan

strafsystemen. Het lijkt of de gekozen oplossing toegespitst is op het voorkomen van meeliftend

bedrijfsafval. Als dit zo is, dan is dit een zwaar middel. Bedrijven zouden toch op een andere

wijze aangepakt kunnen worden. De prikkel die met het systeem wordt gegeven is bovendien

onder de maat. Burgers die zeer gemotiveerd zijn, kunnen veel verder gaan en worden hier dan

niet voor beloond. Wat goed is aan het systeem is het feit dat mensen bewust worden van het

feit dat ze voor de hoeveelheid afval betalen. Communicatie (en met name feedback) is in dit

geval belangrijk.

Weth. Hesen wijst nog eens op de balans die gevonden moet worden tussen milieubelang en

kosten. Een heel vergaand en verfijnd systeem is misschien uit milieu-oogpunt wenselijk, maar

uiteindelijk zelfs voor de meest milieubewuste burger kostenverhogend.

Dhr. Roefs vraagt hoe lang de afspraken met de afvalverbranding nog lopen en of deze

contracten kunnen worden aangepast. De afspraken lopen tot 201 1 en gelden niet alleen voor

Brabants huishoudelijk afval. Momenteel wordt al afval uit Limburg ingekocht. Dhr. Roefs merkt

nogmaals op dat die niet erg stimulerend werkt t.a.v. afvalvermindering.

Weth. Hesen merkt nogmaals op dat het gekozen systeem een compromis is, dat moet leiden

tot extra afvalscheiding en een stimulans voor mensen die nu erg veel afval produceren.

Daarnaast wordt gewerkt aan afspraken met het inzamelbedrijf over be- en verwerking van afval

na de inzameling, waar de meeste kansen zitten voor de toekomst. Daarnaast biedt de

overgang van de Razob naar de Pnem/Mega-groep misschien mogelijkheden t.a.v. de

contracten.

Dhr. Jacobs (Obragas) vraagt zich af wat het beleid is ten aanzien van mensen die minder afval

hebben. Weth. Hesen geeft aan dat hier de 80 liter inzetbak voor bedoeld is. Het gebruik van

deze kleinere bak levert een korting op het tarief op. Weth. Hesen vindt het een goede zaak om

de slogan "scheiden loont' te gebruiken in de communicatie.

Dhr. Donkers gaat, op verzoek van mevr. Meinardi, nog eens in op de dure zak. Dit vergt bij de

hoogbouw hele dure investeringen (ondergrondse voorzieningen met chips e.d.).

Mevr. Meinardi vindt het voorgestelde systeem toch nog niet rechtvaardig omdat rijke mensen

kunnen blijven vervuilen. Zij vraagt zich af hoe de verhouding tussen vaste en variabele kosten

is.

Hierop is volgens dhr. Donkers nog niet ingegaan. Het variabel zal in eik geval niet te groot

worden. Bovendien moet rekening worden gehouden met kosten van andere zaken zoals

schoonmaken (zwerfvuil e.d.)

Dhr. van Vlerken merkt op dat het gezondheidsaspect de gemaakte keuze nog zou kunnen

onderbouwen. Hoewel de gezondheidsrisico's met name gelden voor Cara-patienten en bij

opslag van GFT binnenshuis, kan ook het tijdig ledigen van de buitenstaande bakken, met name

in de zomer, belangrijk zijn.

Volgens dhr. Donkers is dit aspect wel bekeken. Het gekozen systeem brengt t.o.v. het huidige

systeem geen extra risico's met zich mee. Bij de voorlichting zal dit aspect nadere aandacht

krijgen.

Dhr. Roefs vraagt aan dhr. Saris welk systeem naar zijn mening nou het beste is (Mierlo, Deurne

of Heimond). Dhr. Saris antwoordt dat de systemen in Mierlo en Deurne gelijk zijn. N.a.v. de

eerste resultaten van deze systemen is wellicht wat voorbarig gejuicht. Hierbij is alleen naar de

eigen gemeente gekeken en niet naar regio. De kleinere gemeentes zijn bovendien niet te

vergelijken met Heimond. Zo zou de aanwezigheid van veel hoogbouw in Heimond al leiden tot

extra kosten van nog eens 9 miljoen. Dhr. Jacobs (Obragas) vraagt of het niet mogelijk is om de

kosten van het ledigen van de verzamelcontainers te verdelen over het aantal inwoners van een

flat. Volgens dhr. Donkers mag dit niet omdat dan binnen dezelfde gemeente twee grondslagen

voor belastingheffing worden gehanteerd. Volgens mevr. Meinardi mag daar, mits met goede

redenen omkleed, vast wel van worden afgeweken. Dhr. Donkers is van mening dat dit niet kan.

Mevr. van Melis vraagt of het klopt dat geen extra budget t.b.v. voorlichting is geraamd. Er zijn

namelijk wel extra kosten. Is hiervoor al een begrotingspost opgenomen? Dit is volgens dhr.

Saris het geval. Er is structureel extra budget vrijgemaakt voor afvalcommunicatie (f 100.000

op jaarbasis) en daarnaast is nog eens f 150.000 extra geraamd voor communicatie rond Diftar.

Mevr. van Bree vraagt of de bestaande groene bakken worden vernietigd. Dit hoeft niet zo te

zijn. Containers gaan gemiddeld 10-15 jaar mee en veel van de huidige containers voldoen nog

prima. Voor het aanbrengen van de registratie-unit worden de containers ingezameld, waarna de

slechte containers worden afgevoerd (vermalen en verwerkt tot nieuwe containers) en de

gemarkeerde containers weer worden uitgezet. Op verzoek van mevr. van Bree legt dhr. Saris

uit dat de registratie-unit er voor zorgt dat wordt vastgelegd bij welk adres welke container

hoort. Bij diefstal kunnen gestolen containers gemakkelijk worden opgespoord. Mevr. van Bree

is van mening dat het systeem toch gemakkelijk moet kunnen worden omgevormd tot het

verdergaande frequentiesysteem. Deze optie is volgens dhr. Saris bij de overwegingen

meegenomen. Wellicht zal een proefgebied worden aangewezen waar dit als experiment kan

worden uitgevoerd. Er is in eik geval sprake van een flexibel systeem waarbij omschakelen heel

goed mogelijk is. Mevr. van Bree is van mening dat dan wel de GFT-bak moet worden

uitgesloten. Weth. Hesen is het eens met de stelling dat een verdergaande vorm van Diftar eerst

maar eens moet worden uitgeprobeerd. Hij concludeert wel dat het platform adviseert dat bij de

invoering van het systeem aandacht moet blijven voor het mogelijkerwijs stap voor stap

invoeren van een frequentiesysteem

Dhr. Wetering merkt nog op dat de prikkel voor de keuze tussen een 80 of 140 liter- container

groot genoeg moet zijn.

Dhr. Gommans vraagt aandacht voor het handhavingsaspect. Bij strafrechtelijke handhaving

moet rekening worden gehouden met een lastige bewijsvoering, de beperkte capaciteit van

handhavers, een laag boetepatroon en afhankelijkheid van andere instanties zoals het OM.

Wanneer wordt gekozen voor bestuursrechtelijk handhaven, wat een landelijke trend is, kan dit

meer in eigen huis blijven. De vraag is of hier al eens ervaring mee is opgedaan. Dhr. Donkers

stelt dat gerekend wordt met de volgende norm: 1 handhaven per 7000 aansluitingen. Hij is het

eens met de stelling dat strafrechtelijke handhaving erg moeilijk is. Bestuursrechtelijk handhaven

heeft echter ook nadelen (bezwaar- en beroepsmogelijkheden). Weth. Hesen vindt het daarom

van belang dat gekozen wordt voor een eenvoudig en helder systeem dat stap voor stap wordt

ingevoerd. Hij hoopt dat de mogelijkheden voor handhaving op landelijk niveau nog beter zullen

worden geregeld. Weth. Hesen constateert vervolgens dat het MCP kan instemmen met de

aanpassing van de inzameling van huishoudelijk afval waarbij aandacht wordt gevraagd voor een

aantal aspecten waaronder de mogelijkheid om in de toekomst over te gaan tot een

verdergaande vorm van tariefdifferentiatie.

Zuldoost - Brabant

GE@"@Er--,NTE HEL@POND

CI.nr.: 0

Datum: 2 F E B2

dres Postbus 135 - 5550 AC Valkenswaard

p[

Heer Pieter Saris

Dienst stadsbeheer

Afd. Reiniging

Gemeente Helmond

ons kenmerk: 4012000/RV behandeld door: R. van Vlerken datum: 28-01-2000

uw kenmerk: doorkiesnummer: 0492-584892 verz. d.d.: 28-01-2000

onderwerp:

Beste Pieter,

Tijdens het overleg van milieuplatform Helmond schoot je me over Diftar aan met de vraag om

A-4tje te schrijven over GFT en Gezondheidsrisico's.

Hierbij mijn verhaal.

Hopelijk voldoet het. Uiteraard kun je voor vragen etc. bij me terecht. Als er een paragraafje

over gezondheid komt in het verhaal "van de zak naar de bak", zie ik dat graag in.

Met vriendelijke groet,

Ru

Afd gezondheid

Ves Helmond

De Callenburgh 25701 PA tel 0492 584888 fax 0492 584899

Ve,@kc,@ Valkenierstraat 45 5552 JB tel 040 2071919 - fax 040 2071999

F 1 In

9

Zuidoost - Brabant

. . ..........

T al en gezondheidsrisico's

Het gescheiden inzamelen van huishoudafval brengt ook bij de burgers gezondheidsrisico's met

zich mee.

De Landbouwuniversiteit Wageningen heeft in 1998 een onderzoek gedaan, waarin duidelijk naar

voren komt dat vooral CARA patiënten en mensen met aandoeningen aan de luchtwegen een

verhoogd risico kunnen lopen t.g.v de blootstelling aan zowel levende als dode schimmels en

bacteriën en bestanddelen daarvan. Een verhoogde microbiële blootstelling kan ontstaan bij het

apart bewaren van GFT afval in huis en het niet regelmatig legen van de GFT emmer. Het

huisstof kan dan 2-3 maal zoveel bacteriën en schhlunels bevatten dan normaal. Bij woningen met

tapijt zelfs 50 tot 300 keer zoveel. Door minstens 2 maal per week de emmers te legen (bijv. in

grotere bakken die buiten de woning staan) kan op een eenvoudige manier vererger'mg van

klachten voorkomen worden. Vooral bij hoogbouw, waar bijvoorbeeld geen kokersysteem vanuit

elke woning naar een centrale verzamelpunt is, kan dit problemen geven. Maar ook de bewoner

van laagbouw die weinig GFT afval heeft en dit gedurende lange tijd in een emmer in huis

opspaart, zonder deze enuner 2 x per week te legen, loopt risico.

Van belang is dus dat, m.b.t. de situatie waarbij in huis GFT afval verzameld wordt, er enerzijds

mogelijkheden zijn in materiële zin om gemakkelijk 2 x per week de huishoudemmer met GFT

afval te legen in containers die buiten de woning staan. Anderzijds is het belangrijk dat de

bewoner zelf ook de emmer daadwerkelijk leegt, m.a.w. dat zijn eigen gedrag zijn gezondheid

niet schaadt. Daarvoor is goede voorlichting over gezondheidsrisico's en relatie met GFT afval

noodzaak.

In het algemeen is de biobak die buiten staat geen direct gevaar voor de gezondheid, ook niet

voor de risicogroepen als CARA patiënten en mensen met luchtwegklachten. Wel kan het, met

name in de zomermaanden, hinder opleveren door stank, fruitvliegjes en maden. Door vliegen

kunnen in principe ziektekiemen worden overgebracht, maar bij een goed af te sluiten bak heeft

dit geen gevolgen. Het is natuurlijk wel onhygiënisch als zo'n bak staat te stinken en indirect

(psychosociaal) kan dit dan ook de gezondheid beïnvloedden. De oplossingen hiervoor zijn

simpel:

1. Voorlichting:

- Zorgen dat de bak minder snel stinkt door bijvoorbeeld vlees en visgerechten te

doen in de bak die het eerst wordt geleegd.

- Gebruik maken van papieren zakken in de bak.

- GFT bak na legen reinigen.

- Plaats de bak op een gunstige plek.

2. Organisatie ophaalservice:

- In de hete zomer 1 x per week de groene bak ledigen en/of

- in de hete zomer dan maar minder scheiden in ook GFT afval in de grijze bak. (dit

levert uiteraard het probleem op van de geloofwaardigheid van de noodzaak tot

scheiding. Een goede uitleg kan dit probleem verkleinen)

Afvalophalers en verwerkers lopen in sommige gevallen wel een duidelijk gezondheidsrisico,

vooral vanwege het feit dat zij continue in de omgeving van biobakken moeten werken.

Tot slot moet bij het invoeren van het DIFTAR systeem rekening gehouden worden met de

mogelijkheid dat de allesbrander, die menigeen in huis heeft staan, gebruikt wordt als vuilver-

brander om de kosten van afvalverwijdering te minimaliseren. Ook hier speelt voorlichting o.i.

een belangrijke rol.

28-1-2000

R.v.Vlerken,arts

GGD Zuidoost-Brabant,vestiging Helmond